İşte Bu Bizim Hikayemiz

Etiketler

Farklı Görüşler, Güzellik, Hayat, Kadın

Merve, parkta erkek arkadaşıyla bir şeyler içip laflıyor. Sokaklara bırakılan boş şişeleri toplayarak parasını kazanan amcayı da davet etmişler masalarına, en üst perdeden sözcükleriyle siyah tutkusunu anlatıyor: “Ben tam bir siyah aşığıyım yani. Her şeyimi siyah yapabilirim. Bir kere siyah giyen güzel olur mesela. Asil renk. Mümkün olsa evin duvarlarını bile boyayacağım siyaha. A-şı-ğım ya.” Bir sayfa süren tutkulu aşk öyküsü sona erince şişe toplayıcısının yanıtı tek sorudan oluşuyor: “Doğal sarışın değilsin sen değil mi?”

Pınar, haftada iki kez kuaföre uğramazsa içi rahat etmiyor. Evlenip saçlarını süpürge edeceği erkeğini arıyor.

Ahu, okulun ilk günü karşısına dizilen öğrencilerine ilk dersini veriyor: “Ben sizlere olan saygımdan giyinip süslendim, sabah erken kalkıp kuaföre gittim ve karşınıza güzel çıktım. (İlk sınavlardan sonra Ahu’da saygıdan eser kalmıyor.)

Ayla Hanım, yeni çıkan zıbızıt ürünü ile başlıyor güne. Herkese de öneriyor çünkü cildi ışıl ışıl oldu, beş yaş gençleşti. Funda Hanım da o markayı kullanıyor ama bu konuya çok da takılmıyor çünkü akıllı telefonuyla cilt kusurları sorun olmaktan çıkıyor.

Murat Bey, çıtır sevgilisiyle Phuket’e uçuyor. Yaptığı reklam kampanyasıyla zıbızıt ürünlerini öyle bir patlattı ki ceplerini boşaltacak yer arıyor.

Pembesu, ceplerin boşaltılacağı çıtır sevgililerden olabilmek için daha kırmızı ruja bulanıyor, ekmeğine kalça sıkılaştırıcı sürüp yiyor, doğru kombinlerle doğru yerlerde bulunuyor.

‘En Bi Farz Benim Tarz’ yarışmasını Türk ekranlarına kazandıran başarılı medya patronu Usanç Bey, daha şiddetli kavgacılar arıyor.

Tuğçe, bin liralık çantayı 950’ye kapatarak hayatının başarısına imza atmanın gururuyla en yüksek sesle çemkirme ve göz belertme hakkını elde ediyor. (Zaten diğerlerinin böyle bir çantası olmadığına göre en güzel kızın kendisi olduğunu biliyor.)

Kasınç Bey, kadın dünyasının ve modanın en doğrularını bilen ulu erkek statüsüyle karşısındaki kombin zombilerine kusuverecekmiş gibi bakıyor.

Silikon Hanım’ın protez tırnakçısıyla randevu saati geldiği için televizyonun karşısından kalkmak zorunda kalıyor. Bedenini en arzu edilir hale getirecek pahadaki parfümünle yıkanıp çıkıyor. Açık kalan televizyonu kapayan Döndü Abla, temizliğe başlamadan önce sehpanın üstünde duran gazetenin ‘Güzellik’ ekine göz atıyor: ‘Meme Estetiği, Burun Estetiği, Saç Botoksu’. Usulca aynaya yanaşıp yemenisini sıyırıyor. Tedavi parasını denkleştirmesini sağlayan bu ailenin yanında çalışacak kadar şanslı olduğu için öyle mutlu ki saçsız başına botoks yaptıramadığına üzülemiyor. Elini boşlukta sallayarak bir “amaaan” çekiyor. Temizliğe başlamak için pencerelere yanaşınca yan villadaki Şirin Hanım’ı görüyor.

Şirin Hanım, üç günlük detoks diyetinden sonra kendini ödüllendirerek masasını donatmış, kadın programı izliyor. İki hanım ve bir bey kadınların kim için süslendiğine yanıt arıyor: kendisi için mi, eşi için mi, diğer kadınlar için mi?

Aynı tartışmayı Hatice Hanım da dinliyor. Dansöz kıyafetine tek tek diktiği payetlerden gözleri öyle yorgun ki nihayet bitirince o da kendini ödüllendirerek iki dakika dinleniyor. “Kim için olursa olsun, yeter ki süslensinler de biz de dikişten üç-beş kuruş kazanmaya devam edelim”diye geçiriyor içinden. Geleni-gideni olmadığı için günlerdir üzerinden çıkarma gereği duymadığı pijamayı çıkarıp pantolonunu giyiyor, elindeki işi sahibine teslim etmek üzere yola düşüyor. Ilış-tıkış otobüste tutunmaya çalışırken saçını kim için topuz yaptığını pek düşünemiyor.

Şirin Hanım emin: “Tabii ki kendim için süsleniyorum ayol.” Tam tatlısına uzanırken eşi arıyor: “Akşam bizim otelin yemeği olduğunu unutmadın değil mi?” Yemek mi? Kalk Şirin! Ev sahibesisin. Tolga Bey’in eşisin. Etrafı fıstık gibi güzel, paragöz kız kaynıyor adamın. Bak Reklamcılar Kralı Murat Bey’e, otuz yıllık karısını çatır çatır boşadı, çıtırlarla gününü gün ediyor. Zengin koca tavlamak işin yarısıysa evliliği korumak da diğer yarısı. Adamın yanına yakışmalı, onu taşıyabilmelisin ki gözü kaymasın. (Sonuçta yine kendisi için süsleniyor.)

Hatice Hanım’ın gözlerini kaybetme pahasına ince ince işlediği nar kırmızısı, albenili kostümüyle Şirin Hanımların otelinde raks eden Sevcan, gürül gürül kuzguni saçlarıyla zengin davetlilerin fakir gözlerini doyuruyor. Dansını izlerken tüm yaşamının gizini ortaya seren hırs dolu kadın ve erkek bakışlarından sıyrılıp ıssız yatağına uzandığındaysa o deli dolu akan saçları okşayarak sakinleştirecek bir elin huzurunu arıyor.

Aynı apartmanda oturan bir kadın o akşam ilk defa yüzündeki kırışıkları fark ediyor. Kahkahalarla geçirdikleri koca bir ömrün ardından aniden göçüp giden Kemal Bey’in varlığında hiç farkına bile varmadığı gülme çizgilerini.

Alt katında yaşayan Ahu Öğretmen, maaşıyla ayın sonunu getirememekten dertli, boyası gelmiş saçları ve zıbızıtsız kalmış suratıyla parkta oturuyor. Yarın okula gitmek istemeyecek kadar özgüvensiz hissediyor. Yandaki bankta oturan kızın yeni boyanmış saçları canını sıkıyor.

Yandaki bankta oturan Merve, Ahu’nun sarsılan özgüvenini göremeyecek kadar meşgul. Arkasında kalan mekana yanaşan spor arabayı görmeye çalışıyor. İçinden çıkanların zıbızıtlı Ayla Hanımın meşhur kızları olduğunu anlayınca öyle bir fırlıyor ki ayağının dibindeki boş şişeyi almaya çalışan adamı deviriyor.

– Aman kızım, dikkat et!

– Ay kusura bakma amcacım.

– Ah sen miydin kızım? Siyah saçlı olmuşsun, tanıyamadım.

– Ya evet, sarı saç şişman gösteriyordu. Zaten fazlam var üç kilo diye canım sıkılıyor.

– Üç kilo versen mutlu mu olacaksın?

– Herhalde amca, baksana şu kızlara ya, Victoria kızı gibiler valla. Erkekler dört dönüyor etraflarında.

– Gerçek sevginin bu söylediklerinle hiçbir ilgisi olmadığını bilecek kadar akıllı bir kızsın sen. Kaldı ki erkekler etli-butlu kadınları beğenir aslında. Zaten hayatı güzelleştirmeme yardım eden hanımın üç kilosunu da görmem ben. Lekesiyle, kırışığıyla, beyaz saçı ve göbeğiyle yaşamdan zevk alan, gözlerinin içi gülen, sevgisini esirgemeyen, ‘gerçek’ bir kadın dünya güzelidir bana sorarsan.

– Öyle mi diyorsun?

– Bir takım insanlar kendi yarattıkları kusursuz güzellik tanımına sizleri de inandıracak ki cebinizdeki paraları kendilerine aktarabilsinler. İyi geceler kızım.

Adam çöpten gazeteye sarılı bir şişe çıkarıyor. Şişeyi alıp gazeteyi atıyor. İki bankın ortasına düşen yırtık gazete sayfasında şu sözcükler seçiliyor: ‘Meme ….. Burun ….. Saç …..’

Reklamlar

Açılım Şart mı?

Etiketler

Çocuklar, Cinsellik, Eğitim, Facebook, Kadın, Sosyal Medya, İnsan

Bir arkadaşım bana kadınların neden bu kadar açık giyinmeye başladığını sordu. Kendini sorumlu hissettiği kişiler için duyduğu kaygıyla sorulmuş bu sorunun sahibinin iyi niyetinden eminim. Ancak sorunun yanıtı bir çırpıda verilemeyecek kadar muhtelif. Açılmanın dereceleri var, farklı sebeplerle açılanlar var, bir de ‘açılma’ kavramını bilmediği için farkında olmadan açılan var.

Her şeyden önce, ‘sergilemenin’ normal kabul edildiği bir ortamın etkisindeyiz. Amerikan parmağından bahsediyorum tabii ki. Eskiden magazin basını sanatçı kovalardı bikinili fotoğrafını çekeceğim diye. Şimdi üstsüz güneşlenme pozlarını şarkıcılar kendileri paylaşıyor sosyal medya hesaplarından. Selfie’den çok belfie çekimleri beğeni alıyor. Çoktan tükenmiş olan Amerikan müzik piyasası popo sallama klipleriyle paraları götürmeye devam ediyor. Şarkıcılar sahneye bir hayranını çıkarıp deyim yerindeyse sevişiyorlar. Gençlerimiz tüm gün daracık elbiselerle çekilmiş kaide fotoğraflarına ve takır takır sallanan kalçaların ağır çekimde verildiği kliplere bakıyorlar. Sınıf arkadaşlarının bu kadınları beğendiğini gören kızlarımızın rekabete hazır iç güdüleri atağa kalkıyor ve farkında olmadan bir yarışa giriyorlar. Dudaklar ve popolar ördekleştiriliyor, şortlu resimler açık hesaplardan dünyaya servis ediliyor.

Gençlerin bu hallerini gören koca kadınlar bile farkında olmadan bir rekabet ortamına sürükleniyorlar. Öyle ya, biz daha ölmedik. O gencecik çocukların fotoğrafına mı bakılır, yoksa tamamen gelişmiş parçalardan oluşan gerçek bir kadın resmine mi? Akıllı telefon üreticileri kırışıklık, tombul yüz ve yorgun göz problemini ortadan kaldıracak kadar akıllı olduğundan ‘yaşlı çıkma’ sorunumuz da yok nasılsa.  Çekip çekip koyun. “İşte bugün de böyleydi” mesajıyla bikinili pozlarını nete koymayı çok ‘normal’ bulan insanlar ‘o zaman neden işe ya da çarşıya da bikiniyle gidemediğimizi’ hiç düşünmüyor. Bir de sosyal medya davranışlarıyla çocuklarının yani çocuklarımızın hayatını nasıl etkilediğini…

Öğrencinin başarısını çıkartma vererek ödüllendiren öğretmene kızarsınız, sonra çocuğunuzun resmini paylaşıp kaç beğeni aldığını birlikte sayarsınız. İki çocuğunuzun fotoğrafını ayrı ayrı paylaşır, beğeni sayılarındaki farkın onları nasıl etkileyebileceğini göz ardı edersiniz. Genelgeçer ‘güzellik’ anlayışına ulaşasıya oynanmış fotoğraflarınızla yaşlanma sürecinin doğallığını kabullenemeyen bir nesil yaratırsınız. Meyhaneye, gece kulübüne, geneleve götürmeyi aklınızın ucundan geçirmezken ellerine verdiğiniz ‘oyuncaklarla’ her gün o sakıncalı dünyaya maruz kaldıklarını fark etmezsiniz. Benim bile görmeye dayanamadığım paylaşımların cirit attığı feysi kullanabilme yaşının neden 13 olduğunu hiç düşündünüz mü?

Küçücük kız çocukları bile fotoğraf çekileceğini fark edince popoyu fırlatıveriyor dışarı. Ailesi gülüyor. Yetişkinler şaşkın. Çocuğun ‘ezik’ diye anılmasını istemiyor.

Bir öğretmen arkadaşım feyste beğenince benim de görmüş olduğum eski bir öğrencimin fotoğrafı karşısında ağzım açık kaldı. Kızı tanımasam resimdekinin o olduğuna inanacağım. İnceltilmiş yüz, pembeleşmiş dudaklar, tam hoşa gidecek türden sorun çıkarmayacak şapşal kız bakışı, yol gösterici kurdunu bekleyen şaşkın kuzu ifadesi. Arkadaşları tarafından o kadar aşağılanan bir çocuk ki muhtemelen annesi destek oldu bu fotoğrafın ortaya çıkması konusunda.

Artık ipin ucunun kaçtığının ve bu saatten sonra bazı şeylerin durdurulamayacağının farkındayım. Ama onlar bizim yavrularımız ve biz onları korumak zorundayız.

‘Açıklık’ ile zoru olan bir insan olmadım hiç. Elinin görünmesiyle bacağının görünmesi bir benim için. Ama karşımızda böyle bakmayan koca bir güruh var. Bizim izlediğimiz klipleri ve daha fazlasını izleyen, gördüğü fotoğraflar karşısında şaşalayarak tüm o bakış ve duruşu ‘istekli’ olmaya yoran, azıcık fazla et görse davetiye çıkardığımızı düşünen bir sapık sürüsü.

Sevgili iyi niyetli annecim, 12 yaşındaki kızının böyle bir fotoğrafını çarşıda gördüğün bir grup kıronun eline tutuşturur muydun? Hoşlandığı erkeğin dikkatini çekebilmek için o elbiseyle yüzlerce kişiye bedenini sergileyen güzel kız, aynı kıro grubunun önüne geçip belfie pozunu gülümseyerek verir miydin? Jennifer Lopez ve kalçası, sizler izlediğiniz için elde ettiği paralarla aldığı arabaya atlayıp korunaklı malikanesine çekildiğinde siz ve kalçanız ülkem gerçeğiyle baş başa kalıyorsunuz. Modern dişiliğin sembolünü şort sananlar, kadın haklarını savunmayı şort eylemi yapmaktan öte götüremeyenler, ülkeyi sosyal medya üzerinden kurtaranlar, toplu taşımadan haberi olmayan cipli gençlik! Bir kerecik Ankara’da ya da İstanbul’da kalabalık bir otobüste ayakta kalın bakalım düdük gibi şortunuzla, hala genç kızlarımızı gaza getirecek misiniz.

Ben de isterdim cinsel sorunlarını aşmış, sağlıklı ve modern bakabilen bir toplumda yaşamayı. Ama elimizde olan bu ve sanal dünya ürünleri gibi davranamayız. Sevgili erkek arkadaş! Yanındaki kız senin için giyindiyse, gece vakti yalnız bırakmayacaksın. Sevgili genç kız! Gerçek dünyada sergilemekten çekineceğin davranışları sanalında da yapmayacaksın. Sevgili yetişkin! Ezik kalmasından ürktüğün çocuğuna doğruları anlatacak ama tehlikeyi de kavratacaksın.

Kocaman kadınlar yaptıklarından kendisi sorumludur ama çocuklarımız hepimizi ilgilendirir. Başlarına bir şey gelince sosyal medyayı inletmek yerine gelmeden önce önlem alalım.

 

Sırp Kızları Çok Rahat Aaaaabiiiii

Etiketler

Belgrad, Kadın, Sırbistan

Belgrad gezisi öncesinde Internette araştırma yaparken bu kente dair Türkçe olarak yazılmış blog yazısı sayısı beni hayrete düşürdü. Birçok ülke hakkında doğru dürüst Türkçe kaynağa bile ulaşamazken bunca insanın Belgrad’a gitmiş ve bir de üşenmeden yazı yazmış olmasına çok şaşırdım. Okumaya başlayınca içeriklerin yakınlığı dikkatimi çekti önce, sonra da olay netleşti zaten. Giden gençlerin birçoğu gizli bir cennet keşfetmişçesine gece hayatına akmaya gidiyormuş. Yani Sırp kızlarına.

 

Okuduğum şu yorumla saçlarım diken diken olunca tekrar yabancı kaynaklara döndüm zaten: “Sırp kadınları gerçekten çok güzel ve rahatlar. Hemen gülümsüyorlar. Kendini dünya güzeli sanan Türk kızları gibi selam verdiğine pişman etmiyorlar. Ama kızlar, maalesef erkekleri yakışıklı değil.”

 

Be Allah’ın kulu, sen hiç aynada kendine baktın mı diyeceğim de, “paşam, aslanım, koçum” diye büyüyen oğlan çocuklarımızın kendilerini bir tavus kuşu kadar büyüleyici görmeleri normal tabii. Prenses olarak büyütülmüş bir kız çocuğundan pati yiyince kelle uçuracak kadar sinirleniyor muhteşem Sülümanlar. O yüzden de ecdadına hak verip Sırbistan seferinden boş dönmemeye çalışıyorlar.

 

Peki çok mu güzel Sırp kadınları? Evet güzeller. Ama çok uzun boylu oldukları için ya da sarışın ve hokka burunlu oldukları için değil, çok zeki, kültürlü, donanımlı oldukları, dolu bir kafanın göstergesi olan zehir gibi delici bakışları için güzeller. Hayatlarına sahip çıkıp hem çalışmanın hem de eğlencenin hakkını verdikleri için güzeller. Özgürlüklerinin kıymetini bildikleri için güzeller. Parkta satranç oynayan amcaların onları rahatsız etmeyeceğini bildikleri için güzeller. Ayrıca, spor yapmak ve sağlıklı beslenmek yaşantılarının vazgeçilmezi olduğu için son derece atletik vücutlarıyla sahilde cüretkar slip mayolarla salınan (uzun paçalı donlarla değil) çekici erkekleri gibi kadınlarının da vücudu gayet bakımlı.

 

Çok mu rahatlar? Sokakta üstünüze atlamıyorlar. Seviyesiz bir yılışıklık sergilemedikleri gibi böyle davranan bir erkek aramadıklarını da belli ediyorlar. Sorularınızı düzeyli bir şekilde yanıtlarken ciddiyetle esprilerini de yapıyorlar. Gayet iyi olan İngilizceleriyle bilgi birikimlerine ve iş becerilerine hayran bırakıyorlar. Birçok Türk genci İngilizce bilmeden Belgrad’a giderken bu insanlar tatile Türkiye’ye gelecekleri için ya da Türk arkadaşları var diye dilimizi öğreniyorlar. ‘Kalemeydan’, ‘çorba’ ve ‘börek’ kelimelerinden değil, dili konuşmaktan bahsediyorum. Ve evet eğlenmeyi de çok seviyorlar. Zaten ucuz olan ülkede alışverişlerini yapıyor, giyinip süsleniyor, buluşup sohbet ediyor, gecenin geç saatlerine kadar sokaklarda dolaşıyorlar. Kız-kıza gece kulüplerine de gidiyor, sahilde tangayla paten de kayıyorlar. Çok güzel değil mi? Kardeşinizin ya da kız arkadaşınızın kalça altlarını açıkta bırakan bir şortla gecenin bir yarısı eve tek başına dönmesini nasıl karşılardınız? Durun ben söyleyeyim, ona güveniyorsunuz ama çevreye güvenmiyorsunuz değil mi? Erkeklerin nasıl düşündüğünü biliyorsunuz çünkü. Açık giyinsek kapatırsınız, kapansak başkalarının açıkta kalan yerlerine bakarsınız. Kapansan Kezban, açılsan yollu. Rahat cinsel ilişkiye girsin istersiniz ama evlenmek için girmemişini ararsınız. İki sırıtsa iş atıyor dersiniz. Ne yapsın Türk kızı? Dört taraftan hissettiği baskıyla bedenen de ruhen de küçüldükçe küçülüyor.

 

Belgrad sokakları geceleri kadın kaynıyor. İşinden gücünden ya da eğlencesinden dönen, rahat giyimli kızlar. Gündüz ayrı gece ayrı davranılması gerektiğini düşünmeyen huzurlu görünümlü hanımlar. Lütfen İstanbul’da yaşayan bir kadının kendisini koruyabilmek için ne kadar çaba harcaması, dolayısıyla gergin bir hayat geçirmesi gerektiğini aklınızda tutabilir misiniz? Siz olsanız yanınıza gelen tanımadığınız erkeğe gülümser miydiniz? Olayı tecavüze vardırmaya gerek yok. Çoğu Avrupa ülkesinde ve Kuzey Amerika’da gece barda eğlendiğiniz adama “iyi geceler” deyince gitmesini bilirken, sırnaşık Tarık Akan’ın sonunda mutlaka kızı kaptığı filmleri izleyerek büyümüş Türk erkekleri lambaya yapışmış sinek gibi kalıyorlar. Biz de, gelmesinler diye ışığımızı hiç açmamayı tercih ediyoruz. Çünkü dünya güzeli olmadığımızı unutarak yapışan seviyesiz erkek sürüsünden çok rahatsız oluyoruz. Oysa son yıllarda beni en etkileyen davranışlardan biri hiç tanımasam da kalitesini görebildiğim bir erkekten geldi ve içtenlikle gülümserken ağladım. Sizin Sırp kızlara yakıştıramadığınız erkeklerden Vladimir, darbe ertesi uçak bulamayıp ülkemize dönemeyince evinin kapılarını sonuna kadar açarak ücretsiz kalmamızı teklif etti tüm içtenliğiyle. Siz insan gibi düzeyli davranıp başkalarının sınırlarına saygı gösterdiğiniz sürece onlar da size öyle davranıyor. Ama kuyruğuna basarsanız bütün kediler ısırır.

 

Sadece kızların değil tüm Belgrad nüfusunun hedonist bir halk olarak tanındığını bilip bu denli güzel bir mutluluk anlayışının ve yaşama keyfinin nereden geldiğine yoğunlaşabilirseniz hepimiz için hayırlı olabilir. Hadi dil öğrenme gereği duymuyorsunuz ama gitmeden hiç olmazsa tarihe dair birazcık araştırma yapabilirseniz belki kızlar sizden etkilenebilirler. Yıllarca Avusturya’ydı, Macaristan’dı, Osmanlı’ydı, yaşananlardan bahsetmiyorum. Dünya Savaşları ve Balkan Savaşları konusundaki ders notlarınızı gözden geçirerek başlayın. ‘Partizan’ın sadece bir futbol takımı olmadığını bilin. Yugoslavya’yı, Tito’yu ve Tito sonrası dönemi de bir araştırın bakalım bu insanlar neden barış döneminde hayata sımsıkı sarılmış olabilirler. Şu an hüküm süren huzurlu havayı güler yüzle ciğerlerine çekme sebepleri ne olabilir.

 

Tabii yazılanlar asla bir toplumun tamamı için geçerli olmayacaktır. Madalyonun öbür yüzüne de bakmanız ve dikkat etmeniz gerek. Her toplumda olduğu gibi, daha lüks ya da daha rahat bir hayat yaşayabilmek için arayışta olan kadınlar ve tabii erkekler var. Rahatlık peşindeyken huzurunuz tamamen kaçabilir. Anlıyorum, cinselliği aşamazsak sağlıklı bir toplum olamayacağımızın bilincinde olduğunuzdan bireysel bir arayış içine girmişsiniz. Bakkala ekmek almaya gitmeye üşenirken pasaport alıp Sırbistan’a gitmeniz takdire şayan ama Türk kızlarına laf edeceğinize biraz kendinize çekidüzen verip biraz da onları anlamaya çalışırır ve yüklerini hafifletirseniz birlikte hayatı daha yaşanır hale getirebilirsiniz. Sonuçta ne uzun bacak ve mavi göz bizi kurtaracak ne de üçgen vücut ve baklavalar.

 

Erkeklerimizin desteği olmadan Türk kadını rahatlamayacak. Biz rahatlamadıkça da siz mutlu olamayacaksınız. Karşı duracağımıza yanyana hareket edersek belki bir gün biz de tüm kabuslarımızdan kurtulup hayata dört elle sarılabiliriz de gerçekten rahat insanlarımız olur.

Kadınlar 7: Halide Edib

Etiketler

Atatürk, Halide Edib, Kadın, Nazım Hikmet, Yazarlar

1884’te İstanbul’da doğan yazar, gazeteci, çevirmen, hatip, akademisyen, öğretmen, müfettiş, onbaşı, milletvekili, anne Halide Edib’in çeşitli ülkelerde, kentlerde ve cephede geçen yaşamı 1964’te yine İstanbul’da son buldu.

II. Meşrutiyetin ilanıyla yazarlığa başlayan Halide Edib yirmibir adet romanın yanı sıra öyküler, tiyatro oyunları ve inceleme yazıları yazarak Tük edebiyatında önemli yer edindi. Eserleri ülke sınırları dışında da okundu. Ayrıca opera librettosu ve eğitim kitabı da vardır.

 

Babası, Sultan II. Abdülhamit döneminde Padişah Hazinesi Katipliği ve Reji Müdürlüğü yaptı. Annesi, Halide küçükken veremden öldü. Onbir yaşından genç öğrenci almayan Amerikan Kolejine gidebilsin diye hem başka eve taşındılar hem de yedi yaşındaki Halide’nin yaşını büyüten yeni bir nüfus kağıdı çıkardılar ancak küçük yaşından dolayı Halide’yi çok zorlayan bu ilk Kolej deneyimi ancak bir yıl sürdü ve Halide’nin anlatış şekliyle ‘irade ile’ mektepten çıkarıldı. İrade ile kastedilen padişah buyruğu idi ve ‘Hristiyan okullarında Müslüman çocuklar okuyamaz’ fermanıyla okuldan ayrılmak zorunda kalmıştı.

 

Evde özel dersler aldı. İngilizce öğrenirken kitap çevirdi ve bu başarısı Sultan Hamid tarafından Şefkat Nişanı ile ödüllendirildi. İleriki yıllarda Amerikan kolejine (sonraları Robert Koleji olan Üsküdar binası) geri dönme şansı elde etti ve hem zeka hem de bilinç düzeyi yaşıtlarının ilerisinde bir birey olarak kolejin sunduğu nimetlerden çok iyi bir şekilde yararlandı. Robert Lisesinden diploma alan ilk Müslüman kızlardan biri oldu.

 

Okulu bitince, Matematik Öğretmeni Salih Zeki Bey’le evlendi. Arkadaşlarının hiç evlenmez dediği Halide kendisi onyedi yaşındayken ilgi duyduğu kırk yaşındaki bu Matematik dahisinin ikinci eşi olmayı kabul etti. Evlilikleri süresince Zeki Bey’e çeşitli çalışmalarında ve Kamus-u Riyaziyat (Matematiksel Bilimler Sözlüğü) adlı eseri yazmakta yardım etti. Ayrıca ünlü İngiliz matematikçilerin yaşam öykülerini Türkçe’ye çevirdi. Sultan Abdülhamid’in de sevdiği Sherlock Holmes ve Hamlet çevirdiği diğer eserlerdendir. İngilizce, Fransızca, Arapça ve Yunanca biliyordu. 1910 yılında Salih Zeki Bey’in ikinci eş alma isteğini kabul etmeyince dokuz yıldır ‘Halide Salih’ olarak sürdürdüğü hayatına nokta koydu.

 

1908’de II. Meşrutiyetin ilanının ardından Tevfik Fikret’in çıkardığı Tanin Gazetesinde ilk yazısı çıktı. Kadın haklarıyla ilgili yazılar kaleme alıyordu. 31 Mart ayaklanması sırasında aldığı ölüm tehdidi içeren mektuplardan duyduğu endişeyle iki oğlunu da alıp Mısır’a, oradan da İngiltere’ye gitti. Orada tanıştığı Russell gibi değerli kişilerle sohbetler bildiği yolda ilerlemesine ve sağlam duruşunu beslemesine sebep oldu. 1909’da döndüğü İstanbul’da yazmaya devam etti. Bu arada, kız öğretmen okullarında öğretmen ve vakıf okullarında müfettiş oldu. Bu görevleri sayesinde İstanbul’un eski semtlerini, arka mahallelerini tanımış oldu.

 

1910 yılında çıkan ‘Seviyye Talip’ adlı feminist romanı nedeniyle eleştiri yağmuruna tutuldu. Tabii ki yılmadan yazmaya devam etti.

 

 

Balkan Savaşı yılları sırasında kurulan Kadınları Yükseltme Derneği’nin parçası oldu. 1913’te savaş sona erdiğinde Halide Hanım Müfettişlik görevindeydi.

1916’da okul açmaya Lübnan’a ve Suriye’ye gitti. Arap eyaletlerinde iki kız okulu ve bir yetimhane açtı. Bu arada Bursa’da aile doktorları olan Abdülhak Adnan Adıvar Bey ile evlendi (1917).

1918’de Türk orduları Lübnan ve Suriye’yi boşaltınca O da İstanbul’a döndü, Batı Edebiyatı okutmaya başladı.

Türk Ocaklarında çalıştı. Köycüler Cemiyeti Başkanı oldu. Ülkesini çok sevdiği için hep bir çıkış yolu aramakla meşguldü. Milli Mücadeleyi en önemli meselesi haline getirdi. Karakol adlı gizli örgüte girdi. Anadolu’ya silah kaçırılması işinin bir parçası oldu. Başyazar olarak gazete yazılarına devam etti. İstanbul’da halkı ülke işgaline karşı harekete geçirmek için konuşmalar yaptı. 19 Mayıs 1919’da yapılan Fatih mitinginin ilk konuşmacısı olarak yaptığı halka seslenişle belleklerde derin iz bıraktı. Sultanahmet mitingindeki konuşmasında doğal bir şekilde ağzından dökülen şu söz ise kitaplarda yerini aldı: “Milletler dostumuz, hükümetler düşmanımızdır”.

 

1920’de İstanbul İngilizler tarafından işgal edildiğinde pek çokları gibi Halide ve eşi hakkında da idam kararı çıktı. Padişahın onayladığı kararda idama mahkum edilen ilk altı kişi arasında şu isimler vardı: Mustafa Kemal, Adnan ve Halide Edib Adıvar.

 

1921’de orduya katılmak istedi ve bu dileğini Mustafa Kemal’e bildirince cephede görev aldı. Sivil olmasına rağmen Sakarya Savaşında aldığı onbaşı rütbesiyle savaşta yer alan Halide Edib cephede Mustafa Kemal’in yanında görev yaptı, savaş kahramanı sayıldı ve başçavuşluğa terfi etti. Kurtuluşumuz uğruna Atamızın yanında çarpışmaktan geri kalmayarak İstiklal Madalyasına hak kazanan çağının ötesindeki bu kadın gerekli gördüğünde Mustafa Kemal’le fikir ayrılığını da yüreklilikle ve iyi bir savunmayla dile getirdi. Ülkesinin refahını ve gelişimini her şeyden üstün tuttu.

Halide Edib’in Ankara Kızılay Başkanlığı yapma ve ABD Williamstown Siyaset Enstitüsünde Konferans Başkanlığı yapan ilk kadın olma gibi özellikleri de vardır. Savaş yıllarında Anadolu Ajansının kurulmasında rol almıştır. Yine o yıllarda yaptığı gazetecilik ve savaşa dair kaleme aldıklarıyla ortaya çıkmış romanları sayesinde o dönem yaşananlar hakkında daha belirgin bir resim elde etmekteyiz. Ayrıca ömrü boyunca kadının eğitilmesi ve toplumsal konumuna değinmiş, İngiltere gibi ülkelerde bile kadın-erkek eşitliğinin henüz gündeme geldiği (suffragette) bir dönemde kadın hakları savunuculuğu yapmıştır.

 

1926-1940 arasında yurtdışında geçirdiği yılları konferanslar vermesini, İngilizce eserler yazmasını ve böylece zamanının dış ülkelerde en çok tanınan yazarı olmasını sağladı.

 

İstanbul Üniversitesinde edebiyat profesörü olmuş ve İngiliz Filolojisi Kürsü Başkanlığı yapmış akademisyen Halide Edib 1950’de meclise girmiş bir milletvekili idi.

 

Aynı ideolojiye sahip olmadığı Nazım Hikmet’in hapiste yatması bile ağrına gidecek kadar özgür fikirli bir birey olan Halide Hanım sanatını çok takdir ettiği Hikmet’in içinde bulunduğu adaletsizliğe her fırsatta değindiği yetmiyormuş gibi hapisteyken kendisine bir süre düzenli olarak para yollamıştı.

 

I. TBMM Hükümetinde Sağlık Bakanlığı da yapmış olan ikinci eşi Adnan Adıvar’ı her zaman çok önemseyen Halide Edib, O’nun kaybıyla sarsıldı (1955).

 

1964’te böbrek yetmezliği ile sonlanmış seksen yıllık değerli ömrüne sığdırdığı sayısız başarı özellikle Türk kadınının özgür hayatına yön vermede büyük rol oynamıştır.

 

 

 

 

 

 

Adıvar, H.E., (2007), Mor Salkımlı Ev, İstanbul: Can Sanat Yayınları Ltd Şti

Wikipedia – İngilizce & Türkçe

Halide Edip Adıvar, İlber Ortaylı, Milliyet

Bu Topraklardaki İlk Duygu Asena, Ayşe Arman, Hürriyet

 

 

Kadınlar 6: Frida Kahlo

Etiketler

Frida, Kadın, Resim

 

1907-1954 yılları arasında yaşamış Magdalena Carmen Frieda Kahlo y Calderon Meksika’lı bir ressamdı. 6 Temmuz 1907 doğumlu olmasına rağmen kendisi Meksika Devrimiyle modern Meksika’nın doğuşunu yani 7 Temmuz 1910 tarihini doğum günü olarak kabul etti.

 

Macar Yahudisi bir fotoğrafçı olan babasına çok değer veren Frida’nın annesi hakkındaki duyguları o kadar net değildi. Doğumundan kısa süre sonra annesi hastalanıp süt veremeyecek hale gelince Kızılderili bir kadın süt annelik yaptı.

 

Beş-altı yaşlarında babasıyla gezerken ağaç köklerine takılıp düşmesi sonrasında çocuk felci geçirdi. Bunun neticesinde sağ bacağı özürlü kaldı. Hafif aksayan bir bacağı oldu ve arkadaşları tarafından ‘Tahta Bacak Frida’ diye anılmaya başladı. Bu durumu acının bedenine ilk girişi olarak hatırladı. Nitekim ömrü boyunca çok acılar yaşadı.

 

Ulusal Hazırlık Okulunda çok iyi eğitim alan Frida sanat, edebiyat ve felsefeye yöneldi. Dahil olduğu edebiyat grubu anarşist ruhluydu.

 

1925 yılında başından çok ciddi bir kaza geçti. Kazaya dahil olması kadar sağ kurtulması da mucizeydi. Okuldan dönmek için bindiği otobüste giderken şemsiyesinin yanında olmadığını fark edip indi ve gerçek hayatta çok önemli olmasa da Frida’nın yaşamında ve dünya sanatının gelişiminde büyük değere sahip olan şemsiyenin peşine düştü. İşi bitince bindiği otobüs tramvayla çarpıştı ve çok sayıda insanın ölümüne neden oldu. Frida yaşıyordu ancak trenin demir çubuklarından biri sol kalçasından girmiş leğen kemiğinden yani cinsel organından çıkmıştı Ne olduğunu algılamadığını ve gözünden bir damla yaş akmadığını söylediği gayet  yavaşça gerçekleşmiş bu kaza sebebiyle omurgasında, omzunda, kalçasında ve ayağında kırıklar, çıkıklar odu.

 

Daha 18-19 yaşlarındayken çocuk sahibi olamayacağı kesinleşti. Ama O tüm bunlara rağmen şunları söyledi: “Başıma gelen en iyi şey acı çekmeye alışmaya başlamam.”

 

Bir ay sonra hastaneden çıktı. Ailesi O’nun için kral yatağına benzer bir karyola yapmıştı. Yatağın tavanına ayna asılıydı ve boyalar alınmıştı. Sıkıntı duymaması için resme teşvik ettiler ve böylece Frida tavanda asılı aynaya bakarak kendi resimlerini çizmeye başladı. 1926 yılında ‘Kadife Elbiseli Otoportre’, 1929’da ise ikinci otoportresi tamamlandı. Uzun yıllar yattığı için sonrasında da birçok otoportre çizdi. 1940larda hayvanlarla birlikte otoportrelerini resmetti. Kendinde daha iyi kimseyi tanımadığını ifade etti ve hep en iyi tanıdığı yüzü çizdi.

1928’de yürümeye ve akabinde ortamlarda bulunmaya başladı ve sanat-politika çevrelerine ilgi gösterdi. Önemli kişilerle tanıştı. Meksika Komünist Partisine üye oldu.

 

Yine o yıllarda ünlü ressam Diego Rivera (1886-1957) ile tanıştı. Okullarının duvarına bir resim çizmek için gelmiş olan Diego’nun çalışmasını saatlerce izleyen Frida arkadaşlarına bu adamdan bir çocuğu olacağını söyleyerek onları güldürdü.

 

Tanıştıklarında Diego 41 yaşındaydı, başından iki evlilik geçmişti, çocukları vardı, kadınlara düşkündü. Şişmandı, fazla uzundu ve son derece çirkindi. Eski-püskü, çirkin, kirli ve ütüsüz kıyafetler giyiyordu. Sohbetlerde çok çabuk parlıyordu. Fakat kadınlar etrafında pervane oluyordu. Gencecik Frida’dan yirmibir yaş büyüktü.

Ailesinin ve çevresinin karşı çıkmasına rağmen 1929’da Diego ile evlendi. Evlilikleri ‘fil ile güvercinin evliliğine’ benzetildi. Düğününe sadece babası geldi ve Diego’ya şunları söyledi: “Kızımın hasta olduğunu, ömrü boyunca sağlık sorunları olacağını unutmayın. Akıllıdır ama güzel değildir. Yine de onunla evlenmek istiyorsanız, kabul ediyorum.”

 

1930-33 yılları arasında Amerika’da yaşadılar. 1930’da sergileri oldu ve bu Frida’yı iyice tanınır kıldı. Picasso ve Kandinsky gibi büyük değerler bile Frida’nın sanatını çok beğendi ve övdü. Picasso, Frida’nın çizdiği yüzleri çok beğeniyordu.Yıllar önce Frida’nın kendisine resimlerini gösterip fikir danıştığı ve bu sayede tanıştığı Diego da Frida’nın kendisinden daha iyi olduğunu söylüyordu.

Frida ise Diego’nun ‘ülkenin en iyi ressamı’ olduğunu düşünüyordu. Sadece aşk değildi yaşadıkları. ‘Saplantı’ olarak nitelendirilecek kadar aşıktı Diego’ya. Birbirleri için dost, meslektaş, yoldaş, anne, baba, çocuk oldukları fırtınalı bir ilişki yaşadılar. Her zaman her koşulda destek oldular. Huzur kadar huzursuzluğu da birbirlerinde buldular.

 

Sadakatsiz bir eşti Diego. Frida’nın üç kız kardeşinden biri dahil birçok başka kadınla birlikte oldu. Frida çok içerlemesine rağmen O da başka erkeklerle ve kadınlarla birlikte oldu. Rus Devriminin önde gelen isimlerinden, Kızıl Ordunun kurucusu Lev Troçki de bu birlikteliklerden biriydi.

 

Evliliklerinin onuncu yılında ayrıldılar fakat bu ayrılığa sadece bir yıl dayanabildiler ve bir daha ayrılmamak üzere tekrar evlendiler.

 

Zapata’nın Güney Meksika’yı ayaklandırmasından kısa süre önce dünyaya gelmiş olan Frida yaramaz bir çocukken bile hayal gücü zengin, akıllı bir kızdı. Bedeninde de ruhunda da isyan ateşi taşıyordu. Anarşist ruhluydu, feministti, sürrealist olmasına rağmen bunu bile reddedecek kadar özgün bir karakterdi. Öte yandan, hep bir oğlu olsun istemiş olan babasını mutlu edebilmek için erkek kılığına girebilecek kadar duygusal ve sevgi doluydu. Çocuğu olamayacağını öğrenince hayali oğlu Leonardo için bir doğum belgesi hazırladı. Olmayan oğlu Eylül 1925’te doğmuştu.

 

Diego’yu çalışırken ilk izlediği gün O’ndan bir çocuk yapacağını söyleyebildi, ancak ‘başlangıcı, çocuğu, babası, kocası, dostu, evreni ve kendisi olarak gördüğü dev Diego’sundan olabilecek üç yavrusu yaşama gözlerini açamadan sır oldular. Ruhu deli gibi arzulasa da bedeni doğuma direniyordu. Oysa O bebeğe yaşam vererek bedeninin ölümle yaşam arasındaki savaşından yaşamı doğurmak istiyordu.

 

Sonraları Öğretim Üyesi oldu ve bebeklerine veremediklerini öğrencilerine vermeye çalıştı. 1940larda Frida’nın öğrencilerine ‘Los Fridos’ deniyordu.

Ölüm dahil tüm trajedilere gülebiliyordu Frida. İnsanlarla çevrili yaşamının bütün yalnızlığına ve bedeninin kendisini bırakacağına olan inancına rağmen dirençli, tutkulu ve ‘gerçek’ bir hayat yaşamış bu kadın otuziki kez ameliyat oldu; yıllarını yatarak geçirdi; alçılar, korseler, ortopedik botlar, omurgası ve sağ bacağında dinmeyen ağrılar, acılı haykırışlar, dalga geçimleler, derin özlemler, yalnızlıklar ve ihanetler içinde bir ömür sürdü; 1940 Troçki suikastı üzerine sorgulandı; alkolik oldu; 1950’de omurgasında oluşan sorunlardan tekrar hastanelik oldu; doktor yataktan çıkmasını yasakladığı için 1953’te Meksika’daki sergisinin açılışına karyolasında taşındı; 1954’te kangren olan sağ bacağı kesildi ve aynı yıl akciğer embolisinden öldü. Vasiyet ettiği üzere cenazesi yakıldı. Yatarak öyle çok vakit geçirmişti ki ölüyken bile yatmaya tahammülü kalmamıştı. Her şeye rağmen son natürmort tablosunun adını ‘Yaşasın Yaşam’ koymuştu.

 

Külleri, çocukluğunu geçirdiği ve çok sevdiği Mavi Ev’de (La Casa Azul) muhafaza edildi. Mavi Evi 1955’te devlete bağışlayan Diego bundan iki yıl sonra Frida’sına ebediyen kavuştu.

 

Resimlerinde genel olarak bedenin hissettiklerini anlatan Frida acıları ve ümitleri çizdi. “Hasta değilim,” diyordu, “sadece paramparçayım. Yine de resim yapabildiğim sürece hayatta olmaktan memnunum.”

 

Meksika’nın gerçeklerini resmetti. Öyle ki acının ve kesin gerçekliğin fışkırdığı tablolarında Meksika kültürünün yanısıra devrimci ulusal kimlik yanar.

 

Kızının sağlık masraflarını karşılayamaz olunca evdeki tüm değerli eşyayı satmasına rağmen piyanosuna ve kitaplarına dokundurtmayan, bu sıkıntıyla sara krizleri artsa da kızının mutluluğu için uğraşan, yavrusuna yürekten inanan bir babanın kızıydı Frida.

 

Doğumuyla başlayan acı dolu hayatında asla pes etmedi ve her şeye rağmen hayattan keyif almayı bildi.

 

 

[1929’da Stalin tarafından ülkesinden kovulan Troçki sürgündeki dörtbuçuk yılını Büyükada’da beyaz bir köşkte geçirmiştir. Hayatını anlatan kitabı burada yazılmıştır.]

 

Kadınlar 5: Celile Hanım

Etiketler

Celile Hikmet, Kadın, Nazım Hikmet, Resim, Yahya Kemal Beyatlı, Şiir

1880’de Selanik’te doğup 1956’da Ankara’da ölen Celile Hikmet önemli ressamlarımızdandır. İyi eğitimli, aristokrat bir ailenin kızıydı. Ana dili gibi Fransızca konuşur, piyano çalardı. Babası dilci ve eğitimci olan Hasan Enver Paşa Sultan II. Abdülhamit’in yaveriydi. Enver Paşa’nın babası onüç yaşındayken Polonya’da baş gösteren iç savaştan kaçmış, gemiyle Boğaz’dan geçerlerken atlayıp kıyıya yüzerek Osmanlı’ya sığınmış zeki ve çevik bir kişiydi. Ali Paşa O’nu evlat edinmişti ve Ali Paşa’nın kızıyla evlenince de Osmanlı’da üst düzey bir paşa olmuştu. Celile Hanım’ın annesi ise Alman kökenli olup Osmanlı’ya sığınmış bir paşanın kızıydı.

 

O zamanki adıyla Celile Enver (baba adı) evde özel eğitim almasının yanı sıra saray ressamı İtalyan Fausto Zonaro’dan da dersler aldı. Dönemdaşları gibi portreler yaparken ‘hamamda çıplak’ konusuna yöneldi.

 

Yirmi yaşındayken Hikmet Bey ile evlendi. Selanik’te Dış İşleri’nde memur olan Hikmet Bey de şair ve vali olan Nazım Paşa’nın oğluydu. Selanik’te yaşayan Hikmet çifti 1901’de doğan ilk çocuklarına da ‘Nazım’ ismini verdiler.

 

1900’de başlayan evliliklerinde yaşanan sıkıntılar 1916’da çok belirgin bir şekilde açığa çıkınca 1917’de şiddetli geçimsizlikten ayrıldılar.

 

Oğul Nazım bu ayrılıktan hiç hoşlanmadı ancak üstüne bir de annesinin başka bir adamla görüşmeye başlaması delikanlıyı yıktı. Üstelik bu adam Nazım’ın Heybeliada Deniz Harp Okulu’ndaki şiir öğretmeni Yahya Kemal Beyatlı’ydı.

 

 

Başkaları tarafından götürüldükleri Bektaşi tekkesinde tanıştıklarında Celile Hikmet 36, Yahya Kemal ise 32 yaşındaydı. Ünlü şair Celile Hanım’a ilk görüşte aşık oldu. 1916’da çatırdamaya başlayan evliliğinin beraberinde tanıştığı bu bilgili beyefendiyle yaptıkları derin sohbetler aşka dönüştü ve güzel kadına üç muhteşem yıl yaşattı.

 

Nazım Hikmet’e özel Türkçe ve şiir dersleri vermek üzere evlerine gelen Yahya Bey ile Celile Hanım derslerin ardından saatlerce sohbet ederdi.

 

Celile Hanım’ın sosyetede çok konuşulan bir kadın olmasından, Nazım’a “dünya güzeli annem” dedirtecek kadar güzel olmasından ziyade Yahya Kemal bu kültürlü kadının derin bilgisine ve sohbet edebiliyor olmasına hayrandı.

 

Celile Hanım öyle bir zamanda bile aşkını cesaretle yaşamayı seçebildi. Yahya Kemal’in pardösüsünün cebinde Nazım tarafından yazılmış “Öğretmenim olarak girdiğiniz bu eve babam olarak giremezsiniz” notunu bulduktan sonra bile “hayır biz gereğini yapmalıyız” demiş ve ilişkisine devam etmiştir.

 

Ancak Yahya Kemal tüm bu olanları kaldırabilecek durumda değildir. Bazılarına göre intihara teşebbüs ettiği için bazılarına göreyse okulda çıkan dedikodulardan uzaklaşmak istediğinden bir süre okula gitmez. Döndüğünde Nazım’ın da sınıf arkadaşı olan öğrencisi Necip Fazıl Kısakürek’in kinayeli sözlerine maruz kalır ve bu durum iki değerli şairimizi de sinirlendirir.

 

Gerek bir öğretmen olarak düştüğü bu durum, gerek 13-16 yaşlarında böyle bir sıkıntı çektirdikleri Nazım’ın bunu kabullenememesi, gerek Yahya Kemal’in evliliğe ılımlı bakmayan yapısı bu üretken ilişkiye noktasını koyduğunda yıl 1919’du. Necip Fazıl’la iyi arkadaş olan, hatta kendisine ‘Urgan’ soyadını bile Necip Fazıl’ın önerdiği Mina Urgan Büyükada’daki evlerinde yıllarca konuk olarak kaldığını söylediği ve karakterini hiçbir zaman onaylamadığı Yahya Kemal’in bu ayrılığın sebebini bir dönem ev arkadaşı olmuş olan Yakup Kadri’ye şu şekilde açıkladığını belirtir: ‘Bu kadar dile gelmiş bir kadınla ben nasıl evlenebilirim? Sonra herkes bana ne der? Ne gözle bakar?’

 

Yahya Kemal’in kırk yıllık dostu ressam Melek Celal ise evlenmelerine Yahya Kemal’in arkadaşlarının mani olduğunu, Celile Hanım’la evlenemeyen Beyatlı’nın bir daha kimseyle evlenmediğini söyler.

 

Her ne sebeple olursa olsun Yahya Kemal delice bir kıskançlıkla sevdiği kadını terk etme gereği duydu. 1922’de Mustafa Kemal’in davetiyle Ankara’ya gitti ve gazetecilik, Millet Vekilliği ve Elçilik gibi çeşitli hizmetlerde bulundu. Vekilliği sırasında Ankara Palas’ta yaşadı. En son Pakistan’daki Elçilik görevinden 1949’da döndü, emekli oldu ve gezmeye başladı. Ömrünün son yıllarını İstanbul Park Otel’de tüketti ve 1958’de bağırsak iltihabından öldü. Hiç evlenmedi. Mükemmelliyetçi yapısından ötürü de olsa yaşarken hiç kitabı yayınlanmadığı için ‘Esersiz Şair’ diye anıldı. Oysa 1910’dan beri şiir yazıyordu. İlk şiiri 1918’de Yeni Mecmua’da yayınlandı. Muhteşem eserler verdi. 1947-1952 yılları arasında bir dergide çıkan ‘Sessiz Gemi’ adlı şiiri Celile Hanım için yazdı:

Artık demir almak günü gelmişse zamandan,
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.
Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol;
Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol.
Rıhtımda kalanlar bu seyahatten elemli,
Günlerce siyah ufka bakar gözleri nemli.
Biçare gönüller! Ne giden son gemidir bu!
Hicranlı hayatın ne de son matemidir bu!
Dünyada sevilmiş ve seven nafile bekler;
Bilmez ki giden sevgililer dönmeyecekler.
Birçok gidenin her biri memnun ki yerinden,
Birçok seneler geçti; dönen yok seferinden.

 

Yazları Büyükada’da sonbahardan itibaren de Nişantaşı’nda yaşayan Celile Hanım ve Yahya Bey’in aşkında ada vapurlarının yeri büyüktü. Nitekim Celile Hanım Yahya Bey’e yolladığı bir mektupta günlerdir O’nu beklediğini yazıyordu. Ama yanaşan hiçbir vapurdan Yahya Bey çıkmıyordu: “Bugün Pazar belki gelirsin diye üç vapurunu pencerede bekledim. Gelmedin mahzun oldum. Verdiğin konferansa gelmedim, kalabalıktır memnun olmazsın diye, fakat hep aklım sende idi. Çok çok göreceğim geldi. Beni niye aramadın. Sana gücendim canımın içi, pek göreceğim geldi. Ben o günden beri yani Salı gününden beri evdeyim, dikiş dikiyorum. Evimiz için çalışıyorum.”

 

Nişantaşı ve Ada arasında geçen hayattan da üzüntüden de yorgun düşen Celile Hanım bir süre sonra Paris’e giderek kendini tamamen resme verdi. 1934 Soyadı Kanunu ile edindiği ‘Uğuraldım’ soyadı da kendisine bir yarar sağlamadı.

Son yıllarında gözlerini de kaybeden dünya güzeli anne, oğlu Nazım Hikmet’e yardım edebilmek için çok kapılar çaldı. Ama artık Nazım’ı hiç sevmeyen eski dost Yahya Bey, asıl ismiyle Üsküp’lü Ahmed Agah bile O’na yardım etmedi. Atatürk’e yazdığı mektup dahi işe yaramayan Celile Hanım son çare olarak oğlu için Galata Köprüsünde açlık grevi yaptı. Acılarla dolu yetmişaltı yıllık ömrü 1951’de oğlunun Türk vatandaşlığından çıkarılmasından beş yıl sonra sonlandı. İki yıl sonra Yahya Kemal, yedi yıl sonra da Nazım Hikmet ile buluştu.

Eğitimci, dilci, şair dolu bir aileden ülkemize sanat aktı. Sanatçı olarak sadece Celile Hanım’ın babası ve Celile Hanım’dan bahsetmek eksik olur. Şair bir dedenin torunu olan Nazım Hikmet ve Celile Hanım’ın yeğeni olan Oktay Rifat da sanatsal alanda ülkemize çok katkıda bulunmuş değerlerdir. Ancak en önemlisi bir yandan büyük bir şairi etkilemiş ve Türk şiirine bildiğimiz-bilmediğimiz birçok eserin kazandırılmasında rol oynamış ve esin kaynağı olmuş, bir yandan da belki de aşkına duyduğu tepkiyle kendisini yetiştiren öğretmeninin üslubuna hiç benzemeyen eserler üreten bir oğul yetiştiren Celile’nin edebiyatımıza olan katkısıdır.

 

 

* İstanbul Kadın Müzesi
* Nazım Hikmet’in annesiyle Yahya Kemal arasındaki aşkı fark ettiği an, Reha Muhtar, Vatan
* Nazım Hikmet’in annesi Celile Hanım ile hocası Yahya Kemal’in aşk öyküsü, Miraç Zeynep Özkartal, Milliyet Pazar
* Nazım’ın Annesine Mektuplarından, Murat Bardakçı, Hürriyet
Lebriz
* Urgan, M., (1998), Bir Dinozorun Anıları, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
* Yetiş, K., (2000), Yahya Kemal İçin Yazılanlar Cilt 2, İstanbul: Kubbealtı Publishing
* Adalar’da İz Bırakanlar

Kadınlar 4: Fikriye Hanım

Etiketler

Atatürk, Fikriye, Kadın

1887 – 1924 yılları arasında  yaşamış olan Fikriye Hanım Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım’ın ikinci eşinin kardeşinin kızıydı. Çok iyi derecede Fransızca ve Yunanca biliyor, piyano ve ud çalıyordu. Duygulu, hoş görülü ve içten bir kadındı. Narin yapısı ile hastalıklara çok dayanıksız bir can olduğu için eğitimini tamamlayamadı.   1923 yılına kadar Çankaya Köşkünde Mustafa Kemal’e yardım etti. 1921 yılında Atamız Köşke taşınmadan önce Fikriye Hanım Köşkü tam anlamıyla elden geçirip düzenli ve hazır hale getirmiştir. Mustafa Kemal rahatı göz önünde bulundurularak her anlamda hazır edilmiş bu malikaneye yerleştikten sonra da Fikriye bir yandan ‘hala’ dediği Zübeyde Hanım’a baktı, bir yandan köşkün işlerini yaptı, konuklarını ağırladı. Bütün çalışkanlığına rağmen en başta Mustafa Kemal’in kardeşi Makbule Hanım tarafından hiç sevilmedi.   Ciğerlerinden rahatsız olduğu için bir dönem Münih’te yaşadı. Ancak çok değer verdiği Mustafa Kemal’in 29 Ocak 1923 günü bir başkasıyla evlendiğini duyunca apar topar ülkeye döndü. Değil Köşke, Ankara’ya gelmesi bile engellenmeye çalışıldı. Fikriye Hanım İstanbul’a geldiğinde Refet Paşa ile birlikte Adnan Adıvar’ın yanına giderek durumu Mustafa Kemal’e bildirdiler fakat cevaben gelen telgraf olumlu değildi. Bir süre İstanbul’da kaldıktan sonra Gelibolu’ya geçen Fikriye Hanım bir ailenin yanında kalmaya başladı fakat bir süre sonra dayanamayıp Ankara’ya gitmenin yolunu aradı. Nihayet, kaldığı aileye temizliğe gelen bayanın kimliğiyle İstanbul’a, oradan da Ankara’ya gitti. 30 Mayıs’ta ulaştığı Köşkte kendisine hiç iyi davranılmadığı, kısaca ‘kovulduğu’ için hep yanında taşıdığı silahıyla kendini vurdu. Mustafa Kemal’in kendisine hediye olarak verdiği Browning marka tabancanın iki yanında ‘F’ harfi vardı. Bu tabancadan çıkan kurşunla değil, kurşunun açtığı yaranın enfeksiyon kapması ve zaten var olan vereminin kötülemesi sonucu öldüğü söylendi. Bazıları da aslında başkası tarafından vurulduğunu iddia etti. Her ne sebeple ölmüş olursa olsun otuzyedi yıllık ömrüne son noktayı koyan bir -kurşun- yüreğinden dolup taşan sevgiyle güç bulan zayıf bedenini delip geçmiş ve istenmeyen varlığını yol ortasından çekmişti.

Kadınlar 3: Virginia Woolf

Etiketler

Kadın, Virginia Woolf

1882’de doğup 1941’de ölmüş ünlü İngiliz yazar Atatürk’le aynı dönem dünyada bulunmuştur. Kendisi de tanınmış bir yazarın kızı olan Virginia 13 yaşındayken annesini, 22 yaşındayken babasını kaybetti. Okula gönderilmemiş olan Virginia’yı babası eğitti. Babasının ölümünün ardından Bloomsbury’ye taşınan genç kadın hayatına yön veren özgürlükçü bir grupla tanıştı ve parçası oldu. Her konuda olduğu gibi cinsel konularda da özgürlüğü benimseyen bu grupta doğal olarak eşcinsellik de yer alıyordu. Ertesi yıl profesyonel yazı hayatı başladı.

1912’de evlenen Virginia özellikle cinsellik konusunda mutsuzdu ama O’na tam destek çıkan eşi Leonard ile hiç ayrılmadılar. Kocası kendisi için bir basımevi kurdu (The Hogarth Press – 1917) ve Virginia’nın eserlerini yayınladı. İlk romanı “The Voyage Out” (Dışa Yolculuk) 1915 yılında yayınlandı. 1919’da çıkan ikinci kitabı bilinç akışı tekniğiyle kaleme alınmış gerçekçi bir romandır. Bunu diğer başarılı romanları takip etti.

Virginia 1922 yılında katıldığı bir yemekte Vita Sackville-West adlı yazar ile tanıştı ve Vita’ya üzerinde çalıştığı kitabı kendi yayınevlerinde basmayı teklif etti. Bu şekilde başlayan dostlukları üç yıl içinde ilişkiye dönüştü. Aristokrat bir aileden gelen Vita’nın kocası da biseksüeldi. Bu ilişkinin Virginia için önemini görebilen eşi Leonard da ses çıkarmayınca tutkulu beraberlikleri bir süre devam etti ancak Vita sık yolculuk eden genç bir kadın olduğu ve başka kişilerle de görüştüğü için kıskançlık problemleri baş gösterdi. 1925’te başlayan ilişkileri 1927-28 gibi bitti. O süre içerisinde Virginia Vita’ya en güzel aşk mektuplarını yazdı. Hatta 1928’de yayınlanan muhteşem eseri “Orlando” için Vita’nın oğlu ‘dünyanın en uzun ve büyüleyici aşk mektubu’ tanımlamasını yaptı.

Virginia Vita’ya son mektubunu intiharından birkaç ay önce yazdı. Savaş yıllarının üzerinde yarattığı sıkıntı yetmiyormuş gibi bir de ‘yeteneğini kaybettiğine olan inancı’ baş gösterince Virginia cebine doldurduğu taşlarla nehir sularına karıştı.

Modern hareket için önemli bir karakter olan ve romanın gelişimine büyük katkıda bulunan Virginia’nın mektupları gibi günlükleri de özeldir. Sözleri ise yıllardır kullanılagelmektedir:

“Özgürlüğün tadına varmak için kendimizi kontrol etmek zorundayız”

“Atılgan yaşamasak, tekenin sakalına yapışmadan, uçurumların kenarında tir tir titremeden o zaman hiç depresyona girmezdik, bundan kuşkum yok; ama içi geçmiş, kaderci, yaşlanmış insanlar olup çıkardık o zaman.”

“Zarar yok, hayal kırıklığı en dizginleyici tedavi benim için.”

“İnsanlar olgunlaştıkça taraflara inanmayı bırakırlar.”

“Hayata neyle başlarsan başla, sonunda gurur ve aptallık kalıyor elinde!”

“Para kazanın, kendinize ait ayrı bir oda ve boş zaman yaratın. Ve yazın, erkekler ne der diye düşünmeden yazın!”

Onedio – Woolf Sözleri

Kadınlar 2: Deniz Kızı Eftalya

Etiketler

Eftalya, Kadın, Müzik, Sadi Işılay

1891 – 1939 yılları arasında yaşamış Eftalya’nın asıl adı Atanasia Yeorgiadu’dur. Ömrünü ülkemizde geçirmiş, Atamızın da huzuruna çıkıp beğeni görmüş Rum kökenli bir ses sanatçısı ve kantocudur. Asker olan babası müziği de çok severdi ve bazen evinde ağırladığı misafirlerine çalıp söylerken bazen de geceleri Boğaz’ın sularına açıldıkları mehtabiyelerde Eftalya da O’na güzel sesiyle eşlik ederdi. İnsanlar karanlıktan süzülen şarkıların sahibini göremeseler de denizden gelen bu nazlı sese hayran kalırdı. ‘Deniz Kızı Eftalya’ olduğunda sadece beş-altı yaşındaydı.

Biraz daha büyüyünce Galata’daki çalgılı kahvelerde çıkmaya başladı. Kendinden sekiz yaş küçük olan ünlü besteci Sadi Işılay’la tanışınca her anlamda yaşantısı değişti. Her şeyden önce evlenip Türk soyadı aldığı için mübadeleye rağmen ülkede kalabilmiş oldu.

İlk plaklarını 1923-26 yılları arasında Fransa’da doldurdu.Yine aynı dönemde Avrupa’da ve Orta Doğu’da konserler verdi. Müslüman uyruklu olmadığı için önceleri plaklarında Türk isimleri kullandı. 1930’dan sonra ise artık adını gizlemedi.

1933’te yapılan bir röportajında sık sık ev işlerinden bahsettiği için parçası olduğu efsaneden ve çizdiği ‘Bohem Kadın’ imajından sıkıldığı düşünüldü.

1936’da sanat yaşamını sonlandırmak üzere jübilesi yapıldı.Yine çocukluğundaki gibi ama bu kez daha büyük teknelerle Boğaz’a açıldılar. Sazlar çaldı, Eftalya söyledi. Hiç yorulmadan, keyifle tamamladı geceyi. Ancak bu vapurda pençesine düştüğü hastalıktan kurtulamadı ve 1939’da hayatının jübilesini yaptı. Boğaz’ın gizemli ve büyüleyici suları yıllar önce bu minik kıza bahşettiği ‘Deniz Kızı’ sıfatını yıllar sonra yine kendi elleriyle geri almıştı.

Ölümünden bir süre önce kendisini evindeki hasta yatağında ziyaret eden son değerlerden biri de Keman Sanatçısı Sadi Işılay ile sahne alan Müzeyyen Senar idi. Eftalya, o gece ilk ve son kez sohbet ettikleri Senar’a sahnede üşütmemeye dikkat etmesini tembihlemişti.

Eftalya’nın sahnelerde sıklıkla okuduğu ‘Leyla’ adlı şarkının sözleriyle kendi yaşamı arasındaki benzerliğe dikkat eden bazılarıysa şarkısında dillendirdiği bu kızla aynı kaderi paylaştığına inandı:

NAZAR

Gece, Leylâ’yı ayın on dördü
Koyda tenha yıkanırken gördü.
“Kız vücûdun ne güzel böyle açık!
Kız yakından göreyim sahile çık!”
Baktı etrafına ürkek ürkek
Dedi: “Tenhâda bu ses n’olsa gerek?”
“Kız vücûdun sarı güller gibi ter!
Çık sudan kendini üryan göster!”
Aranırken ayın ölgün sesini,
Soğuk ay öptü beyaz ensesini,
Sardı her uzvunu bir ince sızı;
Bu öpüş gül gibi soldurdu kızı.
Soldu, günden güne sessiz, soldu!
Dediler hep: “Kıza bir hâl oldu!”
Tâ içindendi gelen hıçkırığı,
Kalbinin vardı derin bir kırığı.
Yattı, bir ses duyuyormuş gibi lâl.
Yattı, aylarca devam etti bu hâl.
Sindi simasına akşam hüznü,
Böyle yastıkta görenler yüzünü,
Avuturlarken uzun sözlerle,
O susup baktı derin gözlerle.
Evi rüzgâr gibi bir sır gezdi,
Herkes endişeli bir şey sezdi.
Bir sabah söyledi son sözlerini,
Yumdu dünyâya elâ gözlerini;
Koptu evden acı bir vâveyla,
Odalar inledi: “Leylâ! Leylâ!”
Geldi köy kızları, el bağladılar
Diz çöküp ağladılar, ağladılar!

Nice günler bu şeâmetli ölüm,
Oldu çok kimseye bir gizli düğüm;
Nice günler bakarak dalgalara,
Dediler: “Uğradı Leylâ nazara!”

YAHYA KEMAL BEYATLI

 

“Gel Ey Denizin Nazlı Kızı” adlı acemaşiran makamındaki Türk sanat müziği eseri kendisi için bestelenmiştir.

 

İstanbul Kadın Müzesi
Birgül Çetin, Turizm Haberleri

Sadi Işılay: Ali Sirmen, Milliyet
Sadi Işılay: Musiki Dergisi

Dikici, R., (2011), Cumhuriyetin Divası Müzeyyen Senar Türk Musikisinin 75 Yıllık Hikayesi, İstanbul: Everest Yayınları

 

Kadınlar 1: Afife Jale

Etiketler

Afife Jale, Kadın, Selahattin Pınar, Tiyatro

1902’de İstanbul’da doğdu, 1941’de (39 yaşında)  İstanbul’da öldü. Ülkemizin ilk Müslüman kadın oyuncusu olan Afife Jale çok acılar çekerek ve gerçek anlamda hayatını tüketme pahasına icra ettiği sanatı sayesinde pek çok başarılı kadın tiyatro sanatçısının yolunu açtı.

17 yaşında oynadığı ilk oyunda ‘Jale’ takma adını kullandı ve adı öyle kaldı. Afife’nin ailesi de o yıllarda yaşamış her Türk aile gibi kızının çizdiği bu yola karşı olduğu için Afife Jale evinden ayrıldı. Ancak ailesi ‘hafiflik’ olarak nitelendirdikleri bu mesleği ve Afife’nin yaşantısını yadırgasa da ilgilerini kesmediler.

Yapmasına izin verilen tek şey kadın seyirciye oynanacak oyunlardaki ufak-tefek roller olmasına rağmen mülazım artist (stajer oyuncu) olan Afife 1920’de bir oyuncunun yurt dışında olması nedeniyle O’nun rolünü üstlendi ve 18 yaşında sahneye çıktı. Sahne hayatının ilk zamanlarında oynadıkları oyunları polis basınca Ermeni oyuncular O’nun kaçmasına yardımcı oldu. Fakat sonrasında Müslüman Türk kadınların sahneye çıkması tamamen yasaklanınca baskılar arttı. Afife’yi ‘dinini, milliyetini, namusunu inkar etmekle’ suçlayan polis tarafından atılan tokadı ise ömrü boyunca sindiremedi genç kadın.

İstemeden de olsa Afife işten çıkarıldı ve ciddi maddi sıkıntılar baş gösterdi. Genç yaşında baş etmek zorunda kaldığı bunca sıkıntı Afife’de şiddetli baş ağrılarına sebep oluyordu ve bu dönem uygulanan morfin tedavisi sonun başlangıcı oldu.

Cumhuriyet’le birlikte Müslüman Türk kadınları filmlerde bile oynamaya başladı. Türk kadın oyuncuların yer aldığı ilk film Halide Edib’in yazdığı eserden uyarlanan ve Muhsin Ertuğrul’un yönettiği ‘Ateşten Gömlek’ (1923) filmidir. Bu filmdeki kadın oyuncular Bedia Muvahhit ve Neyyire Neyir’dir.

1923 yılında Ulu Önderimizin emriyle Müslümanlar da sahneye çıkabilme hakkını elde edince Afife Jale de sahnede yerini aldı, hatta turneye çıktı. Ancak artık bir bağımlıydı ve sağlığı bir çok şeye izin vermiyordu. Çok sevdiği sanatını bırakmak zorunda kaldı.

Hafız Burhan’ı dinlemeye gittiği bir gün yaşıtı Selahattin Pınar’ı tanıdı. Hafız Burhan’a sahnede eşlik etmekte olan Bestekar ve Tamburi Pınar Afife’yi çok sevdi ve 1928’de tanışan çift 1929’da evlendi, fakat bağımlılığından kurtulamayan Afife’nin yaşadığı ve yaşattığı zorluklarla tökezleyen evlilik altı yıl dayanabildi. Büyük bir aşk yaşadığı ve birlikte çok mutlu günler geçirdiği adamın hayatının da tehlikede olduğunu fark edip ‘terk et beni’ diye yalvarmaya başlayan kadın sonunda yalnız kaldı. Kendisini koruyup kollamak için ne mümkünse yapan Pınar’dan sonra Bakırköy Hastanesinde, parklarda, akraba yanında yatıp kalkan Afife en son yerleştiği Balıklı Rum Hastanesinde öldü.

Evliliğini bitirmiş ve üstüne iki kere daha evlenmiş olan Selahattin Pınar ise Afife’yle yaşadığı mutluluğu bir daha hiç bulamadı ve melankolik bakışlarının eşlik ettiği yalnızlığıyla bilindi. Zamanında kızdığı babasına “Bir gün siz benim adımla anılacaksınız” diyerek resti çekebilecek kadar gururlu olan bu koca yürek koruyup kollamayı borç bildiği ancak bir süre sonra mecburen yollarını ayırdığı sevdasının yok oluşundan ondokuz yıl sonra dünyaya gözlerini kapattı.

Selahattin Pınar’ın başta “Nereden Sevdim O Zalim Kadını” olmak üzere bir çok eseri Afife Jale için bestelenmiştir.

[Besteci Pınar, ileri yaşlarında Yahya Kemal Beyatlı ile dost olmuş, Müzeyyen Senar ile sahne almış ve birçok paylaşımda bulunmuştur. Selahattin Pınar ve Sadi Işılay üstatlar birlikte sanatlarını icra ettikleri sahnelerde yıllarca Müzeyyen Senar’a refakat etmişlerdir. Dönemin çoğu bestecisi gibi Selahattin Pınar da yeni bestelediği eserleri ilk olarak Senar’a söylettiği için 1934 yılında babası için yaptığı “Gecenin matemini aşkıma örtüp sarayım” adlı şarkıyı geçmek üzere evine davet ettiği Müzeyyen Senar’a kapıyı açıp hal-hatır sormadan arkasını dönüp giden Afife Jale’dir.]

[Afife Jale ve Virginia Woolf aynı yıl ölmüştür.]

*****************************************************************

İstanbul Kadın Müzesi
Wikipedia
Evrensel

Selahattin Pınar: Adana Musiki Derneği
Selahattin Pınar, Todori Meyhanesi

Korumalı: İnceleme – “Kaplumbağalar” Fakir Baykurt

Etiketler

Fakir Baykurt, Kadın, Kaplumbağalar, Köy Enstitüleri, Su

Bu içerik parola ile korunmaktadır. Görmek için lütfen aşağı parolanızı girin:

Parola:

Datça’da Bir Akşamüstü

Etiketler

Datça, Farklı Görüşler, Hayat, Kader, Kadın, Kentlim, Para, Töre, İnsan

Mart boyu Datça sahilinin tüm erkek kedilerini sırtına almak zorunda kalmış tekir isteksizce kulağını kaşıdı, sahilde park etmesine izin verilmiş tanıdık arabanın gölgesine attı minicik yorgun bedenini. Denizden gelen esinti kıyıya henüz atılmış birkaç masadan birinde oturan genç kıza nefes aldırdı:

– Daha sadece Nisanda olmamıza rağmen bu ne sıcak abi ya? Yazın hiç çekilmez burası.

– Tabii çok sıcak oluyor ama sonuçta biz sadece tatildeyiz Meltemcim. O sıcakta çalışmak zorunda olanlara çok üzülüyorum ben asıl. Hele dönercide! Düşünsene.

– Sen de herkesi düşünmeyiver Atahan. Hayrına mı çalışıyor adam, para veriyorlar mis gibi. Benim çalışıp kazanmak gibi bir şansım da yok. Öğrenci kölesi olarak babişin eline bakıyorum resmen. Nasıl uygun görürse beyefendi öyle oluyor. Adam kıstı zaten harçlığımı, ne yapacağımı bilmiyorum. İki bin yollayacakmış artık.

– Kaldığın ev sizin ama değil mi?

– Evet de, iğrenç bir ev abicim. Eski! Garip, demode bir şekli var böyle kapıcı evi gibi. Onaltıncı yüzyıldan kalma mübarek. Arkadaşları çağırmaya utanıyorum ya. Herkes Koru Sitesinde filan ne modern evlerde yaşıyor, ben ezik ezik Bahçeli’de dededen kalma tuhaf evde yaşamak zorunda bırakılıyorum.

– En azından kira vermiyorsun.

– Boşversene Ata ya, şu okul bitse de artık bir işe girip kendi kararlarımın kadını olsam abi, daraldım yani. Ay Atahan, dün başıma gelenler! Var ya abicim yaşadıklarım senin hayal gücün bile olamaz! O kadar yani.

– Hayırdır? Ne oldu?

– Ya zaten Ankara’dan buraya direk uçuş yok. İlla İstanbul aktarmalı uçacağız. Koca bir köyde yaşıyoruz yani, kimse adam yerine koymuyor. Onbeş dakika rötar yapmasını da geçtim, bavulumu kaybettiler abi! Onca yolcu arasında benim bavul kaybolsun yani olacak iş değil. Bahtsız bedevi olayı yani anlıyor musun? Dalaman Havaalanını birbirine kattım ama ne fayda? Yarın gelecek bavul. Allahtan el bagajımda gerekli eşyalar vardı ama halime baksana Allah aşkına! Şu üstümdekilerin renklerine bak! Hiç uyum görebiliyor musun? Ne bulduysam giydim resmen Kezban gibi.

– Yok be! Abartıyorsun.

– Olur mu ya Ata? Utancımdan ölüyorum valla bir gören olacak diye. Bir de okulun bahar tatili ya, herkes buralarda olabilir yani. Rezil olurum valla böyle görürlerse. Hayır bir de sabah yüzücü atletlerden vardı üstümde. Ankara soğuk daha biliyorsun. Nereden bileyim Nisan sabahı güneşinin yakacağını? Saçma yani değil mi? Ama yanmışım işte. Yani tam kıro gibi ya! Amele yanığı abicim. Tam rezil senin anlayacağın. Ya dedim ya, benim yaşadıklarım senin hayal gücün bile olamaz!

– Aman Meltem, geçer güzelim ya, ne olacak? Yazın iyi bir güneşlenirsin, hiçbir şey kalmaz. Miami’ye gideceğim demedin mi? Orada insan anında simsiyah oluyor zaten.

– Ay olur mu Atoş? Sen de bir alemsin? Nasıl dolaşayım böyle yaza kadar? Solaryum paklar dönüşte. Hayır bir de daha düğün var iki hafta sonra. En samimi arkadaşımın düğünü yani. Kankamı rezil mi edeceğim Allah aşkına? Zaten o da ayrı bir sorun. Üf ya, bak hatırladım da sıkıldım yine, sipariş ettiğim ayakkabılar gelmedi hala. Hale bak. Diyorum sana kadersizim ben abi.

– Boşver! Takma kafana. Bak ne güzel hava. Deniz kenarındayız. Sağlığımız yerinde. Daha ne olsun? Keyfini çıkar bence.

– Ya! Ne keyif ama. Para harcarken bile çok dikkat etmem gerekiyor artık. Ellilik bira mı içsem otuzüçlük mü diye düşünmem gerekiyor abi, düşünsene! Üf! Ne biçin baba bu ya! Hiç mi sevmiyor beni anlamadım ki. Neyse Atahan, bir tuvalete gitmem lazım şimdi. Çıkınca da salata bara bir bakacağım tamam mı şeker? Güneşten belli olmasa da akşam oluyor yavaştan. Acıktım. Herhalde bir salata tabağı yapar gelirim. Biraz bekleyeceksin. Sorry! Ay Atahan beşyüz gram almışım ya.Tam yaz öncesi olacak iş mi? Yani diyorum ya, Allah verdi mi heryerden veriyor. Artık sadece salata.

– Tamam. Haydi git gel, bekliyorum.

Topuklu terliklerinin üstünde sektirerek ve üstünü başını çekiştirerek içeri giren kızın ardından bir süre bakıp kalan Atahan aniden oluşan sessizlikte gayri ihtiyari sigarasına davrandı. Kısa bir süre için de olsa kendi kendine kalmanın keyfiyle denizi izlemeye başladı. Az ötedeki masada garsonlardan biriyle oturmuş konuşan genç kadının sesi geliyordu kulağına:

– Ne yapacağımı bilemedim Memet Emmi. Bebemi de aldım buraya geldim. Kezban yengemle konuştuydum. O dedi seni burda diye. Yardım eder dedi. Son çarem sensin Memet Emmi, kurbanın olayım.

– Tamam da kızım çok zorlanırsın burada. Bak ben bile kaç yıldır uğraşıp didiniyorum, anca bu sene yediyüz lira maaşla burada iş bulabildim nihayet. Kiraydı bilmemneydi derken gidiyor o da. Elde var sıfır. Sen ne yapacaksın? Köyde kalsan daha iyi değil miydi?

– Nasıl daha iyi Emmi? Öldürürler beni alimallah. Dedem yaşında adama sattılar beni, düğün öncesi kaçtım diyorum. Sen de bilirsin töreleri. Evlensem, bu benim bahtsız bebeyi de satardı o dürzü afedersin. Başka çarem mi kaldı?

– Bebenin babası kimdi de Ayşe?

– ………..

– Niye sustun kızım? Anlatmazsan nasıl yol gösteririm sana?

– Onüçümde kirlettiler beni Emmi afedersin. Öz dayım, boynu altında kalasıca.

– Allah belasını versin kitapsızın!

– Versin Emmi. Bu bebenin günahı ne? Bunca yıl ben korudum garibi. El kadar bebeyi namussuz belleyenlerden sakındım. Şimdi beni verdiler o yaşlı herife, uçkur düşkünü domuz, buncacık bebeye ne eder o hayvan Emmi?

– Haklısın kızım. Ben sana yardım etmeyi çok isterim. Senin için telaşlanıyorum sadece. Burada da hayat çok kolay değil. Güzel kadınsın, yalnızsın, dulsun. Rahat bırakmazlar. Gözünün yaşına bakmadan harcar, üzerinden para kazanmaya çalışırlar. Yıpranırsın Ayşe.

– Daha ne yıpranacağım Memet Emmi? Başıma gelmeyen mi kalmış benim? Dönersem katil olurum. Yalvarırım yollama beni köye. Burada ne iş olsa yaparım. Kimse o dediklerin, bırak yapsınlar. Çalışırım, ne olsa yaparım. Onlar da kazansın Emmi, ben de kazanayım, yavrumun gursağından iki lokma geçsin. Bir deri bir kemik yavrucak. Bana geceyi geçirebileceğimiz bir göz oda gösterirsen gerisi gelir Emmi. Çalışırım. Domuz gibiyim evelallah. Dörtten sonra okumadım ama elimden her iş gelir Emmi. Yollama geri köye, kurbanın olayım. Dönersem ya ölürüm ya katil olurum.

Duyduğu topuk sesiyle irkilen Atahan elinin tersiyle gözlerini sildi.

– Salata çeşitleri çok azmış ya. Yalnız inanabiliyor musun, tuvalette kağıt yoktu, ben koydurdum. Ne köylü milletiz biz ya. Hayır, burası da turistik bir yer yani sonuçta. Bana rastlıyor herhalde bütün terslikler. Mıknatıs gibiyim ha, çekiyorum. Daha ne gelecek bakalım başıma.

– Bir sus Meltem ya! Bir yok ol iki dakika! Gözünü seveyim bir kapa şu lanet çeneni.

– Aah! Ne diyorsun sen ya?

Elinde çatalı öylece kalakalmış kıza hiç bakmadan toparlanıp kalkan Atahan gözyaşlarına hakim olmaya çalışarak hızla uzaklaştı. Genç kızın salatasındaki tavuk parçalarının kokusunu alan tekir koşarak masaya yaklaşıp gözlerini kızın gözlerine dikti ancak onu fark edip arkasından koşarak gelen kara kedinin üstüne çıkmasını engelleyemedi. Datça’da yavaş yavaş akşam olmakta, gökyüzü bütün bahtsızların üzerine kara örtüsünü örtmekteydi.