Fas 6

Etiketler

Casablanca, Fas, Kazablanka

Bugün Marakeş’ten ayrılma günümüz. Şaka-maka alışmışım bu kente, içim buruldu. Son kez güzel bir kahvaltı etmek üzere aşağı inip üzerinde dumanı tüten havuza bakan bir masaya yerleştik. Dünkü Arap kalabalığı bugün yerini Fransız kokoş grubuna bırakmış. Transparan bluzleri ve yapılı saçlarıyla masa masa dolaşıp sahne sesleriyle herkese tek tek “Bonjuuu! Savaaaa?” diyerek hal hatır soran teyzelerin bu enerjiyi nereden bulduğunu düşünüp normal hayatları hakkında fikirler yürütürken salona inen basamakların başında drama queen belirdi: Derin göğüs dekolteli yeşil şifon döpiyesi ve topuklu ayakkabılarını sarı payetlerle bezeli şapkası ve altın ışıltılı farıyla tamamlamış seksenlik dilber basamakların başında durup tüm salonun kendisini gördüğünden emin olduktan sonra olağanüstü bir albeniyle aramıza karışıp masaları dolaşmaya başladı. İnce sahne sesiyle bonjuuuuladığı her masaya kıyafeti hakkında bilgi verirken fark ettim yüz felci geçirdiğini ve ağzının kaydığını, bir de sohbet ettiği arkadaşlarının arkasından güldüğünü. İster istemez o kıyafetiyle alıp Jemaa el Fna’ya koydum O’nu. Bu kostümüyle mi daha çok yakışırdı yoksa dün gördüğüm şeker pembesi bol tüylü kıyafeti ve şapkasıyla mı? Biz iki kişi bir valiz yapmıştık da O kaç bavulla gelmişti acaba? Ne için gelmişti? Afrika’nın gizemli dünyasında çekilmiş filmlerdeki aristokratı mı oynuyordu kendi yarattığı setinde? Bu otelden dışarı çıkıyorlar mıydı ki hiç? Peki balkona çıplak çıkan ve otelin neresine gitsem, ne zaman gitsem karşılaştığım Fransız amca hiç suklarda dolaşmış mıydı? Belki de sadece Avrupa’nın çetin kışını ekmek elden su gölden, sıcacık ve ucuz bir ülkede geçirmek için geliyorlardı buralara. Her türlü kaprisi de yapıyorlardı personele.

 

Fransız grubun dünyasından sıyrılmayı başarınca odaya çıkıp eşyalarımızı topladık, tertemiz odada tam anlamıyla rahatımızı sağlayan güleryüzlü temizlik görevlisine büyük bir zevkle bahşişimizi vererek resepsiyona indik. Sanırım bunca garip insanla karşılaşmanın sonucu olarak tüm personel bize çok sevimli davranıyordu.

 

Hesabı öderken fark ettik ki bahsi geçen tüm fiyatlar toplanınca ortaya çıkan edere %10 KDV ekleniyor. Örneğin booking.com fiyatıyla kaldığımız odanın bir gecelik ücreti 605 Dirhemdi ama öderken 60.5 Dirhem daha ekleneceğini unutmamak gerekiyor. Onbeş dirhemlik suya da + 1.5 Dirhem. Turist başı €2 şehir vergisi de olduğundan daha önce bahsetmiştim zaten. Tabii otelde olunca böyle çıkıyor karşınıza. Yoksa suya altı dirhem diyen bakkal amca üstüne bir daha vergi istemiyor.

 

Parasal kontrol takıntıları var tabii. Ülkeye yüksek meblağda Euro filan sokmak isterseniz bildirme zorunluluğunuz olduğu gibi ülke sınırları dışına da dirhem çıkaramıyorsunuz. Dolayısıyla ATM’den para çekerken çok düşünür olduk.

 

Tüm beklenmedikleriyle yaklaşık 3,000 Dirhem tutan dört gün – dört gecelik Hotel Chems maceramız kağıt üzerindeki sıfırlarla anormal görününce kızcağız bir sürü açıklama yapmaya geçti ama yarısını peşin yarısını kredi kartıyla ödediğimiz Marakeş sefamız için cebimizden çıkan aslında aslında 400 TL kadardı.

 

Bunu algılayınca daha bir keyifle ama şimdiden özlemle attık kendimizi yollara bir kez daha. Gara doğru az yürüyünce taksiye binesimiz geldi ve yoldan geçen ilk araca el ettik ama bizim algılayamamamız neyse de şoför tam polisin ve zırhlı aracın kestiği yolda durunca çekiverdiler arabayı! Sanırım ilk gecenin acısı yanlış yerden çıktı. Bu bahtsızlıktan dolayı kah gülme krizine girip kah treni kaçırırsak diye telaşlanarak bir süre daha yürüdükten sonra normal bir şekilde taksiye binmeyi başarabildik ve Haled’in kahkahalı sohbetiyle gara yirmi dirheme ulaştık.

 

Garların vazgeçilmezi olan tuvalet ziyaretini gerçekleştirdim önce ama henüz bir tren gelmiş olduğu için aşırı kalabalıktı ve resmen anlamadığım diller konuşan, sırf gözden ibaret kadınlarla tuvalet kapılarında dövüşeyazdım. Bu etabı da geçince Kazablanka trenine binmeye hak kazandık. Bu kez L’Oasis (loazi) durağı yok. Havaalanına da değil kent merkezine gidilecek. Casa Voyageurs istasyonuna kesilmiş biletlerimizde kişi başı 90 Dirhem yazıyor. İkinci sınıf vagonlarımızda koltuk numarası yok.

İlk atladığımız vagonda gayet rahat görünen deri koltukları görünce hemen atladım. Geldiğimiz trenden çok farklı bir tren olduğu ve sadece  ikimize ait bir alanda gideceğimiz için rahatlayarak kendimi koyverdim ve dinlenmeye geçtim. Gezmek tozmak güzel de o hay-huyda insan yoruluyor. Biraz daha yaşlanınca turlarla mı gezeceğiz acaba?

 

Trene binen yolcuların kadın ya da erkek yanı olmasına bakmaksızın ikili koltukları dolduruşunu izlemek hoşuma gitti. En modern görünmeme rağmen en çok ben tutucu kaldım. Ben o güzel genç kız olsam o delikanlının yanına oturmazdım. Yol boyu ikisi de birbirini rahatsız edecek hiçbir davranışta bulunmadı nitekim ama demek ki bizim ülkemizde bu işler böyle olamıyor.

 

Trende izlediğim diğer bir ilginç konu da bireylerin rahatlıkla cep telefonlarının sesini dışarı vererek müzik veya ezan dinlemesi ve bu duruma kimsenin müdahale etmemesi. Bir rahatsızlık belirtisi bile göstermediklerine göre rahatsız olmuyorlar demek ki.

Öte yandan bu tür toplumlarda hep gözlemlediğimin aksine çocukları çok sakin, sessiz, huzurlu çocuklar. Şımarık değiller.

 

Alışkanlık yapınca trende bir mini Pringles daha patlattık 18 Dirheme. Sabit fiyat demek ki. [Sonra havaalanında gördüm bu meretleri. Küçükler €2, büyükler €4,5 idi.]

 

Gayet hızlı, rahat, sakin ve keyifli bir şekilde 3-3,5 saat arası bir sürede Casablanca’ya vardık. Bir kısım halk inmeyince şüphelensek de biz indik. İnerken de gördüm ki bu trenin de bir kısmı sekiz kişilik kompartmanlarlı vagonlardan oluşuyormuş. Tesadüfen rahat koltuklarda gelmişiz ama öncesinde okuduğumuz kaynaklara bakarak biz Fas trenlerinin tamamen kompartımanlı olduğu sonucunu çıkarmıştık. Birinci sınıfta altı kişilik, ikinci sınıfta sekiz kişilik kompartımanlar var diye. Değilmiş.

 

Kazablanka’ya varınca gardan çıkıp caddeyi geçtik ve tramvay yolunu takip ederek dümdüz yürümeye başladık. Medina’ye kadar giden tramvaylara binmeme sebebimiz tabii ki kenti daha iyi anlamaktı.

Nitekim tam Akdeniz kentleri havasında caddeye bakarak oturulan kafelerden birine yanaşıp muz suyu (jus de banana) içerken yan masadaki gencin içtiğine gönlümüz kayınca hemen onu da denedik. Tabii bayağı bildiğiniz ayıp bir şekilde parmağımızla göstererek istemiş olmamıza rağmen bir kağıda küçük küçük doğranmış meyvecikler getirdiler önce (ki biz önden gelen ikram sandık), ama masalardan birinde oturan tek bayan ayılıp da duruma müdahale edince geldi avokado suyumuz. İçine badem de koyuyorlarmış. İçeceğine özendiğimiz genç bir avuç getirip ikram etti. Bademleri de avokado suyu da (Jus d’Avocat) aşırı lezzetliydi. Doymuş olduk. Muza 7, avokadoya 10 Dirhem verip enerji depolayarak kalktık.

Burada kadınlar daha girişken, çalışkan ve zeki görünüyor. İngilizce bileni de daha fazla. Erkekler ise sadece daha fazla para nasıl alırıma kilitlenmiş gibi elhamdülillah.

 

“Kazablanka’da hiçbir şey yok” diyen öyle çok yazı okumuştum ki, eski binalarının Akdenizli mimarisi ve geniş caddelerinde yaşayan ruh beni şaşırttığı kadar etkiledi de. Ancak insanlarının gözlerinde Marakeş’te olmayan rahatsız edici bir ifade vardı sevmediğim. Marakeş’e indiğim ilk gece dolaştığım sokaklara bir Bentderesi yakıştırması yapmıştım ama asıl Ulus ruhu bu bakışlardaydı. Büyük şehirde hayat bulma mücadelesi veren küçük insan bakışları. Marakeş’te bizi gara götüren taksici Haled söylemişti zaten Kazablanka’yı neden sevmediğini. Annesi babası Kaza’da olmasına rağmen Marakeş’te yerleşmiş olmasını ‘büyükşehrin büyük stresi’ diye özetlemişti şen Haled.

 

Büyük şehir mesafeliliğini hiç özlememiş olduğumu Best Western Otel’de bizi karşılayan yavşak kocamanın tavırlarını görünce hatırladım. Belli ki deniz gören iki oda koymuşlar siteye reklam amaçlı ama gerçekte odaların çoğu karşı binanın pencerelerine bakıyor. Kahvaltı hariç oda fiyatı burada 660 Dirhem + iki kişinin şehir vergisi 39,60 Dirhem (Taxe de Séjour) + %10 KDV (TVA) 63,60 Dirhem. Gerçekten iyi bir hizmet aldığınızda bir şey sorgulamıyorsunuz da bir hiç için 700 Dirhem verince o para gözünüzde büyüyor. Resepsiyondaki yaşlıcana adamın Türk filmlerinden bildiğimiz parababası kılıksızlığı da cabası.

 

Düdük gibi sivrilen otelin yedinci katında yer alan beş-altı odadan 703 numaralı olanı bizimdi. Rahat ve temiz ama sıradan olan odanın en güzel yanı tüm Best Western’larda gördüğüm üzere su ısıtıcısının olmasıydı sanırım. Bir de, hiçbir şeye dokunmayacak olsak da ağzına kadar dolu minibarı ve içindeki 10 küçük viskicik, üç bira, sular, sodalar, çerez, çikolata, meyve suyu, vb. Miniminnacık flag bira 30 Dirhemdi örneğin (+ %10) ve en en küçüğünden viskiler 60 Dirhem (+ blah blah).

 

Otelin en facia yanıysa klozeti banyodan ayırıp küçük bir odacığa tıkmış olmalarıydı. Bu durum her an iyi bir şey de olabilirdi, ama sorun şu ki, klozetin yanında su edinip el yıkanabilecek hiçbir aparat yoktu. Fas’ın, tuvaletlerinde taharet musluğu olmayan bir Müslüman ülke olduğunu anlamıştık zaten ama ihtiyacınızın ardından elinizi yıkamaya başka bir odaya geçmeniz gerekmesi tolerans sınırlarını zorlayan cinstendi.

 

Odayı üs olarak kullanıp kendimizi dışarı attık. Medina çok yakında olduğu için önce oradan başladık keşfe ama Marakeş’in güzelim suklarından sonra burası bildiğin pazar yeri gibi kalıyordu. Afrika’nın diğer kesimlerinden gelmiş, kaymış gözlerle bakan ablalar da cabası. Özgün bir şeyler ise zaten yoktu. Gereksiz görünen mekanın duvarlarından sıyrılıp bir süre tahmini yürüdükten sonra yine hiç İngilizce bilmeyen birilerine yol sorduk. Bu arada, meraktan mıdır, Müslüman ayıp anlayışından mı, yoksa düzeyi algılayamamaktan mı bilmiyorum, “İngilizce biliyor musunuz” diye başlayınca iyi bileni de hiç bilmeyeni de “lidel” (little) şeklinde yanıtlıyor ve böylece iki saat kıvranıyorsunuz. Sonuç olarak bu gruptan tek anlayabildiğimiz, gezebileceğimiz yerlerin çooook uzakta olduğu, illa taksi tutmamız gerektiğiydi. Yine aynı hikaye… TUTMAYACAĞIZ.

 

O yorgunluk, kızgınlık ve aldatılmışlık (odayı deniz manzaralı vermediler diye) hissiyle geldiğimiz yolu geri dönüp, neredeyse tüm ana caddelerin birleştiği Birleşmiş Milletler Meydanındaki Hyatt Regency Otelini bir kere daha geçerek bu kez liman yolunu tuttuk. Sidi Belyout Caddesinde sivrilen dokuz katlı Best Western Toubkal Otelinden dümdüz aşağı inince beş dakikada hem limana hem de Casa Port tren garına varıyorsunuz. Böylece daha önceleri anlamlandıramadığımız Kazablanka trenleri konusu biraz daha netlik kazanmış oldu: Kazablanka kent merkezinde iki tren istasyonu var; bizim indiğimiz, iç kısımda kalan ve tramvay hattının başında bulunan Gare Casa Voyageurs ve biz orada inerken neden inmediğini anlamadığımız diğer insanların vardığı, limandaki Casa Port garı ki burada insek otele hemen varacakmışız, ama o zaman da kentin içinde Mohammed V Bulvarı (evet Fas’taki birçok yerin adı ya Hassan ya Mohammed) boyunca attığımız turu gerçekleştiremeyecektik. [Not: Sonradan okuduğum bazı forumlar Marakeş treninden Casa Port’ta inilemeyeceğini yazıyordu, planlanan bu ise iyi araştırmak lazım.]

 

Limana çıkınca sola dönüp cadde boyunca yürümeye başladık. Cuma olduğu için bütün halk dışarıdaydı. Almohades Bulvarına açılan eski Medina’nin duvarları dibinde yer alan parklarda oturan aileler, denize yöneltilmiş askeri toplarla fotoğraf çekinen delikanlılar, Medina’nın kapılarından başlayan merdivenleri inip çıkan turistlerle doluydu her yer. Kaza’da bir günüm daha olsa kesinlikle bu tarafın altını üstüne getirirdim. Tam anlamıyla bir eski Akdeniz kenti görüntüsü sunan yapıların sıralandığı bulvarın sonunda Rick’s Café selamladı bizi.

Unutulmaz Casablanca filmindeki ölümsüz aşkın mekanı diye her yıl yüzlerce insanın görmeye geldiği kafenin Fas turizmi için önemi tartışma götürmez (filmin aslında burada çekilmediği söylentisine rağmen), ancak sabah kahvaltısıyla duran bu iki bedenin açlığını burada sonlandıracak kadar parası olmayacağı da tartışmasız bir gerçek olunca “as time goes by Rick” dedik ve sola kıvrılıp Sour Jdid Bulvarını takip ederek Hassan 2 Camii’ni hedefledik. Amaç camii gezmek değil, denizi görebileceğimiz bir noktaya varmak.

 

Rick’in bitişiğindeki araba tamircisi fakir bir mahalleye girdiğimizin habercisiymiş.

 

Royale Naval (Royal Navy – Kraliyet Donanması) okulunu geçtikten sonra gelir düzeyi son derece düşük olduğu anlaşılan insanların mutlu mesut caddede futbol oynadığı bir semtte bulduk kendimizi.

Devamında da oldukça geniş bir alana kurulmuş ihtişamlı Hassan II Camii (La Grande Mosquée Hassan II). Atlas Okyanusunun üzerine inşa edilen bu ibadethane yurt dışından gelen eşyalarıyla, alttan ısıtmasıyla, açılır-kapanır tavanıyla bir milyar doların üzerinde bir paraya mal olmuş ve yapım aşamasında halk da para vermiş. Yani bir yandan Allah’ın tahtının suyun üzerine kurulduğu göstermek bir yandan da gösteriş yapıp ‘en harikasını biz yaptık’ diyebilmek için yapılan camii için herkes vermiş. Aynı caddenin gerisinde gördüğümüz evlerin sahipleri kendi yaşantısına tezat bir görkemle yükselen camiye vermiş. Hassan 2 Salak Osman 4 vermiş.

 

Gezmek isteyenler için Cuma hariç her gün belli saatlerde rehberli tur varmış.

Halkın geri kalanı da buradaydı anlaşılan. Birazı duvarın üstünde oturmuş Atlantik’i izliyor, birazı da aşağı inmiş kayaların üstünde hoplayıp zıplayarak denizle oynuyordu. Eğlencelik olarak da dolaşan tablacılardan haşlanmış nohut, haşlanmış iç bakla ve salyangoz alıp yiyorlar. Bunların da işimizi görmeyeceğini anlayıp yolumuza devam ettik.

Önceleri Atlantik’in sularına, camiinin önündeki sis perdesine, ilerideki deniz fenerinde patlayan dalgalara ve gökyüzünün renkten renge girişine bakarak yürüyorduk, iyidik güzeldik, ama hava kararınca zevkli olmaktan çıkmaya başladı iş. Güzel restoranların olduğunu okuduğumuz bölgedeydik, hala karnımızı doyuracak bir yer bulamamıştık, uzaktan izlediğimiz deniz fenerinin yanındaydık ama hem aç, susuz, yorgun olduğumuz hem de hava karardığı için feneri çevreleyen bir avuç fakirhanenin olduğu otantik görünümlü sokağa dalıp fenere gidemedik.

Yol devam ediyordu ve “oraya kadar gidemem” dediğim ileride görünen ışıklı bölgeye ne kadar sonra vardık bilemiyorum, hala bir şeyler yiyememiştik. Aradığımız öğle yemeği oldu yatsı yemeği. Villa Blanca diye lüks bir otel restoranını, Brooklyn adlı bir gece kulübünü geçtik. Evler villa halini aldı, arabalar lüksleşti. Bir AVM, bir McDonalds, Pizza Hut derken tam ümidi kesiyorduk ki bir dönerci çıktı karşımıza: Aladdin Shawarma. Kilometrelerce yürüdükten sonra oturunca bacaklar ne tatlı sızlar bilirsiniz. Güler yüzlü garson gençlerin getirdiği lezzetli birer falafel iyi geldi. Üstüne de shawarma’yı öyle bir lüpletmişim ki uzun zamandır hiç böyle soluksuz kalasıya yemek yememiştim.

 

Falafeli ana yemek niyetine sandviç şeklinde de getiriyorlar ama bir önceki olumsuz falafil deneyimim nedeniyle tabakta tek bir tane istedim. O zaman bizdeki içli köfte misali tanesini beş dirhemden getirdiler. İçecekler onar dirhemden satılıyordu. Tavuk ve et seçeneği olan shawarmanın fiyatını not almayı unutmuşum. Çeşit çeşit sosu ve lezzetli minik ekmekleri ücretsizdi tabii.

 

Kalktığımızda bacaklar kütük gibiydi. O sırada yapılabilecek en güzel şeyi yaptık: Taksiye binip otele yollandık. Tam olarak geldiğimiz yoldan dönen taksi ne facia bir yol yürüdüğümüzü göstermiş oldu.

Camiinin karşısına düşen palmiyelerli bir caddeyi merak ettim giderken. Bir de aydınlık olmadığı için göremediğimiz plajları.

 

Duty Free viskimizin sonunu içip nefis bir uyku çektik.

 

Fas 5

Etiketler

Fas

İlk defa puslu bir güne uyandık. Marakeş’teki son günümüz ve nispeten rahat bir gün geçirmeye karar verdik. Birincil hedefimiz Marakeş Müzesini ve Medreseyi gezmek.

 

Sabah ilk defa alışveriş amaçlı olarak meydanda dolaştık. Önce bana bir cellabiye aldık 40 Dirheme. Sonra başka güzellik malzemeleri ve hediyelikler:

 

Doğal malzemeden, kırmızı dudak boyası	10 Dirhem (daha süslüleri 20 Dirhem)
Dövülmüş kayadan, toz sürme	20 Dirhem
Sürme için rimel kabı	20 Dirhem (bir taraftan bakınca kırmızı, diğer taraftan yeşil görünüyor)
Amber sabunu	25 Dirhem
Yeşil olup sonradan kızaran (magic) ruj	20 Dirhem
Limon yaprağı, nane, vb ot	20 Dirhem

 

Toplam 155 Dirhem tuttu ama neredeyse oradaki her şeyi elimize süren kız süper İngilizcesiyle bize öyle çok bilgi verdi ki her anlamda bizi besledi ve mest olarak hiçbir pazarlık yapma gereği duymadık. Cebimizden çıkan paranın tamamı da tesadüfen 155 Dirhem olunca çok güldük.

Kız bizim yerimize pazarlık yaparak 150 Dirhem (37,5 Lira) aldı, nane çayı ikram etti, el yapımı bir ponza taşı armağan etti. Sonuç olarak yine o karlı çıkmıştır herhalde ama biz de çok mutlu olduğumuza göre belki de biz karlı çıkmışızdır. Kesin olan bir şey vardı ki cebimizde kalan beş dirhemle müzeye giremezdik. Müzenin kapısına kadar gidip geri döndük.

 

Meydana giderken geçilmesi gereken geniş caddenin ilk gün bozuk olan ama ikinci gün çalışan trafik lambalarını artık beklemeden deli gibi koşuyorum. Koşup ciğerlerimi açarak itfaiyeci atların kendine özgü kokularını içime çekerken kahkahalara boğulmam da cabası. İnsan her şeye alışıp keyif almaya başlayabiliyor. Bu trafiği ve kokuyu arayacağım.

Maymunlar, yılanlar, büyücüler, ‘hola’lar derken Marakeş Müzesine varıyoruz. Müze, kentin kuzeyinde ve malum sukların bitimi gibi bir noktada. Yanında da güzeller güzeli Ben Youssef Medresesi bulunuyor ve ikisine bir bilet alırsanız bir kişi toplam 60 Dirhem ödüyor.

 

Ondokuzuncu yüzyıldan kalma bir yapı olan müzenin kapısından adımınızı attığınız anda büyüleniyorsunuz. Ortadaki havuzun şıpırtısına eşlik eden müzik içinizi huzurla dolduruyor. Asıl adı Mnebbi Sarayı olan ve 1990larda müzeye dönüştürülen binada çok fazla bir eser sergilenmese de iyi korunmuş hamamıyla ve saygı uyandıran kapılara sahip tuvaletiyle bile ziyaretçisini heyecanlandırıyor.

Duvarlara asılmış bilgilendirme levhalarının hiçbirinde İngilizce yazmasa da çalan CDyi alabileceğimiz yazısını İngilizce görünce sevinerek çıkışta bir tane istedik ama “Maafi” dedi adam maalesef. Tek İngilizce yazıyı gören herkes bir tane almış demek.

 

Müzenin girilebilen her yerine girip çıkma işlemi bitince yandaki medreseye daldık.

Ondördüncü yüzyılda inşa edilmiş, iki yüzyıl sonra ise Endülüs tarzında yenilenmiş olan ve bende tarifsiz duygular uyandıran bu medrese zamanında yüzlerce öğrenciye eğitim verebiliyormuş.

Müze gibi burası da mağribi yapıların en nadide örneklerinden. Fas’taki en büyük medrese olduğu belirtilen binanın yaklaşık 130 odası olduğu söyleniyor. Gerçi geçmişi hayal ederek dolaştığım yapıda girmediğim delik kalmadığı için yüz tane oda gördüğümü sanmıyorum ama gördüklerim yeterince etkileyiciydi. Küçücük küçücük kuş yuvası gibi odalarda kendini okumaya adamış insanları düşledim, içte kalan hücre gibi odalardakilerin cezalı öğrenciler olduğunu düşündüm, dış tarafa bakan odalardan güneş gören birini kendime seçtim, eğitimin ne şekilde daha iyi olabileceğine bir kez de orada kafa yordum, son olarak binayı alıp etüt merkezi yaptım. Dolu dolu bir tur oldu.

 

Medreseden çıkınca sağa döndük biraz değişik yer gezelim diye ama herkes camiiye gitmiş olduğundan çoğu dükkan kapalıydı.

Geri dönüp camiinin yanından medresenin karşı sokağına daldık. İncecik işlenmiş, rengarenk güzelim deriler camii duvarı önüne yan yana serilerek kurumaya bırakılmıştı. İleride harika mandalinalar satan tablacıyı (bugün bayağı pazarcı vardı ortalıkta) geçip yine suklara daldık. Fakat sonra camii dağılınca ortalık harekete büründü ve daracık suklarda hızla giden motorlarla dans etmeye başladık.

Daha da ara yol gibi görünen bir deliğe daldık rahat etmek için ama dumandan göz gözü görmeyen deliğin gayet lokal et mangalcılarının öbeklendiği sinekli ve gürültülü bir delik olduğunu fark edince tekrar çıktık. Dev çileklerin satıldığı pazardan, argan meyvesi öğüterek yağ çıkaran bir kadının yanından, soyulmuş deve cinsel organı sergilenen sakatatçıdan, leş gibi bir umumi heladan geçtik. Deliklerin ve sonu görülmeyen sokakçıkların cazibesine yenik düşüp dalıp çıkmaya devam ettik. ‘Yer lazım mı’ sorularına ‘sigara lazım mı’ benzeri bir soru eklenince üzerimde Jamaica tişörtü olduğunu fark ettim. Aç biilaç dolanarak kendimizi korumaktan yorulunca bir yerlerde oturup yemek yedik.

 

Talâa Restoranda tavuk tajin + Moroccan salad + içecek şeklinde hazırlanmış menü 60 Dirhem idi. Sadece et tajin 40 Dirhem.

Önden şakşukamsı, ezmemsi ve zeytin getiriyorlar. Bu ülkenin ekmekleri ve zeytinleri yeter zaten. Mütevazi ama düzgün bu mekan müzeye çok yakın. Tajin de nane çayı da lezzetli. Fas salatası denen zımbırtı da bildiğimiz çoban salatası. Yan masaya sonradan görme bir Fransız aile gelip de hiç etrafa bakmaksızın selfie çubuklu garip çekimler yapmaya başlayınca bize yine yol göründü.

 

Tuhaf bir şekilde sokakların gittikçe kalabalıklaşmaya başladığını fark ettik. Jemaa el Fna’ya vardığımızda karşılaştığımız kalabalık yetmiyormuş gibi daha bir sürü insan akın akın meydana doluşuyordu. Asıl kalabalığın Kutubiye’de olduğunu görünce Cuma tatil yapacak Müslüman halkın Perşembeden geldiği sonucuna vardım. Antalya’nın günübirlikçileri gibi Marakeş’e filan doluşuyorlardı herhalde. Yemek-içmek istediklerimizden feragat ederek otelin yolunu tuttuk. Giderken sadece biraz maymunlara el attık.

Fotoğraf çektirmenin ne kadar olduğunu sorduğunuzda ‘ne verirsen’ tarzı yanıtlar alıyorsunuz ama maymunu omzunuza koydukları gibi diğer maymuncu da yanaşıp kendi maymununu öbür omzunuza koyuyor, sonra da yüzlerindeki tatlı gülücüğü kaldırarak kararmış bir bakış yerleştiriyor, sanki maymunlara ağır işçilik yaptırmışsınız gibi “2 monkey, 2 monkey” diyerek maymun başı 100 Dirhem isteyerek üzerinize doğru eğilip tam anlamıyla horozlanıyorlar. Bir hafta geçmeden yalama olmuşuz herhalde ki bu çekimden 15 Dirhemle çıkmayı başardık 🙂

Hediyelik eşya satan bir dükkandan bir tane mıknatıs aldık (magnet). Dandikleri on dirhem, daha eli-yüzü düzgünleri yirmi dirhem. Yirmiliklerden altı tane alırsanız elli dirhem yapıyorlar. Eski şehirde gördüğümüz her yerde bu fiyat aynı. Bol kremalı yapılan white coffee (café crème) ve oldukça sert olan black coffee’nin (espresso) meydanın tüm kafelerinde oniki dirhem oluşu gibi bu da sabit.

 

Bir gün önce hiçbir şeye benzetemediğimiz halde biraz aldığımız ama otelde yiyince harika tadı olduğunu fark ettiğimiz fıstıktan biraz daha alacaktık ama kalabalıktan unutmuşuz. Tırnak büyüklüğünde küpler halinde satılan bisküvimiz hala bitmemişti zaten (pakedi onbeş dirhem). Çok övdükleri için bir portakal suyu içtik (bardağı dört dirhem) ama tadı asla güzel Antalyamın portakallarının yerini tutamazdı.

 

Kalabalığı yara yara vardığımız otelimizde de farklı bir kalabalık olduğunu fark ettik.

 

 

Yeni cellabiyem ve makyaj malzemelerimle mutlu pozum 😀

Fas 4

Etiketler

Fas, Suveyre

Otelde kahvaltı saat altıda başlıyormuş. Biz de burada altıda okunan ve anladığım kadarıyla kare şeklindeki minarenin her yönünden bir kere tekrarlanan sabah ezanıyla kalktık, kahvaltımızı edip yola çıktık. Kahvaltı malzemeleri daha canlı görünse de personel yarı uyku modundaydı.

 

Hava çok güzel ve otel önünden başlayan yolda yürüyüş yapanlar olduğu için gara yürüyerek gitmeye karar verdik ama 5.Muhammed’in yolunu akşam gelince denemeye bırakarak 6.Muhammed’e vurduk yine.

 

Yolda yanından geçtiğimiz turistik bir at arabası kentin bazı noktalarının neden bu kadar pis koktuğunu görsel olarak özetledi. Sabah serinliğinde müşteri beklerken doğal ihtiyacı uyanmış atçık yangına müdahale eden itfaiye hortumu misali sokakları sularken yanındaki arkadaşı ayağını kaldırıyordu. Napsın hayvanlar?

 

Yolda bir başka ilginç gelen şey de sabah sabah bir sürü insanın futbol maçı yapıyor oluşuydu. Avrupa’dan çok etkilenip her sabah mutlaka spor yapan bu milletin bildiği başka spor yok muydu acaba?

 

Saat tam 08:28’de tren garının yanındaki Supratours otobüslerinin bilet gişesindeydik ancak 08:30 otobüsü gözümüzün önünde hareket etti. Neyse ki 9’da bir tane daha varmış ama o rahat otobüsmüş, o yüzden biraz daha pahalı. Yani 08:30’daki otobüs için bir kişi 70 Dirhem iken 09:00’dakinde bir kişi 100 Dirhem’e gidiyor Suveyre’ye. Olsun, otobüs çok sık olmadığı için sevindik.

Wi-Fi oluşuyla övünüyorlar ama ‘supratours’ olan şifreyi girince paralı olduğu anlaşılıyor. Rahat diye daha pahalı olsa da bir muavini yok ama içinde su var, gidip kendiniz alabilirsiniz. Tuvaleti de var. Benim için en sevindirici ayrıntı numaralı oluşu. Yarışmak gerekmiyor.

Yolda da bir kez 15-20 dakikalık bir mola veriyor, oradan atıştırmalık bir şeyler alabiliyorsunuz. Tabii üç saatlik yolda bunların hangisine ne kadar ihtiyaç duyarsınız bilemem, ama özellikle bu mola verdikleri noktada pazar kurulmuş olması bize çok güzel pozlar sundu.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Onun dışında develer ve argan ağacına tırmanıp adeta keçi ağacı oluşturmuş keçiler güzel görüntüler sergiliyordu.

Günlük güneşlik Marakeş’ten yola çıktığımız gibi otobanda nedense bir sis bastırmış olsa da Suveyre’de yine cayır cayır bir güneş bizi kucakladı.

 

Marakeş’ten bileti gidiş-dönüş (toplam 400 Dirhem) almış olduğumuzdan Suveyre’de yapılması gereken bir işimiz kalmamıştı, o yüzden de otobüsten indiğimiz gibi umarsızca gezmeye başladık. Son otobüs 18:00’daydı, biz 17:00’a almıştık. Dolayısıyla küçük bir sahil kentini dolu dolu gezebilecek beş saatimiz vardı.

 

Bir süre geniş plajda futbol maçı yapan gençleri seyrettikten sonra kaleye doğru yürüyüp (futbol kalesi değil, kenti savunmuş olan eski kale 😉 ) eski şehri bulduk ve suklarda dolaştık.

Marakeş’teki gibi burada da dar sokak çarşıları yani suklar son derece otantik, kokulu, renkli ve keyifli fakat oradakinden farklı olarak daha temiz ve nezih gözüküyor, ayrıca pek üstünüze atlayıp yapışmıyorlar.’Marockkech’ yazılı tişörtlere bayıldım. Burada satılan giysiler daha kaliteli ve özgün görünüyor. Renkler daha canlı, sergilenen ürünlerin her biri diğerinden farklı. Ya denizin, ya daha küçük bir kent olmasının etkisiyle olmalı, insanlar daha sakin ve yardımsever görünüyor. Cafeler daha Akdenizli.

 

Tüm kaynaklarda bahsi geçtiği üzere Suveyre yani Portekiz kentiykenki adıyla Mogador Fransız mimarisinden de motifler sergilemekte ve UNESCO Dünya Mirası Listesinin koruması altında. Önceden planlanmış bir kent olduğu için diğerlerinden daha düzenli olduğu söyleniyor ama şehir planlama açısından ya da mimari anlamda öyle ahım şahım bir farklılığı olduğunu söyleyemeyeceğim. Ancak çamurlu da olsa Atlantik (Atlas) Okyanusunun sularını seyrederek kış vaktinde geniş kumsalda güneşlenmek; atlı ve havalı sahil polisini, futbol oynayan gençleri, koca burunlu tekneleri, balıkçıları ve balığa üşüşen martıları seyretmek son derece güzel. Suveyre’de fotoğraf manyağı olursunuz. Çerçeveye almak isteyebileceğiniz öyle çok yaşam kesiti var ki.

Zaten bu yüzden değil midir yıllar boyu birçok başarılı yönetmenin filmlerinin en azından bir kısmını burada çekmesi? Muhteşem malzemeyi alçakgönüllülükle önünüze seriyor Essaouira… (Bazı film sahneleri için tıklayın)

 

Çarşıda (eski şehrin suklarından birinde) iyi bir mümine benzeyen bir hacıamcadan falafelli sandviç alıp kemirerek gezindik. Yarım sandviç 13 Dirhemmiş, tam sandviç 20. Koca baget ekmeğe yaptığı için bir tane alıp ikiye böldük. Malzemeyi bol koydu (marul, domates, soğan, zeytin, acı sos, yoğurt, biber gibi) ama köftesini az koymuş (bir ya da iki tane).

Burada dükkanlardan çok güzel müzik sesleri geliyor. Zaten Haziranda da dünya müzikleri festivali yapılıyormuş. O zaman gelmeli belki de buraya. Zaten Jimi Hendrix bile bir dönem burada yaşamış.

 

Çarşı yeterli gelince tekrar plaja inip kentin diğer yönüne doğru yürümeye başladık. Daha modern olan bu kesimde otel ve restoranlar var. Ayrıca plaja kurulmuş bir çocuk oyun parkı.

 

Plajın incecik ve açık renk kumlarının yansıttığı güneşi iyice sindirebilmek için ‘Fanatic’ adlı kafé-restorana oturduk. Yerli bira olduğu için daha ucuz olur diye hiç düşünmeden ve menüye de bakmadan iki Casablanca bira söyledik fakat sonradan ayıldık ki bu en pahalısıymış. Üstelik küçücük. Otelde 33lük Flag bira 25 Dirhem iken burada 25lik şişe o fiyata, Heineken 30 Dirhem, yine 25lik Casablanca bira ise 40 Dirhem. Fikir edinmek için yemeklere baktım. Tavuk tajin (Tagine de Poulet) 75 Dirhemdi. Marmaris style herhal.

 

Bu arada birada favorim Flag Normale. Casablanca birası biraz Millervari hafifçe. Üstelik Flag’in alkol oranı %4,7, diğeri ise %5 ???

 

İçecek, temiz tuvalet ve güneş banyosuyla işimiz bitince eski kente geri dönüp balıkçı tekneleri arasında dolaştık. Onar Dirhem vererek Skala’yı gezdik yani şehri savunan topların yer aldığı kalemsi-kulemsi yer. Oldukça rüzgarlı olan bu yerin hemen altında balıkçılar olduğu için sadece havaya değil onlarca martının umarsızca savurduğu dışkılara da dikkat etseniz iyi olur ama tüm bu doğal afetin oluşturduğu görüntüler mükemmel. (Buradaki tuvalet şimdiye kadar gördüğüm ilk kağıtsız ve sabunsuz tuvalet oldu ama yine de pis değildi.)

 

Skala’dan çıkıp sola yönelince karşınıza taze balık pişirip satan yan yana dizilmiş, mavi-beyaz tenteli, salaş mekanlar çıkıyor. Hangine yanaşsak diye bakınırken otobüsün kalkmasına yarım saat kaldığını fark edince zevk iştahımız uçtu gitti. Gayet güzel görünen balıklara ve keyif masalarına güzel zaman ayırıp hakkını vermek lazım.

 

En güvenilir otobüs firması olduğu söylenen Supra turun durağının yolunu tuttuk (eski şehre 5-10 dakika). Öncesinde okuduğumuz bazı kaynaklar ‘Suveyre’de daha uzun kalaydııııım….’ diye dövünen insan figürlerini dile getiriyordu ancak bu kent oldukça güzel olmasına rağmen bir günden fazla zaman geçirilmesi gerekeceğini düşünmüyorum. Hatta son sefer olan altı otobüsüne bilet alsaymışız sıkıntıdan patlarmışım, o kadar yapacak bir şey yok yani. Ama sörfçüler geliyormuş, belki o cazip gelebilir bazılarına. Nisan, Haziran ya da Ekim ayında gidecekseniz müzik festivaline akabilirsiniz. Orson Welles, Jimi Hendrix, Cat Stevens ve Frank Zappa’nın izlerini sürerek dokundukları yere dokunduğunuzu düşleyebilir, soludukları havayı solumanın keyfine erebilirsiniz. Bir de her zaman her yer için geçerli olduğu gibi iyi bir arkadaş grubu içindeyseniz, doyurucu sohbetlerin parçası oluyorsanız, kendi müziğinizi çalarak anılarınızı dokuyorsanız bulunduğunuz her yer en güzelidir zaten. Öte yandan her kent için hep daha fazla zamana ihtiyaç vardır. Yaşadığınız kentin ne kadarını görebildiniz ki?

 

Otobüsün yanındaki portakal sucudan birer kase vitamin depolayalım dedik ve amcanın süper İngilizcesiyle verdiği Fas Tarihine Giriş dersi eşliğinde mandalina sularımızı sindirirken neredeyse otobüsü kaçırıyorduk. Neyin nerede karşınıza çıkacağı hiç belli olmuyor. Tatminimizin dışavurumu olarak bu kez biz kendimize kazık attık, meydanda 4 Dirhemden satılan içeceklerin ikisine 20 Dirhem verdik. Tatlı dediğimiz adam “şükran” gülücükleriyle anında yok oldu. Muhtemelen hemen arkasında oluşmuş olan yerel açık hava kumar gruplarından birine kaynadı.

 

Otobüsün hareketiyle rahatladım. Marakeş’i özlemişim.

 

Marakeş’te inince önce tren Garına geçip Casablanca biletlerimizi aldık yine ikinci sınıf ve tanesi 90 Dirheme. Yine para çektik. Yine tuvalete girdik.

 

İşimiz bitince sabahki kararımızı anımsayarak Mohammed VI’ya değil karşıya geçip Hassan II Bulvarına devam ettik. Ne de olsa babası. Şöyle ki, eski Fas Krallarından 5. Muhammed’in oğlu Kral 2. Hassan, O’nun da oğlu şu anki Kral 6. Muhammed (ki, kendisinin bir süredir Türkiye’de tatilde olduğunu öğrendik esnaftan). Hemen köşedeki Tiyatro Binasının güzelliğine hayran kalıp yolumuza devam ettik. 16 Kasım kavşağına varınca sağa yani Mohammed V Bulvarına döndük yani dedeye. Caddelerin ve meydanların adı haritamız hariç hiçbir yerde yazmadığı için yoldan geçen bir gence sorduk ama yardımcı olmayı çok istemesine rağmen gülümseyerek “Biz isimlerini bilmiyoruz” dedi. Bu taraftaki gençler kesinlikle eski şehirdekilerden çok farklı.

Nkob Kapısından (Bab Nkob) eski şehre bir kez daha giriş yaptık. Okuduğum bir blog yazarı kentin bütün kapılarını gördüğünü söylüyordu ama harita üzerinde saydığımda bile sadece dış surlarda yer alan kapıların sayısı -doğru sayıyorsam eğer- ondokuz çıkıyor. Daha bir de iç duvarlar ve sukların içinden geçtiği kapılar (bab) var. İnsanın ‘tüm kapıları göreceğim’ diye bir hedef edinmesi lazım.

 

Gardan bu yol biraz daha kısa sürdü gibi ama 16 Kasım Meydanının oralarda gezdiğimiz el sanatları pazarına harcanan zamanı saymasak bile bir 45 dakika geçmiştir herhalde. Ama kesinlikle daha hareketli bir rotaydı. Diğer yol ise daha nezih ama bomboş.

 

Koutoubia Camiinin önüne gelince biraz durup bu noktaya ilk geldiğimiz zamanki halimizi izledik. Birkaç günde ne çok yer öğrendik, ne kadar hakim olduk haritaya ve kente.

 

Yine Jemaa el Fna’ya aktık yani bizim mahalleye sanki. Önce bir çorba içtik. Harira çorbası kesinlikle bize uzak bir lezzet değil ve sadece üç dirhem. İçinde mercimek, erişte, her şey var. Üstüne yediğim susamlı shebakia tatlısı benim gibi tatlı sevmez birine bile çok lezzetli gelebildi ve o da üç dirhem. Sanırım bizdekinin aksine burada daha hacıamca görünümlü kişiler daha makul fiyatlar istiyor ve iyi niyetli yaklaşıyor. Bizde en kazıklayan modeller onlar olduğu için kendilerinden kaçarken burada o görünüşteki satıcıları tercih eder oldum.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

 

Her türlü değişik aileyle masamızı paylaşarak tıkınıp kalkarken hesaba 9 yerine 10 Dirhem verince çocuk biraz rahatsızlık duydu gibi oldu. Fakat buradan sonra oturduğumuz bir başkasında sevimsiz davrandıkları, yani masamızı paylaştığımız fazla genç Alman çifti güzelce kazıkladıkları, sipariş almaya bir türlü gelemedikleri gibi hesabı da geç getirmelerine (hesap getirecek bir adam bulamamalarına) rağmen bir de zorla bahşiş istediler. Neyse ki 40 Dirhem tutan beş adet et şiş, ekmek, zeytin ve ezmenin tadı iyiydi. Eminim youtube’da güzelce anlatılan bu mekana bizim gibi giden başka Türkler de vardır. Kaliteli hizmet bu sektörün en önemli tarafı aslında. Lezzet bile ikinci planda kalıyor. İkram edilen çayı da “acelemiz var” diyerek içmeyip kalktık ve badem ezmesinden yapılan tatlılar satılan bir tablada kendimiz çay sipariş ettik. Fakat teypten çaldığı müzikle çok eğlenen ve eğlendiren adamın verdiği nane çayının cayır cayır tatlı olması yetmiyormuş gibi bir de içindeki otların çok keskin aromalar saçması mereti iyice içilmez hale getiriyordu.

Zaten koca kazanın altında tek tarafa taş yerleştirip çay koyabilmeyi sağladıklarını görünce olayın sonuna yetiştiğimizi anlamak çok da zor olmadı. Fakat en ölümcül darbe hemen yanımda duran iki pembe kovanın ne için olduğunu anlayınca geldi. Bulaşık kovalarıymış bunlar. Birinde deterjanlı su var, diğerinde durulama suyu. Kirli bardakları deterjanlı suya sokup çıkaran abi diğer kovaya daldırıp durulayarak tekrar kullanıma hazır hale getiriyor. -Yıkama- suyunun artık saydam olmayan, az koyulaşmış rengi ise gördüğüm kadarıyla tablanın etrafını çeviren kadın-erkek, zengin-fakir tüm dostların iştahını kabartıyordu. Bu kovayla hepimiz eşit kılınıyorduk ve demek ki ben dudaklarıma deterjan sürerek o meydandaki herkesle öpüşebilirdim!

 

İyi geceler 😦

 

****************************************************************

Kenti bir de Ami Vogel’in gözünden izleyin:

 

 

Fas 3

Etiketler

Fas

Bol çeşit olmasa da kahvaltıda peynir görmek güzel. Açık büfe kahvaltının en mutluluk veren lezzeti zeytinlerdi sanırım. Kahvaltıda zeytin veren ulusları seviyorum. Ayrıca bu adamların zeytinleri çok iyi.

 

Garsonlar, dünyanın her yerindeki bu tür otellerde görüldüğü gibi boşalan tabak toplama yarışındaydı ve biten hiçbir yiyeceğin yenisini getirmemekte kararlıydı. Malum, masalar bir sonraki öğün için hazırlanmalı. Kahvelerimizi alıp bahçeye çıkarak havuz kenarında güneşlenenleri izledik. Ocak ayında bu yakıcı güneş onlar için bulunmaz nimet olmalı. Hele Amerika’da zorunlu kar tatili verilen şu günlerde.

 

Bugün hedefimiz şehir içinde yer alan müze ve benzeri görülesi mekanı ziyaret etmekti. Otel satıcısının Çin malı Morocco tişörtleri ve kapı önündeki kartsız araçların aslında taksi değil hırsız olduğu konusundaki uyarılarını dinledikten sonra otelden ayrıldık.

Ya yeterli haritamız olmadığından ya da kente hala hakim olamamışlığımızdan gitmek istediğimiz mekanların yolunu kestirmekte bile güçlük çekiyoruz. Ezilmeme ümidiyle kendimizi yollara ata ata ve ‘ya nasip ya kısmet’ edalarıyla şaşkın yürüyerekten tam doğru yolu bulmayı nasıl başardık bilmiyorum ama hedefteki ilk durağımız olan Palais Bahia’ya on dakikada vardık. Giriş on dirhem bir kişi.

 

Palais de la Bahia kapı-pencere-tavan ve taban süslemelerine hayran bırakan bir 19.yüzyıl sarayı.

Ahşap oyma, kakma, mozaik süsleme sanatının muhteşem örneklerini izlerken ‘ben de kadın mıyım’ diye düşünmekten kendinizi alamıyorsunuz. Bir avluya bakan dört odanın her biri adamın kadınlarından birine aitmiş ama eşyasız halleriyle bile öyle güzel görünüyor ki odalar, insan yaşam varkenki halini merak ediyor.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

 

Ağzım açık bir halde şömine-tavan süslemelerini izlerken arkamdaki gruba saray hakkında bilgi veren rehberin sözlerini dinliyordum: “Şehre bakan pencerelerin olmamasının sebebi mahremiyeti korumaktır. Her odanın avludaki açıklığa yani gökyüzüne bakan pencereleri olmasının nedeni ise inançla ilgilidir. Çünkü bizim dinimize göre insanlar doğrudan Allah’a yakarır ve af diler. Sizdeki gibi bir aracı yordamı ile günah çıkartmaz. Allah kendi sözleriyle bunu belirtmiştir zaten ve ‘benimle kendiniz konuşun, bana söylemek istediklerinizi kendi sözlerinizle söyleyin’ demiştir.” Dayatmalardan uzak olan gerçek dinimize özlem duymuş olduğumu avlunun ortasında gözümden süzülen yaşlardan anladım. Marakeş çalgıları eşliğinde güle oynaya girdiğimiz saraydan insanların tuhaf bakışları arasında ağlayarak çıktım.

Bahia’dan sola dönerseniz Badi Sarayına, sağa dönerseniz Dar Si Saϊd’e varıyorsunuz. Bizim canımız ikisine de gitmek istemedi.

Dış duvarlarının yüksekliğine yıllarca herkeslerin şaştığı Badi Sarayının tepesine bir dizi tünemiş leylekleri biraz seyrettikten sonra geri dönüp Dar Si Saϊd yoluna vurduk. Bu arada, kısa sürede aynı iki adımlık yolu beş-altı kere geçtiğimizden oradaki bakırcılar, yemekçiler ve herboristler çarşısının kestirme yollarını öğrendik.

 

Duvarlara büyük kırmızı oklarla çizilmiş ‘Dar Si Saϊd’ yazılarını takip ederek ona çok yakın olan Tiskiwin Evine (Bert Flint müzesi) gitmeye çalışırken girdiğimiz dar, dolambaçlı yollarda karşımıza çıkan bir genç adam Dar Si Saϊd’in kapalı olduğunu, Tiskiwin’inse bir saat sonra açılacağını söyleyerek bize yol gösterince teşekkür edip yolumuza bakmak istedik ama O İngifransızca olarak bize civarı tanıtmaya başladı.

Yahudi Mahallesini, kapalı olan sinagogu gösterdi. Alfred Hitchcock’un bir filminin çekildiği, bir kişilik yemeğin 300 Dirhemlerden başladığı olağanüstü güzellikteki Palais Gharnata Restorana soktu. “Ne iyi adam” diye başlayan düşüncelerimiz adamın hamamı da görmemiz konusundaki ısrarıyla endişeye doğru kaydı. İlk gece yardımcı olan Müslüman kardeşlerimizi anımsayınca teşekkür edip ayrıldık. Şükür ki para istemedi. Belki de isteyemedi. Ne acı ki bu ülkede insan birisiyle sohbet etmeye çok çekiniyor. O sırada ucuz atlattığımız için çok sevindik ama sonrasında ‘adam belki de arkadaş olmak istedi’ diye üzüldük. Ne yaparsın?

 

Yine baş başa kalınca Tiskiwin Evinin açılışına kadar sokaklarda dolanmaya karar verdik.

Böylece Bahia’dan sağa dönüp düz giderek bir süre sonra suklara varmış olduk. Meğerse Jemaa el Fna’nın çok yakınındaymışız. Meydana kafamızı bir çıkartıp da aynı keşmekeşin olanca enerjisi ve albenisiyle sürdüğünü görünce suka geri girdik.

Müzeye doğru değil diğer yöne doğru devam edince ortamın turistik özelliği azaldı. Daha tenha ve daha doğal bir çarşı yapısı çıktı karşımıza.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Hele bir de büfe gibi bir şey bulunca oturup bir şeyler içtik yapış yapış masasında. İkimize ayrı ayrı hazırlanmış iki küçük demlik nane çayı, bir küçük su ve bir croissant toplam 15 Dirhem tuttu burada. Doğalı işte ne de olsa. Bu kez şekeri çayın içine atmamış, kıtlama usulü yanında getirmişlerdi ancak kibrit kutusu büyüklüğündeki şeker küplerini görünce insan anlıyor dünkü çayın neden o kadar tatlı olduğunu. Diyetlerde verilen peynir ölçüsünü yanlış yorumlayıp herşeye uyarlıyor olmalılar. Çayımın tatlı olmamasına sevinip keyifle içerken çarşı esnafını ve hemen yanımızdaki riaddan çıkan genç İngiliz kızları izledim.

 

Müze açılış saatinin geldiğini görünce paramızı ödeyip geldiğimiz kemerli-kemersiz daracık yollardan geri döndük. Akşam otelde Fas dizisi seyrederken tam olarak bu kemerli kısımda bir suç sahnesi çekildiğini görmek ayrıca heyecan vericiydi.

 

Vakit kaybetmemek adına buradaki sukların minicik yemekçilerinde satılan mangalda şişlerin cazibesine kapılmamaya çalıştık.

 

Tiskiwin Evi özellikle Atlas Dağlarında bulunan bir sürü objenin sergilenmesi suretiyle Berberi halkın geçmişini gösteren güzel bir müze. Girişi 20 Dirhem bir kişi ve gerek objeleri gerekse tarihi anlatan İngilizce dosya temin ediyorlar girişte. Dokumalar kadar ahşap işçiliği ve takılar da dikkatinizi çekiyor. Sayfalarca metinden oluşan dosyanın tamamını okuyamasam da birçok eserde yer alan kurbağa figürünü merak edip aradım. Kurbağa doğurganlığın simgesiymiş. Gurbaa öykümü anımsayıp güldüm. Eskiden bizde de hamilelik testi kurbağalarla yapılırmış nitekim. Kilim motiflerinin ülkemin düşlerini dokuyan kızlarını anımsattığı gibi upuzun iki boynuzu yukarı doğru sivrilen hayvan figürleri de Hititleri andırdı.

 

Güzel müzeyi mutlulukla terk edip otelin yolunu tuttuk. Giderken rastladığımız minik bir bakkaldan da bir büyük su aldık ve otelde 15 Dirhem olan suyun şehir merkezinde 5 Dirhem olduğunu görmüş olduk. Kimbilir küçük ara sokaklarda ne kadardır.

Otele ihtiyaç molası için uğramıştık ancak odaya girince aç ve aşırı yorgun olduğumuzu fark edip kımıldayamadık. Mübarek Amerika misali yakın çevrede hiç market olmadığından inip bir şeyler alalım da odada yiyelim deme şansınız da yok. İstedik odaya birer hamburger, verdik tanesine 70 Dirhem, yumulduk yedik. Ama hayatımda gördüğüm en kalın ve lezzetli hamburger köftesiydi. Yanındaki patates kızartması da cabası. Ne yapacaksın olur öyle arada. Sonra uyuyup kalmışım zaten. İki gecedir düzgün uyumamanın acısı çıkmış iyi şekerlemişim.

 

Uyanınca bir bütçe yaptık, kalan günlerimizi planladık, Türk dizileri atlayıp Fas dizisi baktık. Akşam yemeğinin ardından otelde ufak bir Fas gecesi olacağı söylenmişti müzik ve danstan oluşan. Söylenen saatte inip ona bakındık ama henüz hiçbir şey olmadığını görünce oturmadık, gidip turlar hakkında bilgi aldık.

Birçok şirket aracılığıyla olabileceği gibi otel resepsiyonu ya da anlaşmalı şirketiyle görüşerek de çeşitli turlara katılabilinir. Atlas Dağlarına ve oradaki köylere yapılan çeşitli gezi alternatifleri var. 4×4 turu, konaklamalı-konaklamasız çöl gezileri seçeneklerden bazıları. Oteldeki Fram görevlisinin verdiği bilgiye göre bazı günler bazıları promosyonda oluyormuş. Normalde kişi başı 36 Euro olan tur 29, 48 Euro olan 40 oluyor filan. Anladığım kadarıyla millet onları takip ediyor, hangisi indirimdeyse hemen onu alıyor. 4×4 ile otelden alınıp Atlas Dağlarında yarım gün gezme işi için kişi başı €32 dedi, tam gün Quarzazate turu için ise kişi başı €48. Essaouira’ya iki kişi için gitmezler, giden olursa birleşebilirsiniz dedi de biz de onlarla gitmek istemedik zaten. Yarattığı tek fark otelden alıp otele bırakmak, bir de yolda argan yağı satan bir yere (ya da fabrikasına) uğramak, ki o da babamın hayrına değil zaten. Bu tura da kişi başı €32 dedi ama sadece iki kişi olmamak kaydıyla. Biz kendimiz gideriz dedik (adama değil tabii), odayı iki gece daha uzattık, tekrar odaya çıkıp ertesi gün için planladığımız Essaouira (Suveyre) turuna hazır hale geldik.

Fas 2

Etiketler

Fas

Riad’da kalmak Fas gezisinin olmazsa olmaz bir deneyimidir ama Kapadokya’nın mağaraları gibi eğilerek çıktığımız merdivenle ulaşılan, tuvaletin kapısı olmadığı için sadece perdeyle kapatılan, loş ışıklı, odanın kapısını yurt hayatımızın dolapları gibi asma kilit vurarak kilitlediğimiz, kahvaltıda iki reçel, yağ ve pancake verilen riad için bir gece yeterli bence.

Odamızda rahat ve güvende hissedersek kenti gezecek huzur ve bedensel güce erebiliriz mantığıyla Raşid’e veda ediyoruz. Booking.com’dan ayırtılan oda için iki kişi bir gece parası 98 Lira yani 37 Euro (kişi başı €2 şehir vergisi dahil) diyordu. Koca çanak kahvemiz dahil 407 Dirhem tuttu, 420 bıraktık. Çalışkan ve kibar Raşid kusura bakmasın ama öküz vatandaşları bizi yolmaya kalkmasa bahşişi isteyerek kendisine bırakırdık elbet. Her şeye rağmen bize bir kez daha kibarca merkeze giden yolu tarif etti. “İnşallah next time” diyerek gülümsedi ve bizi yolcu etti.

 

Her zaman olduğu gibi günün aydınlığında daha normal görünen yollardan merkeze indik. Dar yolları bitirip merkeze ulaşınca eski kenti çevreleyen duvarları takip ederek Koutubia Camiinin yanından, parkın da içinden geçip Chems Otele vardık. Daha sıradan görünüşlü ama merkezin kırmızı mimarisiyle uyumlu iki katlı binada bir sürü insan çalışıyor ama sadece bir tane genç kız İngilizce anlıyor, O da net anlatamıyor. Sorun değil, işimiz görüldü.

 

Hiçbir talepte bulunmamış olmamıza rağmen onca oda arasında bize en güzelini verdiklerine inandım. 251 numaralı odanın balkonu arka tarafta abuk – subuk bir yere değil içte kalan avluya ve avludaki onlarca kuşa ev sahipliği yapan ağaçlara bakıyor ama bir yandan da arka planda tüm haşmetiyle Kutubiye (Koutubia) Camiinin minaresini görüyor. Balkon bir ağacın tam yanında olduğu için çeşit çeşit kuşun ziyaretine tanıklık ediyoruz.

 

Bu güzelim manzaraya eşlik eden ulvi sesler, yatağın rahatlığı, odanın temizliği, çalışanların güleryüzü ve kibarlığı, seyredilmeyecek bir televizyon ve sürekli kullanılacak bir balkonu oluşu, hayhuyun kalbine bu kadar yakınken bunca sessiz kalabilmesi anında kalış süremizi iki güne çıkarmaya yetti. Bir gece iki kişi €54. Üzerine kişi başı €2 şehir vergisi alınacak.

 

İlk işimiz kapıyı kapatabilerek tuvalete girmek oldu. Ardından biraz balkonda oturup yavrularına yiyecek taşıyan leylekleri seyrederek Türk leblebisi yedik. Biraz okuma-yazma etkinliğinin ardından kendimizi dışarı attık.

 

Marakeş kurulduğundan beri orada olan ve Marakeşi Marakeş yapan meşhur meydan Jemaa el Fna otele beş dakikalık yürüyüş mesafesinde. Meydana varışın tek zor tarafı trafik ışığı olmayan koca caddeyi geçmek. Benim için kabus ama şaşırtıcı biçimde Avrupa’nın bembeyaz ırklı insanları bile kendini rahatlıkla yollara atıyor burada.

Meydana daha girmeden üstümüze atlayan satıcılar doğru yolda olduğumuzun işaretiydi. Ama hoşumuza giden şey sadece bir ‘non’ ya da ‘la’ demenizle uzaklaşmalarıydı. Meydan henüz çok dolu değildi. Bir maymun orada, iki yılan burada. Biz de açlıktan ölmekte olduğumuz için (sabahki iki çanak reçel kesmemiş nedense) meydana bakan balkonları olan mekanlardan birine oturduk.

Terlikleri çıkarıp uzun bacaklarını sonsuza kadar uzatarak güneşin altında genleşen kertenkele misali boyut değiştirmiş Alman ablayı rahatsız etmek pahasına en kenardaki masaya oturduk ki rahat fotoğraf çekelim fakat güneşin açısı göz açmayı bile zorlaştıracak kadar sevimsizdi.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

 

İlk mahalli yemek denemelerimizi vejeteryan kuskus ve tavuk tajinden yana yaparak kültüre bodoslama daldık. İrmikten yapılan kuskus bizlere eksik bir tat gibi gelse de tajin gayet yenesi bir yemek.

 

Güneşten dolayı bir de kafamıza Tom Sawyer şapkaları kondurulan Aqua adlı mekanda akşama kadar oturabilirdik ama çok işimiz olduğundan kalktık.

 

Aqua’dan çıkınca sağa dönüp Café de France karşısındaki dar sokaklardan birine daldık. Öncesinde çok miktarda yazı okuyup sukları belli bir düzende gezebilmek adına notlar almıştım ama üstü tamamen kapalı bu dar çarşı sokakları sizi öyle bir alıp götürüyor ki çok geçmeden oluruna bırakıyorsunuz. Önümüze çıkan her deliğe girip çıktık, avlu varsa avluya açılıp oradaki satıcılara “la, la” diyerek etrafa bakındık, yeni bir girinti varsa oraya dalıp süratle gezdik. Kırmızı Hint incirlerinden (dikenli incir) yiyince ağzımızın, dilimizin ve hatta diş aralarımızın kıpkırmızı olacağını deneyimledik.

İçinde bulundukları leğenin keşmekeşinden kaçmaya çalışıp kendini yollara atan salyangozların üstünden atlayarak ölmelerine engel olduğumuza sevinip az sonra pişeceklerini hatırlayarak burulduk. Güzelim deri ayakkabılara satıcılarına çaktırmadan yan gözle baktık. Kimseyi hasta etmeden gizli resim çekimleri yaptık. Envai çeşit zeytin öbeklerine biz hasta olurken zeytin yenen ülkeleri kutsadık. Tanesi elli dirhem olan cellabiyeleri denedik. Sukların en kalabalık noktalarında teyze ve amcalarla itiştik, önümüzde aniden beliren pis kokulara söylendik, ama sonra burnumuzu tutarak tavuk ve kuş pazarını gezdik. Bulduğumuz her deliğe birkaç kez girip çıkarak bir şekilde tekrar kendimizi Jemaa el Fna’da bulunca burada kaybolunmayacağından emin olduk.

 

Meydana dalmadan önce biraz yorgunluk atmak için yine aynı yerdeki kafelerden birinin bahçesine oturup nane çayı istedik fakat ben dün içtiğimin güzelliği yüzünden şeker gerçeğini unutmuşum. Tıpkı Tunus’takiler gibi aşırı tatlı bir çay gelince içemedim doğal olarak. Kafe hemen  camiinin bitişiğinde olduğu için canlı mevlüt dinleyerek nane çayı bardağıyla oynadım (demliği 12 Dirhem).

Kendimizi hazır hissedince meydana dalıp yavaş yavaş karanlığı kucakladık. Oldukça geniş ama tıklım tıklım dolu olan alanda yorulana kadar boş boş dolanmak bile yeterince keyifli. Yılanla, maymunla ya da Arapla fotoğraf çektiresim gelmedi nedense. Kınacı kadınlarla, dansöz kılığında oynayan adamlarla, kumar gruplarıyla, büyücülerle, eski bayram yerlerindeki gibi oyunlar oynatıp hediye verenlerle de işim olmayacağından meydanda boş boş dolanıp resimler çektik ama sırf onda bile yanımıza kaç kere yılancı adamlar gelip “resim çektin, para ver” dedi. Makinadaki resimleri tek tek göstermeden ikna olmuyorlar. Şahin bakışlarıyla tüm meydanı tarayabilen bu bıçkınlar hava kararınca yılanlarını uykuya götürdüklerinden son vurgunlarını yapmayı amaçlıyorlardı belli ki. Diklenerek üstünüze gelip duruma göre anında soytarılığa vurabiliyorlar. Tabii ki tamamı bu şekilde davranan insanlardan oluşuyor olmasa da Fas’ın, başkalarının parası söz konusu olduğunda ‘paylaşımcı’ bir ruh sergileyen kitlesi çok ciddi anlamda -sanatçı- bir kişiliğe sahip. Bütün yıl kıvranarak kazandıklarınızı kendileriyle paylaşmanızı sağlayana kadar şekilden şekle giriyorlar.

 

Hava kararınca meydana demir çubuk yığınları akın ediyor ve birbirine bitişik bir sürü yemekçi çıkartıyorlar ortaya ve dumanlar yükselmeye başlıyor gökyüzüne. Jemaa el Fna’da yaşananları saklamaya çalışırcasına bir bulut kaplıyor meydanın üstünü.

 

Her birinin köşesinde numara yazan mekanların çığırtkanları tek tek yanaşıyorlar “ola” (hola) sesleriyle. İspanyol mu, Arjantinli mi, ne menem bir şey olduğumuzu çözmeye çalışıyorlar yemek yemeğe çağırırken. Türk olduğumuzu anlayınca sıraladıkları birkaç laf var: Gel kardeşim, Polat Alemdar / Murad Alemdar, Galatasaray, İstanbul, yavaş yavaş Hasan Şaş ve dizilerimize yönelik yorumlar. Dünyanın bizi ne kadar güzel tanıdığı konusunda gülücüklerimizi saklayamazken yan gözle de yiyecekleri tarıyoruz. Gayet yenilesi, davetkar, insanı aç bırakmayacak cinsten zeytinli-mezeli bol seçenek var da biz öğlenki yemeklerden dolayı hala hiç aç değiliz.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

 

Yerde yapılan çeşitli etkinliklerin etrafını sarmış erkek ağırlıklı öbeklerin üzerini örten dumanı geride bırakarak meydandan ayrıldık. Fanilerin değil fenaların meydanından…

 

Otele giderken yine Hint usulü o ana caddelere kendimizi atmamız gerekiyordu ama birden caddenin ilerisinde araçlar için olan bir trafik lambasının yeşil yandığını görünce aşırı sevindim. Tam lambanın altındaki yaya geçidine gidip beklemeye başladık fakat nafile, yeşil ışık asla kırmızıya dönmüyor, araçlar süratle ve her yöne doğru geçiyor, yayalar yine onların üstüne atlayarak ölmeden karşıya geçmeyi başarıyordu. Gözümüzü kapatıp atladık.

 

Otele yaklaşırken şu acı gerçeği fark ettik: O kalabalıkta herhangi bir ATMden para çekmeye çekindiğimizden para edinememiştik. Marketlerde cipslerin arka tarafındaki gizli bölmelerde pasaporta bakarak satılan içki olduğunu duymuştuk ama değil market herhangi bir bakkal kılıklı satış dükkanı bile göremediğimiz için su gibi temel ihtiyaçlarımızı da karşılayamamıştık. Otelimizin önünden düz devam edip yeni şehre (Ville Nouvelle) doğru yol aldık. Yani dış duvarların kapılarından olan Bab Jdid’i geçip düz ilerledik ve kavşaktan sağa dönerek Mohammed VI Bulvarı üzerinde yol aldık, ancak neredeyse şehre indiğimiz gara varmamıza rağmen bira satılan bir restoran ve cips satan bir büfe dışında işe yarar bir şey görmedik. Üstelik içkiye erişim olmamasına rağmen yol boyu kafa kıyak görünen adamlarla karşılaşmış olmak da hoşumuza gitmedi. Tabii Mohammed VI Bulvarı boyunca devam edip lüks oteller, opera, tiyatro, restoran bölgesine yaklaştıkça artan üçlü polis gruplarıyla birlikte bu tipler de azaldı. Üstünüze sürüp puan alacakmış gibi davranan şoförlerin yerini ta geride durup size yol veren lüks araç sahipleri aldı. Ha bir de trafik lambaları belirdi. Tüm bu olumlu gelişmelere rağmen ortamda hoşumuza gidecek bir şey bulamayınca bir paket cips alıp (18 Dirhem) geri döndük.

Gelirken uzadıkça uzayan yol bu kez daha kısa geldi ama yine de saat tuttuğumuz için gördük ki tempolu yürüyüşle bu yol bir saat sürüyor. Gereksiz bir deneyim ama sonuç olarak bize şunu gösterdi ki ilk gece kente vardığımızda yürüyemezmişiz. Gerçi sonrasında edinebildiğimiz bir haritada inceleyince gördük ki 6. değil 5. Mohammed Bulvarından daha iyi yerlere ve daha çabuk varılabilecekmiş gibi, ama yine de polisin de dediği gibi o yol yürünmezmiş (ama ‘tehlikeli’ demiş mi emin değilim şimdi) ve asla blogun birinde okuduğum gibi yirmi dakikalık bir mesafe değil. Zaten eski kentin merkezine varsanız da sonrasında ilerlemeniz gereken dar ve karanlık yollar genelde çetrefilli oluyor ve kalacağınız yer böyle bir -sokaktaysa- şehre varış bölümünü geceye bırakmamakta fayda var. Yoksa yol gösterenlere seve seve bayılıyorsunuz parayı.

 

Otele girerken güvenlik kulübesinde ayaklarını tepeye yeşil bir şişeyi de ağzına dikmiş vaziyette karanlıkta oturan adama güvenliğimizi emanet edip içeri daldık. Lobide piyano çalıyor, Avrupa-Amerika yaşlıları en güzel kıyafetleri ve en yapay gülücükleri eşliğinde içeceklerini yudumluyordu. Orada çok bunalacağımızı anlayıp odaya çıktık ve biraları telefonla getirttik: Flag Normale adlı bira 25 Dirhem, büyük su 15 Dirhem. Balkonumuzda cips-bira keyfi yapıp uyuduk.

 

Gece boyunca zaman zaman çeşitli seslere uyandım. Bunların başında gece etkinliklerinden dönen yabancı grupların kahkahalarla birbirinden ayrılışları, balkonda oturup uzun süre sohbet eden bir grup, bizimki gibi müziksel değil de anons ediliyormuş gibi okunan ezan, erken ayrılacak turist duşu ve zaman zaman Jemaa el Fna’dan (ya da kafamın içinden) ulaşan vurmalı çalgı sesleri geliyordu. Sabahın köründe kalkıp sırayla uyanan kuşları dinledim.

 

Fas 1

Etiketler

Fas

Yeni yıla nasıl girersen öyle geçermiş diye geyik yaparız ya her sene, neredeyse inanacağım. Her nedense birimizin açtığı ‘İçtim şarabı öptüm Arabı’ şarkısıyla üç gün üç gece çeşitli ortamlarda göbek atarak kutladığımız yılbaşı bize bir Fas yolculuğu göründüğüne işaretmiş. Nitekim neden olduğunu bilmediğimiz bir şekilde Fas’tayız şu anda.

 

Fas, 37 milyon nüfuslu bir Kuzey Afrika ülkesi. Vize istemiyor. Altı aylık bir pasaportunuz varsa, adres verebiliyorsanız sorunsuz giriyorsunuz. Sorunsuz da çıkarız inşaallah maşaallah.

Birçok kaynak üç saat geride olduklarını söylese de Ocak ayında bizden iki saat geri oldukları kesin bilgi. Yerinde incelendi.

 

Para birimi Dirhem. Yüksek meblağlardan atıp tutuyormuş gibi konuşan insanların ülkelerinden. Önceleri her duyduğunuz fiyata “neeeey?” tepkisi verip dört Dirhemin bir Lira (4 Dirhem = 1 Lira) olduğu gerçeğini algılayabilince biraz rahatlıyorsunuz. Bu durum size kendinizi Avrupalı hissettiriyor. Tabii onlara da öyle hissettiriyor olmalı ki kazıklanan Avrupalılar statüsüne terfi ediveriyorsunuz.

İstanbul’dan uçak sadece  Casablanca’ya var. Doğal olarak THY’ye toplam 3,332 TL vererek iki kişi Antalya’dan Kazablanka’ya varmış olduk. Geç alınmış karardan olsa gerek ne Avrupa ne Arap hava yolu şirketlerinde daha ucuzu yoktu, ama en rahatsız eden kısmı Antalya’dan İstanbul’a uçmak zorunda olduğumuz yetmiyormuş gibi bir de 500 TL ödememiz gerekmesiydi. Güneye gitmek için önce Kuzeye çıkmanız gerekiyor ve İstanbul’dan dörtbuçuk saat olan yolculuk oluyor size en az yedi-sekiz saat. Ankara’dan olduğu gibi otobüs ve tren seçenekleri de yok. 25 Ocak Pazar sabahı 06:45’te Antalya’dan havalandık, 10:00’da da İstanbul’dan. Yurtdışı çıkış harcını yatırdığımızı gösteren belgeyi bavulda unutmuş olduğumuz için Atatürk Hava Limanı Maliye Veznesine bir otuz lira daha verdik ama bavuldakileri de istediğimiz zaman yurt dışına çıkarken kullanabileceğimizi öğrenmiş olduk. Süresi yokmuş o belgelerin. Bu arada, benim aklımda kalanın tersine havaalanında harç yatırmak bankadakinden çabuk oldu.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

 

Casablanca Havaalanına indikten sonrası pek o kadar hızlı ilerlemedi maalesef. Türkiye saatiyle 14:30’da ineceğimizi düşündüğümüz alana onbeş dakika kadar erken vardık ama tüm gişeler açık olmasına rağmen yarım saat pasaport kontrolünde bekledik, kırkbeş dakika da bant başında bavulumuzu alabilmek için. Üstelik biz banda vardığımızda bavullar turlarına başlamış, abuk-subuk kutucuklarını bekleyen amcalar başına üşüşmüştü bile. İçinde üç-beş çaput olan bir tanecik bavul da olsa tekrar görebilmiş olmanın mutluluğuyla çıkışa yönelmiştik ki gerçekten deklare edilecek bir şeyin yok mu anlaşılsın diye bir de bavulların x-ray kuyruğu olduğunu fark ettik. Sonuç olarak, ‘daha çok var’ dediğimiz trene ucu ucuna yetiştik. Üstelik tren istasyonu havaalanının içinde olmasına rağmen. Ama biraz Euro bozdurmayı, “telefonunuzu kullanabilir miyim” diye yanaşan bir Türk görmeyi, kahve içmeyi ve tuvalete girmeyi ihmal etmedik. Espresso kahve düşündüğüm kadar güzel değildi (13 Dirhem), 100 Euro 1,030 Dirheme bozuldu (yan yana iki büro var, ikisi de aynı), tuvalet çamaşır suyu kokusundan nefes alınamayacak kadar temizlenmiş ama eskiceneydi, Türk için bir şey söyleyemeyeceğim.

Kazablanka’da görülecek çok bir şey olmadığına dair bayağı bir yazı okumuş olduğumuzdan doğrudan Marakeş’e geçmeye karar vermiştik.

Havaalanından çıkıp aşağı inince karşımıza çıkan gişedeki çocuktan bilet fiyatlarını öğrenip okuduğumuz kaynaklardaki önerilerin aksine ikinci sınıf vagonlarda gitmeye karar verdik. İkisi de aynı yere gitmiyor mu? Tek farkın birinde sekiz kişilik diğerinde altı kişilik kompartımanlarda oturmak olduğunu anlayınca neden daha fazla vereceğimizi çözemedim. Birinci sınıf gidersen iki kişi 400 Dirhem, ikinci sınıf gidersen 260 Dirhem. 35 Lira daha vererek kompartımandan iki kişiyi eliyorsun, ki biz zaten bu yolculuğun sadece küçük bir kısmını dört kişiyle, büyük çoğunluğunu tek bir gençle paylaştık. Ve yine aynı yere gittik. Ama ya zaten uykusuz bir şekilde sabahın köründen beri yolda olduğumuz için, ya tek trenle değil aktarmalı gittiğimiz için, ya da okuduğumuz gibi 3-3,5 saat değil daha uzun sürdüğü için oldukça yoruldum.

Fas saatiyle hava alanından 14:55’te hareket eden kompartımansız ilk tren bizi L’Oasis İstasyonuna götürdü. Arada duracakmış gibi yapıp durmamalarını saymazsak alandan sadece bir sonra olan istasyona kadar iki kişi 80 Dirhem (yirmi lira) vermiş olduk mecburen, çok çok daha uzun olan geri kalan kısma ise 180 Dirhem. L’Oasis’te inip alttan geçerek karşı peronda Marakeş trenini beklemeye başladık. 15:47’de bindiğimiz tren bir süre geldiğimiz yerlerden geri dönerek bize tuhaf hisler yaşattı.

 

Bir sonraki durakta inmek için kalkan kompartıman arkadaşlarımız çiftin durmayan trenden inemeyerek ta fizandaki diğer istasyona kadar gitmek zorunda kalmalarına da ayrı üzüldüm. O istasyondan sonrasını zaten siyah, devasa bir gençle tamamladık. Uçaktan beri bir şey yemediğimizden açlık tavan yapınca geçen tren görevlisi yemekçi-içecekçiden minik boy Pringles aldık. Tabii ki Fransızca konuşunca anlamadığımız tutarı için bir yirmilik uzattık, elimize iki Dirhem bozukluk tutuşturuldu. Bizde de pahalı olan namussuz Pringles’ı aç karnına 4,5 liraya yemiş olduk.

 

Başta manzaranın bol çimenini, inekleri, koyunları, çalılara-ağaçlara atılmış kurutulan kıyafetleri, tek-tük evleri, dipdibe dipdibe bitmiş birçok yerde tarlaları ayırmak için çit gibi kullanıldığını düşündüren dikenli yemiş ağaçlarını, çimene yayılmış insan öbeklerini, Fas pelerinli çobanları, nadiren görülen arabaları izleyerek ve elimizdeki notları okuyarak geçen zaman havanın kararması ve bizim göz kapaklarımızın düşmeye başlamasıyla geçmez oldu. Kompartımanın içi de geçtiğimiz yollar kadar karanlıklaşınca bir şey göremez olduk ama neyse ki Chez Ali adlı restoran-şov merkezini görerek anladığımız üzere Marakeş’e varmıştık (Trende varılan istasyon anons edilmediğinden detaylara dikkat etmeli). Saat 19:20 idi. Muhtemelen üçbuçuk saatte varan ve Kazablanka-Marakeş arasını direkt tamamlayan trenler havaalanından değil şehir merkezinden gidenlerdi.

 

Trenden inerken gördük ki sadece bizim oturduğumuz kompartıman ve yanındakinin ışığı bozukmuş, vagonun diğer ucundakiler aydınlıkmış. Bulunduğumuz noktadan kımıldamayınca dünyanın geri kalanı hakkında bir fikir sahibi olamayacağımızı bilen gezginleriz nitekim ama … olsun… belki de o yüzden bizimkine kimse gelip oturmazken diğerlerinden avaz avaz çocuk ve ona bağıran akrabalar ordusu sesi geliyordu. Hangisini tercih ederim? Tabii ki karanlığı.

 

Trenden inip klasik sekizgen yıldızlı gar binasından çıkınca beliren geniş alanda bu ülkedeki ilk köyden indim şehire halimizi yaşadık ama “taksi… taksi?” diyen gençlerin yanında durmaksızın üçlü polis grubuna ilerleyerek ilk geceyi önceden ayırtmış olduğumuz mekana nasıl yürüyebileceğimizi sorduk. Zerre kadar İngilizce bilmeyen polis ne dedi de zerre kadar bilmediğim Fransızcasını anladım bilmiyorum ama yürümememiz gerektiğini, tehlikeli olduğunu ve taksiyle gidip Jemaa el Fna’dan yürümemizi söyledi. Oranın polisi dedikten sonra zorlamaya gerek var mı?

 

Minicik arabaya zor sığmış şoförüyle bir taksi yanaşınca o tarafa yöneldik. Getirdiği müşteri inince adama Jemaa el-Fna’ya ne kadara gidilebileceğini sorduk. Elli Dirhemmiş. İki tür taksiden büyük Mercedes tiplerin aksine bu miniklerin ucuz olduğunu duyduğumuzdan pazarlığa başlamıştık ki yorgunluğumuz bize iki saat dil dökeceğimiz meblağın 12,5 Lira olduğunu hatırlattı ve “tamam yaa” deyip atladık mini arabaya. Adam da artık aşka geldi, koca gülümsemesiyle her yerleri anlattı bize. Tabii ki Fransızca olarak… ‘Je ne veux pas travailler’ şarkısı bilgimden yola çıkarak şunu anlayabildim: “Bugün Pazar olduğu için insanlar çalışmıyor, o yüzden buralar böyle”. Nitekim gerçekten “buralar lüks mekan, restoranlar, oteller, barlar” (ki bunları Türkçe söyledi 🙂 ) dediği upuzun caddeyi geçtikten sonra vardığımız eski şehir araba içinden seyredenler için tam bir korku filmiydi. Daracık yollarda tüm arabalar, motorlar, bisikletler ve yayalar süratle önümüze atlıyor, bizim yüzümüze bakarak konuşmasını sürdüren şoförümüz ise hiç hız kesmeden dümdüz yoluna devam ediyordu. Kimseyi ezmeden saçma sapan bir yere vardık nihayet. İndiğimiz yerde bizi güler yüzle karşılayan gencin tabii ki otel görevlisi olduğunu düşünerek bavulumuzu emanet ettik ve taksi şoförünün cesaret verici el-kol hareketleriyle bu gencin peşine düştük. Hindistan rallisi ara sokaklarda devam etti. Bavulumuz ve üçümüzün anca sığdığı -sokaklarda- süratle yanımızdan geçen motorları da arar olacağımı iyice daralan tamamen karanlık sokaklara girip yolun sonunda görülen bir grup gence doğru yürürken anladım. Derken bir çıkmaz sokağa dalıp önümüze çıkan ikinci kapıyı çaldık ve yanımızdaki koca ağızlı gencin elindeki bavulun kapıyı açan küçülmüş gözlü gence teslim edilişini izledik. Kalacağımız Riad Soukaϊna’nın her işini gören Raşid bavulumuzla kaybolurken aslında hiç kimse olmadığını anladığımız Abdelselam ise (adı gerçekten buysa) taksiciye var da bize yok mi edasıyla para istiyordu. Kocaman gülen esmer yüzü cepten çıkan bozukluklar karşısında daha da karardı ve “Tamam kalsın, yarın sizi gezdirmek için bulduğumda verirsiniz” demeye başladı. İstediği 100 Dirheme sahip olmadığımız için Euro kabul etme lütfunu bahşetti. Sonuç olarak yarınımızı ve gece gece geldiğimiz yolları düşünerek 60 Dirhemle vedalaştık. Böylece Marakeş’e geldiğimizden beri, Müslüman olduğumuz için apayrı bir sevinç gösterisinde bulunan ikinci Fas’lı ‘Maşaallah’, ‘Elhamdülillah’ nidalarıyla bizi kazıklamış oldu. Bir de üstelik ikincisi 100 Dirhem vermiyoruz diye “Müslüman değil misiniz siz” diyerek bizi kınadı. “Elhamdülillah Müslümanız” dedik büyüklerimizden öğrendiğimiz üzere ama pek işe yaramadı galiba. Neyse şükür.

 

Riadın kapısını kapatmayı başarabilince bizi yemek odasına alan Raşid nane çayı ve kek ikram etti ve o bebeden ve Fas’ın her yerinde bulunan yüzlerce o tür bebeden dolayı ülkesi adına özür diledi. “Bu bizim utancımızdır ama önüne geçemiyoruz” dedi. Sanki biz istemişiz gibi “bu tür insanlardan yardım istemeyin, çarşıdaki esnaftan, dükkandakilerden isteyin” dedi.

İngilizce konuşabilmek ve nane çayı çok iyi geldi de rahatladım biraz ama hiçbir şekilde tekrar o çılgın keşmekeşe  çıkacak halim kalmadığından Türkiye saatiyle 22:00 Fas saatiyle 20:00’da odamıza çekildik. İstanbul dutyfree’den aldığımız viskiden birer duble atıp temiz ve rahat yatakta kendimizi uykunun kollarına bıraktık.

Sanki özellikle bu yatağa varabilmek için saatlerdir gidiyorduk ve mükafatımıza ermiştik. Öte yandan, kilometrelerce yol yaptıktan sonra ulaştığımız ülke gerçekliğinin tam kalbine düşmüştük ve bunu akşam akşam yorgun bedenlerimiz ve dimağımızla deneyimlemek durumunda kalmıştık. Ne de olsa 17 saattir yollardaydık ve binmediğimiz bir gemi kalmıştı bir de deve herhalde. Basınç farkı, türbülans, iklim/coğrafya/saat farkı ve ani macera dalışı da cabası. Sabahın köründe uyandığımda ‘Çölde Çay’ filmi takılmıştı aklıma.