A mı Diyim, B mi Diyim?

Etiketler

Eğitim, Sınavlar, TEOG

SBS’nin ilk yılları. Aşırı endişeli velilerden gelen yoğun talep üzerine haftada iki saat test çözdürmemiz söylenir ve beşinci sınıfların İngilizce derslerini paylaştığımız Kanadalı partnerimin programına eklenir. İlk dersten çıkınca uçarak zümreye dalan meslektaşım test kitapçıklarını fırlatır: “Kendiniz girin SBS’lere. Ben sizin kültürel dayatmalarınızı bilmek zorunda değilim. Yapamıyorum ben. Kim yaparsa yapsın.” Kısa süre sonra olayın şu sorudan kaynaklandığı anlaşılır:

Ali boğazını üşütmüş. Aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a. Dondurma yiyebilir.
b. Dondurma yememeli.
c. Soğuk su içebilir.
d. Buz yemeli.

Aynı zamanda çok samimi dostum olan öğretmen arkadaşımın boğazı kötüyken dondurma yediğini, yaz-kış buzlu su içtiğini, biz çılgın Türklerin cereyanda kalma kabusuna çok güldüğünü iyi bilirim (Çocukken hastalandığında anneannesinin ona viski içirdiğini de o gün öğrendim). Öğretmen kendi siniriyle kontrolü kaybedince kaotik bir ortama dönen sınıfa SBS derslerini vermek bana kaldı tabii. En azından Türkçe beklentilerimizi İngilizce sorulara uyarlayabilirim.

İlk dersim. Testin ilk sorusunda ağaçtaki kuşa bakan kedi resmi var.

Resimdeki kedi ne düşünüyor?
a. Ben uçabilirim ama kuş uçamaz.
b. Ben uçabilirim, kuş da uçabilir.
c. Ben tırmanabilirim, kuş da tırmanabilir.
d. Ben tırmanabilirim ama kuş tırmanamaz.

Arka sıralardan kalkan bir parmak: “İyi de Miss Soydan, kedi düşünmez ki ben tırmanabilir miyim tırmanamaz mıyım diye. Tırmanır. Kuş da uçup gider.” Öğretmenlerinin hak vermesi yetmiyormuş gibi bir de bu özgün düşünüş biçimini övünce sınıfta bu konu üzerine bir tartışma başlar. Ya tırmanamayan bir kediyse? Ya patilerinden biri sakatsa? Sakatken tırmanabiliyorlar mı acaba? Ya kuşun kanadı kırıksa? Ya kedinin sihirli kanatları varsa? Kuşun zıplaya zıplaya bir yere çıkması tırmanma sayılır mı? Pırıl pırıl zekalarına bir kez daha hayran kaldım. Sorgulamaya dayalı eğitim vereceğiz diye yıllarca çatlattığımız göbeğin boşa çatlamadığını anladım. Bir avuç beşinci sınıf öğrencisinin bir yandan henüz öldürülememiş hayal gücü bir yandan kendini rahatça ifade edebilmenin özgürlüğüyle üretebildikleri kaliteli soruları gözlerimi yaşarttı. Ders tabii ki pek de verimli geçmedi. Çocukların kafalarındaki tüm o güzellikleri silip testi hazırlayan kişinin beklentilerini yerleştirmelerini isteyemedim. O beklentileri ben de bilemedim. ‘Dilbilgisi kurallarını öğrenmenin İngilizce öğrenmek demek olmadığını’ yıllarca anlatmaya çalıştığım anne-babaların çocuklarına ‘o sorularda dilbilgisinin test edildiğini’ açıklayamadım. Uluslararası bilinci yerleştirmeye adanmışken “Boş verin Kanadalıları; Türk insanı hastaysa dondurma yemez, kışın soğuk su içmez, cam açıksa kapıyı açmaz” diyemedim. Unutun kanadı kırık kuşu. Asıl önemli olan ‘can/can’t’ kalıbıdır. Yani ‘-ebilmek’. Doğru cevap e. bilememek.

Eğitim konusu içimi çok acıttığı için bu konuda yazmayı pek sevmem. Ama milyonlarca kişinin TEOG’la yatıp kalktığı bu günlerde tabii ki benim fikrimi de soran dostlar oluyor. Derin bir iç çekerken buluyorum kendimi önce. Kafamın içinde uçuşmaya başlamış düşünceleri bir düzene sokup dışarı çıkaramıyorum. Neresinden başlayayım ki? Yıllarımızı doğru ölçme-değerlendirmenin nasıl olması gerektiği konusunda kafa patlatarak geçirdik ve işte vardığımız nokta: Eğitim Fakültelerinde asla tercih etmememiz söylenen çoktan seçmeli soru tipine dayalı bir hayat. Merkezi sınavlar… Merkezi sınava hazırlayan ortak deneme sınavları… Ortak deneme sınavlarına hazırlayan okul çapında deneme sınavları… Onlara hazırlayan test dersleri ve ödevler… Öğrenmenin gerçekleşmesine zaman bırakmayan bir sistem.

Teknik açıklamalarına girip yormak istemiyorum ama kısaca diyeyim ki, tüm iyi eğitimciler ve kaliteli okullar bilir ki gelişimi engelleyen baş düşmandır çoktan seçmeliler. Farklı öğrenen türlerine göre hazırlanmış çok sınavdan seçmeli bir yapıya yoğunlaşacağımıza, beyni çoktan seçmeli çalışan ve gözleri anca şık görebilen sıkıntılı nesiller yetiştiriyoruz. Seçmenin asla mümkün olmadığı şartlarda, özgürce çocuk olamadıkları dünyalarında…

Özgürlük seçeneklerin olmasıdır. Ancak önünüze sınırlı sayıda seçenek koymuş kişinin kendi beklediği cevabı seçmemiz, gelecek nesilleri kurtaracak doğru yanıt değildir. Dört yanlışın çoktan bir doğruyu götürdüğü ülkemde bırakın artık çocuklarımız özgürce uçan kedileri ve kanadı kırık kuşları düşünsün Kanadalı dostlarıyla kış dondurması yerken.

Açılım Şart mı?

Etiketler

Çocuklar, Cinsellik, Eğitim, Facebook, Kadın, Sosyal Medya, İnsan

Bir arkadaşım bana kadınların neden bu kadar açık giyinmeye başladığını sordu. Kendini sorumlu hissettiği kişiler için duyduğu kaygıyla sorulmuş bu sorunun sahibinin iyi niyetinden eminim. Ancak sorunun yanıtı bir çırpıda verilemeyecek kadar muhtelif. Açılmanın dereceleri var, farklı sebeplerle açılanlar var, bir de ‘açılma’ kavramını bilmediği için farkında olmadan açılan var.

Her şeyden önce, ‘sergilemenin’ normal kabul edildiği bir ortamın etkisindeyiz. Amerikan parmağından bahsediyorum tabii ki. Eskiden magazin basını sanatçı kovalardı bikinili fotoğrafını çekeceğim diye. Şimdi üstsüz güneşlenme pozlarını şarkıcılar kendileri paylaşıyor sosyal medya hesaplarından. Selfie’den çok belfie çekimleri beğeni alıyor. Çoktan tükenmiş olan Amerikan müzik piyasası popo sallama klipleriyle paraları götürmeye devam ediyor. Şarkıcılar sahneye bir hayranını çıkarıp deyim yerindeyse sevişiyorlar. Gençlerimiz tüm gün daracık elbiselerle çekilmiş kaide fotoğraflarına ve takır takır sallanan kalçaların ağır çekimde verildiği kliplere bakıyorlar. Sınıf arkadaşlarının bu kadınları beğendiğini gören kızlarımızın rekabete hazır iç güdüleri atağa kalkıyor ve farkında olmadan bir yarışa giriyorlar. Dudaklar ve popolar ördekleştiriliyor, şortlu resimler açık hesaplardan dünyaya servis ediliyor.

Gençlerin bu hallerini gören koca kadınlar bile farkında olmadan bir rekabet ortamına sürükleniyorlar. Öyle ya, biz daha ölmedik. O gencecik çocukların fotoğrafına mı bakılır, yoksa tamamen gelişmiş parçalardan oluşan gerçek bir kadın resmine mi? Akıllı telefon üreticileri kırışıklık, tombul yüz ve yorgun göz problemini ortadan kaldıracak kadar akıllı olduğundan ‘yaşlı çıkma’ sorunumuz da yok nasılsa.  Çekip çekip koyun. “İşte bugün de böyleydi” mesajıyla bikinili pozlarını nete koymayı çok ‘normal’ bulan insanlar ‘o zaman neden işe ya da çarşıya da bikiniyle gidemediğimizi’ hiç düşünmüyor. Bir de sosyal medya davranışlarıyla çocuklarının yani çocuklarımızın hayatını nasıl etkilediğini…

Öğrencinin başarısını çıkartma vererek ödüllendiren öğretmene kızarsınız, sonra çocuğunuzun resmini paylaşıp kaç beğeni aldığını birlikte sayarsınız. İki çocuğunuzun fotoğrafını ayrı ayrı paylaşır, beğeni sayılarındaki farkın onları nasıl etkileyebileceğini göz ardı edersiniz. Genelgeçer ‘güzellik’ anlayışına ulaşasıya oynanmış fotoğraflarınızla yaşlanma sürecinin doğallığını kabullenemeyen bir nesil yaratırsınız. Meyhaneye, gece kulübüne, geneleve götürmeyi aklınızın ucundan geçirmezken ellerine verdiğiniz ‘oyuncaklarla’ her gün o sakıncalı dünyaya maruz kaldıklarını fark etmezsiniz. Benim bile görmeye dayanamadığım paylaşımların cirit attığı feysi kullanabilme yaşının neden 13 olduğunu hiç düşündünüz mü?

Küçücük kız çocukları bile fotoğraf çekileceğini fark edince popoyu fırlatıveriyor dışarı. Ailesi gülüyor. Yetişkinler şaşkın. Çocuğun ‘ezik’ diye anılmasını istemiyor.

Bir öğretmen arkadaşım feyste beğenince benim de görmüş olduğum eski bir öğrencimin fotoğrafı karşısında ağzım açık kaldı. Kızı tanımasam resimdekinin o olduğuna inanacağım. İnceltilmiş yüz, pembeleşmiş dudaklar, tam hoşa gidecek türden sorun çıkarmayacak şapşal kız bakışı, yol gösterici kurdunu bekleyen şaşkın kuzu ifadesi. Arkadaşları tarafından o kadar aşağılanan bir çocuk ki muhtemelen annesi destek oldu bu fotoğrafın ortaya çıkması konusunda.

Artık ipin ucunun kaçtığının ve bu saatten sonra bazı şeylerin durdurulamayacağının farkındayım. Ama onlar bizim yavrularımız ve biz onları korumak zorundayız.

‘Açıklık’ ile zoru olan bir insan olmadım hiç. Elinin görünmesiyle bacağının görünmesi bir benim için. Ama karşımızda böyle bakmayan koca bir güruh var. Bizim izlediğimiz klipleri ve daha fazlasını izleyen, gördüğü fotoğraflar karşısında şaşalayarak tüm o bakış ve duruşu ‘istekli’ olmaya yoran, azıcık fazla et görse davetiye çıkardığımızı düşünen bir sapık sürüsü.

Sevgili iyi niyetli annecim, 12 yaşındaki kızının böyle bir fotoğrafını çarşıda gördüğün bir grup kıronun eline tutuşturur muydun? Hoşlandığı erkeğin dikkatini çekebilmek için o elbiseyle yüzlerce kişiye bedenini sergileyen güzel kız, aynı kıro grubunun önüne geçip belfie pozunu gülümseyerek verir miydin? Jennifer Lopez ve kalçası, sizler izlediğiniz için elde ettiği paralarla aldığı arabaya atlayıp korunaklı malikanesine çekildiğinde siz ve kalçanız ülkem gerçeğiyle baş başa kalıyorsunuz. Modern dişiliğin sembolünü şort sananlar, kadın haklarını savunmayı şort eylemi yapmaktan öte götüremeyenler, ülkeyi sosyal medya üzerinden kurtaranlar, toplu taşımadan haberi olmayan cipli gençlik! Bir kerecik Ankara’da ya da İstanbul’da kalabalık bir otobüste ayakta kalın bakalım düdük gibi şortunuzla, hala genç kızlarımızı gaza getirecek misiniz.

Ben de isterdim cinsel sorunlarını aşmış, sağlıklı ve modern bakabilen bir toplumda yaşamayı. Ama elimizde olan bu ve sanal dünya ürünleri gibi davranamayız. Sevgili erkek arkadaş! Yanındaki kız senin için giyindiyse, gece vakti yalnız bırakmayacaksın. Sevgili genç kız! Gerçek dünyada sergilemekten çekineceğin davranışları sanalında da yapmayacaksın. Sevgili yetişkin! Ezik kalmasından ürktüğün çocuğuna doğruları anlatacak ama tehlikeyi de kavratacaksın.

Kocaman kadınlar yaptıklarından kendisi sorumludur ama çocuklarımız hepimizi ilgilendirir. Başlarına bir şey gelince sosyal medyayı inletmek yerine gelmeden önce önlem alalım.

 

Okumayın

Etiketler

Özlü Sözler, Eğitim, Kitap, Okumak, Okumamak

Yıllardır gerek konuşmalarımda gerekse yazılarımda okumanın önemine değinirim. Ancak okulların açıldığı bu Eylül ayında bu kez tam tersini söyleyesim var: Okumayın artık!

Kendi iyiliğiniz için okumayın. Mutlu ve huzurlu yaşamak için okumayın. Yalnız kalmamak için okumayın. Böceğe dönüşmeyin. Gidin kalabalıklara karışın, laflayın, dedikodu yapın, modayı takip edin, yatırım yapın. Üniversiteye gitmeyin zaten. Ünlü olun. Dizide oynayın, İstanbul bebekleri için bir şeyler satan bir site yapın, komik videolar çekin. Okumayın ki uyduruk bir kitap yazabilip meşhur olun.

Okumayın efendim. Okumak zararlıdır. Bana inanmıyorsanız dünya büyüklerinin sözlerine kulak verin:

1. Dostoyevski’nin çok okumuş karakterleri hep yanlış yollara sapar. Raskolnikov’un başına gelenler malumunuz.
2. Cervantes’in okuduğu kitaplar yüzünden kafayı kırmış kahramanı Don Quijote’nin eğitim hakkındaki söylevi düşündürücüdür: “Eğitimli adamın çektiği sıkıntılar şöyle sıralanabilir: öncelikle, yoksuldur ……. Yoksulluk onu her bakımdan ezer; kimi zaman açlıkla, kimi zaman soğukla, kimi zaman çıplaklıkla, kimi zaman da topuyla birden savaşır zavallı. ……….. Okuyan insanlar işte böyle zaman zaman kıvrılan, zaman zaman doğrulan, kimi yerde inen, kimi yerde çıkan bu çetin ve belalı yoldan amaçlarına ulaşırlar.”
3. Russell ise okumuş insanların sıkıntılarını farklı boyutlarda ele alır: “Çok bilenin çok derdi olur ve bilgisini artıranın üzüntüsü de artar.” Okumuşlara getirdiği eleştirisinde de aslında gizli de olsa bir sıkıntı sezilir: “Bir kısım aydınlar bütün öğrenimlerini kitaplardan edinmiş olduklarından, bugünkü dünya hakkında hiçbir bilgileri yoktur.”
4. Amin Maalouf’un ünlü ‘Tanios Kayası’nda okuma aşkıyla yanıp tutuşan Tanios’a babasının yanıtı da mı tesadüf: “Çok fazla okursan, aile arasında yaşamaya katlanamazsın.” Tabii burada aile olarak tüm köy kastediliyor ki bilinç düzeyi arttıkça, zor tutulan yüzde elliyle aynı köyde yaşamak gerçekten katlanılamaz bir hal alıyor.
5. Wilhelm Reich uygar yani eğitim düzeyi yüksek toplumlarda kişilerin cinsel yönden özgür olamadığını, isteklerini bastırarak hep stres altında olduğunu düşünür, danışanlarını ve okuyucularını uyarırdı.
6. Bob Marley eğitim görmemiş olmasından oldukça memnun olanlardan: “Eğitim görmüş olsaydım lanet olası bir aptal olurdum.”
7. Vehbi Koç orta sondayken okulu bırakmasaydı belki bugün Koç diye bir marka olmayacak ve yedi sülalesini refah içinde yaşatacak bir varlıktan bahsedilmeyecekti. Şu an kaliteli eğitimin ülkemizde yerini bulmasını desteklemek adına birçok başarılı projeye imza atan bu holdingi kuran adam daha küçük yaşta olayın özünü kavramış: “Katolikler, Ermeniler, Museviler büyük para kazanırlardı ve en güzel yerlerde yaşarlardı. Biz onlara hayran hayran bakardık. Hep ihracatla onlar meşgul olurlardı. ………. Aklınıza ne gelirse hepsi onların elindeydi. ………. Öyle bir imreniyordum ki Allah’ım bana da bunlardan birisini ver deyip çalışmaya karar verdim. Onları gördükçe ben boyuna sinirlenirdim, ben de bunlar gibi olacağım derdim ve ondan sonra okumamaya karar verdim, onlar gibi olmak için, işe atılmak için.”
8. Ünlü bir İngiliz dizesi der ki “ignorance is bliss” yani cehalet mutluluktur.
9. Tenzile Abla der ki “Edebiyatla, felsefeyle uğraşan adamın ..ki ..şağına denk demektir. Yoksa bir işe girip çalışır, para kazanırdı.” Zengin iş adamları listesine yerleşmeye aday bir oğlu var Tenzile ablamın.

İş dünyası ve dünya yazını ‘okumamış başarılılar’ ve ‘okumuş ezikler’ ile doludur. Okumak, fazla düşünceli yapar. Shakespeare’in de dediği gibi aşırı düşünce eyleme geçmeyi engeller. Üzüntü, bulantı, kusma ve kaşıntıya neden olur. Okumuş adamın eğitime harcadığı yıllar hayata geç başlamasının sebebidir. Okumamışlar o sırada çoktan deneyimli çalışanlar olmuştur. Okumamış adamdaki cesaret ve girişimci ruh gözlerden kaçmazken okumuş insandaki çekinik postür içler acısıdır. Sürekli riskleri hesaplar. Güvenceye tutkundur ve hep geride durur. Gerçek dünyayı göremez ama zaten başkalarını önemsemekten kendi hayatını yaşayamaz. Kendini koruyamaz. Rahatlayabilmek için meditasyon ve benzeri yöntemleri de öğrenir. Özgüvenini sıklıkla yitirir. Parası yetmez. Bütün yıl maaşını biriktirip okumamış adamın pansiyonunda harcar. Eylülde hayata sıfırdan başlar.

Üzüldünüz mü? Şimdi sakin olun ve yavaşça o kitabı yere bırakın.

Kutsal Derken?

Etiketler

Öğretmen, Eğitim

Öğretmenlik kutsal meslektir sözüyle büyüdük bizler. ‘Kutsal’ yani sözlük anlamıyla ‘güçlü bir dinsel saygı uyandıran’ ya da ‘tapınılacak veya yolunda can verilecek derecede sevilen’ veyahut ‘bozulmaması, dokunulmaması, karşı çıkılmaması gereken, üstüne titrenilen’. Kutsal mıdır gerçekten mesleğimiz? Yolunda can verilecek kadar sevilir mi öğretmenlerimiz?

Bugün Antalya’nın küçük bir beldesindeki bir otelin çamaşırhane görevlisiyle sohbet ederken 1,700 Lira maaş aldığını öğrendim. Geçen sene yine Antalya’nın bir kolejinde maaşı iki bine çıkan öğretmenlerin çok sevindiğine tanık olmuştum. Öğretmenliğin kağıt üzerinde yazan ve yazmayan maddelerden oluşan görev tanımına dair çok paylaşımlarda bulundum daha önce. Bir öğretmenin aynı zamanda hemşire, bakıcı, psikolog, yemekhane görevlisi, hakim, yazar, tiyatro sanatçısı, terapist, dedektif ve acil durum mucidi olduğunu hepimiz biliriz. Bu dalların hepsinin mesleğimizin doğasında olduğunu kabul etmemek söz konusu olamaz zaten. Lakin çocuklar için bol kepçe sunduğumuz avukatlık hünerimizi bir çay kaşığı olsun kendimize yontamadığımızdan gece-gündüz demeksizin icra ettiğimiz çalışmalarımızın karşılığını alamadığımıza hayıflanmaktan başka bir şey gelmez elimizden. İki yakasını bir araya getiremeyecek kadar sıkıntıda olanlarımızsa maaşı üç kuruş daha yüksek olan okullara başvurur en fazla. Okulun sahibini araştırmak aklına gelebilecek en son iştir. 1,500 Lira olan maaşı sözleşmesinde 800 Lira görülen yeni evli bir öğretmen bankadan kredi bile alamıyorsa, azıcık daha fazla veren okulun kime ait olduğunu göremez. Hafta içi yorgunluğuna rağmen kirasını denkleştirebilmek için hafta sonlarını istemeden verdiği dil okulunun sahibini merak etmez. Zaten eğitim dünyasındaki insanların karanlık işler içerisinde olabileceği kolay kolay aklına gelmez.

Bugün gördüğümüz bir satış ilanıyla sarsıldık. Daire, araba filan değil, bildiğiniz bisiklet satışıydı bu. Bayan öğretmenden az kullanılmış bisiklet. Paraya ihtiyacı olduğu için okul değiştiren bir öğretmen arkadaşımızın yeni iş yeri kapatılmış, kendisi de hiç beklemediği bir şekilde ve anda işsiz kalmıştı. Yastık altı dolu olmadığı için bütçesinde koca bir delik açan bu durumla baş edebilmek ümidiyle bisikletini satışa çıkarmıştı.

Can havliyle kadrosunda acil bir temizliğe giden bir başka okulda da özgeçmişler incelenmiş ve kapatılan okullların herhangi birinden bu okula geçmiş olan öğretmenler ivedilikle işten çıkarılmıştı. Üstelik bu ve benzeri durumdaki öğretmenlere iş vermeye okullar yanaşmıyor artık. Geçmişte bilmeden böyle bir okula girmiş olabilecekleri, durumu fark edince o okuldan ayrılıp sizin okulunuza geçmiş olabilecekleri düşünülmüyor. Bilerek ya da bilmeyerek bir hata yapıldıysa düzeltilmesine izin verilmiyor.

Netleştirmem gerekirse; ben yıllar süren bir örgütlenmenin içinde yer almış kişilerden değil en temiz ve saf duygularıyla kendini sadece ve sadece mesleğine adamış öğretmenlerimizden bahsediyorum. Böyle bir yapılanmanın parçası olarak zaten olabilecekleri bilen ve muhtemelen her türlü tedbirini almış kişilerden değil, artık bir iş yeri ve maaşı olmadığını tatilin ortasında öğreniveren kişilerden. Hiçbir yanlışları olmamasına rağmen safça ortada kalmış olanlardan. Kurunun yanında yanıyorlar. Tabii yaş oldukları için daha uzun süre yanıyorlar, hem de öz sularını fokurdata fokurdata. Aniden ateşe atılmış dipdiri bedenleri tıslaya pıslaya can veriyor. Eğitimden başka hiçbir şeyle ilgisi olmadığını çok iyi bildiğimiz bu dostlar ne iş yapacak şimdi? Sıkıntılı günlerin kargaşasından yararlanıp olur-olmaz öğretmenlerinin işine son veren okullar coşmuşken nasıl huzur bulup da gelecek akademik yıla hazırlanacak öğretmenler? Kendilerine olan saygılarını ve yerlerdeki özgüvenlerini nasıl doğrultacaklar?

Sahi, tam olarak ne demekti ‘kutsal’?

Ben Yazdım, Oldu

Etiketler

Öğretmen, Eğitim, Yazmak

Gelişkin yazılı anlatım becerisinin önemi okul yaşamında sık yüzleşilen bir gerçek olduğu için, her öğrencide bunun geliştirilmiş olmasının sağlanması bir öğretmenden beklenen asli görevlerdendir. Gençlerin bir harf fazla yazmaması için seferber olmuş bu -teknolojik- dünyada, öğretmenin beşyüz kelimelik kompozisyonu kalemle kağıda yazdırabilmesi herkese ‘normal’ gelir. Peki bu ani patlamanın, tatlıcadı öğretmenin burnunu oynatmasıyla gerçekleşmesi olanaklı mıdır? Nasıl geliştirilir yazılı anlatım?

 

Yazılı anlatımı geliştirebilmek için öncesinde üzerinde çalışılan bileşenler vardır. Farklı türlerde yazılmış yazı örnekleri incelenir, analiz edilir ve yapısını görebilmek üzere birlikte bir şablon çıkartılır. Üretme aşamasına geçince, önce amaca uygun yazı türünün seçilmesi ve okumasını beklediğimiz hedef kitlenin tespiti üzerinde durulur. Ardından organizasyon becerilerine gelinir. Beyin fırtınası, fırtınada uçuşan fikirlerin organize edilmesi, ana fikir oluşturma, kısaca giriş-gelişme-sonuç diye bilinen çatının biçimlendirilmesi ve ana fikir-sonuç tutarlılığının gözden geçirilmesi çalışmaları bu işin olmazsa olmazıdır.

 

Ayrıca sözcük bilgisi, dil bilgisi, noktalama imleri, yazım kuralları, bağlaç çeşitliliği gibi konularda altyapının oluşturulması gerekir ki gençler yazarken zorlanmasın, okuyan da okurken.

 

Fakat yine de, tüm bu çalışmaların ötesinde, yazma becerisinin gelişmesinde en büyük pay, şüphesiz ki okumanındır. Okuyan insan zaten farkında olmadan kendi altyapısını kendi oluşturur. Dağarcığında daha çok kelimesi, gönlünde daha süslü cümleleri, kaleminde özenli söz dizimi ve yerinde noktalaması vardır. En önemlisi de, okuduğu için bilgi sahibi olmasıdır. Dolayısıyla fikirleri de rahat dile gelir. Dünyaya açılan pencereleri geniş ve güneşli, duyargaları ardına kadar açıksa anlatacaklarını duymak istersiniz. Sadece okuyan değil, gezip gören, insan tanımayı seven, yani gözlerini ve kollarını açıp dünyayı kucaklayan kişilerin istemese de yazacak konusu olur. Kendi vizyonu geliştiği gibi farklı bakış açılarına saygısını da yansıtır. Bu durumu en iyi Cato’nun hatiplere verdiği şu öğüt özetler: “Rem Tene, Verba Sequentur”, yani önce konuyu kavrayın, sözcükler ardından gelecektir.

 

Şimdi gelelim ‘siz bu donanımı aynı anda yirmi kişide oluşturmaya çalışırken dış dünyanın bir öğretmeni nasıl destekle(me)diği’ kısmına. Evin içindeki okumayan-yazmayan rol modellerden bahsetmeyeceğim bu kez. “Yazmayı ben de sevmiyorum” diyen gereksiz dürüst öğretmenlerden de bahsetmeyeceğim. Sağ kolumuz ve kumamız olan teknolojiden dertleneceğim biraz. Hızlı ve çabuk sıkılan bir nesille karşı karşıya olduğumuz için yaratılmış aletlerin işleri daha da çıkmaza sokmasından kederleneceğim.

 

En başta da akıllı tahtalardan tabii. Tüm alıştırmaları bir tıkla yapma olanağı sunan eğlenceli akıllı tahtalar sınıflara girdiğinden beri hiçbir öğrenci yanıtları uzun uzun kitaba yazmak istemiyor. Doğru sözcüğü çekip kutuya bırakmak ya da tıklayıp açmak istiyor.

 

Telefonlardaki ‘kelime tanıma’ olayından tutun da hislerimizi anlatmaya sözcük gerektirmeyen sevimli duygu ikonlarına kadar her şey yazmamaya özendiriyor. Yazmaya başladığınız kelimeyi telefon tanıyamasa da ‘slm’ yazmanız mesajı alacak kişiye yetiyor. Açık açık ‘selam’ yazarsanız ayıp oluyor zaten. Türkçe karakter olmayan telefonlar kullana kullana kağıt üzerine yazarken de ‘nasilsin hayatim’ der olduk ya sonuçta.

 

Çok kelime kargaşasına da gerek yok. Gülücük koymak yetmiyorsa “aynen” yazıp geçin. Çok heyecanlandıysanız ya da kızdıysanız büyük harflerle yazın ve bol ünlem koyun. Ne gerek var akıllı beyninizin sözcük kapasitesini artırıp popüler kültüre yeterli bellek bırakmamaya? Oradan buradan çalıntı görsellerle destekleyerek bir-iki cümlelik yazılardan oluşan blog çöplüğüne katılabilirsiniz artık. Nasıl olsa onların beğeneni çok oluyor. Ama okuyucuyu heyecanlandıracak kelimeleri art arda sıralamayı unutmayın ki entel ve duyarlı gözüksün. Şu herkesin ağzında dolaşan on-onbeş sözcükten bahsediyorum. Gerisi aşkito, balım…

 

İçerik mi? Kime lazım ki? Tek cümlelik saçmalıklara ve ördek dudaklı pozlara alınan onlarca beğeni yüzünden egosu tavan yapmış insanlara yazısının bir ana fikri olmadığını hatta akla gelen her şeyin döktürüldüğü yazıda fikirlerin delice uçuştuğunu ve devrik tümcelerle dolu metnin sonuçsuz bittiğini anlatamıyorsunuz. “Yazarken ‘gelmiicem’ denmez yavrum. OLMAMIIIIIŞŞ!!!!!!”

 

Sonuçta kimsenin okumadığı ama herkesin sanal şekilde yazdığı bir çağdayız. Yazmak bir boşalma halidir ama okumak onun sevişme kısmıdır. Hiçbir şey okumadan yazan onlarca insanın durup dururken boşalmasını da doktora göstermek lazım kanımca. Çünkü her sevda gibi yazmak da emek verince güzeldir. Okumak ve bol bol yazmak ister. Düzenli çalışma ve özen ister. Organize olmayı gerektirir. Ancak nasıl en lezzetli yemekler sadece tarife bakarak değil de sevginizi katarak, yüreğinizi açarak, aklınızı vererek ve elinizi bulayarak yapılıyorsa, iyi yazılar da tüm benliğinizi ona sununca ortaya çıkacaktır. Sevmek, istemek ve hatta onsuz yapamamak gerekir. “Ben yazdım, oldu” deyince olmaz.

 

Günümüzde bir öğretmenin en büyük yardımcısı, yani sağ kolu olan teknoloji adlı güzel kadın aynı zamanda kumamız olduğu için gözümüzü üzerinden ayırmamamız lazım ki sevdiğimizi bizden uzaklaştırmasın. Çünkü ustaca idare etmemiz gereken bu kumayla aramızı hoş tutarken koynundan aldığımız erkeğimize yazı yazdırabilmek bir öğretmenden beklenen onlarca görevden biridir.

 

Eğitime Gönül Verenler

Etiketler

Eğitim, Nevzat Sayın

Hafta sonu değerli fikirlerini dinleme olanağına erdiğim Mimar Nevzat Sayın beni bir kez daha gerçek eğitime gönül verenlere saygı duymaya sevk etti.

 

Yüksek Lisansını tamamlamamış olan Sayın Sayın, engin donanımını İstanbul’da üniversite öğrencilerine ders vererek paylaşmakla yetinmeyip İzmir’de açtıkları yaz okuluyla da başka okullarda okuyan mimar adaylarına hizmet sunuyor.

 

2006’dan beri her yaz seçilen on öğrenci İzmir Dikili’deki Yahşibey yaz okulunda iki hafta geçirerek öğrendiklerini pratiğe dökme olanağı buluyorlar. Türkiye’nin çeşitli üniversitelerinden mimarlık fakültesi lisans öğrencilerinin yolladığı portfolyolar ve özgeçmişler değerlendirilerek yeni atölye ekibi oluşturuluyor. Seçme işini önceki yılın öğrencileri yapıyor. Oluşan yeni grubun mimari gerçekler üzerine düşünüp tartışabileceği, durum analizi yapıp çözüm üretebileceği ve raporunu köylüye sunabileceği onbeş günü oluyor. Köy gerçeğini de deneyimlemiş oluyorlar, okulda edindikleri bilginin geçerliliğini de irdeliyorlar, eldeki malzeme-işçi detayının önemliliğini de içselleştiriyorlar, civardaki antik kentleri gezip yapıları yerinde inceleme fırsatı da buluyorlar.

 

En çok da bu sonuncusuna gönderme yaptı Nevzat Bey. İstanbul’da okuyup Eyüp’e hiç gitmemiş, Antalya’da okuyup Termessos’u, Xanthos’u görmemiş mimarlık öğrencileri olması gerçeğine canı sıkılıyor. Antik kent çalışmalarının, Mimarlık Fakültelerinin programında yer alması gerektiğine inanıyor. Mimarlık ve Arkeoloji Bölümleri interdisipliner çalışmalı ve öğrencilerin cehaletine izin vermemeli diyor. Coğrafi verilerin içinde huzur buluyor ve sahip olduğumuz değerleri kucaklayıp “bunlar benim” diyebilmemiz gerektiğini düşünüyor. Giderek boşalan köylerin fiziki ve sosyal durumlarının masaya yatırılıp bir fark yaratabilecek projeler geliştirilmesini, köyün ve köylünün durumunun ıslahını mimar adaylarına bir sorumluluk olarak yüklüyor (her haneye bir oda ekleyip turizme sunmak gibi) ve çalıştıkları köyleri canlandırmaya çalışıyor ancak doğanın sunduğunu bozmuyor. Yapı tasarlarken çevre, iklim, yerellik, gelenek, alışkanlıklar ve sürdürülebilirliği önemsiyor, önemsetiyor. Planlamadan önce coğrafi koşulların ve geçmişten gelen geleneğin yanı sıra geleceğe ne bırakılacağı da düşünülmelidir diyor. Aksaray’ı da, Ağaoğlu binasını da yeriyor. Kendi lise dönemlerinden Yahşibey’e taşıdığı ‘hazırlıksız konuşmalar’ geleneğiyle ise sadece coğrafyanın ve mimarlığın değil komşuluğun, basitliğin, ya da kim ne konu getirdiyse onun tartışılmasını sağlıyor. Gençlere vizyon edindiriyor.

 

Tabii tüm bu konuşmaları dinlemek bana yıllardır saygı duyduğum bi başka değeri anımsattı: “Dilimizi karalamaya çalışıyor” nidalarıyla nefret söylemlerine hedef olan Sevan Nişanyan. Kim ne derse desin, bana sözcüklerle oynamayı ve tarihime dönüp bakmayı sevdiren kişilerin başında gelen Nişanyan’ın, Şirince Matematik Köyü ve Felsefe Köyü projelerinde Ali Nesin’in yanında yer alması ona olan saygımın yersiz olmadığının bir kanıtıdır. Ama Nişanyan ağzıyla kuş tutsa da yeterince Türk bulunmadığı ve inanıp inanmadıklarını çok rahat dile getirdiği için birçoklarının onayını alamaz bir türlü. Sayın Ali Nesin’in de son derece özverili çalışmalarla eğitime gönül vermiş bir Matematik Profesörü olduğu görülmek istenmez de hala Aziz Nesin’in oğlu olarak kalır belleklerde. Halbuki hayata geçirdiği projeleriyle eğitimimizdeki açıkların giderilmesine destek olmaya çalışan gönüllülerdir ikisi de.

 

Nevzat Sayın’ı da çok parası olmakla suçlar bazısı. Çok parası olup da hiçbir şey yapmayanları unuturlar. Para kazanmayı önceliği haline getirmiş insanlardan değil Sayın. “Hala tezgah altına sığan bir buzdolabıyla yaşıyorum” diyor. Mahalle bakkalından sadece gerekeni alan insanlardan. Ömrünce bir süpermarkete girmemiş. Toplu konutlar hakkındaki fikrini soran Cüneyt Özdemir’e “Daha iyisi toprak için para vermek gerekmemesi olurdu. Sahibi olmadan da o evleri kullanabiliyor olsalardı bir sürü parayı da oraya yatırıyor olmazlardı” diyecek kadar para hırsından uzak bir kafa.

 

Gerçek değerleri kafasında net oturtmuş, ilkeli insanların parayla işi olmuyor. Datça’daki mal varlığını Nesin Vakfı’na bırakan Yüksel Atamer ve John Jones çifti gibi, gelecek nesillerin iyi eğitilmesini daha çok önemsiyorlar. Eğitimde söz sahibi olan nicelerinin yapamadıklarını hayata geçiriyorlar. Bu insanlara çamur atmaktan başka işe yaramayan diğerlerinin neden üretmediğini ise belki yine Nevzat Bey’in ‘aidiyet’ fikrine bağlayabiliriz. Haydarpaşa’ya, Boğaz’a, Selimiye’ye ne olduğunu pek de umursamayan kişilerin aidiyet ilişkisi geliştirememiş olduğunu düşünen Sayın, “burası herhangi bir yermiş gibi bakıyorlar, yatırım alanı gibi” diyor.

 

Aidiyet hissine sahip olmayan bu güruh içinde kendini gerçek eğitime adamış bir avuç gönüllünün mücadelesi umutları canlı tutuyor.

Çizilmiş Dünyamız

Etiketler

Çizgi Filmler, Çocuklar, Eğitim, Kişilik

Çocukların kişiliğini biçimlendiren önemli unsurlardan biri de izledikleridir kuşkusuz ve doğal olarak bunların başında çizgi filmler gelir.

 

Yanlış hatırlamıyorsam ilk arkadaşım Arı Maya idi. Bu yardımsever kızımızdan yardımlaşmanın önemini gördük. Başkalarının sıkıntılarını fark edebilmeyi, bireysel farklılıklara saygı duyarak iyi ekip çalışması gerçekleştirmeyi, ümitsizliğe kapılmak yerine çare düşünüp iyi bir plan yapıp eyleme geçmeyi, farklı fikirleri dinlemeyi, birbirimizin iyi yanlarını övebilmeyi, kendi özelliklerimizin kıymetini bilmeyi ve hayatımızı sevmeyi tırtıkladık ufak ufak. Bilginin önemine göndermeler yapan çizgi filmle böcekler dünyasına ve doğaya dair bilgi edindik, dostluğun güzelliğine sevdalandık, müziğin ve dansın gücünü bildik. Büyüklerin aşık olmasının normal olduğu ama küçüklerin de küçük gibi davrandığı bir dünyaydı onlarınki. “Affedersin, bilmiyordum” gibi sözler söylenebilen, gerektiğinde teşekkür edilen ve özür dilenebilen.

 

Büyükbabasının yalnız ve küskün hayatını da, Clara’nın dört duvar arasındaki yaşantısını da, Peter’in anneannesinin görme engelli dünyasını da aydınlatan Heidi vardı sonra. İsviçre Alplerinin beş yaşındaki kızı, ileri düzey mutluluğu ve coşkusuyla bizim hayatlarımızı da güzelleştirdiğinde büyük olasılıkla bizler de beş-altı yaşlarındaydık. Çıplak ayak dağlarda koşup keçilerle oynamayı, büyükbabanın tahtadan oyarak yaptığı eşyanın güzelliğini çok sevdik. Her şeyden zevk alır Heidi. Tavan arasına samandan yaptığı yatağını dünyanın en rahat yatağı olarak kutsar, kendi taburesi oldu diye dans eder, bir yere ait olduğuna sevinir. İyimserliğini bizlere zerk eder. Açılışta gördüğümüz gibi bulutların üzerinde uçar ve bizi de uçurur. Farklı olduğu için herkesin korktuğu aksi bir adamın da, doğanın da çok sevilebileceğini öğrendik. Küçücük kızların da insan hayatında değişiklikler yapabileceğini izledik.

 

İnsanlar gibi hayvanların da farklı farklı olduğu gerçeğini birçok çizgi film veriyordu ama asıl karakterleri yedi dakikalık bölümlerden oluşan Mr Men serisinden öğrendik (Bay Akıllı, Bay Sakar, vs).

Mücadelenin gerekliliğini, irade gücünü, yardımlaşmayı, cesaretin olumlu sonuçlar getireceğini, kendine acıyacağına büyük hedefler koymayı seçmeyi Nils Holgersson ve Uçan Kaz Morton’dan öğrendik.

 [Gorano]

Hayvanlarla konuşabilmek hepimizin düşüydü ya bunu yapabilen karakterlere hayrandık en çok. Gerçi büyü yapılan Nils çiftlikteki hayvanların ne konuştuğunu anlayınca pek mutlu olmamıştı ama onun gibi hayvanlara eziyet etmek bir yana en iyi dostları ve akıl hocaları atı ve kartalı olan Yakari’nin hayvanlarla muhabbetine doyum olmuyordu. Red Kit ve köpek Rin Tin Tin ise birbirini hiç anlamıyorlardı.

Asıl hiç kimselerin bilemediği bir dil konuşan ise Bay Meraklı’ydı. Sadece kendinin bildiği bir dil konuşmasına rağmen onu hepimiz çok iyi anlardık. Hemen sinirlenip söylenmeye başlardı. Gerçi tam bir Akdenizli tavrıyla çok çabuk da sevinirdi. Kendisinin de çizeri olduğu için Tanrısıymış gibi düşünülen elden sürekli bir şeyler diler, olmayınca sinirlenip saydırırdı.

 [Gabor94]
Örtük ya da aleni, din olgusuna rastlarız o dönemin çizgi filmlerinde. Nils örneğin kiliseye gitmek istemez. Heidi’nin büyükbabasını betimlerken ise “kiliseye bile gitmez” der dağların dedikoducu kadınları. En çok tepki çeken ise hiç kilisesi olmayan Şirinler Köyü sakinleridir.

 

Karakterlerin kiliseyle arası olmasa da vurdu-kırdıyla da pek işleri olmaz. Güçlü denizci Temel Reis’in bile tek silahı ıspanağıdır. Ispanak yer, güçlenir ve kötülerin hakkından gelir. Diğer çizgi filmlerimizin çoğundaysa akıl gücü kaba kuvveti yenerdi. Vikinglerin şefi beynini pek kullanmazken on yaşlarındaki oğlu Viki’nin keskin zekasına, yaratıcılığına ve düşünüp fikir üretme becerisiyle babasını yenmesine hayran kalırdık. Donald Duck gibi Walt Disney karakterleri ve Road Runner, Woody Woodpecker, Tom-Jerry gibi Amerikan ürünlerinin uğraşmalı senaryoları dışında çizgi dünyamıza sükunet hakimdi. Yakari’nin ne kadar ağır ilerlediğini hatırlarsınız. Düşünme süreleri gibi algılardım o yavaşlığı. Son derece sakin devinimlerle biçim değiştiren Tonton Ailesi’ni ise ağzım açık seyrederdim. Hop hop hop, değiş Tonton! Yürüyebilen, iyi kalpli ve zeki oyun hamuru gibiydiler. Sorunların üstesinden gelebilmek için şekil değiştirirlerdi sadece. Heyecanla hangi şekle gireceklerini bulmaya çalışır, farkında olmadan yaratıcılığımızı besler, bir yandan da çözüm odaklı, yaratıcı zekayı ve yardımseverliği yüklenirdik. Tonton karakterleriyle güven, şefkat ve huzur dolardık.

 [Tfou Max]

Çocuk gibi kedi, çarpı ağızlı Musti’yi tanırsınız. Hava güzelse annesinden izin alıp dışarı çıkar, hava yağmurluysa evde ne yapabileceğini düşünür ve genelde odasını toplamak gibi -eğlenceli- etkinlikler bulurdu, ama coşkunun dibine vursa bile hareketleri sonsuz sakin ve yavaştı. Öyle ki o beş dakikada biz bile uyuşurduk. Pembe Panter bile sessiz-sakin dolaşarak olayları çözerdi. Vikingler kuzu budu yer, seyahate çıkmadan önce eşlerinin evde yaptığı biraları içip dans ederlerdi. Tontonlar hop hop hop diye müzik aleti olup orkestra kurarlardı. Müziğin iyileştirici gücü tüm çizgi filmlerimizde var gibiydi. Tabii bir de seyahat unsuru… Yetişkin gözümle dönüp geçmişe bakınca gezgin ruhumuzun beslendiği kaynaklardan birini çok net görebiliyorum. Maya zaten daldan dala uçup durur, Vikingler gemiyle açılır giderdi. Red Kit’le yalnız kovboy olup gözden kaybolurduk günün sonunda. Ama asıl gezginler vardı ki kıskançlıktan çatlatırdı beni. Sinbad örneğin. Morton’un sırtında Nils ile birlikte biz de Scania’dan Laponya’ya uçtuk, atlas karıştırdık. Henüz uçmayı beceremeden çiftlikte yaşadığı günlerde Morton’a laf atan yaban kazı bizim de beynimize girdi şüphesiz: “Belki çok rahatsın ama hiçbir şey görmüyorsun.” Rahatımızı bozup gezmemiz gerektiğine inandık. Marco vardı sonra. Çocuk haliyle İtalya’dan yola çıkarak, gemiden inip trene, trenden gemiye, Brezilya’ya, Arjantin’e, İspanya’ya giderek hasta anneciğini arayan Marco. Bu gariplerin bir kısmının bir anne-baba sorunu vardı ya, bu da bizi farklı aile yapılarından gelen dostlar için empati kurmaya itiyordu kuşkusuz. Heidi’nin annesi babası yoktu örneğin, arkadaşı Peter’in babası, Clara’nın da annesi. Sivri burunlu sarışın kız serisinin ilki olan Şeker Kız Candy ise bir başka öksüzdü ama sevgili yapmıştı kendine. O vakte kadar her ana karakterin karşı cinsten bir kankası vardır ama Mickey-Minnie ya da Temel Reis-Safinaz naifliğinin dışına taşmaz pek ilişkiler. Karakterler biraz cinsiyetsiz resmedilir. Hatta genel olarak anaerkil bir görüntü vardır. Arı Maya’nın kız olduğu pek anlaşılmaz gerçi ama en yakın arkadaşı erkektir ve korkak, tembel, sakardır. Heidi’nin kendinden altı yaş büyük dostu Peter de erkektir ve bazı olumsuz özellikleri vardır. Yakari’nin insan olarak en iyi dostu bir kız. Viking şefinin oğlunun arkadaşı da komik görünüşlü ama Viki’ye yürekten inanan bir kız. Görüntü olarak Viki kendisi de kıza benzer ve annesine çektiği, onun gibi silah olarak kafasını kullandığı vurgulanır. Nils’teki yaban kazlarının lideri Komutan Akka dişidir. Ama tüm bu açığı kapatmak istercesine Şirinler’de bir tanecik hanımkız Şirinemiz vardır ve bir nesil ergen kızların bu isimle çağrılmasına sebep olmuştur.

 [Bob Nelson]

Her ne kadar çizgi filmlerin tarzını değiştirdiğini düşünsem de tüm Amerikan çizgi filmlerini suçlamıyorum elbet. Yaratıcılığımızı örneğin büyük ölçüde Hanna-Barbera ürünlerine borçlu olduğumuzu düşünüyorum. Taş Devri’nde yaşayan işçi sınıfından ailelerin hayatını izlerken ağaçkakandan dikiş makinesi ve fil hortumundan duş gibi canlı aletlere çok gülmüşüzdür. Ancak asıl mucit ruhu yine aynı stüdyodan çıkan Jetgiller ile aşılanmıştır herhalde. Her ne kadar kapitalizm ruhu yerleştirdiği söylense de benim için kaçırılmaması gereken kısım yaşadıkları dünyanın bizimkinden farklı olan yanları, robotları, tek düğmeyle çalışan eşyaları ve oğullarının bilimsel zekası idi. Jetson ailesinin kullandığı ilginç aletlerin bir kısmının bugün kullanılmakta olduğunu düşünecek olursak sadece beni etkilemediğini söyleyebiliriz.

 [levisk1212]

Haftanın hangi günü yayınlanıyorsa oturup heyecanla beklerdik çizgi filmlerimizi. Bir dakikasını bile kaçırmayalım diye önceki programı bile izlerdik. Tüm hafta beklenen eğlence genelde 5-10 dakika olurdu. 24 dakikalık çizgi filmlerde zevkimiz tavan yapardı. Kısacık sürelere ne dünyalar sığdırdık. Karakterimizi bu değerli dostların ellerine bıraktık, dünyamızı çizmelerinin keyfine vardık.

Öğretmen Okur

Etiketler

Öğretmen, Eğitim, Köy Enstitüleri, Kitap, Okumak, İsmail Hakkı Tonguç

Çocuklar ve gençler kitap okumuyor diye herkesin rahatlıkla söylenebildiği çağımızda ebeveynlerin ve öğretmenlerin okumayı sevmemesi beni en rahatsız eden konulardandır.

 

Yıllardır şu konuşma veli görüşmelerimin vazgeçilmezi haline gelmiştir:

– Oğlumun İngilizcesi nasıl gelişecek Hocam?
– En önemlisi okumaktır (diye başlayıp bu konuda nutuk çekerim)
– İngilizce kitap okumuyor.
– Türkçe okuyor mu?
– Yok onu da okumuyor.
– Sizler okuyor musunuz?
– Ben arada okurum ama babası…
– Akşam evde okuma saati yapıyor musunuz?
– ………

 

Sevdiği ve model aldığı kişilerde bu davranışı görmeyen çocuk okumanın iyi bir şey olduğuna nasıl inansın? Okumanın gereğine ve güzelliğine kendi inanmayan bir annenin çocuğuna okuması için baskı yapmasını ironik buluyorum sadece. Ama öğretmenin okumamasına ciddi anlamda kızıyor, içerliyorum.

 

Öğrencilere okuma alışkanlığı kazandırma üzerine öğretmenlere verdiğim eğitimlerde şunu söylememek için zor tutmuşumdur kendimi: “Lütfen herkes çantasındaki kitabı gösterebilir mi?” Sohbetlerim ve gözlemlerimden bildiğim kadarıyla birçok öğretmen ‘kitaba vakit ayıramıyor’. Çoğu öğretmense çantada kitap taşımak gibi bir gereksinim duymuyor ama metroda kitap okuyan gelişmiş ülke insanı resimlerini sosyal medyada paylaşma olanağı veren telefonu olmadan evden adım atmıyor.

 

Peki o diğer ülkeler nasıl bu hale gelmiş? Okuyan yetişkinlerin eğitiminden geçerek.

 

Hindistan dahil pek çok ülkenin ulusal eğitim sorununu çözebilmek için örnek alıp uyarladığı Köy Enstitülerinin mimarlarından İsmail Hakkı Tonguç’un 1947’de kaleme aldığı şu sözler dikkat çekicidir: “Bugün korkunç örneklerine tanık olduğumuz türlü anlaşmazlıklarımızdan pek çoğunun asıl sebebi, aydın zümre denilen kümeleri teşkil eden insanlarımızdan pek çoğunun ders kitaplarından başka eserleri hiç okumamış olmaları, kültür seviyelerini yükseltecek faydalı gazete veya dergileri sürekli olarak takip edememelerindendir.”

 

Bunun önemini titizlikle irdeledikten sonra ekliyor: “Serbest okumaya değer verilmeyen eğitim kurumlarında, kitap yakan, kitaplıklara kilit vurabilen, öğrencileri eşkıya takip eder gibi kovalayan gaddar kara cahiller peyda olur; toleranstan eser kalmaz; hafiyelik makbul sayılan hizmetler arasında yer alır; müstebitler (zorbalar) kahraman kesilir.”

 

Bu yüzdendir ki Köy Enstitüleri serbest okuma saatlerini çok önemsedi. Öğretmen yetiştirdiği okullara her gün aynı saatte her bireye zorunlu olan kaliteli bir eser okuma saati koydu ki önce öğretmen bu alışkanlığı edinsin, köyündeki çocuklara edindirsin ve okumuş insan sevmeyenlerin ülkesinde cehaletin izleri kalmasın, tam bağımsızlığa erilsin.

 

Okuyan adamı saltanatı üzerinde tehdit olarak gören zihniyetle yok edilen Köy Enstitülerimizdeki gibi bir okuma saati uygulaması günümüz eğitim fakültelerinde yok. Ama en azından geleceğin öğretmenlerine okumanın önemi belletilmeli diye düşünüyorum. Çünkü bir babanın “ben kitap okumayı sevmiyorum” demesi sadece kendi çocuklarının geleceğini etkiler ama öğretmenlerin bunu demesi koca bir nesli ve ülke geleceğini ateşe atar.

 

Değer (Yargıları) Eğitimi

Etiketler

Değerler Eğitimi, Eğitim, PYP

Okullarda bakanlıkça yapılması istenen bir değerler eğitimi uygulaması vardır, bilirsiniz. Yıl boyunca, yardımlaşma, dürüstlük, sorumluluk, sevgi, hoşgörü, saygı gibi kavramlar üzerinde çalışılması beklenir ve sınıf öğretmenleri her ayın konusu üzerinde öğrencilerine çalışma yaptırmak ve ay sonunda yapılanları raporlandırmak zorundadır. Konunun önemi, bakanlıkça yayınlanan yönergede net olarak ele alınsa da uygulamada maalesef sıkıntılar vardır.

 

Geçen yıl hayatımda ilk kez bir sınıf öğretmeni ilan edildiğimde değerler eğitimi konusundan haberdar oldum ve asıl uzmanlık alanım ‘sorgulamaya dayalı eğitim’ olduğu için çok sevindim. Her bireyin, ait olduğu grupların alt yapısına göre el yordamıyla kendi değerlerini oluşturup ‘ben doğruyum sen ötekisin’ diye direttiği toplumumuzda bir fark yaratabilme fırsatı verilmesini çok önemsedim ancak haftalık programda yer almayan ‘sınıf öğretmenliği’ konularını İngilizce derslerinde işleyemeyince diğer öğretmenlerin neden benim kadar heyecanlanmadığını anladım. Herkes Internette hazır olan dosyaları indiriyor, çıktısını alıp asıyor, sınıfta 2-3 dakikalık bir boşluk bulursa gönderilen videolardan birini açıp izletiyor, çocuklar izlerken “Elif bak aynı sen” gibi aşağılayıcı sözlerle birbirlerini parçalarken öğretmen sınıf panosunu düzenliyor, ay sonunda Internetteki hazır raporlardan birinin altına imzasını atıp dosyalıyor ve o ay o değer işlenmiş oluyor.

 

Oysa değerler eğitimi okulca önemsenmesi gereken en elzem hedef kazanımları barındırır. Örneğin, sorgulamaya dayalı eğitim verme yoluna baş koymuş okulların kullandığı müfredat çatısının, her yılın akademik programına yedirilmesini zorunlu tuttuğu hedef tutumlar şunlardır: Değer bilme, bağlılık, güven, işbirliği, yaratıcılık, merak, empati, şevk, bağımsız davranma, doğruluk, saygı ve hoşgörü. Öngördüğü öğrenen profilinde ise araştıran ve sorgulayan, bilgili, düşünen, iletişim kuran, ilkeli, açık görüşlü, duyarlı, risk alabilen, dengeli ve dönüşümlü düşünme yetisine sahip bireyler yatar. Bir öğretmenin bunları nasıl ele alması gerektiğini çok önemser, sunduğu çalıştaylarla eğitimini verir ve uygulamasını sıkı takip eder. Çünkü tüm insanlığın ve paylaştığımız gezegenin farkında olarak daha iyi ve daha huzurlu bir dünya yaratmaya yardımcı olan uluslararası zihniyete sahip bireyler yetiştirme iddiasındadır.

 

Örneğin düşünen ve risk alan bireyler dünyanın geleceği için bir fark yaratabileceğini bilir ve bu doğrultuda çabalar. Dengeli birey kendini sadece işe ya da eğlenceye adamaz, hayatın bir çok yönüne eşit derecede eğilerek sağlıklı bir profil sergiler. Ya da dönüşümlü düşünebilen birey eylemlerinin sonuçlarını gözden geçirerek daha sonraki adımlarını daha bilinçli bir şekilde atar. Farklı çıkan seslerin ‘normal’ kabul edilebildiği bir toplumda her bireyin kendi bakış açısı olduğu saygıyla kabul edilir ve ‘ben’, ‘benim doğrum tek doğru’, ‘en önemli değer namustur’ gibi kendi yücelttiğimiz değerlerle insanları yargılamaktan vazgeçip hayatı daha geniş bir perspektiften inceleyebilen sağlıklı toplum üyelerinin yeşermesi kaçınılmaz hale gelir.

 

Biz ise toplum olarak öyle takılıp kalmışız ki bazı değerlere, çoğu zaman gerçekleri göremeden yaşayıp gidiyoruz. Gereğinden fazla önemsenen bazı kavramlarla başkalarını eleştiriyor, onların da böyle baktığını bildiğimiz için zaman zaman suçluluk duyuyor, özü kaçırıyoruz.

 

Birkaç hafta önce, bir kafede bir şeyler içerken arkadaşım bana fotoğrafını armağan etti, ben de özenle cüzdanıma yerleştirdiğimi sandım. Ancak kafeden ayrılırken garson genç bize yetişti ve bir fotoğraf uzatarak “bu sizin galiba” dedi. Garsonun ve arkadaşımın bana bakışından o kadar çok utandım ki ben de kendimi değerbilmezlikle suçlamakta gecikmedim. Nasıl yapabilmiştim bunu? Arkadaşımı önemsemediğim hissini yaratmış kalbini kırmıştım. Dün cüzdanımı temizlerken aynı resimden iki tane bulunca anladım bana fotoğraf verirken bir tanesini de yere düşüren kişinin arkadaşım olduğunu.

 

Yakın zamanda başıma geldiği için verdiğim bu örnek tabii ki o kadar büyük sorun oluşturacak ve arkadaşımla aramı bozacak öneme sahip değil. Ancak bizi gaza getiren ve yanlış yargılarda bulunmamıza neden olan takıntı yaptığımız değerlerle hiç farkında bile olmadığımız değerlerin çarpışmasına güzel bir örnek. Bunların ülkeler bazında geliştirilmişlerinden savaşlar çıkıyor. Dolayısıyla dünyanın geleceği değerler eğitiminin nasıl verildiğinde diyebilecek kadar önemsiyorum bu açığımızı.

 

Gerçek anlamda bir değerler eğitimi verilse bizler de gerçek anlamda ‘değerlere’ saygı duyan bireyler yetiştiririz, ‘değer yargılarına’ değil.

 

 

 

Hangi Okul?

Etiketler

Eğitim

İngilizce’de çok güzel bir söz vardır: “Less is more” yani “daha azı daha çoktur” anlamına gelir ve bu üç sözcükle dünyanın felsefesini özetler. Hayatımızın her alanında parolamız olabilecek olan bu sözün öneminin Türk eğitim sistemine şekil verenler tarafından anlaşılması eğitimci olarak en büyük temennilerimdendir.

Köy Enstitüleri yıllarında bile gerekmeyenin yüklenmeye çalışılmamasının önemi idrak edilerek fazlalık olan derslerin müfredattan çıkarıldığı bir ülkede son yıllarda gelinen sıkıştırılmış bilgi yığını ya da yığıntısı sistemine cümleten inanç saçmalığı akıl alır bir durum değildir. Bu sistemin doğruluğunun tartışılmak istendiği her ortamda ise konu aynı yerde kilitlenmektedir: Sistem böyle, yapacak bir şey yok.Yani yılların medya dünyası tartışmasının eğitimli olması düşünülen insanlar dünyasına yansıması: Doğru olanı ve kaliteliyi mi sunmalıyız, halkın istediğini mi, yoksa halk bizim ‘halk istiyor diye’ reklamını yaptığımız ürünü mü istiyor?

 

Bakınız son aylarda güzel kentimizin ilan panolarında yer alan çeşitli okul reklamlarına:

* Şehrin ilk YDS Grubu ve öğrenci koçluğu

* En iyi okulların kapılarını senin için açıyoruz.

* Kayda değer ne varsa bu okulda [nabza göre şerbet vermenin üşengeç hali]

* Akademik başarı bizim işimiz.

* Bilingual sistemi ile İngilizce öğrenmek daha kolay.

* “Bütün ümidim gençliktedir” Atatürk

 

Atam gibi benim de bütün ümidim gençlikte ama bizim de onların yoluna engeller dizmekten vazgeçmemiz lazım. Her biri birinden kaliteli geçinen onca okulun reklamlarında yer alan sınav merkezli ifadeleri gören bir veli olsam kabuslar görüp çocuğumu okula veremezdim herhalde.

 

Dershaneden olma okullardan biri ise Cumartesi kampları, ödev takibi, haftada 56 saat ders ve üstüne bire bir etüt sunarak istenen okulların sınavını geçirmeyi garantilemiş. Dünya öğretmenlerinin, yaptıkları akademik araştırma verilerine dayanarak, kaliteli eğitim ortamlarında, ödevin gerekliliğini tartıştığı bir dünyada biz sürekli daha fazlasını istiyoruz. Haftada ellialtı saat dersin günde kaç saate denk geldiğini aklım çözmek istemedi bile. Bu mesleğin çok içindeki bir kişi olarak Cumartesi dahil öğretmenlere binecek yükü düşündüm ister istemez, akabinde de öğrenciye yansımasını. Bu kentte öğretmene 1,500 Lira vererek çalıştırabilen okullar o parayla zaten öğretmeninin yasal olarak kendine tanınan boş zaman hakkını yeterince verimli kullanamayacağını düşünüyor olmalılar.

 

Öğretmen kölesi her şeye alışık diyelim. Ya körpecik beyinler? Cumartesi günü de kampa alıp, 56 saat yorduğumuz yetmiyormuş gibi etüt, kazanım ve benzeri sınava yönelik ek çalışmalarla, yüzlerce soruluk test ödevleriyle geleceğimizi emanet edeceğimiz hale mi geliyorlar? Ne kadar sağlıklı olma şansı tanıyoruz ki hep bir ağızdan yeni nesil hakkında atıp tutuyoruz?

 

Mecburmuş gibi doğurdukları çocukları ne yapacaklarını bilemeyen anne-babaları fark eden bazı -akıllı- yöneticiler tarafından ortaya çıkarılmış olan günde en az on saat ders ve hafta sonu tüm gün okul zulmünün bütün ülkede uygulanmaya başlaması uzun sürmez. Verilen ödevleri iki günde yetiştiremeyip sinir krizleri geçiren gencecik yavrular bir günde özel kursları dahil her şeye yetişemeyince ne hallere düşecekler acaba?

 

-Markasına- çok güvenen bazı okullar ise hiçbir şey yazmaya gerek duymadan mavi, beyaz ve gerektiğince kırmızı renkleri kurnazca kullanarak büyük harflerle okullarının adını, bağlı oldukları şirketi ve hangi semtte olduklarını belirtmeyi yeterince karşı konulmaz bulmuş.

 

Yine bu tür okullardan biri mutlu çocuk resimleriyle yetinmiş: Resim yapan boyalı kız, zıplayan sarı oğlan, kahkahadan ayrılan ağzıyla kupayı kaldıran dalgalı saçlı çocuk, keman çalan, spor yapan ve benzeri, gülücükten yüzünde güller açan, hepsi sevimli, farklı ve tatlı, üniformasız küçük çocuklar. Tabii ki hiçbir tanesinde deneme sınavı sonucu eline tutuşturulmuş, ödevlerini yetiştirmesi gerektiği için hafta sonu gelip geri dönecek ablasıyla zaman geçiremeyecek olmaktan dolayı mutsuz, üstüne üstlük kendini güvende hissetmesi gereken alanı ve özeli olan evindeki özgürlüğünü ihlal etmek üzere akşam telefon edip İngilizce sorular soracak olan öğretmeninden dolayı huzursuz, ortalamasıyla dalga geçildiği için öz güvenini yitirmiş bir ortaokul çocuğu resmi görmedim.

 

Yine reklam dahilinde öğretmene verilen seminerlerde çalıştığımız için tüm okul personeli olarak neyin doğru olduğunu çok iyi biliyor ve o keman çalan, dans eden, resim yapan, üniformasız, özgür ve özgün çocukları çok seviyoruz. Ama sonra bu sevgiyi unutup yavrularımızı bozmak için elimizden geleni yapıyoruz. Ardından tüm eğitim camiası olarak sosyal medyada Finlandiya gibi ülke çocuklarının ‘daha azı’ sindire sindire ve yaşayarak öğrenebildiği örnekleri paylaşıyor, kaderimize ağlıyoruz, ‘benim elimde değil’ kolaycılığıyla. Reklamları koyanların ve o reklama göre okul seçenlerin kim olduğunu unutuyoruz.

 

Okuluma Veda

Etiketler

Dost, Eğitim, İnsan, İstifa

‘Özlem’. Ne kadar ağır yüklü bir ismim var. ‘Soydan’ gelen bir kararlılıkla isteklerimi hayata geçirsem de yakamı bırakmıyor Özlem, paçamdan tutup çekiyor durmadan.

Kaç yıllık bir arzumu gerçekleştiriyorum oysa Ankara’dan giderek. Fakat profesyonel koşturmaca içinde öyle güzel insanlar tanımış, kalitenin kokusunu ciğerlerime öyle sağlam yerleştirmişim ki burukluğu bertaraf etmek mümkün olmuyor.

Okulumda çalışmaya başladığım ilk günden bu yana dillendirdiğim ve asla vazgeçmediğim iki yargımdan birisi bu okulda son derece kaliteli insanların çalıştığıdır. Okul kapısından girdiğiniz anda sizi güleryüzlü bir ciddiyetle karşılayan Murat Bey ve Orhan Bey’den, her imdadımıza koşan Satı Hanım’a, Ali Bey’e ve tüm destek personele; Kütüphane Öğretmenimiz Evrim Hanım’dan Personel Müdürümüz Hande Hanım’a; Teknik cankurtaranımız Suat Bey’e, Muhasebe Birimimize ve araç sürücümüz Eyüp Bey’e kadar herkes bu kaliteyi yansıtır. Kendi alanının en iyisi olan bunca saygılı, zeki ve özgün karakter sahibi bireyi bir arada barındıran okulumuzun çok şanslı olduğunu düşündürür. Okulda karşılaştığınız her yetişkin ülke geleceğinin gönüllü biçimlendiricisi birer eğitimci kimliğindedir.

Son derece yoğun bir çalışma ortamında birbirlerini sadece bir yere yetişirken görebilen öğretmenlerimiz ise karşılaştıkları o birkaç saniyelik zaman diliminde yaptıkları esprinin kalitesinde sergilerler zeka düzeylerini. Tüm sosyalleşmemizi oluşturan o anlarla yeniden enerji bulup sınıflarına koşarlar, çocuklara yönelttikleri ‘koşma’ nidalarıyla.

Tüm öğretmenler değerlidir elbet ama ben kendi okulumdaki çocukların altı sağlam özgüveninde çok ciddi bir bütüncül yaklaşımın izlerini görüyorum. Eğitmeye ve eğitilmeye gönül vermiş okuyan, gezen, gözlemleyen, alanına hakim sınıf öğretmenlerinin hazırladığı hamura Drama çalışmalarıyla Umut Öğretmenim özgüven katar, resim öğretmenlerimiz sanatçı hassasiyeti ve bakış açısı. Beden Eğitimi çalışmalarıyla tam bir şekil alan hamurumuz İngilizce zümresinden yayılan çok kültürlülük ve PYP eğitiminin sağladığı evrenselliğe bürünerek tam bir dünya vatandaşı topluluğuna dönüşür. Değerli Bilgisayar Öğretmenlerimiz son teknoloji bilgisiyle donatır. Müzik Öğretmenlerimiz ritim duygusu ekleyerek hamura hareket katar. Kendileri de hayatı kurcalayıp duran bireyler olan öğretmenler parmak uçlarıyla sorgulama çemberine ittikleri hamur parçalarının bilgiye ulaşmalarını gururla izlerken Psikolojik Danışmanlar her gereksinim duyulduğunda orada olduklarını hissettirerek korkusuz ve sağlıklı bir eğitim sürecine destek verirler.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

2007 yılında çıktığımız PYP yolculuğunda bana Koordinatörlük teklif edildiğinde ne olduğuna dair çok net bir fikrim olmasa da hislerim doğrultusunda iyi bir şey olduğuna inanıp kabul ettiğim görevim bana zevklerin en güzellerini tattırdı. 2008’de birer üniteyle denediğimiz PYP’ye 2009’da tam anlamıyla büründük ve geçen hafta ilk kez gerçekleştirdiğimiz sergiyle mezun olan çocuklarımız baştan sona bu süreci yaşamış ilk çocuklarımızdı. Öyle üstün işler başardılar ki süreç boyu her yaptıklarını hayranlıkla izlerken sorgulamaya dayalı eğitimin olağanüstülüğüne bir kez daha yürekten inandım. Onlarla birlikte ben de mezun oluyor gibiyim ve 2007’de hislerimle çıktığım yolun doğruluğundan 2014’te deneyimlerimle emin, huzurla gülümsüyorum.

Başladığımızda alanının uzmanlarından oluşan çekirdek komitemizde altı kişiyken bugün okulun tüm kıymetli öğretmenlerinin bu eğitimi verebilecek bilgi ve beceriye sahip olduklarını hissetmek ayrı bir onur veriyor. Bu uğurda tanışıp yola birlikte çıktığımız ve birbirimizdeki boşluklara sızıp doldurarak kısa sürede tam anlamıyla bir bütün olduğumuz damarlarından PYP akan Program Geliştirme Uzmanımız ve Koordinatörümüz Sevgili Gülşen Öğretmenle muhteşem heyecanları deneyimlediğimiz nice günler geride kalmış olsa da kaliteli davalar uğruna aynı cephede çarpışan tüm insanlarda olduğu gibi bizim dostluğumuz ve sessiz paylaşımlarımız da kardeşlik düzeyine erişti. Özellikle sergi süreci boyunca takındığı sakin ve çözümleyici tavrındaki profesyonel duruşu saygıyla izlerken ondan uzaklaşacak olmamın yıllar önce sızarak doldurduğu boşluklarımı açıkta bırakacağını fark ettim.

Yılların koşturmacası içinde çok değerli insanlar imza attılar gönül defterimize. İngiltere’de 27 çocukla geçirdiğimiz üç haftayı paylaştığım dostlarım Seçil ve buddy Zeynep’le yıllar geçse de Ascot’taki günleri yad ederiz.

Her bunaldığımda kendimi odasına attığım adı gibi insan Gülen’im, her ‘yetiş, yandım’ dediğimde yanımda biten ve bir kahkahası koridoru dolduran Faruk.

Bazı cumalar iki lafın belini kırmak için oturup yıllardır aynı sınıfları paylaştığımız için öğrenci durumu konuşmaktan kendimizi alamadığımız Sevgili Canan.

Yıllar sonra tekrar yazmaya başlamamı sağlayan öğretmenim Umut ve her yazımı anında okuyup yorumlayan sanat insanı Şükran Hocam.

Sohbetindeki kalitesi ve farklı duruşuyla Gülen Öğretmenim.

Vücuduna bağlanan cihazlarla bile okula gelerek eğitimin aksamasına izin vermeyecek etik anlayışa sahip Şükriye Öğretmen.

Alan bilgilerindeki uzmanlıklarını hayata karşı duruşlarına, tavır ve tutumlarına yedirmiş, gözlerinden ışık fışkıran değerli Duygu, Jale, Ahu, Senem, Ebru Özer, Hülya Durukan ve Gülen Apak öğretmenlerim. Buna bir de gençlik enerjilerini katan güler yüzlü müzik öğretmenlerimiz Zişan ve Ayşe, çantalı çılgın Ceren, kitap sohbeti dostum Öznur, giderken tanışabildiğim Müge, dansıyla hep genç kalacak Engin ve diğer öğretmenlerim. Bize dünyanın en acı suyunu tattıran gezgin Tuba.

Her duruma uygun fıkralarıyla söylemek istediklerini çok iyi kavratan Nilgün Öğretmenim. Kendisiyle sonsuz gurur duyduğum Nezire. Işığıyla can katan dünya güzeli Pınar. Kitap kahramanı Neşe Hocam.

Profesyonel Gelişim Birimini paylaştığımız zeki dostlardan Zerrin, Funda, Ebru, Fatma Hocalarım.

Okul toplumumuza ait yüzün üzerindeki çalışanın her biriyle yaşadığım sayfalarca anı yer alıyor belleğimde.

Aramızdan ayrılanlar da bir o kadar canlı dimağımda. En başta, ülkesine döndüğünden beri yıllar geçmesine rağmen sesi kulaklarımda, ışığı kalbimde Kanadalı kardeşim Laurie geliyor tabii.

Okulum sayesinde tanıyıp her alanda çalışma partneri olduğum buzlu memleketten gelmiş bu sıcacık yürek hayatımda edindiğim en değerli dostlarımdan biri oldu. Tüm çalışan beyinler gibi -hafif- çılgın, Atatürkçü öğretmenlerim Selda ve Yasemin.

Ve zümrem. Bana 2013 Üstün Melek ödülünü layık gören zümrem.

Gerek ortaokula gerekse ilkokula ait olduğum dönemlerde sürekli daha iyi olması için çalıştığımız İngilizce programının gerektirdiği özverili tempoda bile birbirini kırmamak için azami özen gösteren değerli insanlar.

Yirmi yıllık iş yaşamımda tanıdığım onlarca yönetici arasında en profesyonel, organize, çalışkan, son derece samimi bir mesafe koruma uzmanı, insanı bir saniyelik bakışla gözünden yakalayan Lynn; öğrencilerimiz kendisine çok benzediğimi söylediği zaman gururla mest olduğum, leb demeden kahkahalara boğulduğumuz, içindeki koca devin sadece üçte biri görünen Lale; meslek hayatında henüz benden başkasını görme şansına erememiş ama yine de gitmemem için ömür boyu kahrımı çekmeye hazır, tüm Kanadalılığıyla Türk yürekli, evetçi partnerim Deniz ve ikizi Deniz.

Bir iş ortamında gördüğüm en kibar insan ve hiç sektirmeden özel gün kutlayıcısı Rosie -ki yazıldığı gibi okunur-; sonsuz bir sükunetle salınan Amanda ile dünyanın en dürüst ve çılgın ruh ikizi, Eastenders dostum Mandy; harika bir aile tarafından yetiştirildiği görülebilen, adaletin yılmaz bekçisi, keskin zeka Ebru.

Yazar ve filozof dostum Selen ile kahve dostumuz Canan; kelimelere sığmaz Tatiana; anılarımızı yarıştırdığımız Aysun; doğuştan asil ve karizmatik güzellik abidesi Sinem; deli dolu Bahar; Türkçe dilini ve kültürel öğelerini bir çoğumuzdan iyi anlayan Sandra; dünyanın en sakin insanı Denise ve hemen arkasındaki masada bir saniye hareketsiz oturamayan Jayne; sanatı ELT ile birleştirme uzmanı Funda; Akademisyen Servet; ve uzaktaki yakın arkadaşlarımız Seyyal, Zeynep, Laurie, Sinead, Görkem, Maruka, Myza, Paul, Duygu, Vanessa, Yüksek Lisans yaparken öğretmenim olarak çok değer verdiğim için okulda birlikte çalışmaktan gurur duyduğum Marion, … ve Serap Hoca…

Eyvah resim çekiyorlar!

Saçlar…

Oldu mu?

Sende yaşadığım güzellikleri anlatmakla bitiremem zümrem. Ahşap bir kulübede sabaha kadar donduğumuz gecenin güzelliğini mi anlatayım? Olympos’ta geçirdiğimiz yılbaşını mı? Renk günlerimizi mi? İçtenlik ve güven kokan Çarşamba sohbetlerini mi? Güzelliğinizle iyileşmesi zor bir yara açtınız kalbimde. Dünyamda yarattığınız renklilik hiç solmayacak.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Ve çocuklarını okutan kadroda yer aldığım, nezaketleriyle başımın üzerinde yerleri olan veli-meslektaşlarım Ufuk, Senem, Sena Öğretmenim, Nazan Hocam, Erol Hocam, Hande Hanım, Yaşar Bey, Betül Hocam, Sandra, Alise. Sonuna kadar destek gösteren muhteşem velilerdiniz.

Ve yöneticilerim. Bana inanıp güzel görevlere getiren insanlar. Ve Ayşen Hocam ve Neslihan Hocam. Ülkemin geleceğini, dolayısıyla eğitimi ve dolayısıyla okulumu her şeyden üstün gördüm ve kıymetli babamdan aldığım bilinçle verilen her görevde elimden gelenin en iyisini yapmaya çalıştım. Yaptığım ne varsa başka türlüsünü bilemediğim için yaptım. Değer verdiğiniz için teşekkür ederim. Ayrılırken hediye ettiğiniz plaket onurumdur.

Tüm çocukların segilisi Caner Öğretmenim geçen günkü sohbetimiz sırasında konuştuğu herkesin beni çok sevdiğini fark ettiğini belirterek yüreğimi taçlandırdı. Bundan daha güzel bir ayrılık hediyesi olamazdı sanırım. Herkesi olduğu gibi kabul edip insanları çok seven buruk gönlüm kucak kucak sunmaya çalıştığı sevgisinin dost canlarca kucaklandığını işitti.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

2005 yılında yaptığımız mülakatta Okul Müdürümüz Oya Öğretmenimin “üç yıl sonra kendinizi nerede görüyorsunuz” sorusuna gerçekçiliğin pençesinden kurtulamayan zihnim bir saat sonra ne olacağımızın garantisini veremezken ağzım okulumda kalmak istediğini söylemişti. Nasıl geçtiğini anlamadığım dokuz yılın ardından hayatımı bir daha gözden geçirmem gerekti. Ama en azından sözümde durup üç kere üç yıl okuluma hizmet edebildim.

İlkokulda, ortaokulda, Ekookulda, PYP Komitesinde, PROGEB’de, akademik liderlik çerçevesinde yönetimle birlikte ve koridorlarda öğretmenlerim ve diğer görevlilerle… Dokuz yılda yaşadığım yüzlerce anın her biri o kadar değerli ki buraya döktürebildiğim sözcükler söylemek istediklerimin binde biri olamaz.

Okuldaki ilk kurul toplantısında bana uzatılan mikrofona “duydum ki okulunuzda hiç Özlem yokmuş. O yüzden geldim” demiştim. Şimdi özlemimi de aldım gidiyorum.

Sizleri çok seviyorum…

‘Farklılaştırılmış’ Eğitim

Etiketler

Başarı, Eğitim, Farklılaştırılmış, Mutluluk

Her eğitimci ‘farklılaştırılmış eğitim’ lafını en az bir kere duymuştur hayatında. Türkiye gerçeğinde, kaç paralık bir okulda çalıştığınıza bağlı olarak değişir hayata geçiriliş şekli. Bizimkinde, çok önemsendiği için eğitimini verdiğimiz ve gerek ders gözlemlerinde gerekse güncelleme toplantılarında uygulanıp uygulanmadığını kontrol ettiğimiz bir sistemdir farklılaştırma. Bense, her zamanki gibi, hem eğitimini veren hem de gerçek anlamda uygulayamadığımız konusunda söylenip duran gerçekçi çıkıntıyımdır.

Çocuğun doğasını merkeze alan en hümanist yaklaşımlardandır farklılaştırılmış eğitimi benimseyen felsefe. Tornadan çıkmadığımız gerçeğinden hareketle her çocuğun bir diğerinden farklı olduğunu, bu yüzden tüm çocukların aynı yöntemlerle öğrenemeyeceğini ifade eder ve sene başında çocukların öğrenme yollarını, ilgi alanlarını ve hazır bulunuşluk düzeylerini belirleyerek tüm yılın çalışmalarını ona göre hazırlamanızı salık verir. Yani, işitsel yönden güçlü olanla görsel öğreneni, görsel öğrenenlerle yaparak, dokunarak öğreneni aynı kefeye koymamanızı; diğer yandan matematik zekası kuvvetli olanı, uzamsal zekileri, müzik kafalıları olduğu kadar sözel zekiyi, doğaya dönük zekası gelişmiş olanı ve diğerlerini de yok saymamanızı tembihler.

Bir Türk okulunda öğretmen olduğunuzu düşünün. Bir Türk insanının ömrü boyunca girmek zorunda kaldığı merkezi sınavları hesaplayın. Bu sınavlara hazırlamakla övünen okullara çocuğunu yazdıran velilerin daha huzurlu ve mutlu olduğunu aklınızda tutun. Bireysel farklılıklara uygun ödev verdiğinizde kimsenin sizi anlamadığını, kitaptan nerelerin çalışılacağını, deftere neden bir şey yazdırılmadığını, derslerde ne yapıldığını sene boyunca defalarca kere açıklayacağınızı, karşınızdaki anne-babaya çocuklarının sınıf ortalamasının neresinde olduğunu nasıl anlatacağınızı bulmanız gerektiğini ve sonuç olarak bireysel farklılığı olan tüm bu çocukların bireyselleştirilmemiş tektip sınavlara girerek karneye düşüreceği ortalamayla geleceğin rekabet ortamına bir adım geriden girme olasılığı olduğunu da kafanıza yazın. Ulusal müfredatta yer alan kazanımların hepsine yer verilmesi gerekliliği ile son sürat ders yetiştirme kaygısından, fiziksel ve maddi olanaksızlıklardan ya da çalışma koşullarınızdan hiç bahsetmiyorum bile. Öğretmenlik bir nevi gönüllü hizmetçilik mesleği olduğuna göre nasıl olsa olanak yaratırsınız.

Her bireyin her konuda ‘başarılı’ olamayacağını, örneğin herkesin dile yatkın olmamasının ya da içsel zekası güçlü bir kişinin dili bilse de derste (ya da komşu teyzelere) İngilizce konuşmamasının veya Matematiği çok iyi yapsa da İngilizce’den sınıfın ‘gerisinde’ kalabileceğinin normal olduğunu anlattığınız anne-babaların çocuklarının önünden görsel günlüklerini alıp çalışma yaprağı koyarak sizden de dersten de nefret etmesini sağlamaktan ziyade dersten sonra odanıza gidip gizli gizli baktığınız görsel günlükteki üç boyutlu harikalar canınızı sıkar. Bu çocuklar, sanatla dilin birleştirildiği dersleri sever. Mantık-Matematiksel zekalılar şifre çözdürdüğünüz çalışmalarda önce bitirip diğerlerine yardım edebilme gururunu yaşar. Oyun oynattığınız derslerde mutlaka katılmak istemeyen bir kişi olur. Önüne koyulan metni hiç okumaya başlamadan kabus görmüş gibi huysuzlaşan, hatta harfler gözünün önünde dans eden çocuklarımız vardır. Ama hepsi aynı sınava girerler ve pratik olması için o çalışma yaprakları mutlaka önüne koyulur. Çünkü Rönesans eğitim anlayışında sanata ve yine sanat ve iletişim için gerekli olan dil becerisine verilen önemin aksine ‘modern’ toplumlarda ‘başarı’ genelgeçer bir kavramdır ve o da, yüzlerce kişinin çalışmayı arzu ettiği, toplum tarafından onay görmüş işyerlerinde çok paralar kazanarak çalışmak, bir şeyin başı olmak ve bu ‘saygınlıkla’ gelen tektip yaşam tarzında beklenen eylemleri gerçekleştirerek -level-atlamaktır. Dolayısıyla iş başvurunuzda onlarca aday arasından depar atabilmeniz için özgeçmişinizde prestijli okulların adının geçmesi, not ortalamanızın yüksek olması ve duyduğunuzu anlamasanız da iki lafı bir araya getirip konuşamasanız da dil-düzeyi-ölçer sınavlardan birinden yüksek not almanız gerekir. Yüksek duygusal zekanıza bakmazlar örneğin. Bunları, yani gelecekteki ‘başarılarını’ düşünerek, bireyselleştirilmemiş çalışma kağıtlarını sunarsınız çocuklarınıza, çocukluklarını yaşayamamalarına ve farklılıklarından keyif alamamalarına içerleyerek. Halbuki çocuklara kendileriyle barışık olmayı ve mutlu olmayı öğretebilseydik daha sağlıklı düşünen nesiller ülke geleceğine de damgasını vururdu ve sanki o zaman hepimiz daha ‘başarılı’ olurduk. Hayatını mutlulukla sürdürebilmek asıl başarıdır nitekim.

Bertrand Russell’ın söylediği gibi “Mutluluğun kaynağı olarak görülen rekabette başarıyı fazla önemsemek mutsuzluğun nedenidir” aslında. “Başarı mutluluğun sadece bir öğesidir ve eğer diğer öğelerin tamamının feda edilmesi pahasına elde edilmişse, çok pahalıya mal olmuş demektir.” Fen sınavından herkes gibi beş alamayan çocuğun çevreye son derece duyarlı bir birey olması ya da kimsenin göremediği detayları görebilmesi arkadaşlarını bile doyurmaz. Velisi hemen okula gelip sihirli formülü sorar: “Ne yapmamız lazım?” “Bizim için not önemli değil” diyen veliye ise öğretmenler tuhaf bakar. Ne de olsa ‘başarı’ sadece iyi para getiren işlerle sağlanır, dolayısıyla özellikle fen ve matematikte her çocuk ‘başarılı’ olmalıdır ve sanatta örneğin para yoktur. Okul etüde alır ve kaç saatte veremediğini bir saatte vermeyi umarak bir nevi kendi sistemiyle dalga geçer. Ancak farklılaştırılmış felsefeyle hazırlanmayan bu etüt çalışmalarını ‘pakete dahil olan ne varsa alalım’ zihniyetindeki veli de çok ister.

Birçok devlet okulunda koşullar sebebiyle uygulanamayan farklılaştırma, özel okullarda fiyatla doğru orantılı uygulanıyor gibidir. Bireysel farklılıklara saygı duyduğunu iddia eden birçok okulun farklılaştırılmış eğitim adı altında sunduğu uygulamalar çoğunlukla akademik düzey göz önünde bulundurularak yapılan uygulamalardır. Örneğin çalışkan öğrencinin daha zayıf öğrenciye yardım etmesi istenir, ki bu tür eşleştirmelerden yarar sağlamayan zayıf çocuk bir süre sonra işlerini çalışkana yaptırmaya başlar. Çalışkanınsa diğerine yardımcı olamadığını gördükçe ‘başaramama’ duygusuyla mutsuzluğu artar. Öte yandan, bu tür eşleştirmelerle ya da farklı zeka türüne sahip kişilerden oluşan gruplar kurarak yalnız çalışmayı seven çocukları bunalttığımız gibi insanların hoşlanmadığı kişilerle çalıştırıldığında çok verimsiz bir ders geçireceğini de göz ardı etmiş oluruz.

Bazı öğretmenler ve okullarsa, çalışkan ve erken bitiren öğrenciye daha fazla çalışma yaprağı ya da ödev vererek farklılaştırma yaptığına inanır. Bu da kendimizi kandırmamızı sağlayan ve iyi çalışan çocuğa oyalanmayı yani üçkağıdı öğreten bir yöntemden başka bir şey değildir. Orta düzey özel okullarda arada bir ‘ürün’ kısmının öğrencinin seçimine bırakıldığı ödevler verilmesinin dışında iyi bir farklılaştırma örneğine rastlamadım. Zaten ‘BEP’ raporu olan çocuklar dışında herkesin aynı sınavı ‘başarmak’ zorunda olduğu sınav odaklı sistemimizde başka türlüsünün yerleştirilmesi çok zor. Çünkü Ziya Selçuk’un deyimiyle okullar aynı uçaklar ya da otobüsler gibi. “Aynı otobüsün içine doldurduğumuz çocukların farklı yönlere gitmesi mümkün müdür?” Kuralların ve beklentilerin tüm toplumca net olarak oturtulduğu bir otobüste ‘farklılaştırılmış’ bir yolcuyu çok da doğal karşılamayacaklarını düşünecek olursak, sanırım önce otobüs ‘gerçeğine’ bir el atmamız gerekmektedir. Kullanma kılavuzunu yabancı uzmanlar yazsa da otobüsün şoförü, yolcular, yollar, yolları paylaştığınız insanlar ve trafik kuralları Türk olduğu sürece otobüsün de Türk işi yol alması kaçınılmaz oluyor.

 

 

——————————————————————————————–

‘Farklılaştırılmış Eğitim’ hakkında daha fazla bilgiyi şu siteden alabilirsiniz:

http://hypermath.blogcu.com/farklilastirilmis-ogretim/5778086

Minecraft

Etiketler

Ödev, Eğitim, Minecraft, Teknoloji

Kapısının tıklatıldığını duyan Halil sandalyesinden fırlayıp uçarcasına kapıya atladı. Halil’le burun buruna gelmeyi beklemeyen annesinin şaşkınlığı yüzünden okunuyordu:

“Oğlum, kapıda mı bekliyordun?”

“Yok annecim, olur mu, sen çalınca fırladım, elin filan doludur belki diye.”

“Ay ne düşünceliymiş benim oğlum. İçeri girmemi istememenle bir ilgisi yok yani.”

“İçeri mi? Neden ki? Bir şey lazımsa vereyim ben. İçerisi dağınık annecim.”

“O ışık ne? Bilgisayar mı açık Halil?”

“Şey, şimdi açtım daha.”

“Ödevlerin bitti mi?”

“Bitti sayılır.”

“Sayılır mı? Bilgisayar neden açıldı?”

“Şey anne, ödev için.”

“Ne ödevi?”

“Eee… Türkçe! Mektup türünü işliyoruz da annecim, önce biraz Internette araştırma yapacağım, sonra bir mektup yazmam gerekiyor word’de.”

“Kime?”

“Ben de bilmiyorum. Sadece ‘mektup yazın’ dedi öğretmen. Belki Internette gezerken bir fikir gelir aklıma.”

“İyi bakalım. Bir saat sonra geldiğimde ödev bitmiş, bilgisayar kapatılmış ve yatma hazırlıklarına geçilmiş olunacak asker!”

“Emredersiniz Komutanım!”

“Minecraft yok!”

“Eee…Emredersiniz Komutanım!”

“9:45’te odandayım. Haydi marş marş! Dalgacı Mahmut…”

Annesi salona yönelince kapıyı kapatan Halil bu kez ayaklarını sürüyerek bilgisayarın karşısındaki sandalyesine geri döndü. Küp küp bilgisayar ekranında blok adam Steve onu bekliyordu.

“On dakika daha oynasam bir şey olmaz.”

Tam da büyü masasını yapmış onu kullanmaya hazırlanırken herşeyi öylece bırakıp mektup yazmaya çalışsa aklına hiçbir şey gelmezdi ki. Yeni sabah olmuştu oyunda. Geceye kadar on dakikası vardı. Madene inip biraz daha gelişmeli. Kazmaya devam etti.

Ne zevkli şeyler icat ediyor adamlar. Minecraft hem çok eğlenceli hem de geliştirici bir oyun örneğin. Ödevleri böyle konularda verse ya artık şu öğretmenler. Hangi çağda yaşıyoruz? Mektup da neymiş? Kim mektup yazıyor ki artık? Anca kendisi gibi ödevi olan öğrenciler. Ödev! Saat!

“Allah! Saat dokuz buçuk olmuş! Onbeş dakikam kalmış. Ödevi nasıl yapacağım ben şimdi?”

Derin bir ümitsizliğe kapılan Halil masanın bilgisayardan arta kalan kısmına kafasını gömerek düşünmeye başladı. Annesinden biraz daha izin koparabilmesi için hemen bir yalan bulmalıydı. Uykusuz kalacağı için yarın yine okul zor geçecekti ama yapacak bir şey kalmamıştı. Ya annesini sinirlendirecek ya da öğretmenini. Gerçi ödevini yapmazsa sadece öğretmeni değil annesi de kızardı.

“Of ya! Ne kadar aptalım! Oyun oynamadan önce ödevlerimi bitirmem gerektiğini bilmiyorum sanki. Ağlayacağım şimdi ya!”

Tam yüzünü buruşturmuş ağlamaya hazırlanıyordu ki adını duydu. Eyvah! Annesi mi sesleniyordu? Demek onbeş dakikası da bitmişti.

“Öldüm ben! Tek çare ağlamak.”

“Saçmalama Halil.”

Ama bu ses annesinin sesine hiç benzemiyordu ki. Annesinin sesi böyle mekanik değildi bir kere.

“Kaldırsan şu kafanı artık.”

Rüya görüp görmediğini anlamak için yavaşça ve hafif ürkmüş bir halde başını kaldıran Halil önce kapıya baktı. Hayır, annesi gelmemişti. Birisini bulmamayı ümit ederek odayı gözleriyle taradı. Çok şükür, kimse yoktu. Yoksa saklanıyor muydu?

“Kaç saattir içime düştün de şimdi neden bakmıyorsun bana? Ekrana bakmanı bekliyorum.”

Halil başını hızla sesin geldiği yöne çevirdi. Aman Allah’ım! Blok Adam konuşuyordu.

“Steve!”

“Ne güzel oynuyorduk. Çok mutluydun. Ne oldu birdenbire?”

“Şey…ödev…”

“Ne diyorsun, anlamıyorum. Ben mi bilgisayar oyunu karakteriyim, sen mi, belli değil. Güzel konuşsana Halil.”

“Pardon…şaşırdım da…”

“Neye şaşırdın?”

“Ko-konuşmana”

“Konuşmama mı? Gizlice annenin kredi kartı numarasını verip tam sürümüme sahip olduğundan beri birbirimizi çok iyi tanıdığımızı sanıyordum.”

“Şey…ne bileyim, ben böyle… benimle konuşabileceğini düşünmemiştim.”

“Normalde konuşmuyorum zaten ama seni bu kadar üzgün görünce dayanamadım. Ne de olsa çok uzun zamandır dostuz.”

“Bunu anneme söylemezsin değil mi?”

“Senden başkasıyla konuşacak değilim! Hem bırak şimdi bunları da neyin var onu söyle.”

“Türkçe ödevim var. Seninle oynamam yasak olduğu halde gizlice oynadığım yetmiyormuş gibi bir de zamanın nasıl geçtiğini fark etmeyerek ödevimi yapamamış oldum.”

“Benimle oynaman neden yasak ki?”

“İşte tam da bu yüzden! Birincisi, ödevlerimi ihmal ediyorum diye; ikincisi, saatlerce bilgisayarın başından kalkmayıp kendime zarar veriyorum diye.”

“Onu ben de fark ediyorum aslında. İlk oturduğunda gözlerin ışıl ışıl bakıyor örneğin, ama birkaç saat sonra bakışların değişiyor. Zaten oyunda da saçma kararlar almaya başlıyorsun. Demek ki benim kadar güçlü ve sağlam bir karakter değilsin. O zaman, sizinkiler haklı olabilirler.”

“Bunu ben de anladım ama çok geç. Annem beni öldürecek!”

“Annen saldırgan moblardan mı?”

“Hayır, sadece annem.”

“Nasıl bir oyun bu?”

“Keşke oyun olsa Steve ama maalesef çok gerçek. Ödevimi yapmadığım için annem çok kızacak. Hemen bir yalan bulmalıyım.”

“Yalan mı? Neden daha güçlü davranıp başka bir yol denemiyorsun?”

“Haklısın, kafama balkabağı takarsam saldıramaz belki. Neden bunu daha önce düşünemedim?”

“Annen Enderman mı?”

“Yapma Steve. Annem mob olsa Creeper olurdu. Az sonra yanıma gelip patladığında ne demek istediğimi anlarsın.”

“Dediklerinden bir şey anlamıyorum Halil. Çok karışık konuşuyorsun.”

“Ben de seni anlayamıyorum şu anda. Daha güçlü bir yol denemem gerektiğini söyleyerek ne öneriyorsun? Annemle savaşacak halim yok ya!”

“Onu kast etmemiştim. Sadece, yalan söylemek gibi bir basitlik yapma demek istedim.”

“Ne yapabilirim ki başka? O zaman bu son konuşmamız olur.”

“Ama kolay yolu, yani yalanı seçmek de seni kurtarmaz. Aksine, annen bunu anlayacağı için sana olan güvenini yitirir. Bak beş dakikadır konuşacağımıza çalışmaya başlasan bile bir şeyler yapmış olurdun.”

“Haklısın.”

“Ödevin ne?”

“Birisine mektup yazmam gerekiyor.”

“Mektup ne?”

“E-mail’in atası gibi bir şey.”

“E-mail mi? Kime yazacaksın?”

“Kişisi ve konusu serbest. Ama önce araştıracaktım biraz.”

“Bence araştırmayı boşver artık. Geç oldu. Hislerine kulak ver. İnsan en fazla en iyi bildiği konularda başarılı olabilir ancak. Bak bana!”

“Nasıl yani? Başarıyorum diye oyun oynamaya devam mı edeyim şimdi?”

“Hayır, tabii ki öyle demek istemedim. Ama şu anki durumunla bağlantılı bir şeyler olabilir pekala. Örneğin, neler hissettiğinle başlayabilirsin.”

“Üzgünüm tabii ama biraz da kızgınım.”

“Kızgın?”

“Evet, kızgınım! Bence bu muhteşem bir oyun ama şu an hayatta en sevdiğim şey olan bu oyunu herkes bana yasaklıyor! Annemin de bana saçma gelen bir sürü hobisi var, ben bir şey diyor muyum? Eminim öğretmenimin de hobileri vardır. Ama benim keyif aldığım şeyi yapmamı engellemeye çalışıyorlar! Üstelik Minecraft sadece eğlenceli bir oyun değil, aynı zamanda geliştirici de. Ve bence öğretmenim bu oyunu yasaklayacağına dersleri biraz bu oyuna göre değiştirse hem çok faydalı olur hem de daha keyifle ders yapmış oluruz!”

“Okulda da mı yasak oynamanız?”

“Evet, maalesef.”

“Çok üzüldüm. Oysa bizi yaratanlar, ellerinden geldiğince sizi geliştirecek şekilde dizayn ettiler.”

“Biliyorum. Yani anlayabiliyorum. Ama öğretmenime anlatamıyorum.”

“Buldum!”

“Neyi?”

“Minecraft için, senin en iyi bildiğin konu diyebilir miyiz?”

“E…evet.”

“İşte o yüzden bu konuda yazmalısın mektubunu.”

“Nasıl yani? Oyunu mu anlatacağım mektupta?”

“Evet!”

“Kime?”

“Öğretmenine tabii!”

“Neden ki? Kadın bu konuyu duymak bile istemiyor. Okumaz mektubumu.”

“Ödev olarak verirsen mecburen okur.”

“Delirdin mi sen? Oyunu yasakladı diyorum.”

“Sence yasaklaması doğru mu?”

“Hayır! Dinlemiyor musun sen beni?”

“Dinliyorum ve zaten sorumun cevabını da biliyorum ama öğretmenin bilmiyor. Şimdi sen ona bir mektup yazarak neden Minecraft oynamanız gerektiğini anlatacaksın.”

“Anladım. Süper bir fikir bu ya! Yaşa Steve!”

“Beni yaşatmak senin elinde.”

“Doğru.”

“Haydi ama, çok az vaktin kaldı. Ayrıca şu ‘zamanı iyi kullanma’ konusunu da bir ara konuşalım seninle. Biliyorsun oyunlarda bile çok önemlidir zamanı doğru kullanmak.”

“Tamam, teşekkür ederim, çok yardımcı oldun.”

“Önemli değil. Şimdi beni kapat da mektubunu yaz hemen. Ha, son bir konu: Lütfen annen ay başında bankadan yollanacak mail’de görmeden önce şu kredi kartı meselesini sen anlat ona. Bir daha da sakın böyle şeyler yapma Halil. Çok tehlikeli.”

“Tamam, yapmam. Ne bankanın mail attığını biliyordum ne de tehlikeli olduğunu. Çok kızacak ama yine de konuşacağım. Mob değil sonuçta, anne.”

“Anlaştık. Haydi şimdi mektubunu yaz hemen. İyi geceler.”

“İyi geceler.”

Halil, Minecraft’i hemen kapatıp yaklaşık bir saattir ekranın altında sırasını bekleyen word dosyasını büyüttü. Çok heyecanlıydı ama azıcık zamanı kalmış olmasına rağmen çok iyi bildiği bir konu hakkında yazacağı için kendine güveniyordu.

‘Öğretmenim’ yazarak başlayınca gerisi çorap söküğü gibi geldi. Sözcükler kendi kendilerine dökülerek tümceleri oluşturuyordu. Söylemek istediği her şeyi söylediğini düşünüp altına adını da yazınca geriye yaslanıp eserine bir baktı. Öğretmeninde nasıl bir etki yaratacağını anlayabilmek için mektubu bir kez yüksek sesle okudu:

Öğretmenim, Ben mektubumu size yazmaya karar verdim çünkü oynamamıza izin vermediğiniz Minecraft oyununun çok eğitici bir oyun olduğunu düşündüğüm için okulda oynayabilmemiz gerek bence. Derslerde yaptığımız birçok şey bu oyunda da var Öğretmenim. Oyunu oynarken hep örüntü çalışıyoruz mesela. Aslında Matematik dersleri ile ilgili çok şey yapıyoruz. Derslerde alan filan hesaplıyoruz, kesirlerle ilgili problem çözüyoruz ya hani, onları Minecraft kullanarak yapamaz mıyız? Her gün matematik dersinde sorduğunuz problemleri çözmemizi bekliyorsunuz. Problemin ana karakteri Steve olsa soruyu şıp diye çözebilecek bir sürü arkadaşım var ama tanımadıkları kişilerle ilgili soruları anlamıyorlar. Birçoğumuz her gün blokları kullanıp hesap yaparak ev yapıyoruz, küpleri kullanarak yeni malzemeler üretiyoruz. Bunun için neyin ne kadar malzemeyle üretildiğini bilmemiz lazım. Aynı okuduğumuz metindeki gibi: Aynı malzemeyi kullanarak farklı nesneler üretebilirsiniz. Aynı malzemeyi farklı miktarlarda kullanarak kazma da yapabilirsiniz, kürek de keser de. Ayrıca, geçen ay madde ünitesinde materyalleri filan işlerken camın kumdan oluştuğunu okuduğumuzda ben şaşırmadım örneğin. Çünkü bu oyunda biz topladığımız kaynakları kullanarak kendi malzemelerimizi oluşturuyoruz ve mesela oyunda da kömürle kumu birleştirince cam oluyor. Dolayısıyla ‘nesne’ ve ‘malzeme’ farkını çok iyi biliyordum. Aç kalmamak için avlanmayı ve yiyeceğimi yetiştirmek için gübreleme yapmayı bile biliyorum ben. Bence bütün dersler Minecraft ile yapılabilir. Mesela geçen gün resim dersinde çizdiğim resme Şükran Öğretmenim bayıldı. Çok iyi üç boyutlu çizmişim. Bir o anlıyor bizi zaten. Bir sürü yaşam öyküsü okuduk. Tanımadığımız insanların hayatını araştırttınız bize. Bir kerecik olsun Markus Persson’ın hayatına dair birşeyler yapma fırsatı bulamadık. Hayatımızda bu kadar önemli olan bu kişiyi siz tanıyor musunuz öğretmenim? Bence, hani bu oyunda bir yerde uyanıp da oraya yerleşiyoruz ya, oluşturduğumuz bu dünyanın ulusal marşını yazıp besteleyebiliriz. Belki oynadığımız oyunu videoya kaydedip arka plana da hazırladığımız müziği ekleyebiliriz. İnanmayacaksınız ama, bu oyun İngilizce bilgimizi bile geliştiriyor. Diamond, iron, coal, item gibi sözcükleri sınıfta sorduğunuzda cevabı nasıl bildiğimizi sanıyorsunuz? Ben hepsini bu oyundan öğrendim. İngilizceden şubat tatili ödevim için hazırladığım bulmacadaki bütün sözcükler Minecraft’tendi ama oyunu bilmeği için öğretmenim hiç anlamadı bunu. Ama seçtiğim sözcükleri beğenip iki artı verdi. Kayra da Minecraft’ten yeni kelimeler öğreniyormuş. Geçen gün bana anlattı. Zaten oyunu daha iyi anlamak için İngilizce birçok şeyi anlamamız gerekiyor. Sonra Minecraftwiki var! Wikipedia gibi bir şey. Birçok zaman kullanıyoruz. Anlamakta zorlandığımız metinler yerine oradan bir şeyler verse İngilizce Öğretmenimiz ne kadar iyi İngilizce anladığımızı görürdü. Bence metinlerdeki karakterlerin ismini bu oyundaki karakterlerden bile seçse her şey çok daha farklı olurdu. Hani soruyorsunuz ya “Sizce bundan sonra hikayede ne olacak” diye. İngilizce öğretmenimiz de soruyor bu soruyu. Mesela bunu Minecraft oyunu ile sorsaydınız ne güzel olurdu. “Steve’e bundan sonra ne olacak?” Steve’in isminin neden Steve olduğunu siz biliyor musunuz Öğretmenim? Biz bunu kendi aramızda çok tartıştığımız için bir sürü forum okumak zorunda kaldık. Hem de siz ödev vermeden. Çünkü I am an inquirer. İngilizceden ünite tekrarı için hazırlayıp oynadığımız oyunlarda ben Minecraft ile ilgili sorular da sormak istiyorum ama öğretmenim hiç izin vermiyor. Emir cümlelerini işlerken “iyi bildiğiniz bir konu seçip nasıl yapılacağını anlatan cümleler yazın” dedi ve ben de Minecraft ile ilgili birşey seçmek istedim ama onu da kabul etmedi. Sene başında hayali karakter yaratma çalışması yaparken karakterimi bu oyunla bağlantılı yapmak istediğimde kızmıştı bana. Siz beni engellerseniz ben nasıl geleceğin Notch’u olacağım? Siz bizim açık görüşlü olmamızı istiyorsunuz ama birçok zaman siz bizim fikirlerimizi beğenmiyorsunuz Öğretmenim. Halbuki bu oyun bize gerçekten çok şey öğretiyor. Özellikle de İngilizce’den. Mesela bazen biz de wikiye bilgi yazıyoruz. O zaman İngilizce yazma konusunda yardım ediyor. Açıkçası, Miss Constantine’ın verdiği writing ödevlerinden daha çok seviyorum bunu yapmayı. Bir de hep İngilizce konuşmamızı istiyor Miss Constantine ama Minecraft chat yapmamıza izin verse biz zaten İngilizce konuşuyoruz. O bize başka ülkelerden mektup arkadaşı bulmaya çalışıyor ama biz zaten Minecraft arkadaşlarımızla ortak şehirler kuruyoruz. Aslında şu anda Türkçe dersime bile yardım ediyor. Steve olmasaydı ödevimi yapamayacaktım! Yani derslerde işlediğimiz her şey var. İçinde haritalar var, hayvanlar, madenler… Elementleri bilmeniz lazım, coğrafya bilmeniz lazım. Siz anlatıyorsunuz ama Minecraft oynarken ben bunları yapabiliyorum, o da çok hoşuma gidiyor. Özür dilerim ama sizi dinlerken ya da metin okurken o kadar zevkli olmuyor. Hayatta kalabilmek için birilerini öldürmemiz gerekiyor diye rahatsız oluyorsanız ‘survival’ modda oynamamız gerekmiyor Öğretmenim. ‘Creative’ modda hiç bir şey öldürmeniz gerekmiyor. Sadece ev filan inşa ediyorsunuz, item yapıyorsunuz. Sonra, siz problem çözme becerileri önemli deyip duruyorsunuz ya, işte bu oyunda hep problem çözmek için düşünmeniz gerekiyor. Sadece, form doldurmuyorsunuz, öğrenme günlüğü yazmıyorsunuz. Sahi öğretmenim, öğrenme günlüğümüze neden hiç Minecraft oyunu ile ilgili bir şeyler yazamıyoruz? Bir de hiçbir zaman tartışma konumuz bu oyun ile ilgili olmadı örneğin. Öğretmenim lütfen Minecraft oynamak serbest olsun.   Halil

Son cümleyi bitirip gülümseyerek elini fareye uzatmıştı ki büyük bir gürültüyle açılan kapıdan korkup olduğu yere yapıştı. Annesinin bir saat önceki sevimli ve anlayışlı yüzünden eser kalmamıştı:

“Halil!”

“Anne… valla bitirdim ödevimi. Bak istersen burada zaten. Çıktısını alıp kapatacaktım bilgisayarı.”

İçeri girip yanına kadar gelen annesi göz ucuyla ekrana baktı ama bu konuyla artık çok da ilgilenmiyor gibiydi. Kollarını göğsünde kavuşturarak kaşlarını hafif havaya kaldırdı:

“Şimdi bankadan yollanan hesap özetini inceliyordum da”

“Ha…hangi banka… hesap…ya…”

“Kredi kartımla ilgili olarak bana söylemek istediğin bir şey var mı?”

“Ay başı olmadı ki daha! Vallahi söyleyecektim. Neden hemen yollamışlar? Ay başı olmadı ki daha ama…”

“Çünkü benim hesap özetim yirmisinde kesiliyor Halil. Ama bunun gerçek konumuzla ilgisi yok. Nedir bu Halil? Hemen açıklama bekliyorum!”

“Anne… bu oyunu ne kadar sevdiğimi biliyorsun. Ama bazı önemli özelliklerini de kullanabilmem için bu yeni sürümünü almam gerekiyordu. Oynarken Ali ile sohbet ediyoruz ve harika oluyor. Yenisini almamız gerektiğine de birlikte karar verdik ama… o babasına rahatlıkla söyledi de ben sana söylemeye korktum. Ali’nin babası bu oyunu çok destekliyor. Zaten sınıftaki herkese tahtadan Minecraft karakterleri yapıp hediye etti. Zaten hep heykel yaptığı için bunları yapması çok kolay olmuş.”

“Konuya gel Halil!”

“Ben… senin asla kabul etmeyeceğini bildiğim için konuyu açmadım bile kızarsın diye. Bunun parası kadar günlük masraflarımdan kısarsam seni kandırmış sayılmam diye düşündüm. Zaten farkındaysan bir haftadır hiçbir şey almanı istemedim senden. Masrafsız bir çocuk olmaya çalışıyorum.”

“Oh, beyefendi kendince haklı açıklamasını bulmuş! Bana para harcatmayınca yaptığın hareket doğru mu olmuş oldu sence?”

“Hayır… yanlış oldu.”

“Oğlum, ne kadar tehlikeli bir iş yaptığının farkında mısın? Bizden habersiz kredi kartı numarasını tanımadığın kişilere nasıl verirsin? Neler olabileceğini tahmin bile edemezsin. Internetten paylaştığın bilgiler kötü insanların eline geçerse hepimizin hayatı kararır. Bırak birkaç hafta masraf çıkarmamayı okuldan bile almak zorunda kalabiliriz seni.”

“Yok canım.”

“Tabii Halil, ne sandın? Senin nasıl elde ettiğini de anlamadım ama bu verdiğin bilgilerle kötü kişiler bizim adımıza bir sürü harcama yapıp bizi yüklü miktarda borca sokabilirler. O zaman bu borcu ödemek için çok büyük sıkıntılar çekmek zorunda kalırız oğlum, çok tehlikeli bu yaptığın şey.”

“Özür dilerim… bilmiyordum. Ali’nin babası yapınca kötü bir şey olacağını düşünmedim. Zaten Minecraft’i üretenler çocukları bu kadar sevdiğine göre kötü insanlar olamazlar ki anne.”

“İyi, aferin oğlum, sen gelip annenle babanla konuşacağına, kendi başına işler yap. Bu sefer kötü insanlara rastlamamış olabilirsin ama bir daha yaparsan neyle karşılaşacağını bilemezsin. Bak Ali ne güzel konuşmuş ailesiyle, dürüstçe istemiş. Yakışıyor mu böyle davranışlar senin gibi zeki ve terbiyeli bir çocuğa?”

“Ama anne, Ali’nin ailesi senin gibi Minecraft oynamayı yasaklamıyor! Hiç kızmıyorlar.”

“Ben neden kızıyorum Halil?”

“Bilmiyorum!”

“Hayır, biliyorsun oğlum. Bir söyle bakayım.”

“Of tamam! Çok uzun süre oynuyorum ve ödevlerime zaman ayırmıyorum diye… Yaptım işte ödevimi de bak! Ben seni üzmemek için yaptım bu ödevi, sen bakmıyorsun bile! Ne yapsam memnun edemiyorum seni!”

Halil, sesi titreyerek bitirmişti konuşmasını. Bu son laf üzerine annesi bir süre ağzını açmadan ona baktı. Halil kafasını yere eğmişti ama yüzü görünmese de mutsuz olduğu anlaşılıyordu. Annesi, yana kayması için eliyle oğlunun omzunu dürtüp yanına ilişti. Halil söylemese mektup olduğu anlaşılmayacak metne göz gezdirdi. Kafasındaki okuma gözlüğünü gözlerine indirip daha dikkatli okumaya başladı. Bitirince gözlüğü tekrar başının üstüne yerleştirdi ve oğluna baktı:

“Önce oyun oynadın değil mi?”

“Nereden anladın?”

“Mektup nasıl yazılır diye hiç araştırmadığına göre demek ki vaktin olmamış. Önce oyun oynamış, sonra hızla bunu yazmışsın. Konuya hakim olduğun için içerik çok iyi ama bunu böyle teslim edersen mektup formatında olmadığı için puan kaybedeceğin kesin.”

“Senden de hiçbir şey kaçmıyor. Her şeyi hemen anlıyorsun.”

“Anlarım oğlum. Anneyim ben. Senin yaşadığının dört katı hayat yaşadım. Senin geçtiğin yollardan defalarca geçtim.”

“Nasıl yani? Hiç yalan söyledin mi sen?”

“Dokuz yaşındayken bir kere söyleyecek oldum, anneannen öyle bir tokat attı ki neye uğradığımı şaşırdım. Bir daha asla söylemedim.”

“Tokat mı?”

“Evet. Eskiden anne babalar çocuklarını arada döverdi. Sevmediklerinden değil. Onlar da bizi çok severdi ama o zamanlar terbiye öyle verilirdi. Şimdi biz dövmüyoruz ama bize yalan söylediğinizi anlayınca çok üzülüyoruz. Çünkü bu bizi aptal yerine koymaya çalıştığınız anlamına geliyor. Yalanı anlamayacağımızı düşünecek kadar küçümsediğinizi düşündürüyor.”

“Hayır! Annecim yemin ederim öyle bir şey yok! Sen dünyanın en harika annesisin! Ben sana ‘aptal’ demek için değil, bu oyunu oynamayı çok istediğim için yalan söyledim sadece.”

“Halilcim, şu mektubu daha önce yazıp bana gösterseydin yeterdi bana.”

“Gerçekten mi?”

“Evet, oyunun olumlu yanlarını öyle güzel anlatmışsın ki kabul etmemek elde değil.”

“Nasıl yani? Artık oynayabilecek miyim?”

“Orta yolu bulmak şartıyla evet.”

“Anlamadım.”

“Şimdi, önce şu yazdığın metni mektup biçiminde yeniden düzenleyip bugünlük ödev ve bilgisayar faslını kapatacağız.”

“Oyun konusunu konuşuyorduk.”

“Bekle bakalım. Sırayla.”

“Özür dilerim.”

“Bol özürlü bir gece oldu.”

“Galiba öyle.”

“Sonra hemen hazırlanıp uyuyorsunuz Halil Bey.”

“Peki annecim.”

“Aferin. Hafta sonu, önce neden ödev yapman gerektiği konusunda bir yazı yazıyorsun.”

“Nedeni belli değil mi?”

“Belli ama sanırım sen pek anlayamamışsın. Öğretmenin kızmasın ya da annen mutlu olsun diye yapılmaz ödev. Biraz düşün bakalım. İstersen Ali’yle tartışın hatta. Haftasonu bu konudaki yazını bekliyorum.”

“Emredersiniz Komutanım! Bitti mi?”

“Hayır, daha yeni başladık.”

“Uyumam lazım ama.”

“Bu gece biraz uykusuz kalıver. Umarım bu son olacak zaten. Sonra, bir de haftada bir anneannene mektup yazmanı istiyorum.”

“Ne? E-mail atsam?”

“Nereye atacaksın Halil? Anneannenin e-mail adresi mi var?”

“Tamam tamam, yazarım, ama haftada bir çok değil mi?”

“İyi, peki ayda bir olsun, ama mektup gibi yaz lütfen.”

“Bitti mi?”

“Bir de, bu kredi kartı meselesini babana sen anlatacaksın. Nasıl özür dileyeceğini bir düşün önce.”

“Anlaşmanın en zor maddesi bu muydu?”

“Bilemiyorum. Bize danışmadan yaptığın harcamayı geri ödeyebilmen için senin bulduğun yönteme devam edeceğiz bu arada.”

“Bir hafta daha masraflarımı kısacağım yani.”

“Bir ay.”

“Ne? İki hafta sonra doğum günüm var! Parti verecektik hani?”

“Sen bu oyunu o kadar çok seviyormuşsun ki paranı bu uğurda harcamayı seçmişsin değil mi Halil?”

“Evet.”

“O zaman?”

“Of ya, tamam, kabul.”

“Of ya deme anneye. Son olarak da, bu oyunu oynama şartlarını belirleyeceğiz seninle ve karşılıklı imzalayıp odana asacağız. Kabul mu?”

“Ne şartı?”

“Her ne kadar Minecraft oynamanı kabul etsem de saatlerce kontrolsüz bir şekilde oynamanı onaylayacağımı düşünmüyorsun değil mi?”

“Bir an için düşünmüştüm.”

“Her şeyin fazlası zarar canım. Saatlerce bilgisayar kullanman zararlı olmasaydı kızmazdık zaten. En faydalı sebzeleri bile çok fazla tüketirsen sana zarar verebilir.”

“Bilmiyordum.”

“Daha bilmediğiniz çok şey var Sayın Minecraft Uzmanı. Araştırabilirsiniz. Bilgisayarı bu yüzden odana koyduk. Sorgulayan ve araştıran bir birey olmanı dilediğimiz için. Bir araştır bakalım bilgisayarın zararlarını.”

“Birazını biliyorum aslında.”

“Öyle mi?”

“Evet, yeni işledik daha.”

“Duyabilir miyim?”

“Gözlerimizi bozar. Kemiklerimize zarar verir. Kambur yapar, kilo almamıza sebep olur. Sürekli radyasyon almamıza sebep olur. Ayrıca rahatlıkla arkadaş edinemememize neden olmaya başlar.”

“Asosyal olunuyor yani.”

“Tabii bunların hepsi saatlerimizi bilgisayar karşısında geçirirsek olur.”

“Tabii ki. Ödevini yaptın diye olmaz mesela.”

“Anne, biliyor musun, öyle bağımlıları varmış ki, bilgisayarın başından kalkmak istemediği için altına yapan çocuk oluyormuş.”

“Ya, işte bak gördün mü? Güzel şeyler mi bu saydıkların? Bu yüzden kızıyoruz fazla zaman geçirdiğinde.”

“Zaten biraz fazla kalınca insan kendini oyun karakteri gibi hissetmeye başlıyor anne. Etrafta olanlar gerçek değilmiş gibi geliyor.”

“İyi, aferin! O zaman bu günlük fazlasıyla bilgisayara baktığının da farkındasındır. Biyolojimiz gereği hepimizin saat onbirde uykuda olması gerekir. Haydi şu mektubu düzeltip yatalım artık. Biraz da kısaltsak iyi olur. Döktürmüşsün maşallah! Ama öncelikle, mektubu yazdığın kişi senin asker arkadaşın değil, öğretmenin. Resmi bir mektup yazıyorsun yani. ‘Sayın’ diye başlaman gerekiyor. Düzelt bakalım: Sayın …

Okusak mı Okumasak mı?

Etiketler

Ankara, Eğitim, Kitabevi, Kitap, Kitapçı, Okumak

Birbirlerini takip etmelerini yadırgamadığımız zıt akımlar misali, yıllardır ülkemizde her türlü insandan duymaya alıştığımız “eğitim şart” geyiğini, kimse okumasın diye uğraşılan bir kampanya izliyor sanki. Bunun beraberinde getirdiği felaketlerden gözle görüleni birlikte büyüdüğümüz kitap evlerinin kapanmasıyken gözle görünmeyeni ise üçer üçer çoğalmaya hazır kıllardan oluşan cahil bir millet olma yolunda hızla ilerleyişimizdir.

Üniversite yıllarımın en tatlı düşü bir kitabevinde çalışmaktı. Kitap okuyalım diye gösterdiği onca hoşgörüye bir de taksit imkanı sunmaya başlamasını eklemesine rağmen kolay kolay kitap alamasak da her fırsatta kendimizi attığımız Dost Kitabevinde çalışan abilerin bütün gün kitap okuması şüphesiz ki en paha biçilmez yaşam şekliydi. Bacaklarının arasında dolaşan kediyi okşarken bile gözlerini kitaptan ayırmasalar da müşterilerinin ne yaptığından haberdar olduklarını fark ettiğim için ben de bu rol modellere layık olmaya çalışır, kaliteli kitaplarla ilgilendiğimi gösterene kadar belli rafların önünde dikilmekten gururlanırdım.

Okuyan herkese açık olan kitap kulübümüzde yeni tanıştığım genç bir arkadaşın geçen yaz böyle bir fırsat yakaladığını duyduğumda çok heyecanlanarak bu ulaşılmaz sevdamdan bahsettiğimde “Kitap okumamız yasaktı” cevabını alınca, ne yalan söyleyeyim, uyduruyor sandım. Çünkü bu durum, öğretmen olmama rağmen benim öğrenmeme yasak koyulmasına benziyor. Ancak çalıştığı yerin son yıllarda piyasayı fazlasıyla tekeline almış büyük bir ‘kitapçı’ olduğunu anlayınca inandım. Hatta arkasından, sözkonusu kitapçıda çalışan gençlerden ne zaman yardım istesem “Yazarı kim?”, “Nasıl yazılıyor?”, “Türü ne?” gibi sorularla karşılaştığımı ve hiç yardımcı olamadıklarını, aksine, son derece tanınan yazarları bile onların bilgisayara yazabilmesi için garip garip söylemeye çalışırken duyduğum sesimden rahatsız olduğumu hatırladım. Bizi büyüten kitabevlerinin çalışanları bize örnek olmakla kalmaz bir nevi eğitim bile verirlerdi oysa.

Şu an okumakta olduğum Pascal Mercier’in “Lizbon’a Gece Treni” adlı yapıtı iç içe geçmiş kahve ve tuvalet kokularının değil sadece kitap kokusunun solunduğu, sohbet edilecek kafeler sunmak bir yana sessiz olmanız için uyarıldığınız eski kitap evlerini hatırlattı. Kitabın ana karakteri Gregorius’un birisi Bern’de diğeri Lizbon’da iki farklı kitabevi çalışanıyla yaptığı muhabbet öyle derin ve kaliteli ki kendi yaşantımda hissettiğim boşluk, özlemlerimi besledi. Sadece yazarları tanımakla kalmayıp sorduğun kitapları okumuş, fikir sahibi olabilmiş, dil bilip çeviri bile yapabilen, öneride bulunan, iki lafın belini kırabileceğin, gerçek kitap sevdalısı, adanmış, kitabevi vatandaşları.

Tabii bu elemanları barındırabilmesinin sebebi biraz da eski kitabevleri olmalarından kaynaklanıyor. Porto’daki Livraria Lello gibi yüz yıllık olmasa da alıştığımız kitap mekanlarının yerinde durmasını istiyor insan. Yüzlerce yıllık tarihimizle övünürüz de en eski kitabevimiz kaç yıllıktır acaba?

En azından hala Dost ve İmge kitabevlerine sahip olduğumuz için çok şanslı olduğumuzu hissediyorum. Hatta geçmişteki tek dostumuz olan Konur Dost’ta hala çalışmakta olan birkaç kişinin hala orada olması işlerin daha tam olarak berbat bir hal almadığının garantisi gibi. Onlar orada oldukları sürece kimse bize dokunamayacakmış kadar hayatın kendisiler.

Tunalı’da bir süreliğine yaşamını sürdürebilmiş, ayakta kalmak için her şeyi yapmış ancak sonunda bu yeni ‘kitapçı’ piyasasına daha fazla direnemeyerek yerini süpermarkete bırakmış kitabevi kapandığında çok üzülmüştüm. İstanbul’da yaşamadığım için hiç bilmesem de Robinson Crusoe Kitabevinin bugünlerde içinde bulunduğu duruma da çok üzülüyorum ve uzaktan ne yapılabilirse elimden geldiğince desteklemeye çalışıyorum. Tüm arıların öldüğü günün sonumuzu getireceğine inanıldığı kadar derinden inanıyorum kitabevlerinin kapanmasının sonun başlangıcı olduğuna.

Öte yandan, kitap okuma oranının bu kadar yerlerde olduğu ülkemizde devletin okumayı artırıcı tedbirler alıp yüreklendirici bir tavır sergilemesini ümit ederken, özellikle kız çocuklarının okumasının tehlikelerinin net bir şekilde açıklanması pek de iyiye gitmediğimizi gösteriyor aslında. Karşı yönde yapılan bu kampanya korsan kitaplardan da elektronik kitap okuyucularından da daha tehlikeli bir gelecek vaat ediyor nitekim.

Oysa “kadınlarını okutmayan uluslar yıkılmaya mahkumdur”. Kimsenin okumadığı bir toplum ise tam bir felaket habercisidir. Ovidius’un deyimiyle “Yetişen zekaları kitaplarla beslemeyen uluslar yıkılmaya mahkumdur”. “Kitapsız yaşamak, kör, sağır ve dilsiz yaşamaktır” der Seneca. Balzac ise “Kurnaz insanlar okumayı küçümserler, basit insanlar ona hayran olurlar, akıllı insanlarsa onu kullanırlar” sözleriyle durum değerlendirmesi yapar gibidir.

Net olarak görülebilen birşey varsa o da çocuklarını okuma bilinci içerisinde yetiştirmiş tüm toplumların okumanın önemini anlattığı sözlerinin olduğudur. “Kitap ruhun ilacıdır” der bir Japon atasözü. Çinliler ise kitapların insanların yolunu aydınlattığını söyler ve kitapsız büyüyen çocuğu susuz büyüyen ağaca benzetirler. Okumadan geçen üç günden sonra konuşmanın tadını kaybedeceğini iddia ederler. “Tanrım bana kitap dolu bir evle çiçek dolu bir bahçe ver” demiştir Konfüçyüs. Bir Latin atasözü ise “tek kitaplı insandan kork” der.

Yazarlar ve filozoflar kadar devlet başkanları da önemsemişlerdir okumayı. “Kitaplar uygarlığın önderliğini yapan ışıklardır” diyecek kadar iddialıdır Roosevelt. Churchill ise “Bir ulusun en değerli hazinesi onu yükselten yayınıdır” demiştir. Umarım bizim de okumanın yüreklendirilmesini devlet politikası yapacağımız günler yakındır. Çünkü Eğitim Şart!

 

* “Kitaplık kurmak tapınak yapmak kadar kutsaldır” Victor Hugo

* “Kitaplıklar aklın tedavi yerleridir” Scilus

* “İyi bir kitap insana can veren kandır” John Milton

* “Elimde olsaydı her karış toprağa buğday eker gibi kitap ekerdim” Horace

* “Okumadan geçen bir gün yitirilmiş bir gündür” J.Paul Sartre

* “Yabani uluslar dışında her ülke kitaplar tarafından yönetilir” Voltaire

* “Okuyanlar iki misli daha iyi görür” Maender

* “Bir damla mürekkep bir milyon kişiyi düşündürebilir” Lord Byron

* “Kitap aklın ilacıdır” Ovidius

* “Okumak bir toplumun günlük alışkanlıkları arasında olunca o toplum mutlu olur. Kitap okuyanlardan zarar gelmez” Socrates

* “Suçların anası yoksulluksa, babası da kafa yoksulluğudur” La Bruyere

* “Öğrencilerine okuma arzusunu aşılamayan bir öğretmen soğuk demiri döven demirci gibidir” Horace Mann

* “Dünyayı yöneten, kalem, mürekkep ve kağıttır” James Hawel

Bizim Zamanımızda…

Etiketler

Annem, Öğretmen, Eğitim, İmkan, İngilizce

Bizim kuşak bütün İngilizce öğretmenleri gibi ben de seksenli yıllarda bu dili öğrenmenin zevkine tutulmuş, ileriki yıllarda da artan bilinç düzeyiyle sahip olunan olanaklar arasındaki ters orantıya rağmen kendini geliştirmeye çabalamış bir bireyim.

Örneğin, büyük bir ihtimalle hepimizin ortaokul lise yıllarında mektup arkadaşlığına merak salmakla ilgili anıları vardır, ve eminim ki annem “aman kızım, sonra tatile buraya gelmeye kalkarlar, nerede yatırırız, ne yedirir, ne içiririz, nasıl ağırlarız?” tarzı naif Türkçe kaygılarla olası bu tecrübeye ket vuran ilk anne değildi. Verilen çalışmaları erken bitirdiğim için bana mektup arkadaşı ayarlamış olan yüce insan, çok değerli öğretmenim Mehmet Toyguş’a duyduğum hayranlıkla gözlerim parlayarak yazdığım mektuplar asla sahiplerine ulaşmadı.

Yine bizim kuşak her İngilizce öğretmeni gibi ben de üniversite yıllarımda Amerika’ya göçmek için formlar doldurdum: “İki kişi aynı adresi verirse kabul etmiyorlarmış.” “Resim şöyle böyle olunca kabul etmiyorlarmış.” “Şöyle şöyle yaparsan kabul etmiyorlarmış.” “Elden vermen gerekiyormuş.” “Hayır hayır mutlaka posta ile yollaman gerekiyormuş.” “Bir kere kabul etmezlerse bir daha hiç kabul etmiyorlarmış” eziklikleriyle korku içinde doldurduğumuz formlara asla yanıt almadık. Yıllar sonra IMF’den gelen heyeti gezdirirken sorulan soruyu yanıtlayamayınca ancak ayıldım: “Göçmeye çalışmadan önce ülkeyi bir görsen daha iyi olmaz mı?”

Bizim kuşağın birçok İngilizce öğretmeninin de sonradan idrak ettiği gibi muhtemelen ben de İngilizce’yi ve dünyada farklı insanlar olması fikrini çok sevdiğim ama başka türlü ne o ülkeye gitme ne de pratik yapma olanağım olduğu için bu yola başvuruyor olmalıydım. Tabii Terry, Brenda, Carol ve Jim’in sadece ders kitaplarında yaşayan karakterler olması annemler için yeterince güvenli olduğundan bu gelişme(me)lerden haberleri yoktu.

Mr Mendos’un da sorusuyla iyice anlamını yitiren ve de imkansız görünen bu göçme işine alternatif olarak yine bizim kuşak İngilizce öğretmenlerinin bir dönem denemiş olması muhtemel au-pairlikle ilgilenmeye başladım. Aslında daha önce de ilgilendiğim zamanlar olmuştu ama “Çocuk bakmak kolay mı?”, “Boğazına leblebi kaçar Allah korusun”, “Onlar au-pairin peynirini bile ayırıyorlarmış buzdolabında, isim yazıyorlarmış üstüne” diye başlayıp “Adam gece odanın kapısına dayanıyormuş” şeklinde biten ve yine naif Türkçe fantezilerle süslü beni-seven-ve-endişelenen-güruh konuşmaları sebebiyle sümen altı etmiştim. Ama tercüman olarak çalıştığım hastanede yardımcı olduğum dünyanın saçma-sapan ıcık-bıcık adacıklarında yaşamış gencecik bir kızla bir ‘kahve üzerinden’ yaptığımız konuşma benim tekrar bu işe soyunmama sebep oldu. Ancak yazıştığımız aile, gitmeme ramak kala, zaten İngiltere’de olan ve yanında kaldığı aileden kötü muamele gördüğü için yeni yuva arayan kıza bağrını açma yüce gönüllülüğü ile beni tokatladı. Bunun üzerine bu sevdadan da vazgeçtim, işten de ayrıldım.

Evde bilgisayar ve Internet kullanımının yeni yeni yayılmaya başladığı zamanlardı. Icq çıkmıştı hem de! Arada hattan düşerdik ve bunu yarım saat sonra filan anca fark ederdik ama yine de büyük bir yenilikti hayatlarımızda ve ertelediğimiz düşlerimize yelken açma cesareti verdi (eminim bizim kuşak tüm İngilizce öğretmenlerine yaptığı gibi). İsmi artık değişip keypal olmuş olsa da mektup arkadaşı buldum! Hem de ‘gelirlerse’ diye korkmadan. Hatta onyedi yıldır bekliyorum gelseler diye.

Bizim kuşak bütün İngilizce öğretmenleri için bu böyle mi oldu bilemiyorum ama daha ilkokuldayken UNICEF gibi kuruluşlarda gönüllü olarak başka ülkelerin çocuklarına yardım etmekle başlayan yurt dışı düşüme ilk defa otuzdört yaşında erebildim. Şu anda ise mutlaka her yıl en az bir ülke yapmaya çalışıyorum. Pratik yapmaktan yorulup Türkçe konuşmaya başlayacak kadar çok yabancı arkadaşım var. Twitter ise tanıdık tanımadık herkesle iletişim kurabilmemiz ve gelişime devam etmemiz için elimizin altında bulunmaz nimet. Bir yere başvurup beklemene gerek de yok. Yani her yer mektup arkadaşı. Ayrıca sosyal medya dışında yeni nesli besleyebilecek daha bir sürü olanak var: Interrail, Couchsurfing, uluslararası projeler ve online forumlar şu an ilk aklıma gelenler. Bence ‘herşeyin elleri altında olması’ dışında bir engelleri yok.

Bizim kuşak İngilizce öğretmenleri “dilbilgisi sorularını %100 doğru yapıyorum, hangi tense’in nerede kullanılacağını net olarak açıklayabiliyorum, bağlaçları çok iyi kullanarak süper kompozisyon yazıyorum, acayip akademik kelime biliyorum, ana dili İngilizce olan insanların bile doğru yanıtlayamadığı çoktan seçmelileri affetmiyorum ama …… konuşamıyorum” günlerinden geldik mecburen. Bazen günlük hayatta kullanılan ifadeleri bilemediğimizi ya da örneğin bir İskoç’un dediklerini anlayamadığımızı fark eden ilk öğrencilerimizi eğitmek için de elimizden geleni yaptık kendimizi eğitmek için de. Arkamızdan gülündüğünü düşündüğümüz de oldu ama biz bunları ‘yapıcı eleştiri’ olarak almayı tercih edip gelişmeye odaklandık.

Ne de olsa imkansızlıklarda imkan yaratmaya çalışarak büyüyen bir nesil olarak hayata başlamıştık.

 

 

 

 

Köy Enstitüleri ve PYP

Etiketler

Eğitim, Köy Enstitüleri, PYP, Tonguç

Kısa erimde,  köy insanının bilinç, beceri ve kalkınma yolunda kendine yetebilmesini, uzun vadede ise ‘köylü memleketin efendisidir’ yaklaşımından yola çıkarak tüm toplumun gelişimini amaçlayan ve en az yirmi yıllık hedefler koyarak yola çıkmış olmalarına rağmen sadece 1940-1954 yılları arasında varlığını koruyabilmiş olan Köy Enstitüleri ile asıl amacı dünyada fark yaratabilecek kaliteli bireyler yetiştirmek olan, 1968’den beri Avrupa merkezli bir organizasyon (IBO) tarafından yürütülen ve her yıl binlerce Euro ödenerek uygulanabilen İlk Yıllar Programı (nam-ı diğer PYP) arasındaki benzerlikler dikkat çekicidir.

Her şeyden önce iki sistem de kendinden öncekilerin yetersiz kalması sonucu ortaya çıkmıştır. Her ne kadar Köy Enstitüleri savaşlar geçirmiş son derece fakir ve cahil köy halkını kalkındırmak için geliştirilmiş kurumlarsa da felsefe olarak ele alınca genele yayılabilecek kadar sağlam duruşuyla günümüz ithal eğitim programlarıyla kıyaslanabilir yapıdadır.

PYP’de öğrenimin en iyi özgün olduğunda –‘gerçek’ hayatla ilgili ve disiplinlerüstü olduğunda – yani öğrenim, geleneksel derslerle sınırlanmadığında ancak bu derslerle desteklenip zenginleştirildiğinde gerçekleştiğine inanılır (IBO, 2008, s.1). Köy Enstitüleri de ‘bilgi aktarımı’ şeklindeki öğretime karşıydı. Dönemin Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan 1936’da yaptığı bir konuşmasında köylüye neyin belletilmesi gerektiğini özetlemiştir: okuma-yazma, basit hesap, Türk tarihi ve coğrafyası hakkında kısa bilgi, ama en önemlisi uygulamalı olarak hayat bilgisi ve ziraat bilgisi (Altunya, 2005, s.19). ‘Lazımgelen’ bilginin ötesi gereksizdir. Köy Enstitüleri felsefesinin temelini oluşturan görüş sahiplerinden birisi olan Atatürk’ün şu sözleri durumu daha da iyi açıklıyor: “Eğitim ve öğretimde uygulanacak yöntem, bilgiyi insan için gereksiz bir süs, bir baskı aracı, ya da bir uygarlık zevkinden çok, gerçek yaşamda başarıya ulaşmayı sağlayan, uygulanabilen, kullanılabilir bir aygıt haline getirmektir” (Altunya, 2005, s.27). Köy enstitülerinin mimarı ve dönemin İlköğretim Genel Müdürü eğitimbilimci İsmail Hakkı Tonguç da tercüme ders kitapları okutmayla eğitimin gerçekleşemeyeceğini düşünüyordu. Özellikle köy çocuklarına özel, sadece onlar için, onların şartlarına ve hedeflerine uygun programlar geliştirilmeliydi. Bu düşünceler doğrultusunda çerçeve programlar oluşturuldu ancak bu programlar kitap şeklinde bastırılmadı. Sadece çerçevesi çizildi ve gerek farklı ihtiyaçlar gerekse koşullar göz önünde bulundurularak uygulamada enstitülere geniş yetkiler verildi. Yine Tonguç’un deyimiyle, yazılmış hazır reçeteyi vermek yerine inceleyip, yoklayıp, reçeteyi kendileri yazdılar. Yani her enstitü kendi programını kendi hazırladı. Bu çalışmalara dayanarak sonraları (1943) bir program oluşturuldu ancak yine de gerektikçe değiştirme serbestisi sağlandı.

Aynı ‘çerçeve’ anlayışı İlk Yıllar Programının felsefesinde de vardır. Program size uygulamaya hazır, basılmış ve değiştirilemez şekilde verilmez. Sunulan ‘müfredat çerçevesi’ ile kılavuzluk edilir. Yazılı müfredat, öğretilen müfredat ve ölçülen müfredat konularında aldığı rehberliği temeline yerleştiren her okul kendi programını kendisi oluşturur, uygular, test eder ve gerektiğinde değiştirir. Bu programlara ‘Öğretim Programı’ değil ‘Sorgulama Programı’ denir çünkü bireyin aktarılan bilgiyi ezberlemesini değil parçası olduğu dünyayı sorgulamasını esas alır. İçeriğinde yalnızca öğretilmesi gereken dersler değil, bilgi, kavramlar, beceriler, tutumlar ve eylem vardır. ‘Bilgi’ adı altında dil, sosyal bilgiler, matematik, sanat, fen bilgisi ve KTE (kişisel eğitim, toplumsal eğitim ve beden eğitimi) ele alınır, ki Köy Enstitülerinde de temel eğitim adına işlenen Türkçe, Matematik, Yurt ve Yaşama Bilgisi derslerinin yanısıra teknik dersler ve tarım dersleri olurdu. Özellikle tarım derslerinin içeriği bölgeye göre değişirdi ve önemsenirdi. Nihayetinde tüm programın yüzde ellisini kültür dersleri oluşturuyorken yüzde ellisini de zirai ve teknik dersler oluşturuyordu. Yani birçok dersle yüklü, çoğunlukla bilgi anlatımına dayalı ‘öğretmeye’ çalışan bir müfredat değil bireyin yaşamını sürdürmesi, geliştirmesi ve fark yaratması için düşünülmüş, kişiye fırsatlar sunan özgün bir program.

Geleneksel derslerin önemi kabul edilir ancak aslolan bunların altında toplandığı altı disiplinlerüstü temadır: Kim Olduğumuz, Bulunduğumuz Mekan ve Zaman, Kendimizi İfade Etme Yollarımız, Dünyanın İşleyişi, Kendimizi Düzenleme Biçimimiz ve Gezegeni Paylaşmak. Seneyi altıya böler ve yapılan çalışmaların büyük çoğunluğunun bu temaların kazanımına yönelik olmasını ister. Detayına inildiğinde görüleceği üzere bunların çoğu sosyal ve fen kazanımları hedefler. ‘Kendimizi İfade Etme Yollarımız’ ise farklı kültürlerin daha derinlemesine incelenmesine olanak sunmasının yanısıra dile ve sanata yoğunlaşmayı da mümkün  kılar. Dolayısıyla, hepsi gerçek hayatın içinden olan konuların kavranmasını, içselleştirilmesini ve pasif alıcı olarak bir kenarda bekleyen değil bilimsel ilkeleri, haklarını ve sorumluluklarını bilen, bildiği için kendine güvenen ve eylem başlatan bireyler yaratmayı amaçlar. Nitekim Köy Enstitüleri programlarında da önemsenen konular bunlardır. Ayrıca enstitülerde de yerelden evrensele bir yaklaşım söz konusu idi. Öğrenciler köylerinden alınıp bir okulda eğitime tabi tutulup köylerine geri yollanmıyorlardı. Farklı kültürleri tanıyabilsinler diye başka şehirlere geziye götürülüyorlardı örneğin. Sonrasında, gittikleri köylerin halkına da bu fırsatları sunmaları bekleniyordu. Ayrıca her öğretmen ve öğrenci yılda en az yirmibeş kitap okumak zorundaydı ve okuma listeleri sadece yerli yazarların kitaplarını değil dünya edebiyatından da eserler içermeliydi. Okumayı mümkün kılmak için günde bir saat serbest okuma zamanı veriliyordu. Kendi kültürünü koruyarak diğer kültürleri öğrenmek ve asrın şartlarına da uymak gibi bir görev PYP’deki ‘açık görüşlülük’ profilini hedeflemiyorsa neyi hedefliyordur ki?

Ancak ayrıca bir ‘Ahlak’ dersi yoktu örneğin. Çünkü ahlak kavramı bir ders olarak değil yaşamın parçası olarak benimsetiliyordu, ki bu yaklaşım PYP’nin de vazgeçilmezidir. Kültürlerarası anlayış ve saygı yoluyla daha iyi ve daha huzurlu bir dünya yaratmak isteyen, sorgulayan, bilgili ve duyarlı gençler yetiştirmeyi amaçlayan IBO, belirlediği tutumlar ve öğrenen profili listeleriyle tüm öğrenenlerinin şu özelliklere sahip olmak için çalışmasını ister: araştıran-sorgulayan, bilgili, düşünen, iletişim kuran, ilkeli, açık görüşlü, duyarlı, risk alan, dengeli, dönüşümlü düşünen. Tüm insanlığın ve paylaştığımız gezegenin farkında olarak daha iyi ve huzurlu bir dünya yaratmaya yardımcı olan uluslararası zihniyete sahip insanlar olmamızı ister. Köyünden ilk kez dışarı çıkmış insanlar için uluslararası bilinç yaratmayı hedeflemek (ki o yıllarda) zor olurdu elbet ancak yine de enstitülerin de önemsediği ahlaki kavramlar ve hedef beceriler IBO’nunkilerden çok da uzak değil. Yaşadığı ortamı güzelleştirmek adına çiçek dikmelerini, ağaçlandırmalarını, korumalarını, yardımlaşmalarını bekler, ki bu beklenti İlk Yıllar Programında ‘duyarlı’ profili ile yer alır. Kurum üyelerinin sadece çalışmasını değil, boş zamanlarında oyunlar oynamasını ve spor yapmasını istemesi, programlarında yalnız derslere değil ders dışı etkinlikler, geziler, eğlenceler ve kültür-sanat çalışmalarına da yer vermesi de IBO’nun ‘dengeli’ olarak benimsediği öğrenen profilini destekler niteliktedir. Ne de olsa ‘çok yönlülük’ Köy Enstitüsü sisteminin dayandığı temel ilkelerdendir. Spor, müzik, resim gibi alanları insanların doğal ihtiyacı ve hakkı olarak görür (Altunya, 2005, s.38).

Daha önce sözünü ettiğim ‘bilgi’, İlk Yıllar Programının yapı taşlarını oluşturan beş temel öğeden sadece birisidir. Diğerleri, kavramlar, beceriler, tutumlar ve eylemdir. Örneğin öğrenenlerin edinmesi ve uygulaması hedeflenen beceriler beş grupta toplanır: Düşünme becerileri (bilgi edinme, kavrama, uygulama, analiz, sentez, değerlendirme, diyalektik düşünce, üstbiliş), sosyal beceriler (sorumluluğu kabul etme, başkalarına saygı duyma, işbirliği yapma, çatışmaları çözme, grup halinde karar alma, grup içinde çeşitli görevler üstlenme), iletişim becerileri (dinleme, konuşma, okuma, yazma, görme, sunma, sözel olmayan iletişim), özyönetim becerileri (büyük kas becerileri, ince kas becerileri, mekansal bilinç, organizasyon, zaman yönetimi, güvenlik, sağlıklı yaşam biçimi, davranış kuralları, bilinçli seçimler) ve araştırma becerileri (soruları oluşturma, gözlem yapma, planlama, veri toplama, verileri kaydetme, verileri düzenleme, verileri yorumlama, araştırma bulgularını sunma). Bunlar PYP inançlarının ve uygulamalarının merkezinde yer alır ve tüm öğretmenlerin bu becerilerin geliştirilmesini destekleyip özendirmesi beklenir. Bunlardan bir kısmı Köy Enstitüsü sisteminin dayandığı temel ilkeler arasında da mevcuttur. İnsanın kişiliğini tüm yönleriyle tam geliştirmesinin önemini vurgulayan bir sistem olarak Köy Enstitüleri ‘özyönetim’ adı altında bireylerin kendine güvenmesini, toplumda farklı roller üstlenmesini, grup çalışmalarının parçası olmasını; ‘üretkenlik’ adı altında da okumasını, gözlemlemesini, düşünmesini, planlamasını, uygulamaya geçip denemesini, değerlendirmesini, sonuç çıkarmasını, sorunlu kısımları düzeltip yeniden harekete geçmesini ve teknoloji kullanımını destekler. Ayrıca adını ‘disiplinlerüstü’ koymasa da açıkça görülen disiplinlerüstü bir anlayışla, planlanarak yapılan ve eyleme geçilen tüm işlerin kültür ve sanatının yaratılmasını da gerekli görür. Farklı olarak ifade edilen birşey varsa o da lüzumlu görüldüğünde gerek üretenden gerek yönetenden hesap sorulmasını öğütlemesidir ancak IBO bunu bu kadar net yazmamış olsa da ‘hesap sormak’ sorgulamanın temelinde vardır ve İlk Yıllar Programı da sorgulamaya dayalı bir eğitim sistemidir. Nitekim Köy Enstitülerinde cumartesi günleri yapılıp kurumdaki işleyişin ve kurum üyelerinin davranışlarının ele anılıp tartışıldığı toplantılar PYP’de haftalık kısa toplantılar (assembly) halinde vücut bulur.

Ezbere dayalı eğitim sistemimizin açtığı yaralar, sınavlarla tespit edildiği üzere ‘bilgi’ düzeyinde kalan kazanımlar, üst düzey düşünme becerilerine geçilemediği için sahip olduğu sayfalar dolusu bilgiyi hayatını kolaylaştırmak üzere kullanamayan beyni dolu gençlerimiz ve PISA gibi sıralamalarda sürekli aşağılarda çıkmamızdır bizi yeni felsefeler, programlar aramaya iten. Ancak üzücü olan şu ki IBO’dan yaklaşık kırk yıl önce çeşitli mecralarda geçen konuşmalarda temellerini attığımız bu sistemi gururla uygulayıp geliştirmek ve yaymak yerine ülkece milyarlarca dolar harcayarak yurt dışından satın almaktayız. Üstelik elimize hazır tarif olarak verilen ve başkalarının emin olduğu listeleri uygulamaya daha alışık olduğumuz için, bu kadar geniş tutulmuş bir çerçeveyi nasıl dolduracağımızı, yani nasıl yorumlayıp uygulamamız gerektiğini bilemediğimizden, bizlere ve kültürümüzün, tarihimizin inceliklerine her anlamda ‘yabancı’ kişilerden öğrenmeye çalışıyoruz. Oysa 1920lerde fikir bazında temelleri atılan, 1930larda geliştirilip ön hazırlıklarına ve pilot uygulamalarına başlanan ve beş parasız yola çıkan bu sistem tamamen bizim içimizden insanlarla bizim için yaratılmıştı.

Bir başka gerçek varsa o da Köy Enstitüleri sisteminin ülkesini, milletini seven, yurdunun geleceğini önemseyen, özverili öğretmenler ve yöneticiler sayesinde başarıya ulaştığıdır. Aynı durum PYP felsefesini yerleştirmeye çalışan günümüz okulları için de geçerlidir. En büyük direnç, felsefeyi içselleştirmek bir yana yönetim istedi diye uyguluyormuş gibi görünen öğretmen ve inançsız liderlerden gelmektedir. Oysa Köy Enstitüleri eğitmenlerinde aranan özellikler arasında da olduğu gibi bu tür okullarda eğitimci olabilmek için öğrencinin yaşam şartlarını iyi bilmenin yanı sıra önce köyün (okulun) kaderiyle kendi kaderinin ve bunlarla da devletin kaderinin birbirine bağlı olduğunu bilerek çalışabilmeli bir eğitimci ve eğitim yöneticisi (Altunya, 2005, s.44). Bu sebeple de bu tür görevler verilecek kişilerin sıradan yöntemlerle seçilmesi doğru değildir. Görevi yerine getirebileceği bilinen kişilere verilmelidir. Sonrasında, yönetim de devlet de bu kişileri desteklemelidir. Güvenceleri sağlanmalı, özlük hakları verilmelidir der Tonguç (Altunya, 2005, s.35).

Şu an birçok kişinin yeni icat edildiğini sandığı ve ‘needs analysis’ diyebildiği adımlarla başlayarak, John Dewey gibi son derece önemli bir eğitim kuramcısının ve gerek yurtiçi gerekse yurt dışı kurumlarda incelemelerde bulunan yerli ve yabancı nice değerin fikirlerini alarak yol alınan, kapsamlı eylem planlarıyla güçlendirilen, öğrenciyi merkeze alan ve eylemi ön planda tutan, özgürlükçü bu sistem bilgi bombardımanı yerine gerçek bir bilinçlendirmeyi, öğrenmeyi öğretmeyi ve harekete geçme özgüven ve yetisini aşılamayı amaçlayarak kurulmuştu. Köylünün bilinçsiz bir hayvan gibi çalışarak emeğinin sömürülmesini engellemenin önemi vurgulanıyordu. Ancak tüm dünyaya örnek olabilecek (belki de olmuş) olan bu ileri sistem Tonguç’un 1935 öncesi için söylediği gibi idarecilerin şahsi kaygıları sonucu yok edildi.

Ülkesini ve eğitimi sevmiş, gönül vermiş, çabalamış değerli insanlar İsmail Hakkı Tonguç, Hasan Âli Yücel, Saffet Arıkan ve diğer adanmış değerleri saygıyla anıyorum.

http://www.koyenstitulerivakfi.org.tr/FileUpload/ds12596/File/ko%C2%A6%C3%AAyenstitu%C2%A6%C3%AAleri11-63.pdf

PYP’yi Gerçekleştirmek: Uluslararası İlköğretim İçin Müfredat Çerçevesi (Ağustos 2008)

(Orjinali İngilizce olarak basılmıştır: Making the PYP Happen: A Curriculum Framework for International Primary Education, January 2007, Cardiff: IBO)

Öğretmen Yanlış Yapar mı?

Etiketler

Çocuklar, Öğretmen, Eğitim, Saygı, İnsan

Bilmediğiniz bir konuyu bir başkasına öğretebilir misiniz? Peki benimsemediğiniz bir kavramı savunup, içselleştiremediğiniz bir yaşam tarzını kitlelere yaymayı başarabilir misiniz?

Geçen hafta sonu İzmir’de yapılan eğitim konferansında gözlemlediklerim mesleğimizin geleceğini bir kere daha düşünmeme sebep oldu. Gerek organizasyon, gerek ana konuşmacılar, gerekse konular son derece kaliteliydi, ancak salonu dolduran kalabalığın tamamının öğretmen olduğunu düşünmek zordu.

Sekizde başlayan kayıt işleminin ona kadar sürmesine ve çok seri çalışılmasına rağmen, geç gelenler yüzünden ilk konuşmanın yarısını kaçırdık. Geç gelmeleri yetmiyormuş gibi uzun yoldan dolaşma cesaretini (ya da enerjisini) gösteremeyip bütün sırayı ayağa kaldırma hakkını kendilerinde gören, bununla da yetinmeyip bağıra çağıra konuşarak yerleşen kişiler gerçekten öğretmen miydi? Zamanı doğru kullanma ve başkalarına saygı gösterme tutum ve becerisini nasıl öğretir bu insanlar? Peki cesaret kavramını? Özgüveni ve birey olabilmeyi? Civcivlerini getirmiş tavuk gibi ‘sıra kapatan’ öğretmen gördüm: “Seda, sen en başa otur, ben de bu başa oturuyorum. Eşyalarınızı koyun, bu sırayı komple biz kapatalım.” Keşke gelmişken başka öğretmenlerle tanışıp fikir alışverişinde bulunmayı tercih etseydiniz…

Kişisel gelişiminde yol kat edemeden profesyonel gelişimine geçmiş gençler vardı: “Ya şimdi öğlen birlikte yemek yedik. Yanımızda ona da yer ayırmazsak ayıp olur. Bu duruma düşmek istemiyoruuum.”

Herkese çarparak yürüyenler, gürültü yapanları keskin ve yıpratıcı bir “şşşşşş” sesiyle susturup bir süre sonra kendileri gürültü yapmaya başlayanlar, konuşmacılardan çok konuşmasına rağmen anlatacaklarını bitiremeyenler, yüksek sesle esneyerek sıkıldığını belli etmekten haz duyanlar (üstelik en sağlam sunum sırasında), konuşmanın ortasında kırıta kırıta salonu terk edenler, öğleden sonraki sunumu izlemeyip yayınevlerinin tablet, vs armağan ettiği çekilişe gelenler (zaten belki de aslında sadece onun için gelenler)…

Eş zamanlı sunumlarda kendisi de konuşmacı olmuş bir öğretmenimiz bir başkasının sunumunu izlerken önce yanındakilerle konuştu, rahatsız olduğumuzu fark edince telefonunu çıkarıp twitter’a girdi, çantasından şeker bulup önüne, arkasına, yanına ikram etti, en son gördüğümde ise top patlatma oyununa geçmişti.

Derse girmeden önce her öğretmen çok ciddi hazırlıklar yapıp anlatacağı konuya hakim olana kadar çalışır. Peki dünya okulu (IB) olmak isteyen tüm okulların müfredatına girmiş saygı ve özgüven gibi tutumları, organizasyon becerilerini ve nicesini nasıl öğretiyorsunuz Sevgili Öğretmenlerim? İnanmadıklarınızı çocuklarınıza nasıl aktarıyorsunuz? Yoksa yeni nesil sanatçılardan sonra yeni nesil öğretmenler de mi rol model olduklarına inanmıyorlar?

İngilizce Öğrenmek İçin

Etiketler

Eğitim, İngilizce

Bu yazı, beşinci sınıfta okuyan öğrencilerim için yazılmıştır. Ancak ufak uyarlamalarla İngilizce öğrenmek isteyen herkesin kullanabileceği fikirler içerdiği için bu bloga alınmıştır.

Harekete geçmek için hep bir sebebe ihtiyacımız vardır değil mi? Dolayısıyla işe neden İngilizce öğrenmek istediğinize karar vererek başlayın. Sınıf geçmekten bahsetmiyorum. Sizin hayatınızda neden gerekecek? Örneğin futbolcu olmak istiyorsanız, yabancı bir takımda oynama ihtimaliniz olduğu için olabilir. Zorlandığınız zamanlarda kendinize amacınızı hatırlatın. Bunu kağıda yazıp her gün baktığınız bir yere asmak iyi olacaktır.

Dil öğrenme sürecinde hepimiz birer bebek gibiyizdir. Bebekler ana dillerini yavaş yavaş öğrenirler. Önce dinlemeyi, sonra konuşmayı, en son da okuma-yazmayı öğrenirler.

Dolayısıyla, her gün İngilizce birşeyler dinlemeyi yaşamımızın bir parçası haline getirmeliyiz. Mutlaka her seferinde bir çalışma kağıdınız olması gerekmez. Sadece dinlemek bile kulağınızın alışmasına, beyninizin bazı sesleri depolamasına sebep olur. Artık Internetten dünyanın her yerindeki radyolara ulaşılıyor. Amerikan/İngiliz radyo kanallarını dinleyin (pratik bir site: http://www.mikesradioworld.com/), İngilizce televizyon izleyin, izlemek istediğiniz filmleri İngilizce izleyin. Herşeyi anlamamanız çok normal. İlginizi çeken birşey varsa kaydederek baştan baştan dinleyebilirsiniz. Günümüzde birçok kitabın (örneğin the Prince and the Pauper gibi readerların) arka kapağına iliştirilmiş ses CDsi de var. Kitabı evde okurken bir yandan da dinleyin. İngilizce telaffuzumuzun anlaşılırlığı da duyduğumuzu anlama kapasitemiz de olabildiğince çok dinlemekten geçer. Ne bulursanız dinleyin. Örneğin ben evde çalışırken bile yabancı bir televizyon kanalını açık bırakırım. Ben dinlemiyorsam bile kulağım dinliyordur. Siz de böyle yapabilir, ya da sadece duyduğunuz tanıdık kelimeleri not alabilirsiniz. Çok sık duyduğunuz sözcüklerin anlamına bakabilirsiniz. Zaman zaman çalışma kağıtları ile de uğraşmak önemlidir tabii. Bu konuda hazırlanmış kitaplar var ama Internetten ziyaret edebileceğiniz listening siteleri de var. Ya da sevdiğiniz bir parçanın sözlerini Internetten çıkartırsınız, evde birisinden bazı kelimeleri daksillemesini istersiniz, sonra dinleyerek doldurmaya çalışırsınız. Zevk almak önemlidir.

Basitten başlayalım: İngilizce olarak kendinizi tanıtabiliyor musunuz? “Beşinci sınıfa gidiyorum” nasıl denir? Çok mu basit geldi? Güzel, o zaman ilginizi çeken herhangi bir konu hakkında beş dakikalık bir sunum hazırlayın ve sınıfa sunun. Örneğin sevdiğiniz bir besteciyi tanıtın bize. Köpeğinizin cinsi hakkında bir araştırmayı sunun. İsterseniz sadece ailenize sunun. Yabancı arkadaşlar edinerek sohbet edecek fırsatlar yaratın. Yazın hepiniz yabancı birilerini görebileceğiniz yerlere tatile gidiyorsunuz. Birileriyle konuşmaya çalışın. Yurt dışına giderseniz yabancılarla iletişim konusunda ailenize güvenmeyin. Bırakın onlar size güvensin. Onlar adına konuşmaları siz yapın. Eminim sizinle daha çok gurur duyacaklardır. Ayrıca siz de çok eğleneceksiniz. Türkiye’de elinde harita ile bir yerleri bulmaya çalışan yabancı insanlar görürseniz yardım etmeye çalışın. Samimi Türk arkadaşlarınızla konuşma pratiği yapabileceğiniz zamanlar belirleyin. Temanın “sadece İngilizce konuşmak” olduğu bir parti düzenleyin. İngiliz yemekleri yapıp haritalar filan da asabilirsiniz. İngilizce olarak Monopoly ve Scrabble gibi oyunlar oynayabilir, doğaçlama olarak mini tiyatro oyunları canlandırabilirsiniz. Ailenizde İngilizce bilenler varsa birbirinize destek olun ve her gün yarım saat İngilizce konuşma kararı alın. Konuşacak kimseyi bulamıyorsanız kendi kendinize konuşun. Merak etmeyin kimse size deli demez ama siz çok şey kazanırsınız. Örneğin bir şeyler yaparken sesli olarak ne yaptığınızı anlatın. Bunu anlatabilmek için kendinizi zorlayacağınız için hem daha iyi öğrenmiş olursunuz hem de nerelerde zorlandığınıza bakarak o konuda pratik yaparsınız. İsterseniz, konuşurken sesinizi kaydedip sonra kendiniz dinleyerek de yapabilirsiniz bunu. Ya da herhangi bir metni yüksek sesle okurken kaydedin sesinizi. Sınıfta hepimize metin okuyacak kadar zaman kalmayabilir. Evde yüksek sesle tekrar tekrar okuyun. Zor kelimeleri çalışıp bir daha okuyun. Ses kaydınızı öğretmeninize verirsiniz, o da size yol gösterebilir. Ayrıca İngilizce tekerlemeler okumanız da telaffuzunuzun gelişmesine yardımcı olur.

Kitap okumaya alışık değilseniz, önce başlangıç düzeyde (beginner) kitaplar alarak başlayın. Sizin ilginizi çeken öyküleri ya da hobilerinizle ilgili kitapları almanız her şeyden önemlidir. İnsan ilgi duyduğu, sevgi  beslediği bir konuda daha başarılı olur. Hangi konu ile ilgileniyorsanız o konuda yabancı dergiler takip edin. Bunları Internet üzerinden de yapabilirsiniz. İngilizce gördüğünüz herşeyi okumaya çalışın. Tabii ki kitap okumak Türkçe’de olduğu gibi İngilizce öğreniminde de çok önemlidir. Eğer elinizdeki kitap okuma-anlama pratiği yapmak için hazırlanmış bir kitap değil de bir öykü ya da romansa, kitap hakkında fikrinizi yazabilir, karakterleri hakkında yorumlar yapabilir, sonunu değiştirebilir, ya da siz soru çıkarabilirsiniz. En azından 5N1K soruları cevaplamaya çalışın: Kim hakkında; Ne oldu; Neden oldu; Nerede oldu; Ne zaman oldu; Nasıl oldu; gibi sorulara yanıt arayarak minik bir özet yapabilirsiniz. Bu soruların cevabını yazarak veya evde birisine anlatarak verebilirsiniz. Kitap dışında Internet üzerinden de reading çalışabilirsiniz. Üzerinde çalışacağınız metni önce mutlaka bir kere okuyun ki ne hakkında olduğunu anlayın. Önce sorulara bakıp cevap arayarak gitmeyin, yanıltıcı sorularla karşılaşabilirsiniz. Ders kitabınızdaki parçaları okumadan önce metni bir gözden geçirin: Başlığına, alt başlığa, resimlere ve resim altı yazılara bir göz gezdirin. Kurgu mu kurgu olmayan bir metin miymiş?  Okumaya geçtiğinizde yine süratli okumaya özen gösterin. Sürekli sözlük kullanmayın ama arada bilmediğiniz sözcükleri tahmin etme çalışması yapın. Bilmediğiniz herhangi bir kelimenin anlamını bulmaya çalışın. O sözcüğün öncesindeki, sonrasındaki tümceler ve paragrafın genel anlamı size yol gösterecektir. Daha sonra bir sözlükten kontrol edebilirsiniz.

Mümkün olduğunca çok sözcük öğrenmeye çalışın. Kendinize günlük ya da haftalık hedefler koyarak konuya ciddiyetle yaklaşın (“her hafta beş yeni sözcük öğreneceğim” gibi). Herkesin kendine özgü bir öğrenme şekli vardır. Siz nasıl daha iyi öğrenebiliyorsanız o yöntemi kullanarak kelime grupları çalışın. Hayvanlar, sporlar, ders isimleri, taşıtlar, karakter sıfatları gibi gruplar belirleyerek öğrenmeye çalışın. Örneğin odanızdaki bütün eşyaların İngilizcesini biliyor musunuz? Bilmiyorsanız sözlükten bakarak küçük kağıtlara yazıp üzerlerine yapıştırabilirsiniz. Böylece her gün okuya okuya, siz farkına varmadan aklınıza yerleşir. Kelimeleri nasıl öğrendikleri konusunda arkadaşlarınızla da paylaşımda bulunun. Belki sizin bilmediğiniz iyi bir yöntem biliyorlardır ve sizin de işinize yarar. Kelime öğrenme işini kartlar kullanarak, resmini çizerek, okuduğunuzda çıkan sesi birşeylere benzeterek, bağlantı kurarak da yapabilirsiniz. Bazılarınızın kelime defterleri var. Çalıştıkları sözcükleri kaydedip bu defterden çalışıyorlar. Ama unutmayın ki, istediğiniz kadar kelime yazın, eğer bu sözcükleri kullanarak tümce kurmaya çalışmazsanız, sık sık tekrarlamazsanız, bu kelimeleri kolay kolayöğrenemezsiniz. Kelimelerin anlamlarını öğrenmek için öncelikle İngilizce-İngilizce bir sözlük kullanın. Sözlüğünüz her zaman elinizin altında olsun. Zevk için bir kitap okuyorsanız, bilmediğiniz tüm kelimelerin anlamına bakmaya çalışmayın ama sözlüğünüz yine de çok merak ettiğiniz bir sözcüğün anlamına hemen bakabilecek kadar yakınınızda olsun ve çok sık karşılaştığınız kelimelerin anlamına sözlükten bakmaya üşenmeyin. Bir kelime aramıyorsanız bile ara sıra sözlüğünüzle oynamak, resimlerini incelemek size birşeyler öğretecektir. Bilgisayarda çalışıyorsanız online bazı sözlüklere başvurabilirsiniz: (http://dictionary.cambridge.org/ , http://www.ldoceonline.com/ , http://www.pidic.com/) Öğrendiğiniz sözcüklerin yanısıra hoşunuza gidecek deyimler de öğrenerek anlatımınızı daha da zenginleştirebilir, üretmekten keyif alabilirsiniz.

Yazmak, öğrendiklerimizi kullanmaktır ve dil öğrenmenin en iyi yollarından birisidir. Mutlaka çok düzgün kompozisyonlar oluşturmamız gerekmez. Cümle kurmak da yazmadır. Bir cümleyle başlayın: Nasılsın? Hava nasıl? Ne yapıyorsun? Ne yaptın? Neler hissediyorsun? Kime kızdın? Seyrettiğin film hakkında ne düşündün? Gittiğin cafe nasıldı? Ne yapmak istiyorsun? Ertesi gün bir cümle daha fazla kurmaya çalışın. Günlük tutun. Başka ülkelerden arkadaşlar edinip yazışın (penpal). Ya da free writing yapın. Yani kaleminizi deftere koyarak beş dakika hiç kaldırmadan aklınıza ne gelirse yazın. Kimsenin okuyup hatalarınızı düzeltmesi gerekmiyor. Ne kadar çok kendinize ait tümceler oluşturursanız, bu sürece o kadar alışırsınız. Bu durum konuşmada akıcılık kazanmanıza da yardımcı olur.

Ana dilimizde olduğu gibi İngilizce’de de düzgün konuşmak ve yazmak hepimizin dileğidir ancak dilbilgisi (grammar) konusunda takıntılı olmayın. Eğer sürekli yanlış yaptığınızı düşünürseniz konuşmaya ve üretmeye çekinirsiniz. Bizler risk almanın önemli olduğunu çok iyi bildiğimiz için konuşmaktan ve yazmaktan çekinmemeliyiz. Hata yapmamız çok normal. Siz konuştuğunuz zaman ne söylemek istediğinizi karşınızdaki anlıyor mu? İngilizce olarak söylediğiniz şeye cevap alabiliyorsanız anlaşılıyorsunuz demektir. Ne mutlu! Bu her şeyden önemli. Gerisi pratik yaparak gelir. Çok yavaş gelir. Yıllarla gelir. Grammar kitapları alırsınız, nerede sorununuz varsa çalışır, tekrar yazmayı / söylemeyi denersiniz. Sorunun nerede olduğunu çözemiyorsanız, bir kompozisyon yazıp öğretmeninize gösterirsiniz ve nerelerde sorununuz olduğunu öğrenip, çalışıp çözersiniz. Ama konuşmaktan çekinirseniz kolay kolay özgüveninizi geri kazanamazsınız. Zaten bir dili konuşmuyorsak onu bildiğimizi söyleyemeyiz değil mi? Türkçe’yi her gün konuşuyorsunuz. Konuşurken hiç hata yapmıyor musunuz? Hata yaparım diye susuyor musunuz? İngilizce de bir dildir, bir iletişim aracıdır.

Organize olmak önemlidir. Kendinize bir çalışma düzeni yaratın. Evde çalışırken, kendinizi mutlu hissettiğiniz bir yere yerleşin. Başlamadan önce ihtiyacınız olan herşeyi yanınıza alın. En sevdiğiniz kalemi kullanmak, bir içecek almak, hoş bir müzik dinlemek daha verimli çalışmanıza  yardımcı olabilir. Sevdiğiniz bir oyuncağa ders verebilirsiniz. Ancak dikkatinizi dağıtan birşey olursa ortamdan uzaklaştırın.

Düzenli çalışmanın önemli olduğunu unutmayın lütfen. Çalışmak, sadece ödev yapmakla olmaz. Öğretmenleriniz size ödev vermese bile derste yapılanları tekrarlayın, ekstra çalışma yapmak için aldığınız bir kitaptan bir sayfa çalışın, bu konuda hazırlanmış web sayfalarını kullanarak çeşitli çalışmalar yapın, İngilizce şarkılar dinleyerek anlamaya çalışın ve o parçanın öyküsünü yazın, free writing yapın, günlük tutun, sizden daha küçük sınıfta okuyan bir tanıdığınıza İngilizce çalıştırın ya da sadece İngilizce kitap okuyun onun için. Ama mutlaka her gün en az yarım saatinizi İngilizceye ayırın. Bir haftada 168 saat vardır ve siz eğer İngilizceyi sınıf dışında hiç kullanmıyorsanız, bu 168 saatin sadece 6.5 saatinde İngilizce çalışıyorsunuz demektir (bir ders saati 40 dakika). Ne kadar az değil mi? Sizce dil öğrenmek için yeterli bir zaman mı? Geri kalan 161.5 saat Türkçe çalışıyorsunuz (rüyalarınız da Türkçe) ve hala Türkçe konusunda da eksikleriniz var değil mi? Lütfen her gün en az yarım saat de siz kendiniz ekleyin. Çalışma hedefleri koyun kendinize. Dönüşümlü düşünen olmak ne demek? Durumunuzu gözden geçirip daha iyiye gitmek için eylem kararı almak ve uygulamaya geçmek değil mi? Nerelerde sıkıntınız olduğuna bakın ve bu konulara daha fazla yoğunlaşın (sadece belirlemek yetmez, harekete geçmek gerek: Think – Act – Reflect).  Ne yapmanız gerektiğini yazdığınız halde nasıl yapacağınızı bilemiyor, gerekli materyale ulaşamıyorsanız öğretmenlerinize danışmaktan çekinmeyin.

Bir dili öğrenebilmek için dört beceriye de yer vermeniz gerekir çalışmalarınızda: Reading, Listening, Writing, Speaking. Writing konusunda zorlanıyorsanız, sadece sürekli yazı yazarak bunu aşmanız zordur. Çünkü kitap okuyan insanlar yazılı anlatımda daha başarılı olurlar, anlatımları daha etkili ve kendine özgü olur. Ne kadar çok İngilizce bir şeyler dinlerseniz, sizin anlatımınız da o kadar güçlü olur. Okuma alışkanlığınız yoksa konuşurken anlatacak bir şeyler bulamayabilirsiniz. Anlatacaklarınız varsa ama sözcük dağarcığınız yeterli değilse anlatımınız kısır kalır.