Umarsızlığı Umursamazlık

Etiketler

George Orwell, Hayat, İnsan

“Yüz frangınız varsa, ödlekçe panik yapma ihtimaliniz yüksek. Oysa sadece üç frangınız varsa gayet umursamaz oluyorsunuz, çünkü üç frank sizi bir gün daha doyuracak ve yarından ötesini düşünecek durumda değilsiniz. Canınız sıkılıyor ama korkmuyorsunuz.” (s.28)*

Parçası olduğumuz yaşantının çalkantısında sürüklenirken çırpınıp durduğumuzdan, içinde bulunduğumuz koşulları idrak edebilecek sükûnetimiz olmuyor. Nefes almaya devam edebilme ümidiyle kolumuzu-bacağımızı delice sallayıp duruyoruz. Bu yüzden daha fazla su yutuyoruz, daha çabuk yoruluyoruz.

Böyle debelenen insanların öyküsünü bir kitaptan okuyor olsak sorunu hemen çözümleriz de o suyun içindeki kendimiz olunca hiçbir şeyi algılayabilecek halde olamıyoruz. ‘Umarsızlık ve umursamazlık’ denizinde çırpınıp durmamızın öyküsünü de bana George Orwell’den daha iyi açıklayacak kimse bulunamazdı sanırım. Açlıktan sefil durumda dolaşan insanların dünyasını anlattığı “Paris ve Londra’da Beş Parasız” adlı otobiyografik kurgusunu kafamda şimşekler çakarak okudum.

Kendisini fakir görürken gittikçe daha zor bir hayata düşen kahramanımız yoksullaşmanın evrelerini öyle net açıklıyor ki: Bayağılaşmayla, kırıntı yeme cimriliğiyle başlayan hâl, gizlilik evresine geçiyor. Yoksullaştığınızı çevreye belli etmemek için gururlu bir yalan-dolan aşaması ve margarinli ekmekle gün boyu iş aramanın acısı beraberinde can sıkıntısını ve hiçbir şey yapmak istememe hâlini getiriyor.

“Açlık insanı omurgasız ve beyinsiz bir hâle indirgiyor, bu açıdan en çok gribin yan etkilerine benzetilebilir. Kendinizi bir denizanası gibi ya da vücudunuzdaki tüm kan dışarı pompalanmış da yerine ılık su konmuş gibi hissediyorsunuz.” (s.48)

Yemek yiyebildiği zamanlarda kendini yepyeni bir adam gibi hissediyor. Her uzun süreli açlığın ardından ekmeğin tadını bir kez daha keşfediyor. Başlarda dürüstlüğünü korumaya çalışırken, binbir zorlukla hayatta kalmaya çalışan bir kimsenin maddi gücünün vicdana ve haysiyete yetmeyeceğini öğreniyor.

Kimden ne araklarsam kârdır diyen insanlar ‘normal’i oluyor. Muhafazakar bir gazete alıp, yazanların tam tersini yazarak Komünist çizgideki bir gazeteyi dolandırmak da normaldir, beş gün boyunca boğazından bir lokma geçmemiş ateistin dua etmesi de. Yün külotlarını rehinciye verip ekmek parası bulmaya çalışırken dalga geçilen insanların dünyasıdır bu. “İnsanın aç kalınca yapmayacağı şey yoktur.” (s.101)

Yoksulluğun ‘geleceği yok ettiği gerçeğini’ ise tüm bu olumsuzlukların telafisi olarak nitelendiriyor. Paran ne kadar azsa endişen de o kadar az.

Haftalar sonra bir iş bulabildiğinde tabii ki dört elle sarılıyor. Artık İngilizce öğretmeni filan değil bulaşıkçıdır bir otelin bodrumunda. Sayfalarca anlattığı iş yerinin ve çalışma koşullarının ne denli berbat olduğu ortada olsa da ‘güvenli ve rahat’ işini hiç de bırakmak istemez. Her şeyden önce kendini artık yoksul hissetmemektedir. “Böylesine basitleşmiş hayatın beraberinde -ifade etmesi güç- yoğun bir tatmin hissi geliyordu, iyi beslenmiş bir hayvanın hissedeceği türden bir tatmin.” Günde 17 saat izbe ve pis bir mahzende çalışan, verilen yemeği yiyecek vakti olmayan, gün ışığı görmeyen, çoğunun hayatında ‘iş dışında’ diye bir zaman dilimi olmamasına rağmen olursa da en fazla birkaç sokak öte gidebilen bulaşıkçıların kira ve yol parasını çıkarınca 4 Frank içki parası kaldığı için duydukları şükran dolu hayatı şöyle anlatıyor: “iş ve uyku arasında bir ahenk içinde yaşıyorlar, düşünmeye vakitleri yok ve dış dünyanın bilincinde bile değiller” (s.108). Biraz da içtiler mi çok mutlu oluyorlar. Dünyanın güzel bir yer, kendilerininse takdir edilesi insanlar olduğundan emin oluyorlar.

‘Şehvetli bir şey’ olarak gördükleri uykuysa en değerli hazineleri. Öyle bir uyku ki bu, sokaklarında cinayet işlense kalkıp bakıp hemen yatağa koşuyorlar.

Orwell’in anlatım gücünün mükemmelliğinden olsa gerek, ‘uyumayı seven’ bu insan kalabalığını görür gibiyim. ‘Tüm kanı dışarı pompalanmış da yerine ılık su konmuş’ figürlerle her gün karşılaşıyor gibiyim. İş, metro ve yataklarından ibaret hayatlarında -gerçekte olan bitenin farkında bile olmadan- nefes alıp veren, haline binlerce şükredip ‘güvenli ve rahat’ hayatları yok olmasın diye her şeyi göze alabilecek bu insancıkları tanır gibiyim. Karakollarında bile ‘özgürlük, eşitlik, kardeşlik’ yazan Fransa’nın bu gerçeğine yürekten inanmış aç, parasız ve hakkını alamadan deli gibi çalışmanın bitkinliğiyle birbirlerini yerden yere vuran insanlarının kardeşliğini, mutluluğunu ve şükranını yüreğimde hissettim.

‘Düşünmeyi imkansızlaştıran bir rutinin içine hapsolmuş’, hayatının gidişatını değiştirmek isteyip eğitim şart dese de eğitim alma olanağı olmayanların arasına yani 1930 yılına gidip geldim. Yarın için kaygılanamayacak kadar az doyan ya da haklarını sorgulayacak vakit bulamayacak kadar çok çalışan insanların ülkesine gittim.

Orwell’i okurken, çalkantılı sularda sürüklenen kalabalığı yukarıdan izleme şansına erdim.

Bir diğerinin sırtına yapışanlar, boğazına sarılanlar;

Her ne pahasına olursa olsun kendini kurtaranlar;

Yüzme bilse de, endişeyle çırpınıp durdukça su yutan ve yorulanlar;

Ölene dek debelenmeye devam edenler;

“Allah’ım bir kurtarıcı yolla” diyerek çabalamaktan vazgeçenler;

Yılana sarılanlar…

Bu umarsızlık ve umursamazlığın nedenini Orwell’den daha iyi kimse açıklayamazdı bana.

***********************************************************

* Orwell, G. (2017). Paris ve Londra’da Beş Parasız. (Berrak Göçer, çev.) İstanbul: Can Yayınları

Eleştir Beni

Etiketler

A, Açık Sözlülük, Yanlış Anlama, İnsan

Açık sözlülükle patavatsızlık arasında öyle ince bir çizgi var ki sağa sola yalpalamadan üzerinde yürümeyi bir türlü başaramıyoruz. Ya dobralık adı altında dan-dun kalp kırıyoruz, ya da kimseyi kendimize düşman etmeyelim diye etliye sütlüye karışmadan çizginin oldukça altında ‘güvenli’ bir hayat sürüyoruz.

Dürüstlüğün bir erdem olduğuna inandığımız gibi açık sözlülüğe de inanmalıyız kanımca. Dürüstseniz görüşlerinizi de kıvırmadan, açıkça söylersiniz.

Her şeyden önce kişi kendine dürüst olmalı zaten. ‘Dönüşümlü düşünme’ yani yaşadığımız olayları gözden geçirip değerlendirme, sonuçlanma biçiminden kendimize pay çıkarma, sonraki adım için kararlar alma gibi süreçleri çoğumuz zaman kaybı olarak görür. Zaten biz yaptığımıza göre doğrudur, neyi düşüneceğiz? Kafa patlatmaya gerek yok. Tarihte örnek olmuş ileri batı uygarlıkları da, doğu da gücünü düşünsel derinlikten alır oysa.

Önce kendine açık sözlü yaklaşabilmeli. Kendini eleştirmeli, ulaştığı sonuçları yaşamına yansıtabilmeli. Sonra başkalarından gelen eleştirileri gardını almış bir halde değil açık kulaklar ve apaçık bir yürekle dinleyebilmeli. Ne söylenmeye çalışıldığını duyabilmeli. Sonra da değer verdiği kişilere kendi düşüncelerini seçili sözcüklerle dile getirme duyarlılığını gösterebilmeli.

Önemsediğimiz kişilerin gelişimi için, daha iyiye ulaşabilmeleri için önemlidir eleştiri. Bazen o kadar kendi içimizde yaşarız ki dışarıdan nasıl göründüğümüzü anlatacak bir göze gereksinim duyarız. Dışımıza çıkıp kendimize bakamayacağımıza göre güvendiğimiz bir dostun sözlerine kulak verebilmeli, yamuk gittiğimizi duyabilmeli, rot-balans ayarı yaptırmamız gerektiğini anlayabilmeliyiz.

Ama yapıcı olmalı eleştiri. Yana kaymış bir ağızla “ben beğenmedim, ne bileyim.. biraz şey olmuş” demek ciddiye alınacak bir eleştiri değildir. Biraz şey olan kısmın ney olduğunu, neresi olduğunu, tam olarak neden hoşlanmadığını açıklayabilecek bir görüşün ve kelimelerin olmalı. Ve tabii bu kelimeler özenle seçilmiş olmalı ki patavatsızlığa kaymasın.

Tabii kimi insan da “karıncayı bile incitmem” dendiğinde ‘bile’ sözüne kırılan karınca misali her şeye alınır. Burnundan kıl aldırmaz. Kimse ona laf söylemesin ister. Bir de karşınızdakine laf söylemediğiniz halde öyle algılayanlar var tabii. Saçını neden boyattığını anlatıyordur. Derin muhabbet aşkıyla dalarsınız konuya, siz de neden saçınızı boyatmadığınızı anlatırsınız, onun davranışını eleştirdiğinize yorarak tavır koyar. Duymayı beklediği tek yanıtın “çok iyi yapmışsın, bu renk de sana çok yakışmış” olduğunu geç anlarsınız.

Kimi de “canım” deseniz “canın çıksın” anlama eğilimindedir. Ne deseniz ulaşamayacağınızı anlayıp vazgeçersiniz.

Suçlamalarla büyümüş bir millet olarak bize yönelen her sözü “hatalısın” diye algılayıp savunmaya geçmemiz normal görülebilir belki de. O yüzden etrafımızdaki kişilere sürekli olumsuz eleştirilerde bulunarak yargılamadığımızdan da emin olmalıyız. Bizi açık sözlülük-patavatsızlık çizgisinden düşüren etkenlerden biri de budur nitekim. Daima yerici tavırlar, altından kalkmak için saldırmayı gerektirecek sıfatlar… “Sen adam olmazsın.” “Ye Faik ye, onu da ye!” Dobra dobra konuştuğuyla övünen bu insanların ses tonu bile aşağılayıcı bir yükseklik içerir. Dolayısıyla bu sözlerin kimseye faydası yoktur, anca söyleyenini rahatlatabilir.

‘Eleştiri’ sözcüğünü bile olumsuz algılarız ama aslında yapıcı bir eleştiri asla suçlama içermez. İnsanı kapkara bir dünyaya sürükleyip beş para etmeyecek bir yaratık olduğuna inandırmaz. Olumlu eleştiri gelişim getirir. Sadece yerip atanı ben de kesip atarım zaten. Dobra dobra söyleyeyim 🙂 Davranışımı net sözcüklerle irdeleyip sağlam açıklamalarının ardından öneriler getiren herkesi zevkle dinlerim. Farklı bakış açıları bizi güçlendirir. Yeter ki şu açık sözlülük-patavatsızlık çizgisinden aşağı düşmeyelim.

Seven Kıskanır mı?

Etiketler

Kıskançlık, Sevgi, İnsan

Sevmek, karşımızdakinin iyiliğini, mutluluğunu, sağlığını istemektir. Normal şartlar altında hayatımızı paylaştığımız insan mutlu ve sağlıklı diye kıskanmayız. Ama aynı insan gece arkadaşlarıyla dışarı çıksa bir çoğumuz karalar bağlar, hayatı kendimize de sevdiğimize de zindan ederiz. Oysa eğlenmeye giden insan iyi hisseder, mutlu olur ve dolayısıyla sağlıklıdır, ki bunlar bizim sevdiklerimiz için dilediklerimizdir.

Ne oluyor peki gece dışarı çıkınca da bu denli çıldırılıyor? Bildiğim kaygılardan bazıları şunlar:

* Benimle eğlenemiyor mu? Sizinle eğlenmese birlikteliğe devam etmezdi sanırım. Bu kadar sıkarsanız zaten bir gün gidecektir de. Öte yandan her insanın üçüncü, dördüncü, beşinci kişilere ihtiyacı vardır. Olmalı da. Aksi takdirde ikiniz kukumav kuşu gibi otura otura birbirinizi bayarsınız. Başka ortamlara girip besleneceksiniz ki ilişki de doygunluğa ulaşsın.

* Ben hiç tek başıma çıkmıyorum ama. Çıkın zaten bir zahmet. Sevgili candır ama iyi dostların yerini hiçbir şey tutamaz. Güzel bir dost ortamında hem doyasıya kahkaha atar hem sevgilinizi özlersiniz. Zaten sağlıklı bir birey olabilmenin temel koşullarından biri arada rutininizden sıyrılıp başkalarının dünyasına karışmak ve kendi yaşantınıza dışarıdan bakabilmektir. Çıkın bakın bakalım siz neler yaşıyorsunuz. Evliyseniz hele mutlaka çıkın ki eşiniz arada evi tek başına kullanma lüksüne ersin.

* Eski sevgilisiyle karşılaşabilir. Yaşantısının k noktasında tanıştığınız bir insanın hayatında k’den öncesi ve sonrası olacaktır. Oraya ne hızda vardığı değil, sonrasını sizinle gitme keyfini istemesidir önemli olan. Siz sevdiğinizin miladı olabilirsiniz ama milattan öncesine müdahale edemezsiniz. Tabii ki bir geçmişi var ve hayat oyunlarla dolu. Eski kız arkadaşını da görebilir, eskiden hoşlandığı ama birlikte olamadığını da. ‘Eski’ diye anılan bir kız arkadaşın zaten yerine yenisi gelmiştir ve eskisinin hükmü olmadığı ilanen duyurulmuştur. Birlikte olunmadığı için yürekte dert olan sevda o gece dillenecekse de sizin hükmünüz yoktur, zaten hiç olmamışsınızdır.

* Tanımadığı bir kadın ilgi gösterirse onunla gitmez mi? Bunu yapan adamdan uzak durun zaten. Ya adam değildir henüz, her pilicin peşine düşebilecek toyluktadır. Ya hâlâ tavukları etkileyebilecek güçte olduğunu ispatlamaya çalışan bir horozdur. Ya ilişkiniz alarm veriyordur. Ya da daldan dala konmayı seven bir yapısı vardır ki bu karakterde bir adam olduğu için tutulduysanız takılmaya devam edersiniz, onaylamıyorsanız da veda edersiniz. Kanı kaynayan insan sadece gece kulüplerinde değil iş yerinde de çapkınlık yapar, sizin yanınızda da, bilgisayarda çalıştığını sandığınızda da. Babasını ziyarete gitti dersiniz, babasıyla fotoğrafını da yollar, gizli aşkının evinin yolunu da tutar. Sosyal medyada takibe alırsınız, başka hesap açar. Bizlerde bu güdüler olduktan sonra, kadın “yapamazsın” dendiğinde coşar, erkek takip edildiğinde yapar. Hatununun peşine düşmesini oyun gibi algılayıp yapabileceğini ispatlar. O zaman bu kadar dedektiflik neye yarar?

* Ona güveniyorum ama çevreye güvenmiyorum. Geçiniz, yok öyle bir şey. Yukarıda açıkladım.

Kişilerin neden -aldattığı- bir başka yazının konusu olabilir. “Her erkek yapar” sığlığında da yaklaşamıyorum olaya, “benim kocam yapmaz” saflığında da. Adına aldatma deriz ya da demeyiz, o tartışılır, ama her ‘insan’ın her şeyi yapabilme potansiyeli vardır. Özellikle de “hayatta yapmam” dediklerini. O yüzden, beraber olduğumuz kişinin bir şey yapmasını engellemeye çalışarak bir aşkı ve tabii ömrü tüketmek yerine beraberliğimizi güzelleştirmeye odaklanmak daha romantik ve bir o kadar da gerçekçi geliyor bana. “Seven insan kıskanır” lafını sevenlerden değilim pek. Kıskandığımı fark edince huzursuzlanmaya başlarım. Bir şeylerin yolunda gitmediğini hissettirir bu duygu bana ve yavaş yavaş demir alma zamanı mı geliyor diye düşündürür.

Çünkü boynuna yular takıp çekelediğim insanları avucumda tutmayı değil, hayata birlikte tutunduğum insanlara güvenmeyi severim ben. Güvenmediğiniz adamın sürdüğü arabaya biner misiniz?

Karşımızdakine güvendiğimiz halde hâlâ kıskançlık yaşıyorsak bunun nedeni kendimize güvenemememiz olabilir. İçimizde onarılmayı bekleyen ‘eksiklik hissi’ni görmezden gelemeyiz. Sevdiğimizin etrafında dolanmasından hoşlanmadığımız insan türüne bir göz atmak yolumuzu aydınlatabilir. Belki de içten içe kendisine benzemeyi dilediğimiz (halde çabalamadığımız) o üçüncü şahıstır kıskandığımız. Gülüşünüzle tavladığınız eşiniz artık karşısında her daim sinirli bir insan görüyorsa, kahkahasıyla girdiği ortamı inleten bir -başkası- tabii ki canınızı sıkacaktır. Kendi içimize yönelip ne istediğimizi sorgularsak hayat arkadaşımıza da kendimize de haksızlık etmemiş oluruz.

Son derece çekici olmasına rağmen kıskandığında gözü kararan kadınların bu davranışının bir nedeni de düşman taarruzunu görüp karşı atağa geçmeleri olarak açıklanabilir sanırım. Beğenilen birisiyle olmak gurur okşar ancak daha ileri gidilerek gözlerinizin önünde kıymetlinize asılınması o gururu yerden yere çarpar. Varlığınızın hiçe sayılması size karşı ciddi bir saygısızlık göstergesi olduğu için savaş sebebidir. Ancak ilişkinizin gücüne inanıyorsanız Kastilyalı Isabel ve eşi Fernando gibi tüm dünyaya meydan okursunuz. Birlikte kurduğunuz hayatınız sizi tatmin ediyorsa, sevdiğinizin en değerlisi olduğunuzu hissediyor, önemseniyor ve ilgiye aç bırakılmıyorsanız kimse ilişkinize dokunamaz.

Gönlünüzü, yaşamınızı ve evinizi sunduğunuz ellerin sizinkilerden başka el tutmadığını, kenetlendiğiniz gözlerin sizinkilerden başkasını görmediğini dünyaya haykırabiliyorsanız üç-beş aç bakış sizi rahatsız etmemeli. Ancak sevilip sevilmediğinizi siz bile kestiremiyorsanız, sevgilinizin nerede, ne yapmakta olduğunu herkesle aynı anda sosyal medyadan öğreniyorsanız, sevdiğiniz beğendikçe sizin ekranınıza da düşen fotoğraflar görenleri düşündürecek türdense, hatta bazen günlerce aranmıyorsanız, birlikte çıktığınız yolculuğu bir daha gözden geçirmeniz gerekebilir. Buz tutup iyice kayganlaşmış bir zeminde diken üstünde gitmektense yola devam etmemeyi tercih edebilirim. Çok yaklaşmış da olsam. Yalnız dönmekten korkuyor da olsam. Bir daha hiç seyahat edemeyecek de olsam.

Aklıma gelen ve üzerinde düşündüğüm hiçbir durumda kıskanmayı ve kısıtlamayı çözüm yolu olarak göremiyorum. Bence biraz yaşamı oluruna bırakıp kahkahalarımıza sarılalım. Sonuçta sevmek, karşımızdakinin iyiliğini, mutluluğunu, sağlığını istemektir ve biz rahat olup hayatı huzurla kucaklarsak sevdiğimiz de iyi hisseder, mutlu olur ve dolayısıyla sağlıklı kalır, biz de. En iyisi bu gece kız-kıza dışarı çıkalım!

Açılım Şart mı?

Etiketler

Çocuklar, Cinsellik, Eğitim, Facebook, Kadın, Sosyal Medya, İnsan

Bir arkadaşım bana kadınların neden bu kadar açık giyinmeye başladığını sordu. Kendini sorumlu hissettiği kişiler için duyduğu kaygıyla sorulmuş bu sorunun sahibinin iyi niyetinden eminim. Ancak sorunun yanıtı bir çırpıda verilemeyecek kadar muhtelif. Açılmanın dereceleri var, farklı sebeplerle açılanlar var, bir de ‘açılma’ kavramını bilmediği için farkında olmadan açılan var.

Her şeyden önce, ‘sergilemenin’ normal kabul edildiği bir ortamın etkisindeyiz. Amerikan parmağından bahsediyorum tabii ki. Eskiden magazin basını sanatçı kovalardı bikinili fotoğrafını çekeceğim diye. Şimdi üstsüz güneşlenme pozlarını şarkıcılar kendileri paylaşıyor sosyal medya hesaplarından. Selfie’den çok belfie çekimleri beğeni alıyor. Çoktan tükenmiş olan Amerikan müzik piyasası popo sallama klipleriyle paraları götürmeye devam ediyor. Şarkıcılar sahneye bir hayranını çıkarıp deyim yerindeyse sevişiyorlar. Gençlerimiz tüm gün daracık elbiselerle çekilmiş kaide fotoğraflarına ve takır takır sallanan kalçaların ağır çekimde verildiği kliplere bakıyorlar. Sınıf arkadaşlarının bu kadınları beğendiğini gören kızlarımızın rekabete hazır iç güdüleri atağa kalkıyor ve farkında olmadan bir yarışa giriyorlar. Dudaklar ve popolar ördekleştiriliyor, şortlu resimler açık hesaplardan dünyaya servis ediliyor.

Gençlerin bu hallerini gören koca kadınlar bile farkında olmadan bir rekabet ortamına sürükleniyorlar. Öyle ya, biz daha ölmedik. O gencecik çocukların fotoğrafına mı bakılır, yoksa tamamen gelişmiş parçalardan oluşan gerçek bir kadın resmine mi? Akıllı telefon üreticileri kırışıklık, tombul yüz ve yorgun göz problemini ortadan kaldıracak kadar akıllı olduğundan ‘yaşlı çıkma’ sorunumuz da yok nasılsa.  Çekip çekip koyun. “İşte bugün de böyleydi” mesajıyla bikinili pozlarını nete koymayı çok ‘normal’ bulan insanlar ‘o zaman neden işe ya da çarşıya da bikiniyle gidemediğimizi’ hiç düşünmüyor. Bir de sosyal medya davranışlarıyla çocuklarının yani çocuklarımızın hayatını nasıl etkilediğini…

Öğrencinin başarısını çıkartma vererek ödüllendiren öğretmene kızarsınız, sonra çocuğunuzun resmini paylaşıp kaç beğeni aldığını birlikte sayarsınız. İki çocuğunuzun fotoğrafını ayrı ayrı paylaşır, beğeni sayılarındaki farkın onları nasıl etkileyebileceğini göz ardı edersiniz. Genelgeçer ‘güzellik’ anlayışına ulaşasıya oynanmış fotoğraflarınızla yaşlanma sürecinin doğallığını kabullenemeyen bir nesil yaratırsınız. Meyhaneye, gece kulübüne, geneleve götürmeyi aklınızın ucundan geçirmezken ellerine verdiğiniz ‘oyuncaklarla’ her gün o sakıncalı dünyaya maruz kaldıklarını fark etmezsiniz. Benim bile görmeye dayanamadığım paylaşımların cirit attığı feysi kullanabilme yaşının neden 13 olduğunu hiç düşündünüz mü?

Küçücük kız çocukları bile fotoğraf çekileceğini fark edince popoyu fırlatıveriyor dışarı. Ailesi gülüyor. Yetişkinler şaşkın. Çocuğun ‘ezik’ diye anılmasını istemiyor.

Bir öğretmen arkadaşım feyste beğenince benim de görmüş olduğum eski bir öğrencimin fotoğrafı karşısında ağzım açık kaldı. Kızı tanımasam resimdekinin o olduğuna inanacağım. İnceltilmiş yüz, pembeleşmiş dudaklar, tam hoşa gidecek türden sorun çıkarmayacak şapşal kız bakışı, yol gösterici kurdunu bekleyen şaşkın kuzu ifadesi. Arkadaşları tarafından o kadar aşağılanan bir çocuk ki muhtemelen annesi destek oldu bu fotoğrafın ortaya çıkması konusunda.

Artık ipin ucunun kaçtığının ve bu saatten sonra bazı şeylerin durdurulamayacağının farkındayım. Ama onlar bizim yavrularımız ve biz onları korumak zorundayız.

‘Açıklık’ ile zoru olan bir insan olmadım hiç. Elinin görünmesiyle bacağının görünmesi bir benim için. Ama karşımızda böyle bakmayan koca bir güruh var. Bizim izlediğimiz klipleri ve daha fazlasını izleyen, gördüğü fotoğraflar karşısında şaşalayarak tüm o bakış ve duruşu ‘istekli’ olmaya yoran, azıcık fazla et görse davetiye çıkardığımızı düşünen bir sapık sürüsü.

Sevgili iyi niyetli annecim, 12 yaşındaki kızının böyle bir fotoğrafını çarşıda gördüğün bir grup kıronun eline tutuşturur muydun? Hoşlandığı erkeğin dikkatini çekebilmek için o elbiseyle yüzlerce kişiye bedenini sergileyen güzel kız, aynı kıro grubunun önüne geçip belfie pozunu gülümseyerek verir miydin? Jennifer Lopez ve kalçası, sizler izlediğiniz için elde ettiği paralarla aldığı arabaya atlayıp korunaklı malikanesine çekildiğinde siz ve kalçanız ülkem gerçeğiyle baş başa kalıyorsunuz. Modern dişiliğin sembolünü şort sananlar, kadın haklarını savunmayı şort eylemi yapmaktan öte götüremeyenler, ülkeyi sosyal medya üzerinden kurtaranlar, toplu taşımadan haberi olmayan cipli gençlik! Bir kerecik Ankara’da ya da İstanbul’da kalabalık bir otobüste ayakta kalın bakalım düdük gibi şortunuzla, hala genç kızlarımızı gaza getirecek misiniz.

Ben de isterdim cinsel sorunlarını aşmış, sağlıklı ve modern bakabilen bir toplumda yaşamayı. Ama elimizde olan bu ve sanal dünya ürünleri gibi davranamayız. Sevgili erkek arkadaş! Yanındaki kız senin için giyindiyse, gece vakti yalnız bırakmayacaksın. Sevgili genç kız! Gerçek dünyada sergilemekten çekineceğin davranışları sanalında da yapmayacaksın. Sevgili yetişkin! Ezik kalmasından ürktüğün çocuğuna doğruları anlatacak ama tehlikeyi de kavratacaksın.

Kocaman kadınlar yaptıklarından kendisi sorumludur ama çocuklarımız hepimizi ilgilendirir. Başlarına bir şey gelince sosyal medyayı inletmek yerine gelmeden önce önlem alalım.

 

Hayırlı Günler

Etiketler

Hayır Diyebilmek, Nasıl Hayır Denir, İnsan, İş Yeri

– İŞ HAYATINDA KÖTÜ KIZ OLMAK – 

 

İş yaşamımda bolca genç arkadaşla çalıştığım için şu soruyu çokça duymuşluğum vardır: “Nasıl ‘hayır’ diyorsun?”

 

İş ortamındaki özellikle genç hanımların birçoğu hayır diyememekten dertlidir ve bu tür güzel yetiştirilmiş kızlarımız hep daha fazla çalışır ve kendini enayi gibi hissettiği için de her daim mutsuz dolaşır. O yüzden ‘hayır’ diyebilen türlerle konuşarak, kendini yoran bu özelliği yenmeye çalışır ancak bunu kimseye hayır demeden yapabileceğini sanarak yanılır.

 

Peki nasıl başarılıyor efendim bu ‘hayır’ deme işi?

 

Öncelikle gerçekten istemek gerek. Yani herkesin isteklerine “evet, tamam, ben yaparım” demenin tuhaf bir davranış biçimi olduğunu algılayabilmek. Birilerinden yardım istiyorsanız durumun farkındasınız demektir. (Tabii ne çok çalıştığınızı gösterip daha fazla beğeni almak için mızmızlanmak değilse amacınız.)

 

Bu toplumda hemen hemen hepimiz ‘iyi kız’ tanımına uygun yetiştirildik ama biz bu beklentiyi karşılamaya çalışırken bizi koruyanlar vardı. Yani siz rahatça  iyi kız olabilesiniz diye anneniz gurk tavuklaşıyor, babanız kol-kanat geriyordu. Dış dünyada ise yalnızsınız ve kendinizi koruyamadığınızı görseler en başta anne-babanız üzülürdü. Üzmek ister misiniz?

 

Dediklerini yapmazsam onları kırmış olurum, ayrıca beni sevmezler modundan kurtulun. Herkesle eşit ölçüde iş yapıp paramızı hak etmek için çalışıyoruz, birileri bizi sevsin diye değil. Sevgiyi özel yaşamınızda yani dışarıda arayın. Zaten dediklerini yapınca sizi seviyor olsalar size bu kadar yüklenmezlerdi değil mi? İnanın yöneticilerin sevgi filan düşündüğü yok. Profesyonellik gereğince işlerin yapıldığını görmek istiyorlar, o kadar. Ara yöneticiler de üst yöneticilerin gözüne girebilmek arzusuyla, istenen işlerin yerine gelmesi için ne gerekiyorsa yapıyorlar. Diğer çalışanların anlamsız ya da olanaksız bulduğu işleri hayır diyemeyen elemandan istemek de dahil buna: “Diğerlerinden isteyemem bunu. Sen çok iyi yapıyorsun işini ve ben bir tek sana güveniyorum. Saçların ne kadar güzel görünüyor bugün, bir şey mi yaptın?” Her isteğine evet diyerek alıştırdığınız yöneticinize sırf denemek için bir kere hayır deyin bakalım size ne kadar güveniyormuş. Genel olarak yöneticilerin mottosu şudur: “Kimse vazgeçilmez değildir” ve siz iş yerinde kendinizi ne kadar parçalasanız da bu maalesef doğrudur. Elinizden geleni fazlasıyla sunduğunuz kişiler sizi çıkarmaları gerektiğinde asla tereddüt etmeyecekler ve yerinize daha ucuz eleman buldukları için sevineceklerdir.

 

Sevgi manyağı tavrınızı sürdürmek istiyorsanız da ‘hayır’ demelisiniz ayrıca. “Kaçan kovalanır” gibi berbat bir lafın yaratıldığı bu toplumda insanların reddedebilen kişileri sevdiğine inanmak zor değildir herhalde. Tabii karizmatik olacağım diye her şeye ‘olmaz’ demekten bahsetmiyorum. Ne istediğinizi bilmekten, istemediğinizi zorla yapmamaktan bahsediyorum. İnanın insanlar güçlü bir duruşu olan kişileri daha çok seviyor, her dediğini yapanları ise kişiliksiz buluyor. Öğrenciler bile her şeyi kabul eden öğretmene değil kuralları olan, hayır diyebilen ama ne zaman neye hayır diyeceği anlaşılan öğretmene saygı duyuyorlar. Hatta biliyorsunuz, erkekler de zor kadın sever(!).

 

Hiçbiri aklınıza yatmıyorsa şunu sorun kendinize: On delikanlı size aynı anda çıkma teklif etse ayıp olmasın diye onunu da kabul edecek miydiniz? İlla en az dokuzuna hayır diyerek üzmeniz gerekecekti. Hepsine ‘evet’ deseniz de üzüleceklerdi değil mi?

 

Ya da annenizi getirin aklınıza. Annenize hiç ‘hayır’ demediniz mi? Onu sevmiyor musunuz? Ya da bir isteğini yerine getirmediğiniz için anneniz sizi sevmekten vazgeçiyor mu? Kaldı ki yöneticileriniz sizin anneniz değil. Zaten kimse sizi sevmek zorunda değil. Yöneticiniz de değil. Ama işlerin profesyonellik çerçevesinde ve adil bir biçimde yürütülmesini sağlamak zorunda. Hem de sizin onu sevip sevmediğinize takılmadan.

 

Hayır diyemediğiniz her kişide bir başkasına hayır demiş yani onu üzmüş ya da sıkıntıya sokmuş olursunuz. Örneğin siz hiçbir zaman hayır diyemezseniz bu görev hep partnerinize kalır. Patronun verdiği her işe sorgusuz sualsiz atlarsanız meslektaşlarınızın da yapması beklenir. Fazla görevi kabul edip durmazsanız bir meslektaşınıza yardım ederek omuzlarındaki yükü hafifletebilirsiniz ve inanın bu size daha sağlam bir tatmin duygusu yaşatacaktır. Hayır diyemediğinizden misafir kabul ederseniz eşinizin baş başa geçirmek istediği saatlere hayır demiş olursunuz. Çocuğunuza karşı tavrı konusunda annenize hayır diyemezseniz yavrunuzun sağlam karakterli olmasına hayır dersiniz. Hoşunuza gitmeyen birine hayır diyemeyip kankanızla olan buluşmanıza onu da yanınızda götürürseniz can dostunuzun sizinle özel konuşma isteğini reddetmiş sayılırsınız. Öte yandan hayır diyemediğiniz için yapmak zorunda olduğunuz işleri ve etkinlikleri yaparken yaşadığınız mutsuzluk yakın çevrenizi doğrudan etkileyerek onların da her daim gergin olmasına neden olur. Kimi üzmek istediğinize iyi karar verin.

 

Haydi ufak bir pratik yapın ve iş yerinde size gelen ilk isteği ‘hayır’ diyerek yanıtlayın. Kendinize saygınızı yitirmemeniz ve gerçekten değer verdiğiniz kişileri üzmemeniz için ‘Hayır’lı günler dilerim.

 

 

 

 

Neden Çocuk Doğurmuyorum?

Etiketler

Çocuk Doğurmak, Çocuk Doğurmak Şart mı?, İnsan

Geçen haftalarda yazdığım ‘gereksiz çocuk doğurma’ aktivitelerini yeren yazılarım üzerine benim neden çocuk yapmadığımın sorulması kaçınılmazdı. O yüzden bu dizinin son bölümünde de kendi yavrulamama nedenlerimi özetlemeye çalışacağım:

 

1. En başta benim çocuğum bana benzeyecektir diye endişeleniyorum. Yaşamım boyunca inandığım değerler yüzünden çektiğim acıları onun da çekmesine dayanamam. Başkalarına vurmanın hakkımız olmadığının ve arkadaşlığa yakışmayacağının öğretildiği yıllardan çoktan uzaklaştık ve “sana vurana sen de vur” diye sıkı sıkı tembihleyip çocuğuna zorla vahşet duygusu aşılayan şaşkın annelerin dünyasında benim çocuğum dayak yiyen ve yediği dayağı hak etmek için ne yaptığını, hangi davranışını değiştirmesi gerektiğini sorgulayan olacaktır. Küçücük bir çocukken bile ‘doğru’ kabul ettiğim yaklaşımlar daha netken, yılların eğitimcisi olarak artık neyin doğru olduğundan emin olamıyorsam benim çocuğum birbirine/birbirini çekinmeden vuranların dünyasında yer almamalıdır.

 

2. Dünyada bu kadar çok annesiz-babasız kalmış yavru varken bir tane de benim yapmam çok bencilce geliyor. Şartlarım bir çocuğa yuva açabilecek kadar iyileşirse evlat edinip zaten var olan bir bahtsızın hayatını güzelleştirmek isterim. İlla benden çıkması gerekmiyor.

 

3. Hiçbir zaman yeterince param ve uygun şartlarım olmadı. İnsanlar olmayan paralarıyla çocuk yapıyor, sonra o çocuğa bakmak için ömür boyu sevmedikleri işlerde çalışıyor, ait olmadıkları hayatı yaşıyor, mutsuzluğunu çocuğuna aşılıyor.

 

4. Binalarla dolmuş, insan kalabalıklarınca işgal edilmiş dünyamızda gerek çevre kirliliği, gerek kontrolsüz nüfus artışı, gerekse kaynakların duyarsızca tüketilmekte oluşu potansiyel çocuğun geleceğini tehdit etmekte.

 

5. Hayatının en keyifli olması gereken yıllarını sınavlara hazırlanarak tüketen bozuk psikolojili bir insana daha ihtiyacımız yok.

 

6. Günümüz şartlarında çocuklar için neyin iyi olduğu, sadece eğitim değil her konuda şüpheli ve bu durum gün geçtikçe daha da kötüye gidiyor. Şu anda hazırda çocuğu olan sağ duyulu bireyler bile ne yapacağını şaşırmışken varın siz on yıl sonrasını düşünün. Hangi okula yollamalı, bu domates organik mi, bu elbise Çin malı mı, bu oyuncak kanserojen madde içeriyor mudur ki, o bilgisayar oyununa izin vermezsem yanlış mı yapmış olurum?

 

7. Siyasi ve dini kutuplaşmalar ciddi boyutta artmakta. Çok sevdiğim arkadaşlarımdan birinin katıldığı ‘barış’ mitinginde patlayan bombayla ölenler için çok sevdiğim bir başka arkadaşımın hiç üzülmediğini nasıl açıklayacağım ben çocuğuma (ekmek almak için çıktığı eve sağ salim dönerse)?

8. En çok da, ‘benim gibi düşünen aydın insanların doğurması gerektiğini’ söyleyip bana kızanların aklına şaşarım. Devletten 300-500 Lira alacaklar diye şakır şakır doğuran zihniyetin hızla çoğaldığı ülkemde bir canı daha harcayamam. Taraftar çoğaltalım diye dünyaya getirdiğim o zavallıcığı bu şartlarda bırakıp göçerken gözlerim açık gider.

 

Hiç suç işlenmeyen Danimarka ya da İzlanda gibi, lükse değil eğitime yatırım yapan beş milyon nüfuslu Norveç gibi, herkesin okur-yazar olduğu ve eğitim kalitesiyle dillere destan Finlandiya gibi, kadınlar için son derece güvenlikli İsveç gibi mutlu insanların ülkelerinde yaşıyor olsaydık belki bir kez daha düşünürdüm bu kararımı. Her şeyin iyisini en az diğer uluslar kadar hak ediyor zavallı çocuklarımız. Refah düzeyi ileri ülkelerde doğan çocuklara ücretsiz bakım ve kaliteli eğitim verilmesinin yanı sıra, nüfus artışı konusunda da halkın bilinçlendirilmesine devam edilirken biz halkı sapır sapır üremeye yüreklendirirsek yakın gelecekte hiçbir yerlere sığamayacağız. Açlık, yoksulluk, kötü beslenme ve susuzluğun kol gezdiği ülkelerden biri olacağız. 2050’de gerçekleşmesi öngörülen nüfus 9.7 milyar ve bu artışın en büyük sorumlusu bizler ve bu anlamda bize benzeyen Hindistan gibi ülkeler… Paylaştığımız gezegendeki sınırlı kaynakları tüketen daha fazla beşer barındırmaya çabalayarak geleceğimizi sıkıntıya soktuğumuz için tüm dünyadan (ve çocuklarımızdan) özür dilemeliyiz.

Eve bir kedi almamamın nedeninin kedileri çok sevmem olduğunu kabul ettiremediğim gibi çocuk yapmama sebebimin çocukları çok sevmem olduğunu da kimselere anlatamadım. Her sene onlarca çocuğum oluyor ama benim bedenimden çıkmış bir çocuk yoksa dünyada bunun sebepleri çocukları çok seviyor oluşum, içinde yaşadığım dünyaya çocuk getirmek istemiyor oluşum ve yakın vadede ülkemizin geleceğinden ziyade uzun vadede çocuklara bırakacağımız dünyamızı önemsiyor oluşumdur.

 

 

********************

 

Dünyanın en mutlu on ülkesi hakkında daha fazla bilgi almak için Gezgin Anne’yi okuyabilirsiniz.

Neden Çocuk Doğurdular?

Etiketler

Çocuk Doğurmak, İnsan

“Neden Çocuk Doğurulur” yazım için oluşturduğum listeye rağmen, herkesin birden çocuk yapmak istemesini hala anlamlandıramadığımdan konuyu irdelemeye devam edeceğim.

 

Kurtlarla Koşan Kadınlar kitabında, kadınlara kadın olmanın doğasındaki vahşi tadın yüzyıllarca sürdürülen bilinçli-bilinçsiz çabalarla unutturulduğunu anlatan Estés, bazı kadınlar için vahşi olanın bu hayat verici tadının gebelik sırasında, çocuklarını emzirirken ve büyütürken çıkageldiğini söylüyor. Yıllardır öyle çok gebe kadınla aynı çalışma ortamını paylaşıp gözlemledim ki Estés’e katılmamam elde değil.

 

Normal hayatımızda ortamda olduğu bile fark edilmeyen birçok arkadaşımız hamile olunca ayrı bir güzelleşir, dimdik duruşlarıyla düzelen postürlerine, bakışlarından savrulan gurur pırıltıları eşlik eder. Aylarca dünyanın en başarılı kadını şeklinde dolaşan dostlarımızdan bir kısmı doğumdan sonra söylenmeye ve ‘hayatın çocuksuz kadınlara güzel olduğunu, istedikleri gibi gezebileceklerini’ ima eden konuşmalara geçerler, ki bu hem o kadının -yetersizliğini- yüzüne çarpmak içindir hem de kendi başarılarını hatırlayarak mutsuzluklarını yok saymak için.

 

‘Çocuk da yaparım kariyer de’ akımıyla beyinlere pompalanan dayatmaya kapılmış bir kesim de ‘çocuk büyütmenin aslında çalışan anneler için de zor olmadığı’ yönündeki söylemleriyle etraflarına akılcı tüyolar saçarak ‘modern kadın’ sıfatına hak kazanmanın gururunu yaşarlar. Çok bilmiş insana duyulan yoğun ihtiyacı sezen bir öbek akıllı girişimci de bu konuda annelerimize bilgiler veren bloglarla ve yurt dışından organik bebek eşyası getiren web siteleriyle ceplerini şişirip kapitalist sistemin ekmeğine yağ ve de bal sürerler.

 

Yaşamınıza bir de çocuk dahil edebilecek ehliyete sahipseniz tabii ki zor değil çalışan anne-baba olmak. Eline ekmek verilen her çocuk büyüyor zaten. Bugün dünyanın dört bir tarafında milyonlarca çocuk sokakta kendi kendine büyüyor. Eğitim, oyuncaklar, giysiler, geri kalan her şey bizim egomuzu şişirmek için. Çocuğumuza en iyiyi verebilmenin, diğer annelerin beceremediği harika anne olabilmenin, yani bir konuda olsun çok başarılı olduğumuza inanmanın kıvancıyla salınırız. Pazar günü bebek arabası gezdiren bir baba olarak çevremizdeki imrenen gözleri tararız. Barbie bebekle oynar gibi giydiririz çocuklarımızı. Renk uyumunu, ojeleri, genel-geçer ‘güzel’ tanımını ya da erkek adam olmayı öğretir, ayarını bozarız. Aynı anda piyano, eskrim, drama ve nerede işe yarayacağı bilinmeyen bilumum kursa gitmeyi canla başla isteyen bir çocuk duymadım ben hiç ama kendi yarattığı girdapta söylenmeyi övünç haline getirmiş veli çok duydum:

“Ayy bizim bütün hayatımız bu çocuklar, kendimiz için bir şey yapamıyoruz ki. Haftasonu bizimkinin balesi var. Siz gidin, keyfinize bakın. Biz.. nerdeeee…” (Aynı anda çocuk da öğretmenine yakınıyordur bu durumdan). Ve sonra büyüdüklerinde, bu yüzmeye gitmiş, dans dersleri almış, bir oyunda baş role çıkmış, kolejde de haftada 56 saate girip İngilizce ve Almanca ve belki bir şeyce daha öğrenmiş çocukla sokaktaki çocuk aynı hayatı paylaşır birbirine özenerek. Bizimki büyüdüğünde, -tabii ki üst düzey yönetici olarak- kendi yavrularını da aynı süreçten geçirebilmenin gururunu yaşar, sporu bırakınca şişmiş bedenini spor salonlarına döktüğü paralarla -forma- sokmaya çalışırken. Çocuk yapmaktan başka hiçbir şeyin keyif vermediği yaşamlarındaki tek düşleri her şeyi bırakıp gitmektir oysa. Bir sahil kasabasına yerleşmek. En az iki nesil yaşama mal olmuş onca çabayı sıfırlamak.

 

Hayatın doğal akışına bırakılması şartıyla her şeyi normal karşılıyorum da tuhaf şeyleri takıntı haline getirmiş bir şekilde tüketilen yaşamlara benim sitemim. Kendi egolarımızın esiri olan üretimlerimize. Çocuk sahibi olabilmek için herhangi bir belge istenmeyen dünyamızda çiftlerin kendi kendilerine test uygulayıp ehliyetli olduklarına inanınca çocuk yapmaları ve hayatlarını bu anlamda sık sık gözden geçirmeleri ümidiyle…

Neden Çocuk Doğurulur?

Etiketler

Çocuk Doğurmak, İnsan

Araba kullanmak, kuaför olmak, dalmak, … Dünyada her ne yapmak isterseniz göstermeniz gereken bir belge var. Öncesinde yeterliliğinizi ispatlamanız gerekmeyen, yani sertifika, diploma ya da bir test sonucu istemeyen tek eylem çocuk sahibi olmak herhalde. Gerekli malzemeye sahip herkes çocuk yapabiliyor. Zaten psikolojik rahatsızlıklarınız, eğitim düzeyiniz, sağlık durumunuz, ekonomik seviyeniz, sapkın halleriniz sorgulanmaksızın sizden beklenen doğru davranış da yavrulamak oluyor. Doğan büyüyor nasılsa. Nasıl büyüdüğü çok da önemli değil.

 

Her genç kızın rüyası oluyor çocukluluk. Bazen aşktan bile değil, çocuğunu edinebilmek için evleniyor insanlar. Ya da ‘bundan çocuk yapılır mı’ diye sınanıyor delikanlılar. Ufak bir göz taramasıyla gen haritası çıkarılan baba adayı testi geçerse yakasına yapışılıyor.

 

Peki nedir herkesin çocuk sahibi olmayı bunca istemesinin sebepleri? Annemle ilk aklımıza gelenleri yazdıktan sonra tanıdıklara uyguladığımız mini ankete verilen yanıtları da derleyerek şöyle bir liste oluşturduk:

 

Yapılacaklar Listesinde var (toplumun kabul ettiği şekilde yaşamanın tamamlayıcısı olduğu için).

En az bir çocuk sahibi olmak toplum tarafından onaylanmamı sağlar.

Ailede ve toplumda itibarım artar.

Sağlıklı olduğum düşünülür (‘problem mi var’ sorusu biter, bir şey olmadığını ispatlamış olurum).

Ben yaşlanınca bakar.

Yalnız kalmamış olurum.

Hastalıkta filan yanımda biri olur.

Bir eserim olsun.

Benim olsun.

Oyuncak bebek gibi oynamak için istiyorum.

İkimizin ürününün neye benzeyeceğini merak ediyorum.

Kocama benzeyen bir çocuk istiyorum.

Soyadım/soyum devam etsin.

Evliliğim kurtulsun.

Mirasa/kocamın mallarına hükmedebileyim.

Aile işini/şirketini devredecek biri lazım.

Benim yapamadıklarımı o yapsın.

Beden sağlığım için gerekli (zaten doktor da dedi).

Devletten para alabilirim.

Çok yoruldum, doğum iznine ayrılmak iyi gelir.

O pozisyona terfi etme ihtimali olanlar arasından sıyrılırım.

Sırf zevk için istiyorum.

Eşimle mutlu oluruz.

Yaşımız geçmeden yakalamak lazım.

Kocam istiyor.

Anam/Kaynanam istiyor.

Hükümet istiyor.

Çocuğuma kardeş olsun.

Hasta çocuğuma nakil için kardeş lazım.

Atasözleri ve deyimler emreder: ‘Yiğidin dölü bol olur’.

Erkek olana kadar doğurulabilir çünkü ‘Erkek adamın erkek oğlu olur’.

Bazen yanlışlıkla olur ve ‘Allah’ın verdiği can alınmaz’.

Zaten bizim bey ‘Ceketini atsa tutuyor’ çok şükür.

Hanımın kucağından çocuğu eksik etmemeli (çocukla oyalansın ki beni rahat bıraksın).

Çocuk ev işlerine yardım eder.

Tuttuğum takıma taraftar, desteklediğim partiye üye olur.

Kocam beni bırakmaz, kuma getirmez.

Çok çocuk, çok iş gücü, çok para demektir.

Kızı satınca iyi başlık parası alırım.

 

Listeyi yapmaya ilk başladığımızda, annem sorduğum soruya ve başlattığım konuya üzülüp içerleyerek beni doğurma sebeplerini anlatmaya girişti. Benim burada söylediklerim herkesi kapsamıyor pek tabii ki ama ‘doğum iznine ayrılabilmek’ de dahil olmak üzere bu gerekçelerin her birini en az bir kez duydum maalesef. Hatta bir de üstüne çocuğun burcuna müdahale edecek kadar abartanlar var ki onların bencilliğine diyecek bir şey bile bulamıyorum.

 

Yüreği sevgiyle dolu annelerimizi kırmak değil elbet niyetim. Ayrıca her ne sebeple olursa olsun beni doğurduğun için teşekkür ederim anneciğim. Hayat çok keyifli nitekim. Ama her yıl eğitmeye çalıştığım onlarca çocuğun bilmeden parçası olduğu yanlışlıklara tepkimi dile getirmeden de edemezdim.

 

Bir sorun bakalım kendinize, birçoğu fazla bencilce görünen bu listeden biri mi sizin de sebebiniz, yoksa listemize kendi nedeninizi mi eklemek istersiniz?

 

Uzun Yaşamanın Şifresi Çözüldü

Etiketler

Alice Herz Sommer, Ölüm, Özlü Sözler, Farklı Görüşler, Hayat, Mutluluk, Sevgi, Sıkıntı, Uzun Yaşamanın Sırları, İmkan, İnsan

Diğerlerine göre uzun yaşamış insanlara sorarlar ya sırlarını, hiç dikkat ettiniz mi verilen yanıtlardaki şaşkınlığa? Bunu daha önce hiç düşünmemişliğin bakışlarını görürsünüz. ‘Sırrı, uzun yaşamayı düşünmemek olmalı’ diye düşünürüm her seferinde.

 

Bazıları da giderayak meşhur olmuş olmanın muzipliğiyle birkaç gizli formül uyduruverirler: Üç beyazdan uzak durdum, her gün zeytinyağı içtim, sarımsak yedim, kefir içtim, ağzıma içki sürmedim, sigara nedir bilmem. 164 yıl yaşayan Zaro Ağa akşamları sadece yoğurt yemesine borçluymuş upuzun yaşamasını.

 

Hiç sigara içmeden ve kendini neredeyse pamuklara sararak koruduğu ömrünü otuzunda-kırkında tüketenleri de gördük maalesef, pöfür pöfür sigara içip de yüzü çoktan deviren Karadenizli amcaları da.

 

Adana dolaylarında -düğünlerde- sıklıkla çalınan manidar bir türkümüz ‘rakı içenler öldü de su içen ölmedi mi’ sözleriyle bu işin derin sorgulamasını çoktan yapmıştır. Öte yandan Fransızlar, yanında eşlik eden gülücükler olursa şayet, kırmızı şarabın uzun ömür sunduğunu söyler. Çin’de yaşayan 104 yaşındaki Şu Yuhe ise uzun yaşamasını her gün içtiği biraya borçlu olduğunu belirtmiş.

 

Türkiye’de yaşamanın fıtratında olan bazı alışılmadık ölüm şekillerinden bahsetmiyorum elbet ama bugün çok özenli bir yaşam sürdüren gencecik sporcu bedenler bile yere yığılıveriyor.

 

Peki o zaman nedir uzun yaşamanın sırrı? Yaşamı tam bir trajedi olan Alice Herz-Sommer “Kötü şeyleri zaten biliyordum. Fakat ben daima iyi olana baktım” diye özetliyor 111 yıllık yaşantısını. Toplama kampında geçen günlerini bile bir nimet olarak görebilen ve pek çok şey için müteşekkir olan piyanist “siz rahat olduğunuzda vücudunuz da rahat olur, karamsarlaştığınızda bedeniniz de tuhaf şekilde davranmaya başlar” diye sürdürüyor sözlerini.

Uzun yaşadığını algılamak bir tarafa, yaşından bile emin olamayan Alice Herz-Sommer’in verdiği ‘maddeye dayanan’ bir formül yok. Ömrünce hiç yoğurt yemiş midir bilmem ama Nazi kamplarında geçirdiği günlerde kendisinin de minik oğlunun da pek yemek yiyemedikleri ortada. Fakat bu durumu bile yorumlama şekli “manevi yönden beslenen insanların yemek yemeğe gereksinimi olmadığını düşünüyorum” şeklinde oluyor. “Hep güldüğümüz için açlık acısı hissetmiyorduk.”

 

Sıklıkla, gülmekten bahsediyor. “Dünyada en kötü şey sıkılmaktır” diyor. Dırdırlanmanın çirkinliğinden, olumlu bakış açısının yaşamsal etkisinden, sürekli bir şeyler öğrenmenin ve çalışmanın güzelliğinden, toplama kampında yaşarken bile iyimser bir yaklaşımla çevrene de mutluluk ve umut saçmandan bahsediyor. Bir de müziğin gücünü dile getiriyor: “Müzik bizim hayatımızı kurtardı, hala da kurtarıyor”, “Yahudi’yim ama dinim Beethoven”, “Müzik çalabiliyorsak şartlar o kadar da kötü değil demektir” gibi sözleri olan piyanist için Bach ilaçtan daha iyidir.

Kanser olduğunu öğrendiğinde bile gülmeye ve yaşamaya devam etmesi küçümsenemeyecek ölçüdeki cesaretinin bir başka göstergesi ve uzun yaşamanın bir diğer sırrı bence. “Korkaklar her gün ölür” lafı durup dururken yaratılmış olamaz. Aynı sırrı Walt Disney’in sözlerinde de buluyoruz: “Peşinden koşacak cesaretimiz varsa bütün hayallerimiz gerçek olabilir.”

Thucydides ise şöyle ele almış cesaretin yaşam için önemini: “Mutluluğun sırrı özgürlüktür. Özgürlüğün sırrı ise cesaret.”

 Nitekim kendimden örnek verecek olursam, benim de hayatımda tek korktuğum anlar iç enerjimin çok düştüğünü ve ne yaparsam yapayım olumlamayı beceremediğimi fark ettiğim, akabinde özgüvenimin yani cesaretimin düştüğü anlar oluyor. Normalde düşünce gücüyle hastalıklarını iyileştirebilen ve pozitif bakış açısıyla övünen bir bireyken, derin karamsarlığa kapıldığım o ender dönemlerde her an ölüverecekmişim gibi nefessiz kaldığımı sanıyorum. İçimizde göremediğimiz her ne varsa dışımızda olanları yönetiyor.

 

Dünyanın en uzun yaşamış insanı olarak bilinen ve 253 yıl yaşadığı söylenen Li Ching-Yuen ömrünü bitkilerin kucağında geçirmişse de sırrı şu sözlerinde yatmaktadır: Temiz bir kalbin olsun, bir kaplumbağa gibi otur, bir güvercin kadar hayat dolu yürü, bir köpek gibi uyu. Yani doğayı dinleyerek hayvanlar gibi davranmaktan bahsediyor. Birçok kaynak, formül olarak ne verirse versin kısaca ‘basit’ bir yaşam tarzına, ‘basit’ bir yeme anlayışına ve mutluluğa bağlıyor fikirleri.

 

Spor yapmak gibi durumlar ise yaşanan hayata göre değişiyor olmalı. Sanayinin çok gelişmediği bir adada eşiyle paylaştığı küçük bir barakada yaşayan ve tarımcılık yaparak güçlükle geçinen 86 yaşındaki Wang Kailu ömrü boyunca hiç spor yapmadığını dile getiriyor. Uzmanlar, Kailu’nun yaşadığı adadaki Çinlilerin uzun yaşamasının sırrını sosyal hayatlarına bağlıyor: Her gün kahvede toplanıp başka insanlar görmeleri, birkaç eşyadan oluşan basit bir evde geçen mutlu bir aile hayatı ve zengin bölgelerde olmayan temiz hava.

 

Uzun yaşamaları ile bilinen Tibetli rahipler ise genç kalmak için genç gibi düşünmek, genç gibi hareket etmek ve genç gibi yaşamak gerektiğini söylüyorlar, yani annemi anlatıyorlar.

 

Uzun yaşamak şart mıdır, o ayrı konu, ama bahsi geçen -gizli formüllerin- hepsi kısa da olsa kaliteli bir yaşamın da sırrı olmalı.

 

 

http://www.milliyet.com.tr/dunyanin-en-uzun-omurlu-insanlari/dunya/detay/1745780/default.htm

http://hakanmenguc.org/200-yil-yasamak-ister-misiniz/#.VFX95jSUdIE

http://www.posta.com.tr/PostaKarnaval/YazarHaberDetay/100-yasina-kadar-yasamanin-sirlari.htm?ArticleID=36389

http://www.ntvmsnbc.com/id/25343945

Okuluma Veda

Etiketler

Dost, Eğitim, İnsan, İstifa

‘Özlem’. Ne kadar ağır yüklü bir ismim var. ‘Soydan’ gelen bir kararlılıkla isteklerimi hayata geçirsem de yakamı bırakmıyor Özlem, paçamdan tutup çekiyor durmadan.

Kaç yıllık bir arzumu gerçekleştiriyorum oysa Ankara’dan giderek. Fakat profesyonel koşturmaca içinde öyle güzel insanlar tanımış, kalitenin kokusunu ciğerlerime öyle sağlam yerleştirmişim ki burukluğu bertaraf etmek mümkün olmuyor.

Okulumda çalışmaya başladığım ilk günden bu yana dillendirdiğim ve asla vazgeçmediğim iki yargımdan birisi bu okulda son derece kaliteli insanların çalıştığıdır. Okul kapısından girdiğiniz anda sizi güleryüzlü bir ciddiyetle karşılayan Murat Bey ve Orhan Bey’den, her imdadımıza koşan Satı Hanım’a, Ali Bey’e ve tüm destek personele; Kütüphane Öğretmenimiz Evrim Hanım’dan Personel Müdürümüz Hande Hanım’a; Teknik cankurtaranımız Suat Bey’e, Muhasebe Birimimize ve araç sürücümüz Eyüp Bey’e kadar herkes bu kaliteyi yansıtır. Kendi alanının en iyisi olan bunca saygılı, zeki ve özgün karakter sahibi bireyi bir arada barındıran okulumuzun çok şanslı olduğunu düşündürür. Okulda karşılaştığınız her yetişkin ülke geleceğinin gönüllü biçimlendiricisi birer eğitimci kimliğindedir.

Son derece yoğun bir çalışma ortamında birbirlerini sadece bir yere yetişirken görebilen öğretmenlerimiz ise karşılaştıkları o birkaç saniyelik zaman diliminde yaptıkları esprinin kalitesinde sergilerler zeka düzeylerini. Tüm sosyalleşmemizi oluşturan o anlarla yeniden enerji bulup sınıflarına koşarlar, çocuklara yönelttikleri ‘koşma’ nidalarıyla.

Tüm öğretmenler değerlidir elbet ama ben kendi okulumdaki çocukların altı sağlam özgüveninde çok ciddi bir bütüncül yaklaşımın izlerini görüyorum. Eğitmeye ve eğitilmeye gönül vermiş okuyan, gezen, gözlemleyen, alanına hakim sınıf öğretmenlerinin hazırladığı hamura Drama çalışmalarıyla Umut Öğretmenim özgüven katar, resim öğretmenlerimiz sanatçı hassasiyeti ve bakış açısı. Beden Eğitimi çalışmalarıyla tam bir şekil alan hamurumuz İngilizce zümresinden yayılan çok kültürlülük ve PYP eğitiminin sağladığı evrenselliğe bürünerek tam bir dünya vatandaşı topluluğuna dönüşür. Değerli Bilgisayar Öğretmenlerimiz son teknoloji bilgisiyle donatır. Müzik Öğretmenlerimiz ritim duygusu ekleyerek hamura hareket katar. Kendileri de hayatı kurcalayıp duran bireyler olan öğretmenler parmak uçlarıyla sorgulama çemberine ittikleri hamur parçalarının bilgiye ulaşmalarını gururla izlerken Psikolojik Danışmanlar her gereksinim duyulduğunda orada olduklarını hissettirerek korkusuz ve sağlıklı bir eğitim sürecine destek verirler.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

2007 yılında çıktığımız PYP yolculuğunda bana Koordinatörlük teklif edildiğinde ne olduğuna dair çok net bir fikrim olmasa da hislerim doğrultusunda iyi bir şey olduğuna inanıp kabul ettiğim görevim bana zevklerin en güzellerini tattırdı. 2008’de birer üniteyle denediğimiz PYP’ye 2009’da tam anlamıyla büründük ve geçen hafta ilk kez gerçekleştirdiğimiz sergiyle mezun olan çocuklarımız baştan sona bu süreci yaşamış ilk çocuklarımızdı. Öyle üstün işler başardılar ki süreç boyu her yaptıklarını hayranlıkla izlerken sorgulamaya dayalı eğitimin olağanüstülüğüne bir kez daha yürekten inandım. Onlarla birlikte ben de mezun oluyor gibiyim ve 2007’de hislerimle çıktığım yolun doğruluğundan 2014’te deneyimlerimle emin, huzurla gülümsüyorum.

Başladığımızda alanının uzmanlarından oluşan çekirdek komitemizde altı kişiyken bugün okulun tüm kıymetli öğretmenlerinin bu eğitimi verebilecek bilgi ve beceriye sahip olduklarını hissetmek ayrı bir onur veriyor. Bu uğurda tanışıp yola birlikte çıktığımız ve birbirimizdeki boşluklara sızıp doldurarak kısa sürede tam anlamıyla bir bütün olduğumuz damarlarından PYP akan Program Geliştirme Uzmanımız ve Koordinatörümüz Sevgili Gülşen Öğretmenle muhteşem heyecanları deneyimlediğimiz nice günler geride kalmış olsa da kaliteli davalar uğruna aynı cephede çarpışan tüm insanlarda olduğu gibi bizim dostluğumuz ve sessiz paylaşımlarımız da kardeşlik düzeyine erişti. Özellikle sergi süreci boyunca takındığı sakin ve çözümleyici tavrındaki profesyonel duruşu saygıyla izlerken ondan uzaklaşacak olmamın yıllar önce sızarak doldurduğu boşluklarımı açıkta bırakacağını fark ettim.

Yılların koşturmacası içinde çok değerli insanlar imza attılar gönül defterimize. İngiltere’de 27 çocukla geçirdiğimiz üç haftayı paylaştığım dostlarım Seçil ve buddy Zeynep’le yıllar geçse de Ascot’taki günleri yad ederiz.

Her bunaldığımda kendimi odasına attığım adı gibi insan Gülen’im, her ‘yetiş, yandım’ dediğimde yanımda biten ve bir kahkahası koridoru dolduran Faruk.

Bazı cumalar iki lafın belini kırmak için oturup yıllardır aynı sınıfları paylaştığımız için öğrenci durumu konuşmaktan kendimizi alamadığımız Sevgili Canan.

Yıllar sonra tekrar yazmaya başlamamı sağlayan öğretmenim Umut ve her yazımı anında okuyup yorumlayan sanat insanı Şükran Hocam.

Sohbetindeki kalitesi ve farklı duruşuyla Gülen Öğretmenim.

Vücuduna bağlanan cihazlarla bile okula gelerek eğitimin aksamasına izin vermeyecek etik anlayışa sahip Şükriye Öğretmen.

Alan bilgilerindeki uzmanlıklarını hayata karşı duruşlarına, tavır ve tutumlarına yedirmiş, gözlerinden ışık fışkıran değerli Duygu, Jale, Ahu, Senem, Ebru Özer, Hülya Durukan ve Gülen Apak öğretmenlerim. Buna bir de gençlik enerjilerini katan güler yüzlü müzik öğretmenlerimiz Zişan ve Ayşe, çantalı çılgın Ceren, kitap sohbeti dostum Öznur, giderken tanışabildiğim Müge, dansıyla hep genç kalacak Engin ve diğer öğretmenlerim. Bize dünyanın en acı suyunu tattıran gezgin Tuba.

Her duruma uygun fıkralarıyla söylemek istediklerini çok iyi kavratan Nilgün Öğretmenim. Kendisiyle sonsuz gurur duyduğum Nezire. Işığıyla can katan dünya güzeli Pınar. Kitap kahramanı Neşe Hocam.

Profesyonel Gelişim Birimini paylaştığımız zeki dostlardan Zerrin, Funda, Ebru, Fatma Hocalarım.

Okul toplumumuza ait yüzün üzerindeki çalışanın her biriyle yaşadığım sayfalarca anı yer alıyor belleğimde.

Aramızdan ayrılanlar da bir o kadar canlı dimağımda. En başta, ülkesine döndüğünden beri yıllar geçmesine rağmen sesi kulaklarımda, ışığı kalbimde Kanadalı kardeşim Laurie geliyor tabii.

Okulum sayesinde tanıyıp her alanda çalışma partneri olduğum buzlu memleketten gelmiş bu sıcacık yürek hayatımda edindiğim en değerli dostlarımdan biri oldu. Tüm çalışan beyinler gibi -hafif- çılgın, Atatürkçü öğretmenlerim Selda ve Yasemin.

Ve zümrem. Bana 2013 Üstün Melek ödülünü layık gören zümrem.

Gerek ortaokula gerekse ilkokula ait olduğum dönemlerde sürekli daha iyi olması için çalıştığımız İngilizce programının gerektirdiği özverili tempoda bile birbirini kırmamak için azami özen gösteren değerli insanlar.

Yirmi yıllık iş yaşamımda tanıdığım onlarca yönetici arasında en profesyonel, organize, çalışkan, son derece samimi bir mesafe koruma uzmanı, insanı bir saniyelik bakışla gözünden yakalayan Lynn; öğrencilerimiz kendisine çok benzediğimi söylediği zaman gururla mest olduğum, leb demeden kahkahalara boğulduğumuz, içindeki koca devin sadece üçte biri görünen Lale; meslek hayatında henüz benden başkasını görme şansına erememiş ama yine de gitmemem için ömür boyu kahrımı çekmeye hazır, tüm Kanadalılığıyla Türk yürekli, evetçi partnerim Deniz ve ikizi Deniz.

Bir iş ortamında gördüğüm en kibar insan ve hiç sektirmeden özel gün kutlayıcısı Rosie -ki yazıldığı gibi okunur-; sonsuz bir sükunetle salınan Amanda ile dünyanın en dürüst ve çılgın ruh ikizi, Eastenders dostum Mandy; harika bir aile tarafından yetiştirildiği görülebilen, adaletin yılmaz bekçisi, keskin zeka Ebru.

Yazar ve filozof dostum Selen ile kahve dostumuz Canan; kelimelere sığmaz Tatiana; anılarımızı yarıştırdığımız Aysun; doğuştan asil ve karizmatik güzellik abidesi Sinem; deli dolu Bahar; Türkçe dilini ve kültürel öğelerini bir çoğumuzdan iyi anlayan Sandra; dünyanın en sakin insanı Denise ve hemen arkasındaki masada bir saniye hareketsiz oturamayan Jayne; sanatı ELT ile birleştirme uzmanı Funda; Akademisyen Servet; ve uzaktaki yakın arkadaşlarımız Seyyal, Zeynep, Laurie, Sinead, Görkem, Maruka, Myza, Paul, Duygu, Vanessa, Yüksek Lisans yaparken öğretmenim olarak çok değer verdiğim için okulda birlikte çalışmaktan gurur duyduğum Marion, … ve Serap Hoca…

Eyvah resim çekiyorlar!

Saçlar…

Oldu mu?

Sende yaşadığım güzellikleri anlatmakla bitiremem zümrem. Ahşap bir kulübede sabaha kadar donduğumuz gecenin güzelliğini mi anlatayım? Olympos’ta geçirdiğimiz yılbaşını mı? Renk günlerimizi mi? İçtenlik ve güven kokan Çarşamba sohbetlerini mi? Güzelliğinizle iyileşmesi zor bir yara açtınız kalbimde. Dünyamda yarattığınız renklilik hiç solmayacak.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Ve çocuklarını okutan kadroda yer aldığım, nezaketleriyle başımın üzerinde yerleri olan veli-meslektaşlarım Ufuk, Senem, Sena Öğretmenim, Nazan Hocam, Erol Hocam, Hande Hanım, Yaşar Bey, Betül Hocam, Sandra, Alise. Sonuna kadar destek gösteren muhteşem velilerdiniz.

Ve yöneticilerim. Bana inanıp güzel görevlere getiren insanlar. Ve Ayşen Hocam ve Neslihan Hocam. Ülkemin geleceğini, dolayısıyla eğitimi ve dolayısıyla okulumu her şeyden üstün gördüm ve kıymetli babamdan aldığım bilinçle verilen her görevde elimden gelenin en iyisini yapmaya çalıştım. Yaptığım ne varsa başka türlüsünü bilemediğim için yaptım. Değer verdiğiniz için teşekkür ederim. Ayrılırken hediye ettiğiniz plaket onurumdur.

Tüm çocukların segilisi Caner Öğretmenim geçen günkü sohbetimiz sırasında konuştuğu herkesin beni çok sevdiğini fark ettiğini belirterek yüreğimi taçlandırdı. Bundan daha güzel bir ayrılık hediyesi olamazdı sanırım. Herkesi olduğu gibi kabul edip insanları çok seven buruk gönlüm kucak kucak sunmaya çalıştığı sevgisinin dost canlarca kucaklandığını işitti.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

2005 yılında yaptığımız mülakatta Okul Müdürümüz Oya Öğretmenimin “üç yıl sonra kendinizi nerede görüyorsunuz” sorusuna gerçekçiliğin pençesinden kurtulamayan zihnim bir saat sonra ne olacağımızın garantisini veremezken ağzım okulumda kalmak istediğini söylemişti. Nasıl geçtiğini anlamadığım dokuz yılın ardından hayatımı bir daha gözden geçirmem gerekti. Ama en azından sözümde durup üç kere üç yıl okuluma hizmet edebildim.

İlkokulda, ortaokulda, Ekookulda, PYP Komitesinde, PROGEB’de, akademik liderlik çerçevesinde yönetimle birlikte ve koridorlarda öğretmenlerim ve diğer görevlilerle… Dokuz yılda yaşadığım yüzlerce anın her biri o kadar değerli ki buraya döktürebildiğim sözcükler söylemek istediklerimin binde biri olamaz.

Okuldaki ilk kurul toplantısında bana uzatılan mikrofona “duydum ki okulunuzda hiç Özlem yokmuş. O yüzden geldim” demiştim. Şimdi özlemimi de aldım gidiyorum.

Sizleri çok seviyorum…

Doğayı Dinle

Etiketler

Doğa, Şehir, İnsan

Evrim sonucu Homo Sapienslik mertebesine ulaştığımıza inanmış bir birey olarak davranışlarımızın sebebinin hayvanlar alemini inceleyerek pekala bulunabileceğini tabii ki kabul ediyorum, ancak ileri düzey aklımızla tüm hayvanlara fark attığını sanan doğamızın neden -ilkel- atalarına bakıp ders çıkaramadığını kavramam zor oluyor. Her sorunun cevabı doğada olmasaydı, genetik kodlamalarla örülmüş bu -gerçek- dünyada muhteşem bir denge hüküm sürmez, yaşam sona ererdi.

Canlıların sınıflandırılmasında hayvanlar grubuna koyulduğumuzu yüce aklımız sebebiyle hep unuturuz. Ancak davranışları inceleyen bilim tarafından ortaya koyulan örneklerde insanların yanı sıra hayvanlara da yer verilerek aynı grupta bulunduğumuz gerçeği unutkan beyinlere hatırlatılıyor.

Tüm davranışlarımızın sebebinin ‘doğuştan’ geldiğini, ya da genetik faktörler olduğunu söyleyemeyiz. Reflekslerimiz ve içgüdülerimiz gibi doğuştan getirdiğimiz bazı davranışlarımızın olduğu muhakkaktır ancak bazı davranışlarımızda da çevresel faktörler etkilidir. Kedinin fare görünce saldırması ya da yumurtadan yeni çıkan balıkların hemen yüzebilmesi reflekse birer örnektir. Örümceklerin ağ yapması, kuşların yuva yapması ve göçmesi, tırtırların koza örmesi içgüdüsel olarak gerçekleşir. İçgüdüler bireyin yaşamını kolaylaştırır. Yumurtadan yeni çıkmış kuş yavruları kapalı gözleriyle yukarı bakıp ağızlarını açarak yiyecek isterler. Binlerce kilometre uçarak kışı sıcak yerlerde geçiren kutup deniz kırlangıçlarının sonra tekrar üredikleri yere döndükleri gözlemlenmiştir. Araştırmalar pek çok göçmen kuşun güneşi yada yıldızları kılavuz alarak yollarını bulduklarını göstermiştir. Hipotalamus, içgüdüsel davranışları kontrol eder ve bir keçinin de insanın da sebebini bilmeden yaptığı ‘otomatik’ olarak tanımlanan birçok davranışın sebebi hipotalamustan salgılanan hormonlardır. Ancak bu kompleks mekanizmaların doğuştan gelen davranış şekillerinin yanı sıra bir de öğrenilmiş davranışları ve sosyal davranışları vardır. Alışma, şartlanma, izleme ya da kavrama yoluyla da gelişmiş canlılar bazı davranış modellerini öğrenebilirler. Başlarda korkuluktan korkup kaçan kargaların zamanla alışarak tepki göstermemeye başlaması; istediğiniz davranışı sergilediğinde sevdiği bir yiyecekle ödüllendirdiğiniz köpeğinizin hep o şekilde davranmaya başlaması; yavru aslanların annelerini izleyerek avlanmayı ve yaşamını sürdürebilmesi için gerekli bilumum davranışı edinmesi öğrenilen davranışlara örnektir. Öte yandan topluluk içinde yaşayan ve hayatta kalması grup içindeki işbirliğine bağlı olan canlıların sosyal davranış modelleri vardır, ki bunlar da iş birliğine dayalı davranışlar, çatışma davranışları ve iletişim davranışları şeklinde gruplandırılabilir. Erkek misk öküzleri tehlike karşısında halka oluşturur ve yavruları bu halkanın ortasına alır. Alakargalar, gruplarında bir tehlike olduğunda çıkardıkları sesle grubun diğer üyelerini yardıma çağırırlar. Ama dışarıya karşı gösterdikleri bu dayanışmacı tavra rağmen rakiptirler de. Aynı yaklaşımı ‘yurt’ savunmasında yani beslenip eşleşecekleri ve yavrularını büyütecekleri alanı savunurken de sergilerler. Gücünü gösterebilenin hayatta kalma şansı daha fazladır nitekim. Hayattaki dengelerin oturabilmesi için büyümenin kontrol altında tutulması şarttır. Her ne olursa olsun, hayvanlar alemindeki her davranışın türün devamı için haklı bir nedeni vardır ve hayvanlar durup dururken kendisini ve ailesini sıkıntıya sokacak kararlar alıp ömrünü bu uğurda harcamaz.

Ama biz üstün hayvan grubu olan insanlar olarak yaşantımızı dara sokacak gereksiz işler peşinde koşuyoruz. Doğanın dayandığı basit birkaç kanunu ve hatasız yapısını unutarak kendimize daha karmaşık yeni kanunlar koyuyor, işe yaramadıklarını gördükçe yeni kurallar ekleyerek daha da açmaza sokuyoruz hayatı.

Barınma ihtiyacını karşılamak son derece doğal bir içgüdüyken bizler asla kullanılmayan ve yaşam alanımızda sadece bir sürü zorluk çıkaran eşyalarla doldurduğumuz evleri -geliştirmek- için çırpınıyoruz. Evlerimiz büyüdükçe ve eşyalarımız çoğaldıkça birlikte geçirdiğimiz zamanın ve hareket alanımızın küçüldüğünü gözardı ediyoruz. Oysa sadakatsizliği konusunda dalga geçtiğimiz hayvanların birçoğu aileleri ile bizlerden daha iyi zaman geçirir, yavrularına bir şeyler öğretirler.

Biz ise yavrumuzun geleceğini düşündüğümüz için deliler gibi çalışıp didindiğimizden o yavruyu görecek vakit bulamayız. Bulduğumuzda da değil bir şeyler öğretmek, sesine bile tahammül edemez, veriveririz eline bir tablet. Ya da gidip ödevlerini yapmasını buyururuz ama bize soru sorup da rahatımızı bozmasını istemeyiz. Yine onun geleceğini düşündüğümüzden yazdırdığımız özel okula dünyanın parasını saydığımız için, yapılmamış ödevler öğretmenin sorunudur ne de olsa. Bu kadar para verdikleri için hep ‘daha fazla’ ödev olmasını talep eden anne-babalar sebebiyle çocuğumuzun bir sürü ödevi olduğunu da hatırlamayız.

Rekabet toplumlarında daha iyi bir geleceğe sahip olmak için daha çok para, daha pahalı okul, daha fazla ödev olması gerektiğine inanmış ebeveynlerin hırslı mutsuzluğu çocuklarının böyle bir ortamda hayatta kalabilmek için ilginç yöntemlere başvurmaya başlamaları yani öğrenilmiş davranışlarla sonuçlanır. Nasıl ki gelişmiş omurgalı bir hayvanın besin kaynağına giden yolu kapatırsanız önceki deneyimlerine dayanarak başka bir yol bulur ve ne olursa olsun o besine ulaşır, kişinin de yapmayı çok istediği bir şey engellenirse ne yapıp edip onu deneyimlemenin bir yolunu bulur. Gerçek doğası öyle emrediyorsa…

Sürekli müdahale ederek yön vermeye çalışmasak su akar, yolunu bulur. Hem de en doğrusunu. Yolu değiştirilerek başka yerden akması sağlanan, eski yoluna ya da yatağına da evler yapılan derelerin bir süre sonra gerçek yolundan çılgınlar gibi akarak önüne geleni yıkıp devirdiğini biliriz. Oynamayan tayın at olamayacağını da iyi biliriz aslında. Ama yine de iyi bir gelecek için çok para, pahalı okul, fazla ödev gereklidir bize ve çevremizdeki herkese göre. Başka çevreden insanlarla zaten sohbet etmeye tenezzül etmeyiz (Yıllar önce hiç beklemediğim birisi “Sen nerelerde okudun bir söylesene, çocuğumu oralara yollamayayım, senin gibi olup da acı çekmesini istemiyorum” dediğinde ne büyük bir hayat dersi vermişti bana oysa).

Doğayı büyük bir merakla izleyip öğrenmenin heyecanını ve dolayısıyla keyfini yaşayan yavru hayvanları izlemişsinizdir belgesellerde. Her sene, ilk yağmurların ardından okul bahçemizde oynaşan irili ufaklı solucanları hayretler içinde izleme şansı bulan çocuklara yanaşıp yaptıkları şeyin iğrenç olduğunu ifade eden ve bari elleyerek kendilerini kirletmemelerini tembihleyen en az bir çocuğumuz çıkar. Bunlar genelde annelerinin yeni aldığı ve neredeyse kendi boyları kadar olan botlarla okula yollanan bakımlı ve güzel bir prenses edasıyla davranabilmenin her şeyden önemli olduğu öğretilmiş olduğu için çok çabuk ve çok sık mutsuz olan çocuklardır. Güzel olmak için her şeyi yaptıklarından, onlara gıcık olan bir çocuk bu konuda sataşarak direk karalar bağlamalarına sebep olabilir. Keçi nereye çıkarsa oğlağı da oraya çıkar. Bu çocuklarımız, önceleri okul gösterilerinde sahne alacakları günler saçlarını yaptırarak gelirler okula ve başkalarının kendilerine karşı tavırlarındaki farkı gözlemlerler. Sonra, “öğretmenim, dudağım çatlıyor diye koruyucu sürdüm, ondan parlıyor, ne yaptıysam çıkaramadım” olur. Yıllar içinde çaktırmadan makyajlar, üniformada ufak değişiklikler, hafta sonu lensleri başlar.

Hepimizin özünde beğenilme, onay görme ve benzeri arzular yatar. Hatta güneş ışınlarına göre bu isteğin artması bile hayvani doğamızdan kaynaklanır. Ancak doğada hiçbir hayvanın karşı cinsi etkilemek veya diğer dişiler arasından sıyrılmak için solaryuma girmediğini, lens takmadığını, pahalı kıyafetle süslenmediğini, parfümlerle yıkanmadığını, dolgulu malzemelerle bedenini olduğundan farklı göstermeye çalışmadığını hatırlamamız gerekir. Kendileri olarak diğerlerini etkileyen hayvanların kullandığı tek parfüm doğalarına yerleştirilmiş hormonal salgılardır. Beğenmediğiniz hamam böceği örneğin salgıladığı feromonla karşı eşeyi kendisine çeker. Görüntü olarak ise, zaten sahip oldukları bedenin şeklini biraz değiştirirler o kadar. Tavuskuşu güzelim kanatlarını açıp titretir, güvercinler boynunu kasıp kanatlarını sallar ve farklı bir ses çıkararak dişinin etrafında dolaşır, kediler kuyruğunu dikleştirir, cırcır böcekleri ise bizi çıldırtan sesleriyle tavlar manitayı.

Dışarıdan hiçbir müdahale yapılmaksızın insan vücudunun ne kadar büyülü bir görüntü alabileceğini Sudan’lı bir gelin kızın kuğular gibi süzüldüğü tek kişilik düğün dansını izleyerek çok rahat görebilirsiniz. Muhteşem devinimleriyle sahneyi tek başına dolduran bir dansçıyı seyrederken etkilendiğiniz binlerce liralık parfümü müdür, uzaktan farkına bile varmadığınız lensi mi, kostümünün markası mı? Tabii ki her zaman olduğu gibi kendisini ifade edişindeki güçtür aslında sizi çeken. O yüzden her flamenko dansçısı güzeldir örneğin.

Arıların diğer arılara yiyeceğin yerini anlatırken kullandıkları yöntem olan dansın gücü bütün topuklu ayakkabıları, Prada çantaları, Rolex  saatleri geçer gider. Aslında kendini iyi ifade edebilen  ve bunu bilmenin özgüvenine ve özgürlüğüne sahip hiçbir bireyin pek başka bir çaba harcamasına gerek yoktur. O yüzden değil midir “kızlar kendini güldürebilen erkeklerden hoşlanır” diye birçok dikkatli konuşan kibar erkeğin içten içe sinirlenmesi. Kibar olmaya çalışırken ‘doğal’ olamayan temiz aile çocuğu birçok erkek hoşlandığı kızı daha dangır-dungur ama özgüveni yüksek erkeğe kaptırır ve şu kızları bir türlü anlayamaz. Tüm yanıtlar doğadadır oysa.

Tabii bütün soruların cevabını doğada bulabilsek de, insan denen varlığın kendine örnek alması gereken doğal yaratık kurt değil, kendisine en yakın canlı olan maymundur. Dolayısıyla, “evet, doğayı kılavuz almalıyız. Kurtlar sofrasında olduğumuza göre burada kurt kanunları geçer” gibi ifadeleri kabul edemeyeceğim. Şempanzelerin de doğasında iktidar savaşı vardır ama bize en az onlar kadar yakın olan bonobolar (cüce şempanzeler) hiç de savaşçı değildir. Bonobolar, şiddet göstermek bir tarafa, içinde bulundukları durumun ciddileşmekte olduğunu fark ettiklerinde ortamı yumuşatmak için birbirlerine dokunur, hatta sevişirler. Tabii bunun çok da iyi bir fikir olduğunu sanmıyorum ama şiddetin de çözüm olduğuna inanmıyorum.

Hayvanlar arasında bile sürü liderine yaranmaya çalışma hali vardır ama bu, patrona yaranayım da ikinci adam olayım türü bir tasdik beklentisiyle yapılmaz. Güvende olduğunu garantilemek ister sadece insan dışındaki hayvanlar. Bir hayvan grubundaki birey sayısı arttıkça, o gruptaki canlılar arasında besin, yaşam alanı ve eş için rekabet ve çatışma artar. Çatışma sonucu hiyerarşik üstünlüğünü ispatlayan canlı, yaşam ihtiyaçlarını diğerlerinden önce karşılama hakkını elde eder; yani besin, su ve tüneklere ilk önce sahip olur ve bu durum diğer bireyler tarafından kabul edilir. Böylece toplulukta kimin neyi alacağı konusundaki kargaşayı ortadan kaldırır. Topluluğun alt düzeyindeki bireyler yemek ve su için beklerler. En alt düzeydeki bireylerin yaşama sansı azalır. Dolayısıyla hayvanlar aleminde de bir nevi güç gösterisi vardır ancak hiçbir hayvan tehdit yokken saldırmaz.

Yani hayatta kalabilmek için güçlü olmak gerektiği kesin. Zaten öyle olmasa leylekler, kediler, köpekler güçsüz doğan yavruyu beslememezlik etmezlerdi. Bu durum bizlere her ne kadar acımasızca görünse de sadece bir evladının refahını değil tüm kedi neslinin geleceğini düşünerek atılmış bu adım, sadece kendi sülalesinin zenginliğini düşünerek davranan ve bir anne kedi kadar güçlü olamayan -insan- türlerine yine de bir fikir verir umarım. Yavrusu karnındayken bile dokunmaya kalksanız sizi ısıracak kadar korumacı ve daha kendisi bebek olsa bile doğurduğu bebekleri için her şeyi yapabilecek bir canlı olan kedi birçok durum karşısında sergilediği içgüdüsel davranışlarla insanlığa örnek olması gereken doğa harikalarının başında gelir bence. Buna, büyüyen yavruyu artık yanında istememesi de dahil. Hala otuz-kırk yaşında kızlarıyla ya da oğullarıyla aynı evde yaşamayı normal görüp ayrı eve çıkmasına izin vermediği için yavrusunun kendi ayakları üzerinde durabilme hakkını elinden aldığını fark etmeksizin kendi hayatını ve mutluluk kurallarını dikte ettiren anneler doğadaki bu davranışları kabul edilemez derecede bencilce bulur elbette. ‘Bencil’ olmak tanımı da kişiden kişiye değişen bir kavram bencileyin.

Hem çocuğu haftasonunu güzel geçirip mutlu olsun diye hem de kendileri işlerini görebilsinler diye haftasonunu alışveriş merkezlerinde geçiren anne-babalar ne kadar düşüncelidir sizce? Yine bizim dışımızda kalan -ilkel- tabir ettiğimiz canlılara bir göz atalım. Hayvanların iç mekanlarda kalmaktan çok hoşlanmadığını biliriz. Kendi mutluluğumuz için eve kapadığımız hayvanlar da dahil çoğu, fırsatını bulduğu gibi dışarı çıkmak ister. Bu sebeple, dinlenmek ve rahatlamak üzere serbest bırakılan hayvanların haftasonunu alışveriş merkezlerinde veya gürülütülü kafelerde geçirebileceğini düşünemiyorum bile. Kedi, çiçeği böceği koklar, köpek yerlerde yuvarlanır, kuş ise özgürce kanat çırpar, dallarda şakır. Ama özellikle de güneş varsa hepsi daha bir güzelleşir. Kedi hemen güneşli bir yere oturup minik bedenindeki sıkıntıları giderir örneğin. Güneş, tüm gezegende iyileştirici bir etkiye sahiptir. Güneş ışığının artması hipotalamusu, dolayısıyla hipofiz bezini etkiler ve hormon salgılanmasına sebep olur. Bu durum üremeyi olduğu kadar yavru bakımı davranışlarını da etkiler. Güneş, göçmen kuşlara da yol gösterir. Çiçekler yüzünü güneşe dönerler. Arılar, besinin yerini diğer arılara gösterirken güneşi baz alarak dans ederler. Örneğin, dansları yukarı doğru ise besin güneşle aynı yönde demektir. Güneş, tüm canlıları besler, sağlıklı bireyler olmasını sağlar.

Varoluşundan bu yana yüreğinin ve beyninin bir tarafı ile insan davranışlarına anlam yüklemeye çalışan beşer, bulgularını kendi davranışlarını şekillendirmede kullanarak öğrenilmiş davranışlar geliştirmiş ama bir yandan da ‘üstün’ addedilmesinin nedeni olan düşünme yeteneğiyle sürekli suyun yolunu yeni şartlara göre değiştirerek felaketini hazırlamıştır. Böylece kendi yarattığı yeni sistemin bir parçası olarak hayatta kalabilmek için özünden uzaklaşmış, maymundan geldiğini unutarak çakallığıyla gurur duymuş ve durumu daha da güçleştirmiştir.

Öte yandan daha aklı selim, bilge insanlar hayvanlarla paylaştıkları hayatlarını unutmaksızın  düşüncelerinde ve söylemlerinde hep doğaya yer vermiş, akıl danışan gençlere bizim dışımızdaki canlılardan örnekler vererek ışık tutmuştur. Böylelikle atasözleriyle, deyimlerle dilimize yerleşen ve aslında ayrılmaz bir parçası olduğumuz bu dünya kültürümüze yansımıştır. Yaşananlardan birikimlerle kültüre nakşeden bu durumlar sonraki nesillere yol gösterici olmuştur. Hayvan davranışlarından yola çıkarak yıllarca söylenegelmiş durumlar edebi kurgulara olduğu kadar gerçek hayata da ışık tutmuştur.

Aç ayı oynamaz, Atına bakan ardına bakmaz, Horozu çok olan köyün sabahı geç olur, Her horoz kendi çöplüğünde öter, Canı yanan eşek attan  hızlı gider, Keçiyi yardan uçuran bir tutam ottur, Yırtıcı kuşun ömrü az olur, At ölür itlere bayram olur, At sahibine göre kişner,  Şahin sinek avlamaz, Kurt dumanlı havayı sever, Köpeğe dalaşmaktansa çalıyı dolaşmak yeğdir, Eşeği ahıra bekçi edenler ahırdaki gürültüden şikayet edemezler, Köpek ekmek veren kapıyı tanır, Öküze boynuzu yük değil, Tavuk giderse pisliği de gider, Eşeğe altın semer vursan eşek yine eşektir, Kedinin boynuna ciğer asılmaz, Ürümesini bilmeyen köpek sürüye kurt getirir, Arı bal alacak çiçeği bilir, Yularsız ata binilmez, Havlayan köpek ısırmaz, Kılavuzu karga olanın burnu pislikten kurtulmaz, Çoban köpeği ne yer ne yedirir, Kurt kocayınca köpeğin maskarası olur, Arı kızdıranı sokar, Ölmüş eşek kurttan korkmaz, İt ürür kervan yürür  gibi atasözü ve deyimlerin yanı sıra doğadaki davranışlardan örnekler sunan türkülerimiz ve edebiyatımız da sağlam birer yol göstericidir aslında. Doğadaki işaretleri izleyerek birçok duruma çözüm getirmek ve yaşantımızı anlamlandırmak elimizde. Çünkü doğa yanılıyor olamaz. İş ki bunu daha sık hatırlayalım, doğaya kulak verelim ve insan olmanın üstünlüğünü keyifle yaşayabilelim.

Aferin Belkıs Abla

Etiketler

Ankara, Hayat, Şehir, İnsan

İşte artık güvendesin Belkıs Abla. Bundan sonra başına hiçbir şey gelemeyecek kadar sağlam saklayacağız seni. Birazdan hepimiz kendi dünyalarımıza çekilip seni yalnız bıraktığımızda daha da huzurlu olursun eminim. Kalabalığı, hır-gürü, sevmezsin ne de olsa. Bir kerecik sinemaya gitmeye razı edemedim seni örneğin. O kadar hayranlık duyduğun oyuncuların oyunlarını bile kaçırdın hep üzülsen de. Ne yapacaksın, teröristler bomba koymak için sinema-tiyatro gibi kalabalık mekanları seçiyorlar. Sahi, bir tanecik bile alışveriş merkezi görmüşlüğün yok değil mi? Eylemlerin sıkça yapıldığı bir caddede kalıyor diye içinde doğup büyüdüğün baba yadigarı evden bile taşınmak zorunda kaldın. Kim bilir, belki de o eylemlere katılan arkadaşların senin evine sığınmaya kalkarlarsa diye alınmış bir karardı. Otuzsekiz yaşında olmana rağmen etrafında kalabilmiş topu topu o üç kişicik seni zor duruma düşürmek ister mi ki diye hiç düşünmeden can havliyle aldığın bir kararla. Aslında aynı fikirlere sahip olduğun o üç arkadaşının Internet üzerinden yaptıkları paylaşımları beğenmeyip telefonlarına cevap vermemeye başlayınca onlar da aramayı kesmişti oysa. Ama tedbiri elden bırakmamak lazım değil mi Belkıs Ablam? Neyse ki benim yaptığım hiçbir şeyden haberin olmadı da beni sevmeye devam ettin. Nasıl olsun ki? Nasıl söylerdim ki? Gezi olayları başladığı günden beri  bir kerecik Kızılay’a inmedin gaza ya da tomaya rast gelirsin, kaza kurşunuyla gidersin diye. Başka semtlerde karşılaştığın polislerle ise göz temasından bile kaçındın seni alıp götürürlerse diye. Makarna tarifi verirken bile ‘dinleniyorsak’ diye en dipteki odaya koyduğun telefonun sanki o odada dursun diye alınmıştı. Gece  uyurken de odana almadın asla kanser olmamak için. Seni incitip giderek hastalanmana neden olur diye kimseyle evlenmediğin gibi, içinde kıl yumağı oluşmasından endişe duyarak bir kedi ile de paylaşmadın evini. Domatesi sadece yazın yedin, plastik şişeden su içmedin, paket cipsin tadını bilmedin. Sahi, hiç kendini güneşe teslim edip kumlarda sereserpe yatma keyfine erdin mi? Hiç deniz gördün mü desem daha doğru olur herhalde. Her gün kaç kişi ölüyor trafik kazalarında. Dolmuş şoförüne emanet edemediğin canı şehirlerarası otobüs şoförüne nasıl teslim edersin değil mi? Uçağı icattan bile saymadın zaten hiçbir zaman. Binilebilir bir şey olsa Japonya’daki ablanı ziyarete giderdin. Her ay yollanan resimlere bakıp çekik gözlü yeğenlerinin hasretiyle yanıp tutuştun hep ama namussuzun ülkesine gitmek için uçağa binip inebilsen bile bu kez deprem riski var. Üstelik çok kalabalık. Ne de olsa sen, yanından geçen biri aniden aids şırınga ederse diye kalabalıklara giremedin hiçbir zaman. Bu kadar özenle koruduğun, pamuklara sarıp sarmaladığın bedeninin sana ihanet edeceğini ve banyoda kayıp başını vurmana sebep olacağını bilsen bir koltuğa oturup hiç yerinden kımıldamadan geçirirdin herhalde hayatını. Ama işte artık rahat ol. Kimselerin sana dokunamayacağı kadar uzağında kalacaksın insan sürülerinin bundan böyle. Kendi bedeninden bile uzakta olacaksın. Ne dokunan olacak, ne itip-kakan, ne evine sığınmaya çalışan. Terörist yok, eylem yok, kazalar yok. Domates yok, radyasyon yok, tsunami yok. Güneş bile bedenine zarar veremez artık. Seni o kadar iyi saklayacağız ki hiçbir şeyden rahatsızlık duymayacaksın. Seni hep sevdim Belkıs Abla. Keşke sen de hayatı gerçekten sevseydin. Huzur içinde uyu.

40

Etiketler

Ölüm, Emeklilik, Farklı Görüşler, Hayat, Kader, Kentlim, Mutluluk, Para, Sıkıntı, Tiyatro, Yaşlılık, İnsan

En sevimli haliyle üzerime diktiğin sabırsız gözlerin benden yanıt bekliyor.

“Lütfeeen. Lütfen evet de.”

Konuşmadan geçen o bir dakika bir ömür gibi gelmiş olmalı sana. Ben de senin gibi miydim acaba otuzumda? Her şey hemen olsun istiyor, ufacık şeyler için bile heyecanlanıyor muydum? Yoksa hep böyle rölantide mi yaşadım hayatı?

Otuzbeş Yaş Şiirini ilk okuduğumda çok üzülmüştüm otuzbeşindekilere. Kaskatı tavrıyla beynim şiirde sadece bu cümleye takılmış, ömrünün yarısının tükendiğini bilen insanların bu üzüntüyle nasıl yaşayabileceğini merak etmişti.

Otuzbeşi ne zaman geçtiğimi bilmiyorum. Üzüldüm mü? Belki üzülmüşümdür. İnsan, yaşamının hay huyunda bir tek kaç yaşında olduğunu sorgulamıyor sanırım. Yani uzun bir süre. Otuzüç, otuzbeş, otuzaltı, hepsi sorgusuz sualsiz akıp gidiyor. Otuzyedi ve otuzsekiz arasında bir fark olmuyor. Benim gibi kırkı devirdikten sonra başlıyor geriye dönüp bakmalar.

“Bak küserim ama.”

Dile kolay. Kırkı devirdik be hareli göz.  Bir dakikanın bu kadar uzun sürebildiği bir zaman kavramında kırk küsur yılı tükettik. Daha dün yaşamışım gibi gelen bazı anıların hesaplayınca yirmi yıl önce yaşandığı ortaya çıkıyor. Genç bir insan için koca bir ömür geride. Çocuk kavramsızlığında ‘Atatürk’ü gördünüz mü’ kadar uzak. Yaşayanın anlağında ise anlamsız. Nereye gitti bunca yıl? Sessiz dakikalarda tek tek gelip beynimin ön tarafına hücum eden gereksiz anılar halay çekiyor da insan yitip giden koca hayatı gözden geçirince elle tutulur hiçbir şey bulamıyor.

“Bu öteki doğum günlerine benzemiyor. Otuzuncu yaş çok önemli. Benim için çok çok özel ve senin de orada olmanı istiyorum. Otuz diyorum!”

Otuz! Ömrünün ilk yıllarının gereksiz bir detay olduğunu düşünürsek kaç yıl yaşamış oluyorsun gerçekte? İlk yıllar. Elinden, büyümeyi beklemekten başka bir şey gelmeyen yıllar. Okunacak. Sınav kazanılacak. İyi insan olunacak. Sağlam bir karakter. Şuraya birkaç kalp yarası koyalım. Oldu. Puanı nereyi tutarsa o alanda uzmanlaşıp bir iş de buldu mu tamamdır. Nerden baksan yirmibeş yıl bu upuzun hazırlık aşamasıyla kayboluyor. Beş yıl mı kendin oldun sen? Bense yeni yeni tadına varmaya başlamıştım ki verilen sürenin bitmek üzere olduğunu fark ediyorum.

“Haydi ama! Amma naz yaptın.”

Naz yapmaya vaktim yok ki benim gamzelim. Ne olduğunu anlamadan yitirdiğim yirmibeş hazırlık yılının acısı var her şeyden önce. Sonrası da farklı değil hani. Ardından gelen yirmi yılı da bu banka yedi. Neden yaptığını bilmeden seninle hiç ilgisi olmayan bir kuruma adadığın koca bir hayat. Neden o bankayı seçtim? Ben iş ararken sadece onlar eleman arıyordu da ondan. Neden her Allah’ın gününü aynı dört duvar arasında geçirdim? Gerçek hayatta karşıma çıksalar asla konuşmak istemeyeceğim Nurten Hanım, Osman Bey, Çatlak Ayten ve Süloyla geçen koca bir hayat. Dolaplarındaki bütün kıyafetleri ezbere bildiğim bu dört gereksiz insan nasıl oldu da yaşantımın en değerli kişileri gibi baş köşeye kuruldular? Ve tabii müdürüm… ve güvenlikçi Zeki… Ya ev hayatım? Ne zaman taşınmıştım bu daireye? Evde yalnız kalmasın diye bir kedi bile alamayacak kadar diğerlerini düşünerek, sevdiklerimden çok görmek zorunda olduklarımla geçen yıllar…

“Anlaşıldı, sen bu anın keyfini çıkarmak istiyorsun. ‘Evet’ demenin bedelini ödeteceksin bana önce.”

Neyin bedelini ödüyoruz biz hayatta? Kim bize ‘evet’ demeden önce bu ağır bedeli ödeterek oyun oynuyor kendince?

“Bak ne diyeceğim? Ben şimdi bize güzel bir kahve yapayım. Şöyle bol köpüklü. Sen de böyle duvar gibi oturmaya devam et. Ama tabii düşün bir yandan da. Kahvemizi içerken de cevabını ver. Ama cevap ‘evet’ olsun! … Oh be, en azından bir gülümsedin nihayet.”

Peki senin hayalin ne dünya güzeli? Otuz yaşın heyecanıyla aykırı işler yapma güdün dışında var mı düşlerin? Sırf yaşamın içinde pusu kurmuş rutinlere yakalanıp ömrünü bilinçsizce tüketmemek uğruna evlenmemiş bir adamla zaman geçirerek biraz daha büyüyor, hazırlık süreni uzatıyorsun. Sonra? Sen de kırkında  mı algılayacaksın hayatın senin istediğin gibi değil de kendi istediği gibi geçtiğini? Benim yaşıma gelince mi fark edeceksin milyonlarca seçeneğe rağmen aynı apartman dairesi, mobilya ve bürodan ibaret olan hayatını?

“Bugün öyle uyuzluğun üstünde ki maşallah, moruklamış gibi davranıyorsun iyice. İstersen küçük bir sahil kasabasından yer alıp taşın da domates filan yetiştir artık sen, ne dersin babacık?”

Ne güzel sataşıyorsun istediğini yaptırabilmek için. Kimbilir neler yapacaksın daha kendi başlattığın oyunları kazanabilmek için. Kazanacak mısın peki? Ne güzel oldurdu şimdi küçük bir kasabada olmak. O güzelim domatesin kokusu geldi burnuma. Sahi güzel olur muydu? İstediğim bu mu gerçekten? O zaman hayatımın son yıllarını mutlu geçirir miydim? Sorgulamadan? Emekli olsam… O para yeter mi ki bir yer sahibi olmaya? Nasıl bir ironidir bu! Bankacıyım ve beş kuruş param yok bankada. Yirmi yıldır başkalarının yatırımlarını düzenliyor, tanımadığım insanların geleceğini garanti altına alıyorum ustaca. Çevreyi hiç önemsemediğini iddia ederek ömrünü çevreye adamış bu adam kendi geleceğini unutmuş. Başkalarının hayatını yaşamış.

“Afiyet olsun.”

Sigortacılığı seçseydim daha mı iyi olacaktı? Aynı! Öğretmen olsam başkalarının çocuklarıyla ilgilenecektim. Avukat olsam başkalarının davalarıyla. Berber bile başkasının saçını yapıyor.

“Bu arada, otuz yaş partilerinin geleneğidir. Bir konsept olur partide. Geçen ay Orkun’un doğum gününü kutladık mesela. Konsept seksenlerdi. Herkes giyinmiş gelmiş. Madonna’yı görecektin. Ama ben o kadar uçmayayım diyorum. Böyle değişik meslekler filan olabilir konsept. Seni de hemşire kılığına sokarız belki? Şaka!”

Konsepti olan bir parti miydi yaşadığım? Parti bitti. Şimdi temizlik zamanı. Sonra da sessizliğe çekilip dinlenmeli. Sonuçta yaşım o kadar da geçmiş değil. Ölmüyorum en nihayetinde. Ama hayatın büyük bir kısmının saçmalıklarla geçtiğini fark etmiş bu ruhun artık günlerini sadece kendi mutluluğuna adaması lazım. Sorun şu ki, şimdiye kadar geçen kısım nasıl olsaydı daha iyi olurdu sorusunun cevabını bilmediğim gibi bundan sonra ne yapmam gerektiğini de hiç bilmiyorum.

“İçsene.”

Yarın o bankadan içeri adımımı atmasam… Kendime muhteşem bir kahvaltı hazırlardım. Bach’ın eşsiz müziğini dinler, düşen yaprakları seyrederdim saatlerce. Arada Ayten’i, Nurten’i, Sülo’yu düşünüp sadistçe gülümserdim. Belki ziyaretlerine de giderdim bir ara ama onlar aynı telaşın parçası olmaya devam edecekleri için bana ‘naber’ demekten fazlasını veremezlerdi. Öbür gün ne yapardım? Bütün gün yatıp kitap okurdum. Bir simitçiye oturup koşturarak geçen insanların öyküsünü düşünürdüm. Hayır hayır. Kahveye gider oyun oynardım. Daha doğrusu bir oyun oynamayı öğrenirdim. Sonra? Ertesi gün? Daha ertesi gün? Böyle geçse günler ne kadar mutlu olurdum? Artık parçası olmadığım hayatın gerçeklerini hatırlayabilir miydim? Yoksa biri bana soru sorunca korkacak kadar kendi kabuğuma mı çekilirdim? Belki de şu ‘nasılsın’ diye soranı pişman edercesine konuşanlardan olurdum.

“Hiç içmeyeceksin sandım.”

Hareketsizlikten, şu an ufak tefek kendini hissettirmeye başlayan ağrılar da artardı herhalde. Gerçekten küçük bir sahil kasabasına yerleşsem? Güneşli, topraklı bir yerlere… Mutlu mu olurdum yoksa büyük şehrin sinemasını, tiyatrosunu, kurslarını mı özlerdim? Hiç katılmadığım etkinlikleri…

“Artık çıkıp bazı hazırlıklar yapmam gerekiyor. Bir şey söyleyecek misin?”

“Evet.”

“Ne?”

“Tamam, peki, gelirim. Otuzuna giriyorsun ne de olsa. Otuzbir olsa gelmezdim.”

“Dalga geçme!”

“Geçmiyorum. Parti fikrinden oldum olası hoşlanmamış olsam da sizinkine geleceğim hanımefendi. Çünkü çok yaşlandınız artık.”

“Evet yaaa. Otuz yaa.. Oha yani! Bir tane beyaz saç gördüm biliyor musun? Neyse, boşver şimdi. Çok sevindim geleceğine.”

“Ama bir şartım var: Kıyafet olarak bankacı kostümünü seçeceğim. Bundan daha iyisini bilmiyorum.”

“İyi, peki. Sen gel de…”

Bundan daha iyisi var mıydı onu da bilmiyorum. Varlığından haberdar bile olmadığı şey hakkında konuşamıyor insan. Kaldı ki hayat, doğaçlama oynanan bir tiyatro oyunu gibi. Katılan oyuncuların ani kararlarıyla şekilden şekle girip seriliyor önümüze. Bundan sonrası nasıl şekillenecek? Gelişine göre oynamaya devam edip sonunu herkesle aynı anda seyredeceğiz.

“Görüşürüz.”

Datça’da Bir Akşamüstü

Etiketler

Datça, Farklı Görüşler, Hayat, Kader, Kadın, Kentlim, Para, Töre, İnsan

Mart boyu Datça sahilinin tüm erkek kedilerini sırtına almak zorunda kalmış tekir isteksizce kulağını kaşıdı, sahilde park etmesine izin verilmiş tanıdık arabanın gölgesine attı minicik yorgun bedenini. Denizden gelen esinti kıyıya henüz atılmış birkaç masadan birinde oturan genç kıza nefes aldırdı:

– Daha sadece Nisanda olmamıza rağmen bu ne sıcak abi ya? Yazın hiç çekilmez burası.

– Tabii çok sıcak oluyor ama sonuçta biz sadece tatildeyiz Meltemcim. O sıcakta çalışmak zorunda olanlara çok üzülüyorum ben asıl. Hele dönercide! Düşünsene.

– Sen de herkesi düşünmeyiver Atahan. Hayrına mı çalışıyor adam, para veriyorlar mis gibi. Benim çalışıp kazanmak gibi bir şansım da yok. Öğrenci kölesi olarak babişin eline bakıyorum resmen. Nasıl uygun görürse beyefendi öyle oluyor. Adam kıstı zaten harçlığımı, ne yapacağımı bilmiyorum. İki bin yollayacakmış artık.

– Kaldığın ev sizin ama değil mi?

– Evet de, iğrenç bir ev abicim. Eski! Garip, demode bir şekli var böyle kapıcı evi gibi. Onaltıncı yüzyıldan kalma mübarek. Arkadaşları çağırmaya utanıyorum ya. Herkes Koru Sitesinde filan ne modern evlerde yaşıyor, ben ezik ezik Bahçeli’de dededen kalma tuhaf evde yaşamak zorunda bırakılıyorum.

– En azından kira vermiyorsun.

– Boşversene Ata ya, şu okul bitse de artık bir işe girip kendi kararlarımın kadını olsam abi, daraldım yani. Ay Atahan, dün başıma gelenler! Var ya abicim yaşadıklarım senin hayal gücün bile olamaz! O kadar yani.

– Hayırdır? Ne oldu?

– Ya zaten Ankara’dan buraya direk uçuş yok. İlla İstanbul aktarmalı uçacağız. Koca bir köyde yaşıyoruz yani, kimse adam yerine koymuyor. Onbeş dakika rötar yapmasını da geçtim, bavulumu kaybettiler abi! Onca yolcu arasında benim bavul kaybolsun yani olacak iş değil. Bahtsız bedevi olayı yani anlıyor musun? Dalaman Havaalanını birbirine kattım ama ne fayda? Yarın gelecek bavul. Allahtan el bagajımda gerekli eşyalar vardı ama halime baksana Allah aşkına! Şu üstümdekilerin renklerine bak! Hiç uyum görebiliyor musun? Ne bulduysam giydim resmen Kezban gibi.

– Yok be! Abartıyorsun.

– Olur mu ya Ata? Utancımdan ölüyorum valla bir gören olacak diye. Bir de okulun bahar tatili ya, herkes buralarda olabilir yani. Rezil olurum valla böyle görürlerse. Hayır bir de sabah yüzücü atletlerden vardı üstümde. Ankara soğuk daha biliyorsun. Nereden bileyim Nisan sabahı güneşinin yakacağını? Saçma yani değil mi? Ama yanmışım işte. Yani tam kıro gibi ya! Amele yanığı abicim. Tam rezil senin anlayacağın. Ya dedim ya, benim yaşadıklarım senin hayal gücün bile olamaz!

– Aman Meltem, geçer güzelim ya, ne olacak? Yazın iyi bir güneşlenirsin, hiçbir şey kalmaz. Miami’ye gideceğim demedin mi? Orada insan anında simsiyah oluyor zaten.

– Ay olur mu Atoş? Sen de bir alemsin? Nasıl dolaşayım böyle yaza kadar? Solaryum paklar dönüşte. Hayır bir de daha düğün var iki hafta sonra. En samimi arkadaşımın düğünü yani. Kankamı rezil mi edeceğim Allah aşkına? Zaten o da ayrı bir sorun. Üf ya, bak hatırladım da sıkıldım yine, sipariş ettiğim ayakkabılar gelmedi hala. Hale bak. Diyorum sana kadersizim ben abi.

– Boşver! Takma kafana. Bak ne güzel hava. Deniz kenarındayız. Sağlığımız yerinde. Daha ne olsun? Keyfini çıkar bence.

– Ya! Ne keyif ama. Para harcarken bile çok dikkat etmem gerekiyor artık. Ellilik bira mı içsem otuzüçlük mü diye düşünmem gerekiyor abi, düşünsene! Üf! Ne biçin baba bu ya! Hiç mi sevmiyor beni anlamadım ki. Neyse Atahan, bir tuvalete gitmem lazım şimdi. Çıkınca da salata bara bir bakacağım tamam mı şeker? Güneşten belli olmasa da akşam oluyor yavaştan. Acıktım. Herhalde bir salata tabağı yapar gelirim. Biraz bekleyeceksin. Sorry! Ay Atahan beşyüz gram almışım ya.Tam yaz öncesi olacak iş mi? Yani diyorum ya, Allah verdi mi heryerden veriyor. Artık sadece salata.

– Tamam. Haydi git gel, bekliyorum.

Topuklu terliklerinin üstünde sektirerek ve üstünü başını çekiştirerek içeri giren kızın ardından bir süre bakıp kalan Atahan aniden oluşan sessizlikte gayri ihtiyari sigarasına davrandı. Kısa bir süre için de olsa kendi kendine kalmanın keyfiyle denizi izlemeye başladı. Az ötedeki masada garsonlardan biriyle oturmuş konuşan genç kadının sesi geliyordu kulağına:

– Ne yapacağımı bilemedim Memet Emmi. Bebemi de aldım buraya geldim. Kezban yengemle konuştuydum. O dedi seni burda diye. Yardım eder dedi. Son çarem sensin Memet Emmi, kurbanın olayım.

– Tamam da kızım çok zorlanırsın burada. Bak ben bile kaç yıldır uğraşıp didiniyorum, anca bu sene yediyüz lira maaşla burada iş bulabildim nihayet. Kiraydı bilmemneydi derken gidiyor o da. Elde var sıfır. Sen ne yapacaksın? Köyde kalsan daha iyi değil miydi?

– Nasıl daha iyi Emmi? Öldürürler beni alimallah. Dedem yaşında adama sattılar beni, düğün öncesi kaçtım diyorum. Sen de bilirsin töreleri. Evlensem, bu benim bahtsız bebeyi de satardı o dürzü afedersin. Başka çarem mi kaldı?

– Bebenin babası kimdi de Ayşe?

– ………..

– Niye sustun kızım? Anlatmazsan nasıl yol gösteririm sana?

– Onüçümde kirlettiler beni Emmi afedersin. Öz dayım, boynu altında kalasıca.

– Allah belasını versin kitapsızın!

– Versin Emmi. Bu bebenin günahı ne? Bunca yıl ben korudum garibi. El kadar bebeyi namussuz belleyenlerden sakındım. Şimdi beni verdiler o yaşlı herife, uçkur düşkünü domuz, buncacık bebeye ne eder o hayvan Emmi?

– Haklısın kızım. Ben sana yardım etmeyi çok isterim. Senin için telaşlanıyorum sadece. Burada da hayat çok kolay değil. Güzel kadınsın, yalnızsın, dulsun. Rahat bırakmazlar. Gözünün yaşına bakmadan harcar, üzerinden para kazanmaya çalışırlar. Yıpranırsın Ayşe.

– Daha ne yıpranacağım Memet Emmi? Başıma gelmeyen mi kalmış benim? Dönersem katil olurum. Yalvarırım yollama beni köye. Burada ne iş olsa yaparım. Kimse o dediklerin, bırak yapsınlar. Çalışırım, ne olsa yaparım. Onlar da kazansın Emmi, ben de kazanayım, yavrumun gursağından iki lokma geçsin. Bir deri bir kemik yavrucak. Bana geceyi geçirebileceğimiz bir göz oda gösterirsen gerisi gelir Emmi. Çalışırım. Domuz gibiyim evelallah. Dörtten sonra okumadım ama elimden her iş gelir Emmi. Yollama geri köye, kurbanın olayım. Dönersem ya ölürüm ya katil olurum.

Duyduğu topuk sesiyle irkilen Atahan elinin tersiyle gözlerini sildi.

– Salata çeşitleri çok azmış ya. Yalnız inanabiliyor musun, tuvalette kağıt yoktu, ben koydurdum. Ne köylü milletiz biz ya. Hayır, burası da turistik bir yer yani sonuçta. Bana rastlıyor herhalde bütün terslikler. Mıknatıs gibiyim ha, çekiyorum. Daha ne gelecek bakalım başıma.

– Bir sus Meltem ya! Bir yok ol iki dakika! Gözünü seveyim bir kapa şu lanet çeneni.

– Aah! Ne diyorsun sen ya?

Elinde çatalı öylece kalakalmış kıza hiç bakmadan toparlanıp kalkan Atahan gözyaşlarına hakim olmaya çalışarak hızla uzaklaştı. Genç kızın salatasındaki tavuk parçalarının kokusunu alan tekir koşarak masaya yaklaşıp gözlerini kızın gözlerine dikti ancak onu fark edip arkasından koşarak gelen kara kedinin üstüne çıkmasını engelleyemedi. Datça’da yavaş yavaş akşam olmakta, gökyüzü bütün bahtsızların üzerine kara örtüsünü örtmekteydi.

Öğretmen Yanlış Yapar mı?

Etiketler

Çocuklar, Öğretmen, Eğitim, Saygı, İnsan

Bilmediğiniz bir konuyu bir başkasına öğretebilir misiniz? Peki benimsemediğiniz bir kavramı savunup, içselleştiremediğiniz bir yaşam tarzını kitlelere yaymayı başarabilir misiniz?

Geçen hafta sonu İzmir’de yapılan eğitim konferansında gözlemlediklerim mesleğimizin geleceğini bir kere daha düşünmeme sebep oldu. Gerek organizasyon, gerek ana konuşmacılar, gerekse konular son derece kaliteliydi, ancak salonu dolduran kalabalığın tamamının öğretmen olduğunu düşünmek zordu.

Sekizde başlayan kayıt işleminin ona kadar sürmesine ve çok seri çalışılmasına rağmen, geç gelenler yüzünden ilk konuşmanın yarısını kaçırdık. Geç gelmeleri yetmiyormuş gibi uzun yoldan dolaşma cesaretini (ya da enerjisini) gösteremeyip bütün sırayı ayağa kaldırma hakkını kendilerinde gören, bununla da yetinmeyip bağıra çağıra konuşarak yerleşen kişiler gerçekten öğretmen miydi? Zamanı doğru kullanma ve başkalarına saygı gösterme tutum ve becerisini nasıl öğretir bu insanlar? Peki cesaret kavramını? Özgüveni ve birey olabilmeyi? Civcivlerini getirmiş tavuk gibi ‘sıra kapatan’ öğretmen gördüm: “Seda, sen en başa otur, ben de bu başa oturuyorum. Eşyalarınızı koyun, bu sırayı komple biz kapatalım.” Keşke gelmişken başka öğretmenlerle tanışıp fikir alışverişinde bulunmayı tercih etseydiniz…

Kişisel gelişiminde yol kat edemeden profesyonel gelişimine geçmiş gençler vardı: “Ya şimdi öğlen birlikte yemek yedik. Yanımızda ona da yer ayırmazsak ayıp olur. Bu duruma düşmek istemiyoruuum.”

Herkese çarparak yürüyenler, gürültü yapanları keskin ve yıpratıcı bir “şşşşşş” sesiyle susturup bir süre sonra kendileri gürültü yapmaya başlayanlar, konuşmacılardan çok konuşmasına rağmen anlatacaklarını bitiremeyenler, yüksek sesle esneyerek sıkıldığını belli etmekten haz duyanlar (üstelik en sağlam sunum sırasında), konuşmanın ortasında kırıta kırıta salonu terk edenler, öğleden sonraki sunumu izlemeyip yayınevlerinin tablet, vs armağan ettiği çekilişe gelenler (zaten belki de aslında sadece onun için gelenler)…

Eş zamanlı sunumlarda kendisi de konuşmacı olmuş bir öğretmenimiz bir başkasının sunumunu izlerken önce yanındakilerle konuştu, rahatsız olduğumuzu fark edince telefonunu çıkarıp twitter’a girdi, çantasından şeker bulup önüne, arkasına, yanına ikram etti, en son gördüğümde ise top patlatma oyununa geçmişti.

Derse girmeden önce her öğretmen çok ciddi hazırlıklar yapıp anlatacağı konuya hakim olana kadar çalışır. Peki dünya okulu (IB) olmak isteyen tüm okulların müfredatına girmiş saygı ve özgüven gibi tutumları, organizasyon becerilerini ve nicesini nasıl öğretiyorsunuz Sevgili Öğretmenlerim? İnanmadıklarınızı çocuklarınıza nasıl aktarıyorsunuz? Yoksa yeni nesil sanatçılardan sonra yeni nesil öğretmenler de mi rol model olduklarına inanmıyorlar?

Tesadüf

Etiketler

Arkadaş, Kader, Kentlim, Türk, Tesadüf, Yabancı, İnsan

“Ersen!”

“Aaa, Ayla!”

“Selam! Sen ne arıyorsun burada? Turistik bir gezi için biraz soğuk bir zaman seçmemiş misin?”

“Yok Ayla, ben  altı aydır buradayım.”

“Nasıl yani? Sen de mi Barselona’da yaşıyorsun artık?”

“Onun gibi bir şey. Yaşamaya çalışıyorum diyelim. Hayallerimi süsleyen şehirden uzak kalmaya daha fazla dayanamadığım için çıktım geldim.”

“İyi yapmışsın. Fakültemizin medar-ı iftiharı! Mimarlığı birincilikle bitirmiş bir şahıs olarak tabii ki Barselona’da da rahatlıkla iş bulursun.”

“Aslında tam öyle değil. Hala bir yerde çalışmıyorum. Kaç işe başvurdum. Başta çok ilgilenmiş görünüyorlar, sonra bir daha dönmüyorlar. bir şeyler oluyor ama anlamıyorum.”

“Ya, Türklerin gözünü seveyim. Bunlar çok güvenilmez adamlar abi! Benim de üç yıl oldu buraya yerleşeli ama mutsuzluğum otuzüç yıla bedel. Kimseye güvenmiyorum. Kimseyle görüşmüyorum. Avrupalı bireyselciliğinde takılıyoruz senin anlayacağın. Özledim ama ülkemdeki dayanışmacı ruhu, yardımseverliği, sıcaklığı. Güvenilir bir dostla sohbet etmeyeli yıllar oldu. Eşimle bile rakip firma gibiyiz.”

“İspanyol’du değil mi senin eşin?”

“Evet. Başka türlü nasıl yerleşecektim buraya? Sen parlak bir mimarsın. İyi bir iş bulacağından eminim. Ben şu an üç kuruşa mesleğimle hiç ilgisi olmayan işlerde çalışıyorum. Mesleği çok özledim ama. Senin gibi asla olamam ama seviyorum yine de.”

“Yok canım, abartıyorsun. Sen de iyiydin. Önceliklerin farklı olduğu için böyle şekillendirdin hayatını. Eminim yoluna girer.”

“Ya, ne demezsin? Ay ayak üstü iki dakika sohbetle bile açıldım baksana. Ne çok ihtiyacım varmış. Bütün hayatımı anlattım. Başını ağrıttım, kusura bakma.”

“Olur mu Ayla? Şehre aşığım ama iletişim içinde olduğum hiç kimse yok neredeyse. Bir Türk’le karşılaşmak bana da iyi geldi. Hem de sınıf arkadaşımla. Tesadüfe bak.”

“Hakikaten. Sağol Ersen, bana da iyi geldi. Vaktin varsa oturalım bir yerde biraz.”

“Yok, başka zaman yapalım onu. Yine bir iş başvurusuna gidiyorum şimdi. Yarım saat sonra orada olmam lazım. Adresi de tam bilmiyorum. Ofisin yerini bulacağım daha.”

“Bakayım ……. Ha, Carrer Laforja, yakın ya, hemen şurası, ben sana gösteririm.”

“Hah iyi, sağol. Türk insanına adres sor, oraya götürür bile seni değil mi?”

“Tabii”

“Parasızlıktan perişanım artık. Birikimimi tüketmekle meşgulüm. Bu seferki iş olur umarım. Parası da iyi.”

“Ay ne güzel ya. Dosyada da çizim örneklerin var herhalde.”

“Evet, iyilerden bir portfolyo oluşturdum, belki işe yarar diye. Bakmak ister misin?”

“Tabii ki.”

“Bak bu benim en sevdiğim.”

“Ay çok güzel! İşte, sen harikasın abi!”

“Yok canım, abartma.”

“Ver ben elimde bakayım, sen zahmet etme.”

“Yok canım ne zahmeti, ama sen ona bakarken ben şuradan bir sigara alıp geleyim müsaadenle. Olur mu?”

“Tabii tabii git sen.”

“Hemen gelirim.”

“Tamam, acele etmene gerek yok! ………………….. Git bakalım Ersen Efendi. Acele etme sakin. Hayatta her şeyin birincisi olunmaz ki. Bu ülkede yaşayacağım, hayatta kalacağım diye yıllarca uğraşayım, bir hiç uğruna bütün saçları beyazlatayım, sen gel üç günde iyi maaşlı bir işe yerleş. Yok öyle yağma. Bu işi alırsam Carlos’a da bir tekme! Oh! Çok bekledim ben böyle bir fırsat için. Fırsat, uçan bir kuş. Üstünden geçerken bacağına yapışmazsan kaçırırsın. Ofis hemen şuradaydı zaten. Haydi kızım Ayla, senin sıran geldi. Show time!”

Alışveriş

Etiketler

Alışveriş, Empati, Kader, Kentlim, İnsan

Mağazanın vitrinine bakıyormuş gibi yaparak bir süre içerideki koşturmacayı izledi. Memurların bolca görüldüğü bir semtteydi, öğle yemeği zamanıydı ve aybaşıydı. Tezgahtar kızlar raflarda dağıtılmış bluzları kimbilir kaçıncıya topluyorlar, müşteriye göstermek için yeniden açıyorlardı. Köşeye dayanmış bir tanesi belli etmeden ayakkabısını çıkarıp giyiyor, ayağının burun tarafını yukarı aşağı oynatıyordu. Elli yaşında bir kadın olarak mağazanın dışından görebildikleri bu kadardı.

Mağazadan dışarı çıkmakta olan iki kadını fark edince onlara çarparak içeri girdi. Arkasından bakıp kalan kadınlara aldırmadan köşede ayağını oynatan tezgahtarın yanına gitti.

“Siyah üzerine iri çiçekli bir bluz lazım.”

“Size mi olacaktı?”

“Bana tabii. Olamaz mı?”

“Hayır bedenini anlamak için sordum. Tabii ki olur. Böyle buyurun lütfen.”

Aceleyle ayakkabısını düzelten kız, sol ayağına basmamaya çalıştığı için hafif topallayarak mağazanın iç tarafına yöneldi.

“Şu mankenin üzerindeki model var hanımefendi. Uygun mu sizin için?”

“Aaaa, o nasıl sünmüş öyle ayol. Neden öyle giydirdiniz o bluzu mankene? Uzamış hep omuzları filan.”

“Bazen müşterilerimiz kumaşını anlamak için uzanıp elleyerek bakıyorlar maalesef. O yüzden öyle olmuştur.”

“Hayır efendim. Bu müşteri hatası değil. Müşterinin hiç suçu yok. Bu sizlerin suçu. Patronunuzun suçu. Müşteriden değil patrondan kaynaklanıyor. Patronunuzun müşteriye saygı göstermemesinden.”

“………..”

“Cevap vermeyin siz. Anca dikilin öyle bir köşede. Herkes çalışmadan para kazanmak istiyor. İşçisi de patronu da. Nasıl düzenbaz bir toplum! Nasıl dolandırıcı olmuş herkes!”

“Hanımefendi,”

“Yok yok yok, lazım değil! Patronunun müşterisine saygı göstermediği, işçisinin hiçbir iş yapmadan terbiyesizce ayakkabısıyla oynadığı bir yerden alışveriş yapmam ben!”

Hışımla kapıya yönelip içeri girmekte olan genç bir adama çantasını çarparak dışarı çıktı. Köşeyi dönünceye kadar hiç arkasına bakmadan süratle ilerledi. Dönünce yavaşlayıp çantasını kurcalamaya başladı.Eve girmeden bir sigara iyi olurdu. Bütün gün bir daha içemeyecekti. O da bir yerde çalışabilse ne güzel olurdu. Farklı bir ortama girerdi, öğlen arası olurdu, alışverişe çıkardı, para biriktirirdi, tatile giderdi, özel zamanı olurdu, belki arkadaşları bile olurdu. Saygı duyulurdu.

Sigarasından son bir nefes aldı, acı çıkan son kuruyemiş tüm keyfini kaçırmış gibi yüzünü buruşturarak, yanından geçmekte olduğu apartmanın bahçesine fırlattı.

‘Yavaş açınız’ uyarısı asılı kapıya şiddetle yüklenerek fırına girdi. Taptaze ve lezzetli görünen kuru pasta çeşitlerinin sergilendiği camekana parmaklarını yapıştırarak tüm pastaların isimlerini, fiyatlarını ve neli olduklarını öğrendi.

“Şu incirliden versene bana iki tane.”

“İki tane mi?”

“Evet. Yemem yasak ama güzel görünüyor, tadına bakacağım.”

“Doksan gram etti hanımefendi. Bir tane daha vermek zorundayım.”

“Neden? Kaç gram olması gerekiyor?”

“Yüz gram”

“Bir tane daha koyunca kaç lira yapıyor?”

“İki buçuk lira”

“Ne? Neden o kadar pahalı bunlar? Alt tarafı iki küçük kuru pasta!”

“Üç”

“Üçüncüyü sen zorla veriyorsun”

“Vermek zorundayım”

“Çok pahalı”

“Spesiyalimiz o bizim hanımefendi”

“Çok pahalı”

“Bunlardan vereyim isterseniz. Onun kilosu onbeş lira.”

“Bu niye pahalı?”

“Spesiyal o”

“Spesiyal ne demek?”

“Özel demek”

“Onu biliyorum! Ben beş dil biliyorum!”

“……………”

“Spesiyal olunca ne oluyor?”

“Özel yapım ablacım. O yüzden pahalı.”

“Ne? Ablacım mı? Niye şimdi sen ağzını bozdun? İki pasta için mi?”

“Yok Hanımefendi, bozmadım”

“Yetkili yok mu burada? Amaaan, lazım değil pasta da yetkili de! Kıytırık bir pasta işte. Kendiniz yiyin. Hırsız herifler!”

Benzer şeyler yaşadığı onuncu mekandan da sinirle çıkarak koşmaya başladı. Oturdukları apartmanın kapısında oturmuş etrafı seyreden kara kediye tekme atarak binaya girdi. Nefes nefese kaldığı için bir süre duvara yaslanarak soluklandı. Yaşaran gözlerini sildi ve sırayla evin  tüm kilitlerini açarak içeri süzüldü. Şakır şukur bunca kilit açınca sessiz olmaya çalışmanın bir anlamı yoktu. Tabii. Çatallı bir ses adını haykırdı:

“Nesrin! Neredesin sen kaç saattir?”

“İşlerim var demiştim ya annecim. Özür dilerim, biraz geciktim.”

“Biraz mı? Ne birazı? Saatlerdir yoksun ortalarda. Altmış yaşına geldin hala fingirdiyorsun sokaklarda.”

“Ne altmışı annecim, kırkdokuz yaşındayım ben.”

“Sus! Cevap verme anneye! Altmış dediysem altmıştır. Senin yaşındakilerin torunları oldu. Kaldın başıma kız kurusu! Hiçbir işe de yaramıyorsun. Bari bir işte çalışsan! Yok! Herkes nasıl da dolandırıcı olmuş! Düzenbazlar! Yürü git yemeği yap! Açlıktan ölüyorum. Daha tırnaklarımı keseceksin. Haydi sallanma kız!”

“Tamam annecim. Hemen gidiyorum.”

Gurbaa

Etiketler

Ege, Kader, Köylüm, Kentlim, İnsan

Kadın – Tut! Kaçıyor!

[Suya düşme sesi]

Adam – Hay…..!

Kadın – Ya Numan, dikkat etsene… Kaçırdın işte yine. Daha en az yarım saat daha buradayız şimdi.

Adam – Zaten sinirlerim tepemde, bir de sen dırdır etme Nuray Allah aşkına. Ne yapsaydım daha? Arkasından suya bile atladım. Hale bak, üstüm başım sırılsıklam oldu.

Kadın – Daha hızlı olmalısın. Sen iki saatte atlıyorsun hayvanın üstüne. Bir süre sabit dur, hazır hissedince hemen atla. Yavaş yavaş değil.

Adam – Kurbağa yakalama uzmanı olduğunu bilmiyordum. Gel sen yakala!

Kadın – Ben senin yanında durup destek olmak için hayatımı tehlikeye atayım, sen dalga geç benimle. Evlenelim dedim, yanaşmadın. Gurbaaya kaldı işimiz işte. Babam duyarsa kıtır kıtır doğrar beni.

Adam – Ben de senin yanında durmaya çalışıyorum Nuray ama şu halimize bak. Dua et de üniformamın bu hale geldiğini gören olmasın. Kıtır kıtır doğramasalar da bunun da cezası var.

Kadın – Haydi Numan kurbanın olayım yakala bir tane de gidelim artık. Çok korkuyorum.

Adam – Tamam canım ya, uğraşıyorum işte. Hala anlamıyorum ki gecenin bir yarısı neden bu durumda olduğumuzu. Bir gören olsa bittim! Koskoca Jandarma Komutanı gece yarısı kurbağa avında!

Kadın – Ne yapacaktık Numan? Elele tutuşup hastaneye mi gidecektik? Ebeyle mi konuşacaktık? Evli değiliz bir şey değiliz. Vururlar beni valla!

Adam – Yok be güzelim, evde testi kendin yapabilirdin. Alırdım ben sana eczaneden bir tane. Çaktırmadan yapardın.

Kadın – Olmaz! Bulurlar onu da bitirirler beni! abilerim delik deşik eder.

Adam – E kurbağayı bulunca ne olacak? Eczacının ya da doktorun, ya da her kiminse, yine seni görmesi gerekmeyecek mi?

Kadın – Yok aman, Allah korusun! Ben bir kavanoza edip sana veririm. Sen götüreceksin ilçeye hastaneye. Gurbaayı da.

Adam – (daha yüksek sesle) İlçeye! Nasıl izin alacağım ben hiç düşündün mü? ‘Kurbağamı gezmeye götüreceğim’ diyeyim istersen! Yanımda bir kavanoz da idrarla! Akıl var mantık var Nuray. Ne diyorsun sen?

Kadın – Bağırma! Ne dersen de Numan. Ben bilmem! Evlenmeye yanaşmadığına göre sen temizleyeceksin bu işi. Bizim serada mercimeği fırına verirken ‘senin için ölürüm’ diye inliyordun. Bizimkiler beni bitirmeden ben seni şişlerim Allahıma!

Adam – Ya, hemen panik, sinir, şiddetle tehdit. Bu ne Nuray ya? Sakinleş biraz.

Kadın – Anca o kurbağa bulununca sakinleşirim.

Adam – Peki yakaladık diyelim. Ben de bir yolunu buldum gittim ilçeye. Sonuç pozitif çıktı. Ne yapacaksın? Yine eczaneye ya da doktora gitmen gerekmeyecek mi?

Kadın – Tövbe de! Ağzından yel alsın! Ölürüm de gitmem.

Adam – Ya?

Kadın – Sen bana bırak onu! Yüksekten atlarım, ağır şeyler taşırım, karnımın üstüne tüpü koyarım, halı silkelerim, ip atlarım, sabun kullanırım, olmadı merdivenlerden yuvarlarım kendimi.

Adam – Yahu Nuray, sen zaten öldüreceksin kendini bu gidişle. Abinler ya da baban öldürmesin diye düştüğümüz hallere mi yanayım, çözüm olarak bulduğun yollara mı? Resmen ‘evlenmek’ en zararsızı kalıyor. Cahil cahil bir iş yapıp öldüreceksin kendini. Sonra benim yüzümden olduğu da çıkacak ortaya, beni de bitireceksin. Yirmi yaşında kızın ölümüne sebep oldum diye gazetelerde boy boy…

Kadın – Onaltı.

Adam – Ne? Neden söylemedin?

Kadın – Söylüyorum ya.

Adam – Allah’ım yandım ben!

Kadın – Bul şu gurbaayı.

Adam – Hayvan senin içine edeceğini bildiği için kaçıyor işte. Benden akıllıymış. Kurbağa kadar olamadım.

Kadın – O gece öyle demiyordun ama.

Adam – Hay dilim kopsaydı, her yerim kopsaydı da… Telefonla niye oynayıp duruyorsun sen?

Kadın – Saate bakıyorum, çok geç oldu. Hem söyle bakalım, amacın benimle gönül eğlendirmek miydi senin?

Adam – Değil tabii ama bu kadar ciddi bir duruma gireceğimizi de düşünmemiştim. İstanbul’dan yeni tayin oldum biliyorsun. Orada bu tür şeyler olağandır. Sen de İzmir’de okuduğunu söyleyince, bir de üstüne yakınlık gösterince, senin için de normal sandım. Bu arada, yüksekokul okumadın mı sen İzmir’de? Nasıl onaltı yaşında oluyorsun?

Kadın – Yok, ilkokul üç, dört.

Adam – Of… Ne günah işledim ben Allah’ım?

Kadın – (kıkırdayarak) Sen bilirsin ne günah işlediğini.

Adam – Gülme Nuray ya. Her taraftan bağladın beni. Yok mu kurtulmanın başka yolu?

Tabii ya, nasıl aklıma gelmedi daha önce? Para vereyim mi sana?

Kadın – Töbe! Vay seni Yunan’ın dölü! Sen beni yollu mu sandın gavurun eniği?

Adam – Ya olur mu, öyle demek istemedim. Birisiyle evlenip kurtarırsın kendini diye teklif ettim.

Kadın – Sen al o zaman beni!

Adam – Ben mi? Benim ideallerim var Nuray. Daha yeni Teğmen çıktım ben, yapma.

Kadın – Benim de vardı ideallerim, bitirdin hepsini. Kim alacak beni artık? Paketi açılmış sütü alır mısın sen? Başkasının içtiği şerbeti içmeye devam eder misin?

Adam – Onaltı yaşındasın ama maşallah dil pabuç kadar. Nereden öğreniyorsun bu lafları?

Kadın – Anamgilden.

Adam – Kurbağa testini de mi o öğretti?

Kadın – He. Benim geleceğimi öyle öğrenmiş.

Adam – Zavallı kurbağayı da harcadın yani.

Kadın – Yok len öldürmüyorlar. Senden daha şanslı yani.

Adam – Şşş, bir çıtırtı duydum.

Kadın – Yok çıtırtı filan, oyalanma şimdi.

Adam – Hayır bak dinle, ses yaklaşıyor.

[Otların arasından yaklaşan ayak sesi]

Kadın – Bekçi İbraam!

Bekçi – Napıpdurun kız burlaada? Buben bilipduruu mu hurda olduunu?….. Kumandan? (şüphelenmiş bir sesle) Gece yarısı naapıpdurun hurda?

Adam – Eeee… şey… Nuray kardeşi evine götürüyordum da ben…

Bekçi – Sen mi? Niye ki?

Kadın – Şey İbraam abi, Kumandan utandı herhal, ben diyiverem. Beni bubemden isteyecek de , evin yolunu bilmeyipbatı, ben gösteriveriyom.

Bekçi – Vay vay vay, harika haber Nuray Kız! (ciddileşerek) Doğru mu bu Kumandan? Köyümüzden kız alman bizi guruu veri.

Adam – (kendi kendine) Battı balık yan gider. (sesi çok az çıkar) Ya….doğru….tabii…. öyle olacaktı…. tam da…. Meraklanmayın yani bir problem yok.

Bekçi – Eyi eyi. Kızı ben götürürüm Kumandan. Sen pastaneye uğramamışsın daa. Hadi gülü gülü. Allah bi yastıkta gocatsın.

[Toprak yolda uzaklaşan ayak sesleri]

Bekçi – İyimin gız? Mesajını alınca hemencicik geldim ya.

Kadın – Tam zamanında İbraam Abi. Sana duvacı olcem.

Bekçi – Bekçiniz ne günler için gız? Hadi gızım ben gidipdurum. Sen de eve gidive hurdan bakem dikkatlice. Eyi gecele.

[Otlar arasından uzaklaşan ayak sesleri]

[Telefonla arama yapma sesi]

Kadın – Alo? Kız Zehra Aba, gumandan -beni- evlenme teklif etti. Siz kendingize başka kumandan bakın gali.

Sessiz Olun, Uyanmasınlar…

Etiketler

Kentlim, Saygı, Temizlik, Şehir Kaçışları, İnsan

Şehir kalabalığında yaşamayı sevmeden şehirde yaşayan insan sürüsü olarak kendimize çıkış yolları bulmamız gerekiyor. Benim için bunlardan en önemlisi sabah sessizliğine tapınma seremonisidir.

Sabah hava ağarmaya yüz tuttuğunda tek tük kuş seslerini duymaya başlarsınız. Çok işleri olduğu için olmalı, ilk önce minik serçeler uyanıp konuşmaya başlar. Hemen camı açıp tekrar yorganın altına süzülür, kuşlar dünyasının sabah haberlerine kulak veririm yüzümde gevrek bir gülümsemeyle. Bir süre sonra alakarganın cakırtısı eşliğinde kalkıp parmak uçlarıma basarak çalışma odasına geçer huzura ermeye orada devam ederim okuyup yazarak.

Özellikle hafta sonları, bu sessizlik en az dokuz – dokuz buçuğa kadar sürebildiği için, erken uyanan insanların benim gibi ‘sabah sessizliğine saygılı kent bıkkınları’ olduğunu düşünürüm. Mümkün olsa tuvalete bile girmeyebilirim komşular sesime uyanıp gürültü yapmaya başlamasınlar diye.

Ancak maalesef en geç onda bütün mahalle uyanmış olur. Eskiden sadece martta sevişmeleri beklenen kedilerin ‘yaz demedim, kış demedim, eğlendim’ edasıyla attıkları aşk çığlıklarına yoğurtçunun beyin delen motor sesi eşlik eder. Derken kapıcımız çılgın bir ıslıkla apartmanı dolaşır ve camlarda, silkelenen takıntılı kadınlar belirmeye başlar. Herkesi uyandırmaya ant içmiş gibi güne yoğun temizlikle başlamakta kararlı kadınlarımız. İlla yere düşen dikkatsiz tencere kapakları ve sevimsiz soğan kokusu düşünmemi engellemeye başlar. Ve tabii yaşlı dolmuşların gidiş-gelişinin artmasıyla trafik sesi çoktan yükselmiştir.

Saat onbir itibariyle üstümüzdeki dairede yaşayan ileri ergen delikanlı müsveddesinin dengesiz çığlıkları saygı törenimin bittiğini haber verir. ‘Allah’ım, lütfen üç çocuk yapma çağrısını ciddiye almasın insanlarımız’ dualarıyla günlük koşturmacaya geçerim.

 

Likya Yolu

Etiketler

Akdeniz, Köylüm, Kentlim, İnsan

Sineklerin uçmaya üşendiği, kedi köpeğin aşka ara verip gölge arayışına geçtiği bir öğlen vaktidir. Turistlerin odalarına kaçışıp klima karşısında akşam olmasını beklediği dakikalarda hızla kasabaya giren sabırsız dolmuş sahil şeridindeki ilk kafenin önünde duran iki delikanlıyı toza bulayarak gözden kaybolur.

“Bu ne abi ya? Toz içinde kaldık. Hocam dikkat edelim biraz” diye minibüsün arkasından seslenen gencin yarattığı beklenmeyen hareketlilik hamakta sallanmakta olan kafe sahibini uyandırır:

“N’oldu gençler, bir problem mi var?”

“Minibüs abi ya! Küçücük yerde bu kadar hızlı gidilmez ki. Toza buladı bizi.”

“Toz iyidir bizim oğlan, bir zarar gelmez.”

“Nesi iyi Hocam ya? Yok mu sizin vali filan şu yolları yaptırsın?”

“Belediye Reisi var, Mıhtar var. Vali olmaz hurda ülen.”

“Ülen mi?”

“Telefon çekiveren mi Mıhtar Üseen’e? Benim deezeolu Üseen.”

“Muhtarı mı çağıracaksın? Yok benim için sorun değil de sizin için diyorum ben yani. Asfalt filan döktürün buralara da şu tozdan kurtulun abi. Yapmıyorsa da oy vermeyin bir daha falan yani. Burada yediğiniz yemeğe de giriyordur. Mikrop içinde yüzüyorsunuz valla. Yanlış mı yaptık acaba biz Aybars ya? Daraldım artık zaten. Kaş’tan beri medeniyete rastlamadık. Ülke ülke değil pislik yuvası. Hale bak ayakkabılarım toz içinde kaldı.”

“Sahil kumu onlar gocaman, pis olmaz.”

“Nasıl ya? Bu mentaliteyi çözemedim ya neyse. Çok açız biz şimdi, daha sabah kahvaltısı yapmadık da, çay var mı senin burada?”

“Var ya, gataam bakaam. Kahvaltı da var. Veren mi?

“Yok yok, bizim yanımızda yiyecek var. Sadece çay lazım. Burada yiyebiliriz değil mi?”

“Uyh! O naal laf len? Töbe de. Gel otur böle, hora koyu gölgedir.”

“Sağol baba. Sana da uyar değil mi Sungurcan?”

“Uyar tabii abi, ayıpsın. Şu postalları bir çıkaralım artık. Yorulduk valla. Backpack hafif olsun diye ne mümkünse yaptım ama yürüdükçe ağırlaşıyor namussuz.”

“Daha çok kaldı mı ki?”

“Ne bileyim abi ya. Daraldım valla.”

“Buyrun gençlee, çaylaa.”

“Sağolasın.”

“Yolculuk nire?”

“Ya biz Likya yolu yapalım dedik ama zor oluyor. Devlet yolları düzenlemiyor, yol levhaları koymuyor, dere tepe tırmanmak zorunda kalıyoruz, en kötüsü de ATM yok hiçbir yerde. Rezillik yani. Parasız kaldık iyice.”

“O kolay voyn. Icık ilerde Amat’ın dukkan var. Amat senin kredi kartından çekip sana bangulut verii.”

“Bungulut?”

“Para para”

“Yemin et! Olley! Bu harika bir haber hacı! Süper ya! Çok uzak mı?”

“Yok değil, şenderde. Ha, %10 alır emme.”

“Oh my God! Foxy! Ne uyanıkmış abi ya, yok artık! Oha yani.”

“Eh ööle işte. Naaletcen parayı sen? Yürüyüveemiyon mu? Gece de çadırda kalıveriyon?”

“Öyle deme abi, parasız çıplak gibi hissediyor insan. Biraz lazım ya. Bak mesela bu çayların parasını vereceğiz şimdi sana.”

“Verme çocug, helal olsun.”

“Ay çok tatlı ya. Olmaz Müdür, sana güvenip çıkmadık yola. Hem bizi tanımazsın etmezsin. Nedir bu saf zihniyet ya? Bu köy insanı da bir başka dünyadan geliyor sanki. Uzaylı gibi. Biraz gözünüzü açın yani. Reklam için yapıyorsun herhalde ama ben trekkingci bir adamım. Bir daha bu medeniyetsiz topraklara ayak basmayacağım ortada. Yanlış hedef kitleye çalışıyorsun yani Başkan.”

Lafını gülerek noktalayan genç bandanasını düzeltip geniş camlı kara gözlüklerini bir perde gibi gözüne indirir. Boş bardakları sert bir tavırla masadan alıp şangır şungur mutfağa taşıyan mekan sahibinin ardından bakakalan Sungurcan yüzünü buruşturur:

“Kaba adam. Dedikleri bile anlaşılmıyor angutun ya. Cahil abi, Türk toplumunun yüzde doksanı cahil bence. Biz niye burada doğduk ki ya? Git Amerika’da doğ, değil mi abi? Ne bahtsızmışız.”

Gençler gülüşürken kafe sahibi ciddiyetini bozmadan mutfaktan çıkar, o masaya hiç bakmadan yine gidip hamağına uzanır.

“Bir çay daha alabilir miyiz biz?”

“Yok, bitikti de su çektim yeni. Bekleecen.”

“Tamam o zaman… Bekleyelim… Godot’yu…”

Espriyi duyan Sungurcan arkadaşına göz kırpar ve ikisi de kahkahalarla gülerek iteleşirler.

“Godoş neci voyn? Ne gaktırıyon gocamanı sen?”

“Yok abi Godot dedi Aybars ya. Böyle beklenen bir şey. Tiyatroda filan. Bilmezsin sen. Buralara gelmemiştir. Takılma yani, salla gitsin.”

“Endeni demeecedin işte!”

“Ya, o değil de, bu Karagöz diye bir yer varmış buralarda. Sen biliyor musun orayı?”

Bu sefer gülme sırası hamaktaki adama gelmiştir:

“Allah seni! Karagöz değil o eşek kafalı! Karaöz. Nahal trekikçisiniz siz ya? Kaybolmayasanız yollarda.”

“Ya navigasyon var da göstermiyor bazen.”

“Haritan yok mu Hacı Cavcav? Likya yolunu gösteren bi seel harita var cahallar!”

Sungurcan şaşkın bakışlarla yerinden kalkıp toparlanmaya başlar:

“Ya abi ezdin bizi ha. Söyleyecek misin nasıl gidilir oraya?”

“Dağdan yürüyüve.”

“Çok yorulduk.”

“Burda kalıve.”

“İhtiyaçlarımızı karşılayamadık ki daha. ATM lazım, alışveriş merkezi lazım, ….. yok yok mümkün değil o.”

“Dolmuşla gidive.”

“Olmaz! Amaç sıfır maliyetle yolu tamamlamak.”

“Gidişme len gavız! Ne deyiverem ben? Ne emmeye ne ………….!”

“O ne ya? Nasıl bir cehalettir bu? Hiç mi okula gitmediniz siz? En azından tanımadıklarınıza karşı daha kibar olamaz mısınız? Öf ya. Likya gibi uygar bir toplumun yaşadığı toprakların şimdiki sahiplerine bak Allah aşkına.”

“Tamam Sungi ya, sakinleş abi. Gideceğiz işte. Sen bari terbiyeni bozma. Beyefendi, şu Karagöz müdür Karaöz mü, sen bize bir yolunu göstersen de biz de ufak ufak yolumuza baksak. Biz İstanbul’da böyle sizin gibi bütün gün hamakta yatamadığımız için zamanımız kısıtlı da.”

Yüzünün iyiden iyiye karardığı görülen mekan sahibi bir süre iki gencin de gözlerine derin derin baktıktan sonra sol tarafındaki dağın eteklerinde kıvrılan patikayı işaret eder:

“Enki dağlardan böle sallan. Dümdüz.”

Gençler bir kelime daha etmeden masaya çay parasını bırakıp gösterilen tarafa doğru yola koyulurlar. Onlar çıkarken diğer taraftan kafenin bahçesine yanaşan köylü bir kadın uzaklaşmakta olan gençlerin ardından bakarak keyifle hamakta sallanmakta olan adama seslenir:

“Hacıoğlu, nereyi soruveren bunlar bakaam?”

“Karaözü hala”

“Karaöz mü? E nehaletmeye endenden gitmeeyi? Karaöz enderde ya. Hora getmeecen.”

“Bırak yürüsünler biraz hala. Genç onlaa.”

Sandal

Etiketler

Akdeniz, Balıkçı, Farklı Görüşler, Köylüm, Kentlim, İnsan

Balıkçı, motorun ipini hızla kendine doğru çeker. Kesik kesik patlamalardan sonra ses kesilir. Aynı hareketi birkaç kez tekrarlar. Motor çalışmaz.

Balıkçı : (söylenerek yerine döner) Allah Allah… Noldu buna hindi? Birşey tıkadı herhalde. (Teknede oturan diğer adama dönerek) Neyse senin içkini veren de…

Adam kadehini uzatır. Balıkçı doldurur.

Balıkçı: Sen de turu beyaz şarapla bitirdin kuzen. Mundar ettin valla. Balığa çıkınca rakı içer adam.

Adam: (yüzünü buruşturarak) Kokusuna bile tahammül edemiyorum ben onun.

Balıkçı: Aaa, asıl kokusu damar yapar onun kuzen.

Adam: (alaylı bir gülümsemeyle) Sizin bu kuzen lafına da bitiyorum. Nereden kuzenin oluyorum ben senin?

Balıkçı büyük bir yudum alarak rakısını bitirir. Çay bardağını tahta masaya koyar.

Balıkçı: (gülerek) Bene birşey olman lazım değil. Burada herkes kuzen.

Adam:‘Bene’ değil yalnız ‘bana’.

Balıkçı: (boynunu hızla bir sağa bir sola eğerek) Biz okumadık Tonguş Bey. İlkokul üçten terk. Sen bilirsin doğrusunu.

Adam: Tonguç. Neyse, bir daha denesen şu motoru. Düzelmiştir belki. Gitsek iyi olur artık. Hava kararıyor.

Balıkçı homurdanarak tekrar motorun yanına gider.

Balıkçı: Hindi yaparız. Endene otur sen hele. Sabret bakaan bi.

Balıkçı motorun ipine asılır. Birkaç patlama ve sessizlik.

Adam: Acaba yekede mi problem?

Balıkçı: Yekeyle ne alakası var? Duymuyon mu pancarı? Senin kulaklar gidik kuzen.

Adam: Daha neler? Ben müzisyenim be adam. Doğru konuş. Seviye yerlerde yaa.

Balıkçı: (birkaç saniye susar) Kusura kalma. Ben müzikten anlamam. İlkokul üçten terk. Bir Aynur Haşhaş’ı bilirim. On numara. Ama senin işine de burnumu sokmam Tonguş Bey!

 Adam: TONGUÇÇÇ!

Balıkçı: Tonguşç Bey, bu teknede büyüdüm ben. Sen de az sus da anlatsın pancar derdini.

 Adam: İyi tamam, pardon (ağzını fermuarla kapatmış gibi işaret eder). (Kendi kendine) Adam motora isim takmış. Pancar diyor, koptum ya. Dönünce feysten paylaşmalı bunu.

Adam çantasından fotoğraf makinasını çıkarır ve motorla uğraşan adamın resmini çeker.

Balıkçı: (birden durup gözlerini adama dikerek) Sordun da mı çektin Tonguş Bey?

Adam: Neden sorayım? Bu köyün bir balıkçısı değil misin? Topluma malolmuş bir karaktersin sen.

Balıkçı tekrar motorla uğraşmaya koyulur.

Balıkçı: (söylenerek) La havle… Bütün gün sabrettik şu lavuğa. Kurtulamadık gitti be. (yüksek sesle) Ya sabır!

Adam ona doğru bakar, kafasını çevirir. Kadehini doldurur. Balıkçı, benzin bidonundan motora giden hortumu çıkarıp ağzına alarak emmeye başlar.

Adam: (yıldızlara bakarak) Sorunların temeline inmeli önce insan. Yani sen bir duvara yansıyan ‘oynaşan ışıklar kümesi’ görsen nereden geldiğini anlamak için duvara bakıp kalmazsın değil mi? Karşı tarafındaki semti geniş açıdan tarama altına alırsın. Ya da bir yerde istenmeyen ateş görünce kızıl kıvılcımların dansına bakıp kalmazsın. Ateşin kaynağını düşünürsün ki soruna müdahale edebilesin. Yoksa daha çok sıkıntı yaşarsın. Hem ne demiş ünlü bilim adamı? Bilgi sahibi olunmadan fikir sahibi olunmaz.

Balıkçı: Ne uzatıyon Tonguş? ‘Düşünmeden …… taş arar’ derler ona.

Adam yüzünü buruşturarak iğrenmiş bir tavırla başını iki yana sallar.

Balıkçı: Ama ben şahsen bir sorun çıkınca Allah ne verdiyse girişirim. (kızgın bir yüzle adama bakar ve kendi kendine) Az sonra da girişcem de…

Adam balıkçının söylediği sözlerin son kısmını duyamadığı için sıkılır. Yerinden kalkıp balıkçının tam yanına gider ve başına dikilir.

Adam: Olmaz işte öyle. Toplum olarak en büyük hatalarımızın başında geliyor. Çocuk milletiz biz. Çok fevri yani herkes, anlıyor musun? Durup düşünmek yok. Çatışma ile baş etme becerileri sıfır. Problem çözme döngüsü denen bir şey var. Boşuna mı icat edildi? Bir sorunu olan herkes Allah ne verdiyse girişse ne olur? O yüzden hiçbir sorunu çözemiyoruz zaten. Habire bir şark zihniyetli, ilkel Arap baharı havası yani. Kime göre ‘bahar’? Hangi bahar?

Balıkçı derin bir iç çeker. Yüksek sesle öfler. Elindeki hortumu yerine takar. Ayağa kalkar, motora dönüp eğilir. İpi bir kez daha sımsıkı kavrar ve tüm gücüyle, son sürat kendisine doğru çeker. Motorun çalışma sesi duyulur. Ancak aynı anda arkasında ayakta durup şarabını yudumlamakta olan adamın karnına hızla saplanan dirseği yüzünden adamın dengesi bozulup denize düşmüştür.

Balıkçı hemen can simidine koşar.

Balıkçı: Ya be adam! Orada durulur mu?

Adam: Ayy! İmdaat! Kurtar beni! (adam suda çırpınır, sürekli ağzına giren suları tükürür. Bir yandan da avaz avaz bağırarak) Allah belanı versin hayvan! Senin balıkçılığının da kaptanlığının da ………..!

Uzaklaşmakta olan teknenin ardından bağrınmaya devam ederken balıkçının sesini duyar:

Balıkçı: Piroblemin varsa düngü kullan la Tonguşşşşş!