Yağmurdan Sonra

Etiketler

Mutluluk

Hep üzülmeye meyilliyizdir. Sabah gözümüzü açtığımız gibi hayatımızın üzücü eksiklikleri ve bunaltıcı zorunlukları bir bir sıralanır karşımıza. Asılmış bir surat ve ağır bir bedenle başlar günümüz. Bunu yapmak çok kolaydır. Malzeme bol. Ödenecek faturalar, son günü gelmiş işler, aramak zorunda olduğumuz kişiler, pişmesi gereken yemek… Çocuğun notlarına üzülmekten çocuğumuz olduğuna sevinmeyi unuturuz. Misafir gelecek telaşından dostlarımızın varlığına sevinmeyi atlarız. “Amaan yine yemek yapmam lazım” derken sağlıklı olduğumuz mutluluğunu ıskalarız.

Oysa şimdi ben öyle mutluyum ki. Öyle tarifsiz hislerle kımıldanıyor ki içim. Bunun da tek sebebi açık gri gökyüzünden ince ince yağan yağmurun panjurdaki tıkırtısı, evime dolan toprak kokusu, gergin bir gürültü yayan insan kalabalığını durultup sakinleştiren etkisi. Sadece yağmur yüzünden çok mutlu uyandım bu sabah. Bugünün benim günüm olacağını bilip gülümseyerek uyandım ve yağmur serinliğinin iyileştirici kollarına bıraktım kendimi. Oysa “üfff lanet olsun, yağmur yağıyor” diye de kalkabilirdim. Saçım bozulacak diye kaygılanabilirdim örneğin. Kalkmadım. Kaygılanmadım. Saçım zaten bozuk. Dün kestim saçlarımı kat kat. Biraz önce aynada gördüm ki yamuk kesmişim. Katların her biri ayrı telden çalıyor. Ama bu beni daha fazla gülümsetti sadece. Saçımı keserken bir kuaför görse çıldırırdı diye düşünüp kikirdemekten kendimi alamadım. Muhtemelen güzellik sektörü çalışanları bana bakınca bedenimin her santiminde para görüyordur. Boyanacak beyaz tutamlar, botokslanacak alanlar, alınacak gıdı, makyajlanacak bir yüz, kadınlaştırılacak tırnaklar ve daha bilmediğim kim bilir neler. Sektörün mutsuzlaştırdığı kadınlarımız da görüyordur bu -çirkinlikleri-. Ben ise yağmur sularıyla yeşeren kadınlığım, havadaki kokularla gelen dinginliğim, yamuk saçlarım, üstümden düşen bluzum ve onunla uyumsuz pantolonumla kendimi çok güzel hissediyorum.

Rastgele sarf edilmiş sözcüklerde bile üzüntü arar, satır aralarını zorlarız. Bedenimizin ne kadar sağlıklı olduğuna sevinmeyi bilemeyiz bir türlü de, duyduğumuz her lafta içerleyecek bir yan bulabiliriz: “Sen bana şişman mı demek istedin?” Gereksiz üzüntülerde boğuluruz tüm gün ve her gün. Boyum kısa. Saçımın rengi istediğim gibi olmadı. Bu tulumla bu ayakkabı gitti mi? Burnumu mu kaldırtsam? Brezilya poposu mu yaptırsam? Mukaddes Hanım bana ters mi baktı? Niye koca bulamıyorum? Eyvah, beyazım çıkmış!

Bir bacağınızın olmadığını düşünün. Yukarıdakilerden hangisini önemserdiniz? Engelli vatandaşlarımız güzellik salonlarıyla çok da ilgilenmezler. Hatta onlar ‘engelli’ mi yoksa ‘sakat’ mı dediğinizle bile pek ilgilenmezler. Üzüntüyü kelimelerde aramayacak kadar gerçek bir dünyada yaşarlar. Keşke bizim de gerçekleri görmek için büyük bir sorun yaşamamız gerekmese. Hayatın güzel yanlarını görebilsek artık. Hepimiz biliriz ki en önemli şey sağlık. Beynimizi dünyanın en gereksiz konularıyla doldurarak sağlığımızı bozmaya çalışmaksa en büyük şımarıklık.

Hayatınızı zehir edecek kadar büyük, düşünmekten kendinizi alamadığınız bir sorun varsa ondan kurtulmak için kolları sıvayın tabii. Yaşadığınız şehir sizi boğuyorsa daha mutlu olacağınız bir diğerine gidin (ama boğulduğunuz konuları da yanınızda taşımayın). Yaşadığınız koca özgüveninizin zedelenmesine neden oluyorsa kocadan sıyrılın (ama sonra her gün kocasızlığınıza yanmayın). Çocuğun notları bir türlü düzelmiyorsa, çok isteyerek dünyaya getirdiğiniz bu yaşam kaynağının sorunlarını bulun. Gurur meselesi yapıp çocuğu her gün aşağılamayın. Mutlu olabilmek için dünyaya getirdiğiniz çocuğu da kendinizi de mutsuzluğa atmayın.

Kendinize küçücük sorunlar yaratıp arkasına sığınmayın. Hayatınızı masaya yatırın ama önce mutluluklarınızı sıralayın. İlk ben başlayayım: Bugün çok mutluyum çünkü;

Tatlı bir esintiyle uyandım;
Vücudumun hiçbir yeri ağrımıyor;
Beyaz peynir, zeytin ve çayın güzel olduğu ve ekmek yenen bir ülkede yaşıyorum;
Evde ekmek var;
Sevdiğim adamla konuştum; Annemle konuştum;
Antalya’ya taşındığıma bugün de sevindim;
Çeşmeden su akıyor;
Dünya henüz çok güzel;
Dünyayı güzel gören gözlerim, içimi kımıl kımıl yapan hislerim ve hepsini anlatabilecek kelimelerim var;
Sizler varsınız.

 

*********************************************

Mutluluk Üzerine Yazılarımdan Bazıları:

Mutlu Olmanın 50 Nedeni

Mutlu Olmanın 50 Nedeni Daha

Mutluluğun 10 Şartı

Uzun Yaşamanın Şifresi Çözüldü

İki Saatiniz Var

İki Saatiniz Var

Etiketler

Anlar, Hayat, Mutluluk, Pişmanlık

İki yıl ömrünüz kaldığını duysanız ne yapardınız? Ya da iki ay? İki gün? Her an ölebileceğinizi yani oyundan atılacağınızı bilseniz hangi düşlerinizin, hangi özlemlerinizin peşine düşerdiniz? Kıyamadığınız paranızı neye harcardınız? Çocukluğunuzdan beri görmek istediğiniz yer neresi? Hangi huyunuzu hemen değiştirirdiniz? Sevdiğinizi asla söyleyemediğiniz kadın kim? Gereksiz bir kırgınlık sonucu yıllarca küs kaldığınız kişi hala kalbinizi sızlatıyorsa aranmayı hak etmiyor mu? Hep merak ettiğiniz halde neden hiçbir zaman saçınızı sarıya boyatmadınız? Kıpkırmızı bir rujun size yakışmayacağından nasıl emin olabildiniz? Japonca öğrenmeyi neden hiç denemediniz? Kulağınıza bu kadar hoş gelen bir dil olmasına rağmen Arapça öğrenmek istemeniz yanlış anlaşılır diye mi yanaşmadınız? El alem ne der diye hangi sevdalarınızdan vazgeçtiniz? Sahneye çıkmak için geç kaldığınızı düşündüren kim? Babanızla karşılıklı iki tek atıp onun gerçekleştiremediği düşlerini dinlemekten alıkoyan neydi?

 

En son ne zaman ağzınız yırtılırcasına gülerken yaşadığınız duygu boşalımıyla ağlamaya başladınız? Yoksa siz ağladığını göstermeyenlerden mi oldunuz hep? Ağlamanın da gülmek kadar insani olduğunu düşünmeyip zayıflık sayanlardan. Belki daha da acısı; toplum içinde kahkaha atmayanlardan ya da cildim kırışır diye gülücüğünü esirgeyenlerden.

 

İki gün ömrünüz kalsa millet ne der diye düşünür müydünüz? Canınız dut çekse o ağaca tırmanır mıydınız? Mayom yok diye dert etmeden içiniz her kımıldadığında kendinizi denizin kollarına bırakır mıydınız? Yıldızların altında coşmuş sevdiğiniz sizi öpmek istese “dur bir gören olur” der miydiniz? Çocuğunuz sizinle oynamak istese ertesi güne yetişmesi gereken işinizi dert eder miydiniz? Onun-bunun ne giydiğine bakar mıydınız? -Kombin- ile uğraşır mıydınız yoksa üstünüze herhangi bir şey geçirip yaşamın kucağına mı atlardınız? Geciken garsona çıkışır mıydınız? Yoksa sesim titreyecek de rezil olacağım korkusuyla ya da altta kalırım endişesiyle ömrünüzce tadamadığınız bir tartışma mı başlatırdınız?

 

Sadece iki ay daha nefes alabilecek ve tüm bu güzelliklerin farkına varabilecek olsaydınız aynı hayatı mı yaşardınız? Bu evde mi? Bu kentte mi? Yanınızda bu kişiyle mi? Tüm gün politikayı mı izlerdiniz? Daha fazla mı yatırım yapardınız? Bir bisiklet alıp yollara mı düşerdiniz yoksa? Yolda gördüğünüz herkese gülümser miydiniz dinine, uyruğuna bakmadan? Daha çok insan anlamaya çalışır mıydınız? Hiç bilmediğiniz hayvanların, tanımadığınız ağaçların peşine mi düşerdiniz? Peki uçurumda açan çiçeklerden toplar mıydınız? İki saat içinde ölme ihtimaliniz var desem (ki var), şu an ne yapıyor olurdunuz?

 

ANLAR

Eğer yeniden başlayabilseydim yaşamaya,
İkincisinde daha çok hata yapardım.
Kusursuz olmaya çalışmaz, sırtüstü yatardım.
Neşeli olurdum ilkinde olmadığım kadar,
Çok az şeyi ciddiyetle yapardım.
Temizlik sorun bile olmazdı asla.
Daha çok riske girerdim.
Seyahat ederdim daha fazla.
Daha çok güneş doğuşu izler,
Daha çok dağa tırmanır,
Daha çok nehirde yüzerdim.
Görmediğim bir çok yere giderdim.
Dondurma yerdim doyasıya ve daha az bezelye.
Gerçek sorunlarım olurdu hayali olanların yerine.
Yaşamın her anını gerçek ve verimli kılan insanlardandım ben.
Elbette mutlu anlarım oldu ama yeniden başlayabilseydim eğer, yalnız mutlu anlarım olurdu.
Farkında mısınız bilmem, yaşam budur zaten.
Anlar, sadece anlar. Siz de anı yaşayın.
Hiçbir yere yanında termometre, su, şemsiye ve paraşüt almadan gitmeyen insanlardandım ben.
Yeniden başlayabilseydim eğer, hiçbir şey taşımazdım.
Eğer yeniden başlayabilseydim,
İlkbaharda pabuçlarımı fırlatır atardım.
Ve sonbahar bitene kadar yürürdüm çıplak ayaklarla.
Bilinmeyen yollar keşfeder, güneşin tadına varır,
Çocuklarla oynardım, bir şansım olsaydı eğer.
Ama işte 85’indeyim ve biliyorum ki
Ölüyorum.

 

Seçimlerle Şekillenir Hayatımız

Etiketler

Ölüm, Hayat, Mutluluk, Seçimler, Tomris Uyar

Ölüm olgusunun, başladığını bitirememe yani yarıda kalma tedirginliğinin ötesinde bir korku getirdiğini söylüyor Tomris Uyar 18 Mart 1983’de yazdığı gündökümünde: “Yaşadığım süre içinde kendimi gerçekleştirebildim mi yeterince? Dahası, kendimi yeterince tanıdım mı? Kaderci değilseniz, yaşadığınız sürece önünüze birtakım olanaklar sunulduğunu düşünürsünüz. Birtakım olabilir kişilikler. Hiç denemeseniz bile (ki çoğu kere denemezsiniz) bir gün bir başka kişiliğinizi tanıyabilme olanağı. Bir kız-kurusu, orospu olmayı; bir orospu, eninde sonunda manastıra çekilmeyi; bir atom mühendisi, kabare şarkıcılığı yapmayı; bir veteriner, görkemli bir dinletide gitar çalmayı düşleyebilir. İşte ölüm, bu olabilirliklere çekilen kesin bir çizgidir.” (ss.354, 355) Ömrünü yaşadığımız kişi olmasaydık kim olurduk gerçekten? Hayatınızın bir başka kimlikle çekilmiş versiyonunu izlemek ister miydiniz?

 

Lise son sınıfa gelene kadar “doktor olacağım” dedim, çok şükür son sene, tıp okuyabilmek için başarılı olmam gereken dersleri sevmediğimi fark ederek dile yöneldim. Geçen sene hayatımda ilk defa önlük giymem istendiğinde iki gün zor dayanabildiğimden beyaz önlükle ve ciddiyetle geçen bir ömrü hayal bile edemedim şimdi. İstanbul seçeneklerimden birini kazansaydım Ankara yerine yedi tepeli şehirde geçireceğim yıllarımın hayatımda yaratacağı farklılığı da düşünemedim. Peki ya edebiyat fakültesini değil de daha çok puanla alan mütercim tercümanlığı kazansaydım neye benzeyecekti hayatım?

 

Üniversite bittikten sonra Ankara’ya yerleşmek yerine Adana’daki ailemin yanına dönseydim bütün ailenin kaderini değiştirmiş olacaktım sanırım. Mesela şu an Seyhan gölüne bakan balkonumda annem ve torunlarıyla oturmuş mangalla uğraşan kocamı izliyor olduğumuzu düşündüm. Etçil olup bol proteinli mutluluklar yaşardım. Belki de okuduğum lisenin müdürüydüm şimdi ve çocukları rahat bırakmıyordum düşlerinde. Bahçem olur muydu ki o zaman? Kedim?

 

İlk iş olarak gazetede çalışmayı değil de birçok arkadaşım gibi bankacılığı, dış ticareti ya da herhangi bir şirkette -yükselmeyi- seçseydim para işlerinden anlamaya başlayabilir miydim?

 

Turizm sektörüne atılsaydım insanların garip hallerine alışır, saygısızlığa endeksli asabiyet sendromu yaşamazdım belki.

 

Bir tiyatro oyununda rol alıp ilk provasına gittiğim gün, büyük bir tesadüf sonucu önüme koyulan öğretmenlik sözleşmesini imzalamasaydım sahne tozu yutacaktım.

 

Yirmi yıl önce, televizyon için birlikte gezi programı yapmayı teklif eden muhabir arkadaşa güvenseydim, gezdiğim yerleri ekrandan izleyip bana sinir olacaktınız ya da ben, sayesinde işimi bıraktığım tanıdığa sinir olacaktım. (Gazete ve televizyonla ilgili öyle çok reddedilmiş teklif anım var ki nasıl hepsinden kaçmayı başarıp onlarca yıl sonra Datça Ekspres Gazetesinde kendimi bulduğuma ise ben bile şaşıyorum.)

 

Yüksek Lisansla birlikte daimi gelişim süreci başlatmasaydım öğretmenlikte daha mı mutlu olurdum? Ya da danışmanımın istediği gibi doktora yapıp akademisyen mi olmalıydım? Antalya’da yaşamayı çok istediğim için ülkenin en iyi okullarından birindeki işimi bırakmasaydım kazandığım paralarla hafta sonları Antalya’ya gelmeye devam ederdim.

 

Biraz daha ‘evet efendim, tabii efendimci’ olsam geleceğim yeri benimseyecek miydim? Çok okumasam ya da mesela kapitalist olsam daha mutlu ve huzurlu olurdum belki de.

 

Ama işte seçimlerle şekillenir hayatımız ve ben seçimlerimden dolayı çok mutluyum. Yaşamıma tesadüflerle giren ve orada kalan bütün dostlarım, deneyimlerim, anılarım, sahip olmadığım mallarım, yaşantım ve sevgilerim, hepsi büyük istekle yapılmış seçimler ve bu uğurda özveriyle atılmış adımlar sonucu oradalar. I did it my way.

 

Siz de bir düşünün bakalım sahip olduğunuz kimlikten memnun musunuz yoksa geriye dönüp yeniden başlayabilseydiniz pastacı mı olmak isterdiniz. Nefes alabildiğimiz sürece geç değildir. Ölmeden önce, seçtiğiniz hayatı yaşamak için bir şeyler yapın. Do it your way.

—————————————————————————————-

Uyar, T. (2003). Gündökümü – Bir Uyumsuzun Notları I. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları

 

Beklemek

Etiketler

Çocuklar, Beklemek, Dürtüsellik, Geçmiş, Gelecek, Mutluluk, Pedagoji, Teknoloji, Zafer Akıncı

Psikolog Dr. Zafer Akıncı, ‘dürtüsellik’ üzerine yaptığı bir konuşmasında, beklemeyi sevmeyen, zevk aldığı şeye ara veremeyen, durmak bilmeyen çocukları freni çalışmayan arabalara benzeterek bunun çok ciddi bir sorun olduğunu söylüyor ve çocuklarında dürtüsellik gözlemlenen ailelerin mutlaka bu durumla mücadele etmesi gerektiğini ekliyor. Çocuklara beklemeyi öğretmenin önemine değiniyor ve her istediklerini her zaman önlerine koymamalarını salık veriyor. İstediği şeyi elde etmelerini geciktirerek, sonraya erteleyerek, yani beklemesini sağlayarak bu sorunun oluşmasını küçük yaşlardan önleyebileceklerini söylüyor ve beklemeyi bilen bireyler yetiştirmenin, gelecekte sağlıklı bir neslin ortaya çıkmasını sağlamada ne kadar gerekli olduğunu vurguluyor. Şimdiki nesille öncekiler arasındaki farka dikkat çekiyor ve bu farkın, bizim ‘beklemeyi bilen’ çocuklar olmamızdan kaynaklandığı gerçeğine gönderme yapıyor. Şimdikiler için ise ‘beklemek’ kabus sözcüğünün eşanlamlısı!

 

Peki bizim için zor değil miydi beklemek? Biz zor mu kolay mı diye düşünmeden zaten beklerdik. Beklemek zorundaydık… Yeni bir elbisemiz olsun diye bayramı, güzel bir oyuncak bebeği elimize alabilmek için babamızın iş gezisinden dönmesini beklerdik. Televizyonun açılma saatini, tüplü cihazın ısınıp görüntü vermeye başlamasını, uyumadan önce Adile Naşit’in adımızı okumasını, çocuk duyarlılığımızla saygı duruşuna geçmek için İstiklal Marşı ile kapanışı beklerdik. Sevdiğimiz dizinin yeni bölümü için bir hafta heyecanlanır, tam saatinde mandalinalarımızla yerimizi alırdık. Televizyonda ya da radyoda hoşumuza giden bir şarkı duyarsak adını öğrenene kadar tırmalardık. Sevdiğimiz şarkının bir daha çalmasını hazırlanmış kasetlerle ve elimiz ‘rec’ tuşunda hazır vaziyette beklerdik. Radyodaki ya da televizyondaki şarkıyı tam doğru yerinde kayıt etmeye başlayamazsak ya da en sonunda şarkı daha bitmeden sunucu konuşmaya geçerse kaydı durdurup aynı şarkının tekrar çalınacağı günü kestiremeden beklemeye devam ederdik. O süre zarfında kasedimize kimsenin dokunmasına izin vermezdik elbet. Sevdiğin parçanın anonsu yapılırken boş kaset bulamamanın hüsranı başka hiçbir şeyde yoktur nitekim. Tabii kasedi geri ya da ileri alırken de beklerdik. Hep yanlış olurdu ama biz çıldırmadan, tam doğru yerini bulabilene kadar ileri-geri almaya devam ederdik. Ama video kaset kiraladığımızda başa sarılmadığını görürsek kızardık. Sararken beklemek zorunda kaldığımızdan değil, bize yapılanı saygısızlık kabul ettiğimizden kızardık. Yoksa gerektiğinde kasetleri bir kalem yardımıyla ileri-geri alacak kadar sabırlı, teybin bir parçasına takılarak kopan bandı incecik yapıştırıp tamir edecek kadar kıymet bilirdik. Belki de her şey pahalı olduğundan, aynı kasetten bir daha satın alma iznini asla koparamayacağımızdandı. Belki de dükkanlarda biten malların yenisinin gelmesini de uzun süre beklemek zorunda olduğumuzdan ve yine bu sürenin ne kadar olduğunu bilememekten dikkat ederdik her şeye. Piyasaya çıktığı haberini okuyup sevindiğiniz kasedin sizin kentinize ulaşmasını haftalarca beklerdiniz. Amerika’da gösterilen filmlerden Türkiye’de yıllar sonra haberdar olurdunuz.

Kasetçilerin bizim için karışık kaset doldurmaya başlamalarını neredeyse törenlerle kutlamıştık. Mütevazi listelerimizi ve boş kasetlerimizi utangaç gülümseyişlerle kasetçi abiye bırakıp eve döner, heyecanla ‘beklemeye’ başlardık. Kasetçinin ne kadar popüler olduğuna, dolayısıyla yoğunluğuna bağlı olarak değişirdi bu bekleme süresi ama biz yine de bir süre alabildiğimize sevinirdik. Bir televizyon programını videoya kaydetmek istediğimizde zamanı ayarlayıp evden çıkabilmeye başlayışımıza da çok sevinmiştik. Ufak-tefek hatalar olsa da artık program başlayana kadar video başında beklememiz gerekmemesi iyi bir gelişmeydi.

 

Sevdiğimiz şarkının sözleri Blue Jean, Hey Girl ya da Onyedi dergisinin o ayki sayısında verilsin diye dua ederdik. Yoksa en az bir ay daha sözleri uydurmaya devam etmemiz gerekirdi. Ama sözlerinin yanında bir de posterini verdiyse, değmeyin keyfimize…

 

Beğendiğimiz çocuk ‘çıkma’ teklif etsin diye beklerdik. “Biraz düşünmem lazım” dediğimizde o bu ‘biraz’ın ne kadar olduğunu bilmeden yanıtımızı beklerdi. Çıkmayı başarırsak, onunla bir çift utangaç laf edebilme ihtimali olan sayılı dakikaları gözlerdik. Askere gittiğinde ‘görülmüş’ er mektubunu beklerdik. Asker sevdiğimiz dinlenme zamanını telefon sırasında önündekilerin memleket hasretini dinleyerek geçirmek zorunda kalır, biz sokakta hangi telefon kulübesinin numarasını verdiysek “Allaam noolur kimse gelmesin telefon etmeye” dualarıyla, dünyanın en başarılı orkestrasının elinden çıkmışçasına çalan telefonun iğrenç sesini beklerdik. Çünkü ahizeye erişebilmiş sevdiğimiz aradığında bizim telefon meşgulse sıranın arkasına geçmesi gerekirdi. Biraz da konuşabilmenin zorluğuyla elde ettiğimiz mutlulukla eve koşup mektup yazar, postaya verebilmek için sabah olmasını beklerdik. Mektubumuza yanıt alabilmek için ise en iyimser olasılıkla iki hafta beklerdik.

 

Randevulaştıysak buluşacağımız yeri çok net kararlaştırır, tam saatinde orada hazır bulunurduk. Cep telefonuyla haber verme lüksümüz olmadığından trafiğin sebep olduğu gecikmeler, son dakikada cayılmış buluşmalar, şımarık ertelemeler, gecikeni arayıp haşlamalar yaşanmazdı. Zaten cep telefonlarının piyasamıza ilk girdiği yıllarda, onlardan birine sahip olabilmek için ailemizin uygun gördüğü yaşa gelmeyi beklerdik.

 

Telefonumuz olmadığından yanımızdaki dostlarla sohbet ederdik. Kettle olmadığından mis gibi çayın demlenmesini beklerken mikrodalga fırınımız olmadığından saatlerce süren pişirme işlemlerinin yaydığı olağanüstü kokuların eşliğinde sohbet eder, bizim için çok önemli olan çeşitli olayları ‘beklerken’ duyduğumuz heyecanı, duygu yüklü büyük büyük sözcüklerle dostumuza anlatırdık. Yapımı zahmetli, uzun beklemeli, ama illa ki daha lezzetli olan her şeyi dostlarla birlikte yaptığımız için mecburen çok sohbet eder, kendimizi iyi ifade edebilmek için sözcüklerimize özen gösterirdik.

 

Az fotoğraf çekerdik. 24lük ya da 36lık alabildiğimiz pozlar hemen bitmesin diye her şeyi çekmezdik. Ördek dudaklı fotoğraflarımız olmadı hiç örneğin. Şimdi küçücük çocuğa telefonu tuttuğunuz anda favori pozunu veriyor ama biz kendi görüntümüze bu kadar alışık olmadığımızdan bize makine doğrultulduğunda hep rahatsız olurduk. Nasıl durursak güzel görüneceğimizi bilemezdik. Bunu öğrenene kadar o yaşı geçerdik ve çehremiz değişirdi zaten.

 

Çekilen bir resimde nasıl çıktığımızı görebilmek için iyi bir bekleme sürecinden geçmemiz gerekirdi. Az fotoğraf çektiğimiz için, alınan bir filme kıyılabilmesi bir ay filan sürerdi (en değerlisi de ‘son poz’ olurdu). Bir ay sonra taba götürdüğümüz filmler bir hafta içinde bize resim olarak geri dönerdi. Ama bazen de dönmezdi çünkü makinenin kapağını yanlışlıkla açtıysanız yanmış olurdu ve bir daha o anı asla yakalayamayacağınızı bilmenin üzüntüsüyle evin yolunu tutardınız. Bazen elinizdeki araba bakar, yandığına inanamaz, bir daha denenmesi için yalvarırdınız. Bazen de toplu resimleri arkadaşlarınız için de çoğaltmanız gerektiğinden (aksi düşünülemezdi bile) filmleri tekrar bırakır yeniden beklemeye başlardınız.

 

Taşra baskısı gazete elinize ulaştığında haberler eskimiş olurdu. Sevdiğiniz derginin yeni sayısı sizin yaşadığınız şehre ulaşana kadar ay yarılanırdı. Yabancı yayınlardan zaten haberiniz olmazdı da lazım olan ya da aradığınız kitabı elinize alabilmek için de kitabın kütüphaneye iade edileceği tarihi beklerdiniz. Çevrimiçi okuyabileceğimiz dergilerimiz, çaktırmadan PDF dosyasına dönüştürülmüş kitaplarımız ya da Amazonumuz filan yoktu. Her şeye kütüphaneden ulaşmak zorundaydık ve ansiklopedilerin nasıl kullanıldığını bilir, onlara kutsal kitap muamelesi yapardık. Sözlük sayfaları karıştırmaktan sıkılmazdık.

Yaşantımıza bilgisayar ve onun hızı girdiğinde bile beklemeye devam ettik bizler. İlk kez tanıştığımız ekran koruyuculardaki şekiller nereye varacak diye ekrana yapıştıran zevkli beklemelerimizin yanı sıra bir de çok zevksiz beklemelerimiz vardı. Internet telefon hattına bağlı olduğu için önce annenizin telefonu kapaması gerekirdi. Bağlanana kadar en az on kere hata verir, bir hat yakaladığında da faks benzeri çılgın bir ses eşliğinde bağlanmaya devam ederdi. Bu süreci geçince de sorun bitmezdi çünkü kullanırken de iki de bir hattan düşerdiniz. Düştüğünüzü anlamazdınız önce ve örneğin chat yaparken uzun süre karşıdakinin yanıtını bekleyince uyanırdınız. Sonra tekrar bağlantı kurmaya çalışırdınız. Zaten bazı komutları bilgisayar açıkken veremezdiniz. Bilgisayarı kapatıp tekrar açmanız gerekirdi.

Disketlerimiz vardı hayatımızı kolaylaştırdığı mı, zorlaştırdığı mı belli olmayan. Diskete kayıt yapmak çok üzün sürerdi ve hiçbir zaman yeterli yeri olmadığı için hep yeniden denerdik. İşlem yaparken donup kaldığından çıldırırdık tabii de mecburiyetten beklerdik. Çok çabuk bozulan bir meret olduğundan, bir başka diskete daha yedekler, dolayısıyla onu da beklerdik.

 

Şimdi günümüz çocuklarının neden bu kadar sabırsız olduğunu ve her şeyden bu kadar hızlı sıkıldığını bir türlü anlayamayan bizim kuşağa seslenmek istiyorum: Lütfen yaşantılarımız arasındaki farka gören gözlerinizle bakıp neden bizden bu denli farklı olduklarını bir kez daha düşünebilir misiniz? Sayın Akıncı’nın da belirttiği gibi, çocuklarımızın, ülkemizin ve dünyamızın geleceğini önemsiyorsak, her şeyden çok sevdiğimiz bu bireylerin her istediklerini verme huyumuzdan bir an önce vazgeçip onlara ‘beklemeyi’ öğretmek zorundayız.

İki Kuş

Etiketler

Özlü Sözler, Gelişim, Hayat, Kentlim, Kitap, Mekan, Mutluluk, Patrick Süskind, Richard Bach, Tesadüf, Yazarlar, Zaman, Şehir

Bir Martı, bir Güvercin, iki Jonathan. Entelektüel gelişime damgasını vurmuş onlarca kurgudan ikisi.

Richard Bach’ın yarattığı özgür ruhlu Martı Jonathan Livingston ne kadar bağımsız bir bakış açısıyla tüm kurallara karşı gelen ve ‘sen olma’ özgürlüğünü, düşüncelere vurulan zincirleri koparmayı, sınırları kaldırmayı her şeyden önemli gören bir karakterse Patrick Süskind’in yarattığı Banka Bekçisi Jonathan Noel de o kadar kuralcı, düzenli ve sıradan bir karakterdir. “Yalnız ve yalnız kendisinin olan, onu hayatın hoş olmayan sürprizlerinden koruyan” bir mekan olduğu için içerisinde tuvalet bile olmayan küçücük bir çatı katı dairesinde otuz yıl sorgulamadan ve mutlulukla yaşamış ve bir sorunla karşılaşmak istemediği için bu dört duvarı satın almaya karar vermiştir. Bir bankanın önünde sabah 08:00’den akşam 17:30’a dikilerek geçirdiği hayatın olaysızlığına olduğu kadar, sokaklarda izlediği evsiz adam gibi herkesin gözü önünde hacetini gidermesi gerekmediğine de şükretmektedir. Ancak bir gün bu huzurlu yuvasının kapısını açtığında -kocaman- bir sorunla karşılaşır: Koridorda -özgürce- dolaşan bir güvercin muntazam hayatında birden bir kriz yaratır ve onlarca yıldır hiçbir olay yaşamasına izin vermeyecek şekilde tasarlanmış, kurulu düzende tıkır tıkır işleyen yaşamı altüst olur.

Usta kalemler tarafından yaratılan ve birisi 1970’de (Martı) diğeriyse 1988’de (Güvercin) okuyucuyla tanıştırılan bu iki karakterin taban tabana zıtlıklarına rağmen izleyicilerine aynı mesajı çağrıştırması şaşırtıcıdır. Süskind’in bizi çok bunaltan bir karakterin sadece bir gününü anlatarak kafamıza dolaylı yoldan çaktığı şimşekleri Bach doğrudan yollamayı tercih eder.

 

Yayınlandığı günden bu yana muhtemelen dünyanın en ünlü edebi kuşu olmuş olan Jonathan kurallar gereği sadece yemek bulmak için uçmakla yetinmeyip yeni şeyler öğrenmeye çalıştığı ve bu deneylerden ve deneyimlerden zevk aldığı için sürüsünden kovulan, ama yine de yaşama sevincine gözlerini kapayamayıp sürekli kanat çırpan, öğrenmenin keyfinden beslenen, daha aşağılarda kalabalık bir şekilde uçuşup bir lokmacık yemek için birbiriyle didişerek kuru gürültü yapan sürüden değil, sevdiği şeyler için çalışmaktan anlayan, en nihayetinde de ‘yer’ ve ‘zaman’ kavramlarını olduğu kadar ‘beden’ algısını da aşan filozof bir martıdır ve kırkbeş yıllık ömründe ben de dahil nice özgür ruhlu martılar yetiştirmiştir.

İlk kez onsekizimdeyken okuduğum bu kitabı yirmibeş sene sonra tekrar okuyunca gördüm ki altı çizilen birçok tümceyi hayatıma sindirmişim. Özümde olduğu için mi kitabı beğenmişim, kitabı beğendiğim için mi söylediklerini özümsemişim tam bilemiyorum ama Süskind’in öyküsünün bir başında bir de sonunda görünen ve nice yaşamları sorgulatan Güvercin’ini okumayı bitirdiğim bu duygu yoğunu sabahta Bach’ın Martı’sını bir kez daha okumadan edemedim. Hala okumayan var mıdır?

Bach, Richard (1989), (Çev. Nuran Akgören), Martı, SAY Yayınları, İstanbul

Süskind, Patrick (2014), (Çev. Tevfik Turan), Güvercin, CAN Yayınları, İstanbul

 Kitaptan Alıntılar

‘Boş’ Zamanlarımda Yapacaklarım

Etiketler

Boş Zaman, Emeklilik, Farklı Görüşler, Hayat, Mutluluk

Bugünlerde yatıp kalkıp ‘patronsuz, tasmasız, bağımsız ama maaşsız’ bir hayatın düşlerini kuruyorum. İşe gidip gelmem gerekmese her saniye hür yaşam düşlerimi planlayacağım bu heyecanlı günlerimin olumlu enerjisine “parasız ne yapacaksın” diye endişe saçan arkadaşlarım bile ket vuramıyor. Belki onlar da görüp biraz gerçek mutluluğu düşünsün diye, belki başkalarına da fikir versin diye, belki de kendime kanıtlayıp fikrimin çekiciliğini güçlendirmek için bir yapılabilecekler listesi çıkardım. Buraya yazamadığım, kendi defterimde kalan bazı özel maddeler dışındaki elli fikrim şunlardan oluşuyor:

 

1. Başka kentlerdeki arkadaşları ve akrabaları ziyarete git, onları davet et,
2. Futbol maçına git,
3. Bir yabancıya Türkçe öğret (birine bir şey öğret),
4. Bir yaşamöyküsü yaz,
5. Internetten İspanyolca öğren ve kentte yaşayan İspanyol bul,
6. Yeni insanlarla tanış, görüş,
7. Koroya katıl,
8. Flamenko öğren,
9. Kitap kulübü yap,
10. Her gün yürüyüş yapmaya devam et,
11. Parka ya da sahile içeceğinle git, kitap oku,
12. İşte çalışırken olduğu gibi günlük program yap,
13. Aylık, yıllık, beş yıllık hedefler koy, zarfta kapatıp kaldır, zamanı gelince kontrol et,
14. Her ayın ilk çarşambası aynı grup kız arkadaşınla buluş, sohbet et, çatlayasıya gül,
15. Dergi oku,
16. Kütüphaneye git,
17. Her gün yaz,
18. Eve misafir çağır, çay-kahve-sohbet manyağı ol,
19. Evde spor yap,
20. Yapboz yap,
21. Bir grupla trekkinge git,
22. İspanyolca bir şarkı ezberle,
23. Senfoni dinlemeye git,
24. Ev dekorasyonuna ufak dokunuşlar yap, gördüğün yerleri bu gözle incele ve arada bulduğun değişik malzemeyi kullan,
25. Dolapları ayıkla, giymediklerinden ve kullanmadıklarından kurtul,
26. Toplu taşıma araçlarına atlayıp bilmediğin yerlere git,
27. Daha çok sebze dik,
28. Sergilere git,
29. Başka ülkelerden mektup arkadaşları bul,
30. Daha basit, görsel ağırlıklı, az metinli başka bir blog yaparak daha çok insana ulaşmaya çalış,
31. Sürprizler yap,
32. Çok yakınında olduğu halde hala gitmediğin bir yere git,
33. Kültürel etkinlik yapan mekanlar bul (kitabevi gibi) ve etkinliklerine katıl, destek ver,
34. Her gün yeni bir şey öğrenmeyi zorunlu kıl. Internetten, kitaplardan, gezip gördüklerinden ve birilerinden bir şeyler öğren: Evde rakı yapan adamdan, degüstatörden, bilgisayarda oynayan çocuktan, radyocudan. Para almadan yardım teklif etmek ve izlemek suretiyle değişik iş kollarını öğren.
35. Mesleğinin dışında en az bir konuda çok çok iyi ol,
36. Görmek istediğin bir yere gidebilecek parayı biriktirene kadar yarı zamanlı işler yap,
37. Yapmayı bildiğin şeyler listesi çıkar, başkasına faydası olur mu diye düşün,
38. İhtiyacı olan birisine sıkıntıda olduğu konuda yardımcı ol,
39. Değişik içecekler yapmayı öğren, keyfine var,
40. Bilmece yaz, palindrom bul,
41. Belediye etkinliklerini takip et, yarışmalara katıl,
42. Hayatında gereksiz olduğunu düşündüğün şeylerin listesini çıkar, listendekilerin gereksizliğini kabul ettiğini aklında tutarak yaşamından çıkarmaya çalış,
43. Para verilerek yapılacak bir şeyin gerekliliğini sorgula. Gerekmediğine karar verirsen parayı kumbarana at,
44. Kumbaraların üzerine istediğin şeyleri yaz. Atacağın bir lirayı hangi hedefte biriktirmek istediğine karar vererek at (böylece önceliklerin de ortaya çıkar),
45. Çocuklara masal oku,
46. Haftada bir konsept/ülke günü yap. Örneğin Hindistan’ı araştır, evi ona uygun bir şekilde düzenle. Internetten müzik ya da radyosunu aç, tütsü yak, yemeklerinden yapmaya çalış, filmini izle.
47. Duyunca burun kıvırdığın bir etkinliğe kendini zorlayarak katılıp bunca yılda kemikleşmiş ön yargını eritmeyi dene, eve dönünce hislerini kaleme al,
48. Sabah çok erken dışarı çık, kentin sessizliğinde yürüyüş yap, spor yap, meditasyon yap, resim çek, eve dön.
49. Yıllardır ‘yapamam’ deyip geri durduğun bir şeyi yap: Resim yap, basketbol oyna,
50. Yeni telefon numarası al, sadece hayatında gerçekten varolan kişilere ver.

 

Yapabileceğim öyle çok şey var ki sabırsızlanıyorum. Sadece benim değil hepimizin öyle çok yeteneği var ki. Yaz sezonu gelene kadar bütün kış evinde pinekleyen turizmcinin de, düşük gelirli emeklinin de birçok olanağı var aslında.

 

Boş zamanların ‘boş’ değil asıl dolu olması gereken zamanlar olduğunu anlarsak belki çok daha mutlu, kendimize-yaratıcı, doyumlu olabiliriz. Özellikle belli bir yaştan sonra kendi hayatının sona erdiğini sanıp torun bakarak, telefon başında bekleyip ağlayarak, ya da her gün bomboş oturup yaşamın sonunu çağırarak ömrünü geçiştiren insanlarla dolu ülkemizde sırtını yaslayacağın bir koca edinip her gün televizyon izlemeyi garantilemek de normal oluyor, ‘yaşlanınca bana baksınlar’ fikriyle çocuk yapmak da.

Oysa kendimizle barışık olsak, yüreğimize bakıp kendi sesimizi dinlesek ve beynimize inansak yapabileceğimiz öyle çok şey var ki. Karısı olacağımız birini bulabilmek değildir asıl başarı. Kırklı yaşlarında ilk defa denediğin sebze ekme işinin sonunda minicik biberini koklamanın yüzüne yaydığı gülümsemedir. ‘Ben anlamam’ deyip bilgisayara şeytan görmüş gibi bakmak yerine, ömrün boyunca öğrenmek istediğin bir beceriyi ellilerinde Internetten öğrenmektir. ‘Kafelere verecek iki lira çay param yok benim’ diyerek bütün gün evde oturacağına sadece basit bir termos almayı akıl edebilip altmışlı yaşlarında sahilde çayını etrafındakilerle de paylaşabilme lüksüdür. Yetmiş yaşında masayı dolduracak kimsen olmasa da sofranı kurup apartmandaki üniversite öğrencisine de bir kap götürme büyüklüğüdür.

 

Yaşam her şeyiyle bize bir ziyafet sunarken açlıktan ölmek size de biraz acınası gelmiyor mu? İş ki, başlangıcını unuttuğumuz bir süreden beri doğru kabul ettiğimiz, alıştığımız için yaptığımız ya da yapmadığımız şeyleri değiştirmeyi bir akıl edelim. Başkalarının ateşinin bize ulaşmasının zayıf olasılığına bağımlı yaşamak yerine kendi ateşimizi yakalım.

 

 

Uzun Yaşamanın Şifresi Çözüldü

Etiketler

Alice Herz Sommer, Ölüm, Özlü Sözler, Farklı Görüşler, Hayat, Mutluluk, Sevgi, Sıkıntı, Uzun Yaşamanın Sırları, İmkan, İnsan

Diğerlerine göre uzun yaşamış insanlara sorarlar ya sırlarını, hiç dikkat ettiniz mi verilen yanıtlardaki şaşkınlığa? Bunu daha önce hiç düşünmemişliğin bakışlarını görürsünüz. ‘Sırrı, uzun yaşamayı düşünmemek olmalı’ diye düşünürüm her seferinde.

 

Bazıları da giderayak meşhur olmuş olmanın muzipliğiyle birkaç gizli formül uyduruverirler: Üç beyazdan uzak durdum, her gün zeytinyağı içtim, sarımsak yedim, kefir içtim, ağzıma içki sürmedim, sigara nedir bilmem. 164 yıl yaşayan Zaro Ağa akşamları sadece yoğurt yemesine borçluymuş upuzun yaşamasını.

 

Hiç sigara içmeden ve kendini neredeyse pamuklara sararak koruduğu ömrünü otuzunda-kırkında tüketenleri de gördük maalesef, pöfür pöfür sigara içip de yüzü çoktan deviren Karadenizli amcaları da.

 

Adana dolaylarında -düğünlerde- sıklıkla çalınan manidar bir türkümüz ‘rakı içenler öldü de su içen ölmedi mi’ sözleriyle bu işin derin sorgulamasını çoktan yapmıştır. Öte yandan Fransızlar, yanında eşlik eden gülücükler olursa şayet, kırmızı şarabın uzun ömür sunduğunu söyler. Çin’de yaşayan 104 yaşındaki Şu Yuhe ise uzun yaşamasını her gün içtiği biraya borçlu olduğunu belirtmiş.

 

Türkiye’de yaşamanın fıtratında olan bazı alışılmadık ölüm şekillerinden bahsetmiyorum elbet ama bugün çok özenli bir yaşam sürdüren gencecik sporcu bedenler bile yere yığılıveriyor.

 

Peki o zaman nedir uzun yaşamanın sırrı? Yaşamı tam bir trajedi olan Alice Herz-Sommer “Kötü şeyleri zaten biliyordum. Fakat ben daima iyi olana baktım” diye özetliyor 111 yıllık yaşantısını. Toplama kampında geçen günlerini bile bir nimet olarak görebilen ve pek çok şey için müteşekkir olan piyanist “siz rahat olduğunuzda vücudunuz da rahat olur, karamsarlaştığınızda bedeniniz de tuhaf şekilde davranmaya başlar” diye sürdürüyor sözlerini.

Uzun yaşadığını algılamak bir tarafa, yaşından bile emin olamayan Alice Herz-Sommer’in verdiği ‘maddeye dayanan’ bir formül yok. Ömrünce hiç yoğurt yemiş midir bilmem ama Nazi kamplarında geçirdiği günlerde kendisinin de minik oğlunun da pek yemek yiyemedikleri ortada. Fakat bu durumu bile yorumlama şekli “manevi yönden beslenen insanların yemek yemeğe gereksinimi olmadığını düşünüyorum” şeklinde oluyor. “Hep güldüğümüz için açlık acısı hissetmiyorduk.”

 

Sıklıkla, gülmekten bahsediyor. “Dünyada en kötü şey sıkılmaktır” diyor. Dırdırlanmanın çirkinliğinden, olumlu bakış açısının yaşamsal etkisinden, sürekli bir şeyler öğrenmenin ve çalışmanın güzelliğinden, toplama kampında yaşarken bile iyimser bir yaklaşımla çevrene de mutluluk ve umut saçmandan bahsediyor. Bir de müziğin gücünü dile getiriyor: “Müzik bizim hayatımızı kurtardı, hala da kurtarıyor”, “Yahudi’yim ama dinim Beethoven”, “Müzik çalabiliyorsak şartlar o kadar da kötü değil demektir” gibi sözleri olan piyanist için Bach ilaçtan daha iyidir.

Kanser olduğunu öğrendiğinde bile gülmeye ve yaşamaya devam etmesi küçümsenemeyecek ölçüdeki cesaretinin bir başka göstergesi ve uzun yaşamanın bir diğer sırrı bence. “Korkaklar her gün ölür” lafı durup dururken yaratılmış olamaz. Aynı sırrı Walt Disney’in sözlerinde de buluyoruz: “Peşinden koşacak cesaretimiz varsa bütün hayallerimiz gerçek olabilir.”

Thucydides ise şöyle ele almış cesaretin yaşam için önemini: “Mutluluğun sırrı özgürlüktür. Özgürlüğün sırrı ise cesaret.”

 Nitekim kendimden örnek verecek olursam, benim de hayatımda tek korktuğum anlar iç enerjimin çok düştüğünü ve ne yaparsam yapayım olumlamayı beceremediğimi fark ettiğim, akabinde özgüvenimin yani cesaretimin düştüğü anlar oluyor. Normalde düşünce gücüyle hastalıklarını iyileştirebilen ve pozitif bakış açısıyla övünen bir bireyken, derin karamsarlığa kapıldığım o ender dönemlerde her an ölüverecekmişim gibi nefessiz kaldığımı sanıyorum. İçimizde göremediğimiz her ne varsa dışımızda olanları yönetiyor.

 

Dünyanın en uzun yaşamış insanı olarak bilinen ve 253 yıl yaşadığı söylenen Li Ching-Yuen ömrünü bitkilerin kucağında geçirmişse de sırrı şu sözlerinde yatmaktadır: Temiz bir kalbin olsun, bir kaplumbağa gibi otur, bir güvercin kadar hayat dolu yürü, bir köpek gibi uyu. Yani doğayı dinleyerek hayvanlar gibi davranmaktan bahsediyor. Birçok kaynak, formül olarak ne verirse versin kısaca ‘basit’ bir yaşam tarzına, ‘basit’ bir yeme anlayışına ve mutluluğa bağlıyor fikirleri.

 

Spor yapmak gibi durumlar ise yaşanan hayata göre değişiyor olmalı. Sanayinin çok gelişmediği bir adada eşiyle paylaştığı küçük bir barakada yaşayan ve tarımcılık yaparak güçlükle geçinen 86 yaşındaki Wang Kailu ömrü boyunca hiç spor yapmadığını dile getiriyor. Uzmanlar, Kailu’nun yaşadığı adadaki Çinlilerin uzun yaşamasının sırrını sosyal hayatlarına bağlıyor: Her gün kahvede toplanıp başka insanlar görmeleri, birkaç eşyadan oluşan basit bir evde geçen mutlu bir aile hayatı ve zengin bölgelerde olmayan temiz hava.

 

Uzun yaşamaları ile bilinen Tibetli rahipler ise genç kalmak için genç gibi düşünmek, genç gibi hareket etmek ve genç gibi yaşamak gerektiğini söylüyorlar, yani annemi anlatıyorlar.

 

Uzun yaşamak şart mıdır, o ayrı konu, ama bahsi geçen -gizli formüllerin- hepsi kısa da olsa kaliteli bir yaşamın da sırrı olmalı.

 

 

http://www.milliyet.com.tr/dunyanin-en-uzun-omurlu-insanlari/dunya/detay/1745780/default.htm

http://hakanmenguc.org/200-yil-yasamak-ister-misiniz/#.VFX95jSUdIE

http://www.posta.com.tr/PostaKarnaval/YazarHaberDetay/100-yasina-kadar-yasamanin-sirlari.htm?ArticleID=36389

http://www.ntvmsnbc.com/id/25343945

Mutluluğun 10 Şartı

Etiketler

Mutluluk

Etrafta öyle çok mutsuz insan var ki bu haftaki yazımda mutlu bir yaşantının formülünü açıklamaya karar verdim Sağlıklı olduğunuz için şükrederek formülü uygulamaya başlayabilirsiniz.

 

1. Söylenmeyin: Sanırım en nefret ettiğim şey her gün söylenen, enerji sömürgeni insanlardır. Gülümseyerek ‘günaydın’ demiş olmanızı bile çalışma şartları konusunda aranızdaki adaletsizliğe vardıracak kadar rahatsız edici olan bu tipler ofisten içeri ‘offf’ diyerek girip söylenmeye başlarlar ve olumlu bir-iki lafla rahatlatmaya çalışırsanız fazlasıyla irite olup daha yüksek sesle ve sonsuza kadar söylenirler. Oysa ‘söylenmek’ hiçbir soruna çözüm getirmeyeceği gibi hem kendi enerjinizi verimli kullanamamanıza neden olup daha büyük bir mutsuzluk çeker hem de etrafınızdakilerin de olumlu enerjisini emip kendi boşluğunuzun karaltısında kaybettiğinizden zaman içerisinde kendisinden kaçılan bir insan olursunuz.

 

2. Artı-eksi tablosu: Her gün söylenmenize ya da hiç söylenmeyip içinizde patlamaya hazır bir bombayla dolaşmanıza sebep olan durum nedir? İlk işiniz bu durumu masaya yatırıp size ait olan ve başkasını ilgilendirmediği için sizden başkasının da asla çözemeyeceği bu sorunu yaşamınızdan def etmek olsun. Yani şu an içinde bulunduğunuz yaşantıyı gözden ve elden geçirmek. Her gün söylenme nedeniniz dünya meseleleri ya da ülkenizin içinde bulunduğu durumsa bireysel çabalarınızla elinizden geleni yaptığınızdan emin olun ve geri kalan zamanlarda kendi küçük dünyanızla ilgilenin derim (Her saniye bu rahatsız edici durumu konuşarak olayın çözümüne bir katkıda bulunmuyor, belki daha da kötüleştiriyorsunuz). Ancak evinizde ya da işinizde mutsuzsanız mutlaka hemen şu dakika her şeyi bırakıp bir eylem planı yapmalısınız. Öyle ya, iş yerinde her durum için SWOT Analizi, Eylem Planı ve daha fazlasını yapan bizler bir tanecik yaşamımızı daha mı az önemsiyoruz ki basit bir artı-eksi tablosu yapamayalım. Şu an çalıştığınız işin artıları neler, eksileri neler, hepsini düşünüp tablonuza yazın ve durumu olduğu gibi döktüğünüzden emin olunca tablonuzu inceleyin. Ne taraf ağır basıyor? Hangi sütun daha dolu? Artı hanesine yazdığınız bir tanecik madde eksi hanesindeki yirmi maddeyi götürecek kadar değerli mi? Unutmayın ki içinde yetiştirildiğimiz eğitim sisteminde bile üç yanlış bir doğruyu götürüyordu. Sağlığımız ve mutluluğumuz üzerinde yarattığı tüm olumsuzluklara rağmen ‘para kazanıyor olmak’ istemediğimiz bir ortamda ömür tüketmek için yeterli bir sebep değildir. Bu şekilde davranarak, uğruna para kazandığımız çocuklarımızı da mutsuz ederiz. İstanbul’da yaşamaktan yorulduğunuz halde ayda altı milyar kazandığınız için mi katlanıyorsunuz bu kabusa? Lütfen artı-eksi tablonuza bütçenizi de ekleyin. Bunun üçte biri kazanç elde ederek daha çok para biriktirmenizin olası olduğu mekanlar var. Arabayla gitmeniz gereken bir işiniz olmasa araba alacak parayı biriktirmek için çalışmanız gerekmez örneğin. Ama önemli olan nasıl bir hayat sürerek gerçekten ‘mutlu’ olup söylenmeyi bırakacağınızdır. Tüm olumsuzlukların gözler önüne serilmesine rağmen tembel organlarınızı rahat habitatından kaldıramıyorsanız lütfen söylenmeyi kesin ve çevrenizdekilere saygı göstererek gülümseyin. İnsanlar sizin daimi mutsuzluğunuzu dinlemek zorunda değiller. İçinde bulunduğunuz durum/ortam sizi rahatsız ediyor ama yine de orada olmak istiyorsanız (ki bu bana artılarınızın daha fazla olduğunu düşündürüyor) o olumsuz koşulu değiştirmeye çalışın. Elinizden geleni yaptığınız halde bir şey değişmiyorsa ya oradan ayrılın ya da orada kalmak zorunda olduğunuza inanıp kendinizi değiştirin. Oldukça güçlü bir hayvan olan aslan bulunduğu yerde su yok diye sürekli kükreyerek sorunun çözülmesini beklemez, hemen yola çıkıp su olan bir yer arar.

 

3.  Kendinize inanın: Siz bir insansınız ve içinizde çok büyük bir güç var. ‘Ayy ne güzel yapmış adam; işini gücünü bırakmış gidip Bodrum’a yerleşmiş’ diye gıpta ettiğiniz insanlar üstün güçleri olan süper kahramanlar değil. Annem birdenbire Ankara’dan ayrılıp Datça’ya yerleştiğinde altmışlı yaşlarındaydı ve özgüveni ve olumlu bir bakış açısının dışında bildiğim hiçbir süper gücü yoktu. Dünyada bir başkasının yapabildiği her şeyi biz de yapabiliriz. Ferrarimiz olması gerekmiyor. Yeter ki kendimize inanalım ve gitmek istiyorsak önce yola çıkalım. Nitekim hareket etmeyenler zincirlerini fark edemezler ve yola çıkmak için önce ilk adımı atmak gerekir. Ne de olsa, “Açılmamış kanatların büyüklüğü bilinmez”.

Çok rahat bir sitede süper bir villada son derece rahat bir hayat sürüyor olabilirsiniz ama bu şartları elde etmek için kendinizden ve sevdiklerinizin hayatından verdiklerinize bir bakmakta yarar var. İstediğiniz buysa sorun yok. Hiçbir zaman kendinize uygun görmediğiniz bir hayatın parçasıysanız ve asıl yapmak istediklerinize azıcık olsun yaklaşamıyorsanız o hayatı bir daha gözden geçirmek gerekir. Mutlu bir hayat isteyemeyecek kadar tembel olmayın.

 

4. Net olun: Hem kendinize hem de çevrenize karşı net olun. Hiçbir şeyi başkaları istiyor diye yapmayın. Nezaketen kabul ettiğiniz bir durum sonsuz iç sıkıntısı veriyorsa hem kendinize hem de o nezaket gösterdiğiniz kişiye olan saygınızı zedeler. İstemeden ‘evet’ dediğiniz bir meslektaşa içinizde biriktirdiğiniz kızgınlıkla birkaç gün sonra daha beter patlayacaksanız baştan ‘evet’ demeyin. Çevremizde şu tür serzenişleri çok duyarız: ‘Ben onun için şunu şunu yaptım, ama o?’ Siz istemeden de olsa bir fedakarlıkta bulundunuz diye başkalarından da aynısını yapmasını beklemek yerine gerçekten istemediğiniz şeylere ‘hayır’ demesini öğrenin. Müdürünüz asla olamayacak görünen bir şey istiyorsa ‘tamam efendim’ deyip odanıza dönünce terör estirmeyin ya da dırdırlanmayın. Kayınvalideniz istiyor diye ya da paranız anca ona yetiyor diye yaz tatilini bütün sülale birlikte geçirdiğiniz evde her gün pişirdiğiniz yemekleri masaya öfkeyle koyacağınıza hiç tatile gitmeyin. ‘Tatil’ yapmak arada denize girebilme olasılığınızın olması demek değil, bedeninizi ve zihninizi dinlendirebilmektir.

 

5. Hobi: Dinlenebilmek ve iş yerinde olan bitene kafayı takıp bize ait olan zamanımızı da zehir etmemek için mutlaka zihnimizi başka alanlara kanalize etmemiz gerekir. Yoksa bilinçaltımız işlemeye devam eder ve bizi rahat bırakmaz. Yaptığınız işi dünyanın merkezine oturtup aşırı önemsersiniz. Öte yandan, hobiler özgüven sağlar ve bir gün işsiz kalacak olursa iyi yapabildiği daha basit ve kolay bir başka şey daha olduğunu bilmek bireylere farklı seçenekler sunarak özgür kılar. Sabunlardan çiçek sepeti yapabilen ve bunu yaparken ruhunu dinlendiren bir Fen Öğretmeni işten çıkarılmaktan korkmaz. Takı tasarımla ilgilenen İnsan Kaynakları Müdürü beklenmedik bir şekilde işsiz kalırsa bir süre yaşantısını sürdürebileceği bir başka meşgalesi olduğunu bilir. Aynı pozisyona başvuran on kişiden yelkenlilerle ilgileneni işverenin dikkatini çekebilir.Yapboz bulmacaları çok sevdiğini söyleyen başvuru sahibi sabırlı olduğunu ispat etmektedir. Anılarını yazan temizlik görevlisini yazar olma düşü ayakta tutar. Ansiklopedi okumayı çok seven bir bankacı girdiği bilgi yarışmasından paralar kazanır. Hobi sahibi olmak hem düşüncelerimizi hem yaşantımızı özgür kılar. İş ve evden başka hiçbir meşgalesi olmayan kişi ise kendine ördüğü duvarları yumruklaya yumruklaya kapıyı arar.

 

6. Kendinize zaman ayırın: 7 gün 24 saatinizi kendinizi adadığınız işiniz, eşiniz ve çocuğunuzun yanında geçirip onları da sıkboğaz etmeyin. İnsanların sadece ergenlikte değil yetişkin olduğunda da yalnız kalıp iç dünyasına yönelebileceği zamana gereksinimi vardır. Bu zamanın standart bir süreden oluşması, her hafta aynı gün ve saatte olması ve hayatınızda yeri olan herkes tarafından kabul edilip saygıyla desteklenmesi çok önemli. Bütün hafta çocuğu siz okula bırakıyorsanız Cumartesi sabahları da pekala babası kursa ya da parka götürebilir ve böylece siz de öğlene kadar olan vaktinizin yarısında meditasyon yapıp yarısında hobinizle ya da dostlarınızla ilgilenebilirsiniz (temizlikle değil). Aynı özeni siz de aile toplumunun diğer üyelerine göstermeyi unutmayın. Cuma akşamını dışarıda dostlarıyla geçirmek isteyen eşinize dırdırlanmayın. Kişisel alanlara saygıyı evinizin ortak kararlar listesinin en üstüne yerleştirin.

 

7. Üşenmeyin: Hareket iyidir ama spor yapmayan insan mutsuz olur diye bir düşüncem yok. Sadece, üşengeçliğin bezginlik ve mutsuzluğu beraberinde getirdiğinden eminim. Üşenmek her anlamda hımbıllaştırır ama hareket dinç kılar. Birisi size ‘haydi kalk şunu yapalım’ dediğinde yapmamanız gerektiğini anlatmak için binbir bahane sıralamayın. Hayatı ertelemenize neden olan bu bahaneler ne kadar önemli olabilir?

 

8. Gülümseyin: Gülmek mutluluk hormonu salgılar, iyileştirici etkisi vardır, bulaşıcıdır ve gülümsemek gülümsemeyi getirir. Çok gülerse yüzünde çizgiler oluşmasından korkanlardan olmayın. Çizgiler de beyaz saçlar gibi yaşanmışlıkları gösterir ve gurur verir, tabii eğer yaşadığınız hayatla bir sorununuz yoksa. Gülümseyin ki yüreğinize çizikler atılmasın. Her şeyin çözülebileceğine inanın ve gülümseyin. Endişeliyseniz örneğin, olabilecek en büyük aksaklığın ne olabileceğini ve bunun size ne zarar vereceğini düşünün. ‘En kötüsü ne olabilir?’ Göreceksiniz hiçbir olumsuzluk hayatın sonu olamaz.

 

9. İyi uyuyun: Her gün aynı saatte yatıp kalkın. Mümkünse erken yatıp erken kalkın, yatağınızı sevin ve özleyin. İyi uyumanızı engelleyen ne varsa hayatınızdan uzaklaştırın.

 

10. Diğerleri: Geri kalan her şey sizin seçiminiz olmalı. Yukarıda saydığım maddeleri gerçekleştirebiliyorsanız sağlıklı beslenmenin, sigara-alkol tüketiminin, doğru nefes çalışmalarının, yoganın, sporun dozu size kalmış. Sizi mutlu ettiğinden emin olduğunuz başka ne varsa kendi listenize ekleyebilirsiniz. Ufak şeylere büyük kahkahalar atmayı unutmayın.

 

 

‘Farklılaştırılmış’ Eğitim

Etiketler

Başarı, Eğitim, Farklılaştırılmış, Mutluluk

Her eğitimci ‘farklılaştırılmış eğitim’ lafını en az bir kere duymuştur hayatında. Türkiye gerçeğinde, kaç paralık bir okulda çalıştığınıza bağlı olarak değişir hayata geçiriliş şekli. Bizimkinde, çok önemsendiği için eğitimini verdiğimiz ve gerek ders gözlemlerinde gerekse güncelleme toplantılarında uygulanıp uygulanmadığını kontrol ettiğimiz bir sistemdir farklılaştırma. Bense, her zamanki gibi, hem eğitimini veren hem de gerçek anlamda uygulayamadığımız konusunda söylenip duran gerçekçi çıkıntıyımdır.

Çocuğun doğasını merkeze alan en hümanist yaklaşımlardandır farklılaştırılmış eğitimi benimseyen felsefe. Tornadan çıkmadığımız gerçeğinden hareketle her çocuğun bir diğerinden farklı olduğunu, bu yüzden tüm çocukların aynı yöntemlerle öğrenemeyeceğini ifade eder ve sene başında çocukların öğrenme yollarını, ilgi alanlarını ve hazır bulunuşluk düzeylerini belirleyerek tüm yılın çalışmalarını ona göre hazırlamanızı salık verir. Yani, işitsel yönden güçlü olanla görsel öğreneni, görsel öğrenenlerle yaparak, dokunarak öğreneni aynı kefeye koymamanızı; diğer yandan matematik zekası kuvvetli olanı, uzamsal zekileri, müzik kafalıları olduğu kadar sözel zekiyi, doğaya dönük zekası gelişmiş olanı ve diğerlerini de yok saymamanızı tembihler.

Bir Türk okulunda öğretmen olduğunuzu düşünün. Bir Türk insanının ömrü boyunca girmek zorunda kaldığı merkezi sınavları hesaplayın. Bu sınavlara hazırlamakla övünen okullara çocuğunu yazdıran velilerin daha huzurlu ve mutlu olduğunu aklınızda tutun. Bireysel farklılıklara uygun ödev verdiğinizde kimsenin sizi anlamadığını, kitaptan nerelerin çalışılacağını, deftere neden bir şey yazdırılmadığını, derslerde ne yapıldığını sene boyunca defalarca kere açıklayacağınızı, karşınızdaki anne-babaya çocuklarının sınıf ortalamasının neresinde olduğunu nasıl anlatacağınızı bulmanız gerektiğini ve sonuç olarak bireysel farklılığı olan tüm bu çocukların bireyselleştirilmemiş tektip sınavlara girerek karneye düşüreceği ortalamayla geleceğin rekabet ortamına bir adım geriden girme olasılığı olduğunu da kafanıza yazın. Ulusal müfredatta yer alan kazanımların hepsine yer verilmesi gerekliliği ile son sürat ders yetiştirme kaygısından, fiziksel ve maddi olanaksızlıklardan ya da çalışma koşullarınızdan hiç bahsetmiyorum bile. Öğretmenlik bir nevi gönüllü hizmetçilik mesleği olduğuna göre nasıl olsa olanak yaratırsınız.

Her bireyin her konuda ‘başarılı’ olamayacağını, örneğin herkesin dile yatkın olmamasının ya da içsel zekası güçlü bir kişinin dili bilse de derste (ya da komşu teyzelere) İngilizce konuşmamasının veya Matematiği çok iyi yapsa da İngilizce’den sınıfın ‘gerisinde’ kalabileceğinin normal olduğunu anlattığınız anne-babaların çocuklarının önünden görsel günlüklerini alıp çalışma yaprağı koyarak sizden de dersten de nefret etmesini sağlamaktan ziyade dersten sonra odanıza gidip gizli gizli baktığınız görsel günlükteki üç boyutlu harikalar canınızı sıkar. Bu çocuklar, sanatla dilin birleştirildiği dersleri sever. Mantık-Matematiksel zekalılar şifre çözdürdüğünüz çalışmalarda önce bitirip diğerlerine yardım edebilme gururunu yaşar. Oyun oynattığınız derslerde mutlaka katılmak istemeyen bir kişi olur. Önüne koyulan metni hiç okumaya başlamadan kabus görmüş gibi huysuzlaşan, hatta harfler gözünün önünde dans eden çocuklarımız vardır. Ama hepsi aynı sınava girerler ve pratik olması için o çalışma yaprakları mutlaka önüne koyulur. Çünkü Rönesans eğitim anlayışında sanata ve yine sanat ve iletişim için gerekli olan dil becerisine verilen önemin aksine ‘modern’ toplumlarda ‘başarı’ genelgeçer bir kavramdır ve o da, yüzlerce kişinin çalışmayı arzu ettiği, toplum tarafından onay görmüş işyerlerinde çok paralar kazanarak çalışmak, bir şeyin başı olmak ve bu ‘saygınlıkla’ gelen tektip yaşam tarzında beklenen eylemleri gerçekleştirerek -level-atlamaktır. Dolayısıyla iş başvurunuzda onlarca aday arasından depar atabilmeniz için özgeçmişinizde prestijli okulların adının geçmesi, not ortalamanızın yüksek olması ve duyduğunuzu anlamasanız da iki lafı bir araya getirip konuşamasanız da dil-düzeyi-ölçer sınavlardan birinden yüksek not almanız gerekir. Yüksek duygusal zekanıza bakmazlar örneğin. Bunları, yani gelecekteki ‘başarılarını’ düşünerek, bireyselleştirilmemiş çalışma kağıtlarını sunarsınız çocuklarınıza, çocukluklarını yaşayamamalarına ve farklılıklarından keyif alamamalarına içerleyerek. Halbuki çocuklara kendileriyle barışık olmayı ve mutlu olmayı öğretebilseydik daha sağlıklı düşünen nesiller ülke geleceğine de damgasını vururdu ve sanki o zaman hepimiz daha ‘başarılı’ olurduk. Hayatını mutlulukla sürdürebilmek asıl başarıdır nitekim.

Bertrand Russell’ın söylediği gibi “Mutluluğun kaynağı olarak görülen rekabette başarıyı fazla önemsemek mutsuzluğun nedenidir” aslında. “Başarı mutluluğun sadece bir öğesidir ve eğer diğer öğelerin tamamının feda edilmesi pahasına elde edilmişse, çok pahalıya mal olmuş demektir.” Fen sınavından herkes gibi beş alamayan çocuğun çevreye son derece duyarlı bir birey olması ya da kimsenin göremediği detayları görebilmesi arkadaşlarını bile doyurmaz. Velisi hemen okula gelip sihirli formülü sorar: “Ne yapmamız lazım?” “Bizim için not önemli değil” diyen veliye ise öğretmenler tuhaf bakar. Ne de olsa ‘başarı’ sadece iyi para getiren işlerle sağlanır, dolayısıyla özellikle fen ve matematikte her çocuk ‘başarılı’ olmalıdır ve sanatta örneğin para yoktur. Okul etüde alır ve kaç saatte veremediğini bir saatte vermeyi umarak bir nevi kendi sistemiyle dalga geçer. Ancak farklılaştırılmış felsefeyle hazırlanmayan bu etüt çalışmalarını ‘pakete dahil olan ne varsa alalım’ zihniyetindeki veli de çok ister.

Birçok devlet okulunda koşullar sebebiyle uygulanamayan farklılaştırma, özel okullarda fiyatla doğru orantılı uygulanıyor gibidir. Bireysel farklılıklara saygı duyduğunu iddia eden birçok okulun farklılaştırılmış eğitim adı altında sunduğu uygulamalar çoğunlukla akademik düzey göz önünde bulundurularak yapılan uygulamalardır. Örneğin çalışkan öğrencinin daha zayıf öğrenciye yardım etmesi istenir, ki bu tür eşleştirmelerden yarar sağlamayan zayıf çocuk bir süre sonra işlerini çalışkana yaptırmaya başlar. Çalışkanınsa diğerine yardımcı olamadığını gördükçe ‘başaramama’ duygusuyla mutsuzluğu artar. Öte yandan, bu tür eşleştirmelerle ya da farklı zeka türüne sahip kişilerden oluşan gruplar kurarak yalnız çalışmayı seven çocukları bunalttığımız gibi insanların hoşlanmadığı kişilerle çalıştırıldığında çok verimsiz bir ders geçireceğini de göz ardı etmiş oluruz.

Bazı öğretmenler ve okullarsa, çalışkan ve erken bitiren öğrenciye daha fazla çalışma yaprağı ya da ödev vererek farklılaştırma yaptığına inanır. Bu da kendimizi kandırmamızı sağlayan ve iyi çalışan çocuğa oyalanmayı yani üçkağıdı öğreten bir yöntemden başka bir şey değildir. Orta düzey özel okullarda arada bir ‘ürün’ kısmının öğrencinin seçimine bırakıldığı ödevler verilmesinin dışında iyi bir farklılaştırma örneğine rastlamadım. Zaten ‘BEP’ raporu olan çocuklar dışında herkesin aynı sınavı ‘başarmak’ zorunda olduğu sınav odaklı sistemimizde başka türlüsünün yerleştirilmesi çok zor. Çünkü Ziya Selçuk’un deyimiyle okullar aynı uçaklar ya da otobüsler gibi. “Aynı otobüsün içine doldurduğumuz çocukların farklı yönlere gitmesi mümkün müdür?” Kuralların ve beklentilerin tüm toplumca net olarak oturtulduğu bir otobüste ‘farklılaştırılmış’ bir yolcuyu çok da doğal karşılamayacaklarını düşünecek olursak, sanırım önce otobüs ‘gerçeğine’ bir el atmamız gerekmektedir. Kullanma kılavuzunu yabancı uzmanlar yazsa da otobüsün şoförü, yolcular, yollar, yolları paylaştığınız insanlar ve trafik kuralları Türk olduğu sürece otobüsün de Türk işi yol alması kaçınılmaz oluyor.

 

 

——————————————————————————————–

‘Farklılaştırılmış Eğitim’ hakkında daha fazla bilgiyi şu siteden alabilirsiniz:

http://hypermath.blogcu.com/farklilastirilmis-ogretim/5778086

40

Etiketler

Ölüm, Emeklilik, Farklı Görüşler, Hayat, Kader, Kentlim, Mutluluk, Para, Sıkıntı, Tiyatro, Yaşlılık, İnsan

En sevimli haliyle üzerime diktiğin sabırsız gözlerin benden yanıt bekliyor.

“Lütfeeen. Lütfen evet de.”

Konuşmadan geçen o bir dakika bir ömür gibi gelmiş olmalı sana. Ben de senin gibi miydim acaba otuzumda? Her şey hemen olsun istiyor, ufacık şeyler için bile heyecanlanıyor muydum? Yoksa hep böyle rölantide mi yaşadım hayatı?

Otuzbeş Yaş Şiirini ilk okuduğumda çok üzülmüştüm otuzbeşindekilere. Kaskatı tavrıyla beynim şiirde sadece bu cümleye takılmış, ömrünün yarısının tükendiğini bilen insanların bu üzüntüyle nasıl yaşayabileceğini merak etmişti.

Otuzbeşi ne zaman geçtiğimi bilmiyorum. Üzüldüm mü? Belki üzülmüşümdür. İnsan, yaşamının hay huyunda bir tek kaç yaşında olduğunu sorgulamıyor sanırım. Yani uzun bir süre. Otuzüç, otuzbeş, otuzaltı, hepsi sorgusuz sualsiz akıp gidiyor. Otuzyedi ve otuzsekiz arasında bir fark olmuyor. Benim gibi kırkı devirdikten sonra başlıyor geriye dönüp bakmalar.

“Bak küserim ama.”

Dile kolay. Kırkı devirdik be hareli göz.  Bir dakikanın bu kadar uzun sürebildiği bir zaman kavramında kırk küsur yılı tükettik. Daha dün yaşamışım gibi gelen bazı anıların hesaplayınca yirmi yıl önce yaşandığı ortaya çıkıyor. Genç bir insan için koca bir ömür geride. Çocuk kavramsızlığında ‘Atatürk’ü gördünüz mü’ kadar uzak. Yaşayanın anlağında ise anlamsız. Nereye gitti bunca yıl? Sessiz dakikalarda tek tek gelip beynimin ön tarafına hücum eden gereksiz anılar halay çekiyor da insan yitip giden koca hayatı gözden geçirince elle tutulur hiçbir şey bulamıyor.

“Bu öteki doğum günlerine benzemiyor. Otuzuncu yaş çok önemli. Benim için çok çok özel ve senin de orada olmanı istiyorum. Otuz diyorum!”

Otuz! Ömrünün ilk yıllarının gereksiz bir detay olduğunu düşünürsek kaç yıl yaşamış oluyorsun gerçekte? İlk yıllar. Elinden, büyümeyi beklemekten başka bir şey gelmeyen yıllar. Okunacak. Sınav kazanılacak. İyi insan olunacak. Sağlam bir karakter. Şuraya birkaç kalp yarası koyalım. Oldu. Puanı nereyi tutarsa o alanda uzmanlaşıp bir iş de buldu mu tamamdır. Nerden baksan yirmibeş yıl bu upuzun hazırlık aşamasıyla kayboluyor. Beş yıl mı kendin oldun sen? Bense yeni yeni tadına varmaya başlamıştım ki verilen sürenin bitmek üzere olduğunu fark ediyorum.

“Haydi ama! Amma naz yaptın.”

Naz yapmaya vaktim yok ki benim gamzelim. Ne olduğunu anlamadan yitirdiğim yirmibeş hazırlık yılının acısı var her şeyden önce. Sonrası da farklı değil hani. Ardından gelen yirmi yılı da bu banka yedi. Neden yaptığını bilmeden seninle hiç ilgisi olmayan bir kuruma adadığın koca bir hayat. Neden o bankayı seçtim? Ben iş ararken sadece onlar eleman arıyordu da ondan. Neden her Allah’ın gününü aynı dört duvar arasında geçirdim? Gerçek hayatta karşıma çıksalar asla konuşmak istemeyeceğim Nurten Hanım, Osman Bey, Çatlak Ayten ve Süloyla geçen koca bir hayat. Dolaplarındaki bütün kıyafetleri ezbere bildiğim bu dört gereksiz insan nasıl oldu da yaşantımın en değerli kişileri gibi baş köşeye kuruldular? Ve tabii müdürüm… ve güvenlikçi Zeki… Ya ev hayatım? Ne zaman taşınmıştım bu daireye? Evde yalnız kalmasın diye bir kedi bile alamayacak kadar diğerlerini düşünerek, sevdiklerimden çok görmek zorunda olduklarımla geçen yıllar…

“Anlaşıldı, sen bu anın keyfini çıkarmak istiyorsun. ‘Evet’ demenin bedelini ödeteceksin bana önce.”

Neyin bedelini ödüyoruz biz hayatta? Kim bize ‘evet’ demeden önce bu ağır bedeli ödeterek oyun oynuyor kendince?

“Bak ne diyeceğim? Ben şimdi bize güzel bir kahve yapayım. Şöyle bol köpüklü. Sen de böyle duvar gibi oturmaya devam et. Ama tabii düşün bir yandan da. Kahvemizi içerken de cevabını ver. Ama cevap ‘evet’ olsun! … Oh be, en azından bir gülümsedin nihayet.”

Peki senin hayalin ne dünya güzeli? Otuz yaşın heyecanıyla aykırı işler yapma güdün dışında var mı düşlerin? Sırf yaşamın içinde pusu kurmuş rutinlere yakalanıp ömrünü bilinçsizce tüketmemek uğruna evlenmemiş bir adamla zaman geçirerek biraz daha büyüyor, hazırlık süreni uzatıyorsun. Sonra? Sen de kırkında  mı algılayacaksın hayatın senin istediğin gibi değil de kendi istediği gibi geçtiğini? Benim yaşıma gelince mi fark edeceksin milyonlarca seçeneğe rağmen aynı apartman dairesi, mobilya ve bürodan ibaret olan hayatını?

“Bugün öyle uyuzluğun üstünde ki maşallah, moruklamış gibi davranıyorsun iyice. İstersen küçük bir sahil kasabasından yer alıp taşın da domates filan yetiştir artık sen, ne dersin babacık?”

Ne güzel sataşıyorsun istediğini yaptırabilmek için. Kimbilir neler yapacaksın daha kendi başlattığın oyunları kazanabilmek için. Kazanacak mısın peki? Ne güzel oldurdu şimdi küçük bir kasabada olmak. O güzelim domatesin kokusu geldi burnuma. Sahi güzel olur muydu? İstediğim bu mu gerçekten? O zaman hayatımın son yıllarını mutlu geçirir miydim? Sorgulamadan? Emekli olsam… O para yeter mi ki bir yer sahibi olmaya? Nasıl bir ironidir bu! Bankacıyım ve beş kuruş param yok bankada. Yirmi yıldır başkalarının yatırımlarını düzenliyor, tanımadığım insanların geleceğini garanti altına alıyorum ustaca. Çevreyi hiç önemsemediğini iddia ederek ömrünü çevreye adamış bu adam kendi geleceğini unutmuş. Başkalarının hayatını yaşamış.

“Afiyet olsun.”

Sigortacılığı seçseydim daha mı iyi olacaktı? Aynı! Öğretmen olsam başkalarının çocuklarıyla ilgilenecektim. Avukat olsam başkalarının davalarıyla. Berber bile başkasının saçını yapıyor.

“Bu arada, otuz yaş partilerinin geleneğidir. Bir konsept olur partide. Geçen ay Orkun’un doğum gününü kutladık mesela. Konsept seksenlerdi. Herkes giyinmiş gelmiş. Madonna’yı görecektin. Ama ben o kadar uçmayayım diyorum. Böyle değişik meslekler filan olabilir konsept. Seni de hemşire kılığına sokarız belki? Şaka!”

Konsepti olan bir parti miydi yaşadığım? Parti bitti. Şimdi temizlik zamanı. Sonra da sessizliğe çekilip dinlenmeli. Sonuçta yaşım o kadar da geçmiş değil. Ölmüyorum en nihayetinde. Ama hayatın büyük bir kısmının saçmalıklarla geçtiğini fark etmiş bu ruhun artık günlerini sadece kendi mutluluğuna adaması lazım. Sorun şu ki, şimdiye kadar geçen kısım nasıl olsaydı daha iyi olurdu sorusunun cevabını bilmediğim gibi bundan sonra ne yapmam gerektiğini de hiç bilmiyorum.

“İçsene.”

Yarın o bankadan içeri adımımı atmasam… Kendime muhteşem bir kahvaltı hazırlardım. Bach’ın eşsiz müziğini dinler, düşen yaprakları seyrederdim saatlerce. Arada Ayten’i, Nurten’i, Sülo’yu düşünüp sadistçe gülümserdim. Belki ziyaretlerine de giderdim bir ara ama onlar aynı telaşın parçası olmaya devam edecekleri için bana ‘naber’ demekten fazlasını veremezlerdi. Öbür gün ne yapardım? Bütün gün yatıp kitap okurdum. Bir simitçiye oturup koşturarak geçen insanların öyküsünü düşünürdüm. Hayır hayır. Kahveye gider oyun oynardım. Daha doğrusu bir oyun oynamayı öğrenirdim. Sonra? Ertesi gün? Daha ertesi gün? Böyle geçse günler ne kadar mutlu olurdum? Artık parçası olmadığım hayatın gerçeklerini hatırlayabilir miydim? Yoksa biri bana soru sorunca korkacak kadar kendi kabuğuma mı çekilirdim? Belki de şu ‘nasılsın’ diye soranı pişman edercesine konuşanlardan olurdum.

“Hiç içmeyeceksin sandım.”

Hareketsizlikten, şu an ufak tefek kendini hissettirmeye başlayan ağrılar da artardı herhalde. Gerçekten küçük bir sahil kasabasına yerleşsem? Güneşli, topraklı bir yerlere… Mutlu mu olurdum yoksa büyük şehrin sinemasını, tiyatrosunu, kurslarını mı özlerdim? Hiç katılmadığım etkinlikleri…

“Artık çıkıp bazı hazırlıklar yapmam gerekiyor. Bir şey söyleyecek misin?”

“Evet.”

“Ne?”

“Tamam, peki, gelirim. Otuzuna giriyorsun ne de olsa. Otuzbir olsa gelmezdim.”

“Dalga geçme!”

“Geçmiyorum. Parti fikrinden oldum olası hoşlanmamış olsam da sizinkine geleceğim hanımefendi. Çünkü çok yaşlandınız artık.”

“Evet yaaa. Otuz yaa.. Oha yani! Bir tane beyaz saç gördüm biliyor musun? Neyse, boşver şimdi. Çok sevindim geleceğine.”

“Ama bir şartım var: Kıyafet olarak bankacı kostümünü seçeceğim. Bundan daha iyisini bilmiyorum.”

“İyi, peki. Sen gel de…”

Bundan daha iyisi var mıydı onu da bilmiyorum. Varlığından haberdar bile olmadığı şey hakkında konuşamıyor insan. Kaldı ki hayat, doğaçlama oynanan bir tiyatro oyunu gibi. Katılan oyuncuların ani kararlarıyla şekilden şekle girip seriliyor önümüze. Bundan sonrası nasıl şekillenecek? Gelişine göre oynamaya devam edip sonunu herkesle aynı anda seyredeceğiz.

“Görüşürüz.”

Mutlu Olmanın 50 Nedeni Daha

Etiketler

Mutluluk

1. Ateş yakarak geçen bir gecenin sabahında saçlarından gelen koku,
2. Hafta sonu evde yayılmak ve pijamayla dolaşmak,
3. Hafta sonu ani bir kararla başka bir şehre seyahat etmek,
4. Kahve kokusu,
5. Kışın sıcak suya girmek,
6. Yazın soğuk suya girmek,
7. Yeni yıkanmış çamaşır kokusu,
8. Adana sofrası,
9. Portekiz şarabı,
10. Anne evinde yemek kokusu,
11. Anne kokusu,
12. Çok yorulduğun bir günün sonunda pofuduk yastığa başını koymak,
13. Seyir halindeki arabanın camından başını uzatıp yüzünde rüzgarı hissetmek,
14. Bir kedinin tüylerinde elini gezdirirken mutluluk gırıltılarını dinlemek,
15. Komşudan gelen aşure,
16. Gözünün içine baktığın bitkinin ilk defa çiçek açması,
17. Sonbaharda Ankara sokaklarında dolaşmak,
18. İlkbaharda Antalya köylerini turlamak,
19. Çok yaş almış ve çok görmüş geçirmiş değerli bir insanla sohbet etmek,
20. Yağmurda yürümek,
21. Dışarıdan gelince ayakkabılarını çıkarıp çıplak ayak dolaşmak,
22. Ayaklarının üzerine basabilmek,
23. Sabah çok erken kalktığında dinleyebildiğin sessizlik,
24. Mahalle bakkalıyla sohbet etmek,
25. Küçücük ve kapkaranlık bir köyde yıldızlı gökyüzünü seyrederek uyumak,
26. Aylık alışverişin ardından buzdolabını seyretmek,
27. Çocukluğunun geçtiği yerleri yıllar sonra ziyaret edip o kocaman mekanların küçüldüğünü görmek,
28. Eve geldiğinde posta kutunda bulduğun beklenmedik mektup,
29. Dalından koparılmış domatesin kokusu,
30. Masaj,
31. Uzun bir yürüyüşü denize girerek tamamlamak,
32. Kanepeye uzanıp battaniyeyi burnuna kadar çekerek film seyretmek,
33. Anadilinden başka bir dil daha bilmek,
34. Sevdanı ve kavganı ana dilinde yaşayabilmek,
35. İstediğinde dışarı çıkabilme hürriyeti,
36. Bir çocuğun hayatında fark yarattığını görmek,
37. Sporla gelen rahatlama,
38. Spor yapabilmek,
39. Annenin yaptığı örtü dizlerinde, camın kenarında oturup kahveni yudumlarken okuduğun kitabın içinde kaybolmak,
40. Doğanın bize armağanı her türlü ot,
41. Öğrenmek,
42. Paylaşmak,
43. Detone olup olmadığına aldırmaksızın bağıra bağıra şarkı söylemek,
44. Dinlenmiş bir halde uyanmak,
45. Sabah evde ekmek olması,
46. Gerinmek,
47. Yaptığın bir şeyin iyi olduğunu duymak,
48. Sanat,
49. Renkler,
50. Kültürel çeşitlilik

Mutlu Olmanın 50 Nedeni

 

Şark Kaşığıyla Garp Pilavı

Etiketler

Başarı, Farklı Görüşler, Gelişim, Hayat, Kültür, Montesquieu, Mutluluk, İklim, İklim Teorisi

Yıllarca eğitilmemize ve eğitmemize rağmen bilmediğimiz öyle çok şey var ki sonsuz bilgi için ruhunu şeytana satma fikri bile cazip geliyor. Yıllar önce Tunus’ta gezerken –tespit ettiğim– ve üzerinde dakikalarca konuştuğum ‘iklimin insanlar üzerindeki etkisi’ konusu benden –bir süre– önce yaşamış Montesquieu’in de ilgisini çekmiş meğer.

1689-1755 yılları arasında yaşamış Fransız yazar ve düşünür Charles-Louis de Secondat, Baron de La Brède et de Montesquieu, ortaya koyduğu iklim teorisiyle soğuk iklimlerde yaşayan insanların sıcak iklimlerde yaşayanlardan daha başarılı olduğunu iddia etmiş, ekvatora yaklaştıkça insanların çalışma isteği azaldığı için parçası oldukları toplumların ‘az gelişmiş devlet’ statüsünde olduğunu söylemiştir.

Kendisi Fransız olduğu için ‘başarı’ kavramını Avrupalı bir bakış açısıyla ele alan Montesquieu’e sonuna kadar katılamasam da az gelişmiş ülkeler listesinde hiçbir kuzey ülkesinin yer almadığı da ortada (-ki bu durum çok farklı sebeplerle de açıklanabilir).

Tunus’ta bana bu konuyu düşündüren ise –başarı– oranı değil, rahatlık ve bununla bağlantılı mutluluk düzeyleri olmuştu. Her ne kadar vakti sınırlı olan gergin turistler olarak bazı ‘large’ durumlara çok sinirlenip bu topluma kıyasla kendimizi Avrupalı görmüş ve haksız kibirlenmiş olsak da bazı durumlardaki yaklaşımlarının özgünlüğüne ve güzelliğine bakınca kendimiz adına yeis duymadığımı söyleyemem. Ancak bu gezinin kesin olarak bana düşündürdüğü bir şey varsa o da aslında doğu kültürüne daha yakın bir yapıda olmamıza rağmen yaşam koşullarımız sebebiyle batı kültüründenmişiz gibi davranmak zorunda olduğumuz için karşılaştığımız sıkıntılardan bunaldığımızdı. Yani garp aklıyla araba yapıp şark aklıyla benzin koymayı unuttuğumuzu çok sık fark etmekten.

Bu sıkıntı herhalde en çok bizimki gibi patron hariç neredeyse herkesin Türk olduğu kurumlarda hissettiriyordur kendisini. Atamızın da gösterdiği yoldan batılılaşmaya baş koymuş beynimize, doğulu hissetmeye devam eden yüreğimizin yetişmek istememesi ne bizim ne de patronun gözünden kaçar. Yalnızca İstanbul’da değil her birimizin bedeninde kurulmuş olan ‘Avrupa ve Asya arasındaki köprü’ bunaltır zaman zaman, kaçıp gitmek isteriz doğamıza. Antalya’da yaşayanlara gıpta ile bakarız örneğin, rahat bir hayat sürdürdükleri için. Ama sonra nedendir bilinmez minicik bir sahil kasabasının rahat işletmecisine çok sinirleniriz aşırı yavaş olduğu için. Nedenini bilmediğimiz bir acelecilik ve mükemmel hizmet isteği yakamızı bırakmaz ama aslında kendimiz de bu beklentilerden dertliyizdir.

Tunus’un bir köyünde istasyon memuruna tren saatini sorduğumuzda “birazdan gelir” diyen memurun ‘birazının’ kırkbeş dakika olduğunu öğrenince sinirlendik mi? İtiraf etmeliyim ki evet. Ama bu sinir, kendi yaşam koşullarımızda lavaboya bile gitmeye vakit bulamadan koşturduğumuz, gözümüz sürekli saatte, zaman yönetiminin en önemli değer olduğu çalışma şeklinin istemeden beynimize kazınmasının sonucudur aslında. Yoksa tatil için Akdeniz’e giden ve ilk günlerde normale dönemeyen biz Türkler birinci haftanın sonunda gevremiş, güneşin altında genleşip özümüze dönmüş olmazdık.

Hisleriyle yön bulan, kucak kucak duygu fışkıran –sıcacık– bir toplumuz biz. Sizce bu toplum, içini dışına yansıtma –basitliğini– dışlayan ve hiçbir şartta sistemlilikten ödün vermeyen ‘gelişmiş’ toplumların kurallarına uymaya çalışarak yaşarken ne kadar mutlu olabilir?

İklimi ve halkın karakterini göz önünde bulunduran Montesquieu her topluma her yönetim şeklinin iyi gelmeyeceğine inanmıştır. İngiltere gibi ne sıcak ne soğuk ülkelere monarşiyi, soğuk ülkelere demokrasiyi, sıcak ülkelere de despotizmi uygun görmüştür.

Kafamdaki politika ve başarı kavramları Montesquieu’inkilerle örtüşmediği için ben olaya bu kadar keskin bakamayacağım ama anladığım bir şey varsa o da iklimin insan davranışları ve dolayısıyla yaşantısı, yaşama bakışı üzerinde etkisi olduğu; ışıksız gökyüzüne uyanılan soğuk sabahlarda spor yaparak güne başlamaya çocukluktan alışık programlı kuzeylinin zorlanmadan uyabildiği kurallarla şekillenmiş bir yaşam tarzının parçası olabilmek için bu kadar efor sarfeden güneylinin fazlasıyla yorulduğudur. Belki de bizi ‘başarısız’ görmelerinin nedeni budur.

http://www.felsefe.gen.tr/charles_montesquieu_kimdir.asp

http://www.mfa.gov.tr/en-az-gelismis-ulkeler.tr.mfa

Mutlu Olmanın 50 Nedeni

Etiketler

Mutluluk

Hayatta hepimizin kendimizce sıkıntıları var. Ama sürekli mutsuz dolaşıp söylenen insanlardan artık çok sıkıldığım için bizi mutlu edebilecek durumları yazmak istedim. İnsan olmanın, nefes alıp vermenin, sağlıklı olmanın, cephede olmamamızın, ve benzeri ‘zaten hepimizin takdir etmesi gereken’ şartların dışında aklıma gelen ilk ellisini yazıyorum:

1. Fırından yeni çıkmış simitten bir ısırıkla Ezine peynirinin ardından yudumlanan iyi demlenmiş çayın tamamlayıcı etkisi,
2. Burnuna gelen tanımlayamadığın bir kokunun geçmişinde çok uzaklarda kalmış bir sahneyi gözünün önüne getirmesi,
3. Üçbin parça yapbozun son parçasını yerleştirmeden önce sadistçe bir keyifle oturup çayını içerek ağırdan alma,
4. Buzdolabında bulduğun dünden kalma anne köftesini salça sürdüğün ekmeğin arasına koyup yemek,
5. Tren,
6. Bir Rock klasiğinin gitar solosunu yüksek sesle dinlerken yüreğinde oluşan tanımlanamaz pıtırtılar,
7. Traktör kasasında Olympos’un kurumuş deresinde gezmek,
8. Bir Pazar sabahı sokakta yürürken duyduğun ince belli bardakta başı dönen kaşığın sesi,
9. Su şırıltısı,
10. Kış kullanılmamışlığında kapısını açtığın bungalovdan yayılan ahşap kokusu,
11. Yıllar sonra bulduğun çocukluk arkadaşının hiç aklında olmayan bir anıyı hatırlatması,
12. İlk defa gittiğin bir ülkede şehrin göbeğine indiğin andaki bilinmezlik heyecanı,
13. Dalgalı denizde tekneyle gezmek,
14. Bir kitabın kapağını açmak,
15. Bir kitabın kapağını kapamak,
16. Üretim,
17. Bir öğrencinin seni çok sevdiğini söylemesi,
18. Çeşitli gösterileriyle seni mest ettikten sonra denize dalan dolunay,
19. Kapağı henüz açılmış salçanın tadı,
20. Dondurucu Ankara gecesinden titreyerek daldığın apartmanının kaloriferine ellerini yapıştırmak,
21. “Geç kaldım” diye fırladığın yatağa cumartesi olduğunu fark edip geri dönmek,
22. İzlediğin bir filmin iç organlarını ele geçirmesi,
23. Doğa yürüyüşü yaparken ileride görünen köşeyi dönünce göreceklerinle ilgili beklentilerin,
24. Bütün sokağa yayılmış taze ekmek kokusu,
25. Bütün sokağa yayılmış ay çöreği kokusu,
26. Issız bir gecede az ileride çıldıran denizin azgın dalgalarının sesini dinlemek,
27. Tramola atmak,
28. Bir dostunla paylaştıklarının orada kalacağına yürekten inanmanın güveni,
29. Oniki saat araba sürerek gecenin ikisinde ulaşabildiğin sahile ve sayamadığın yıldızlara bakarak bir bira içip uyumak,
30. Gece denize girmek,
31. Uyandığında, üzerinde yatan kedinin de uyanıp gerinmesi,
32. Su içmek,
33. Gerçek köy tavuğu çorbası,
34. Portakal ve limon çiçeklerinin kokusu,
35. Türbülans,
36. Bir çocuğun sarılması,
37. Seksenli yıllara dair herhangi bir şey duymak,
38. Keşif turundayken önüne daracık, bir yere kıvrıldığı için sonun göremediğin, mümkünse merdivenli bir yol çıkması,
39. Yağmurdan sonra doğadan yayılan kokuların senfonisi,
40. Seni sevdiğini göstermek için anne tarafından indirilen haşmetli el,
41. Kardeşinle girdiğin gülme krizi sonucu ikinizin de hüngür hüngür ağlamaya başlaması,
42. ‘Bilet al’ tuşu,
43. Keçiborlu’da kamyoncu lokantasında ‘kuru’ yemek,
44. Ağustos sıcağında bir otel odasında baygınlık geçirirken yağmurun başlamasıyla denize koşma,
45. Afyon dinlenme tesislerinde sucuk yediğini gördüğün insanlarla aynı otobüse binmeyeceğini fark etmek,
46. Mangalda sucuk-ekmek,
47. Doğum gününde aranmak,
48. Yurtdışı gezisi dönüşü kurulan rakı sofrası,
49. Yurtdışı gezisi dönüşü yapılan ilk kahvaltı,
50. Yurtdışı gezisi dönüşü yapılan ikinci kahvaltı

Mutlu Olmanın 50 Nedeni Daha