Anılar Beni Rahat Bırakın

Etiketler

Anılar, Ölüm, Facebook, Nazım Hikmet, Twitter

Sil. At. Yırt at. Yak. Yok et. Yaşamımın ilk yarısı anı biriktirmekle geçti. İkinci yarısı da onlardan kurtulmaya çalışarak geçecek sanırım.

 

Dedem öldükten sonra ona ait kağıt öbeklerini ne yapacağımızı bilememiş olmamız beni çok etkilemişti. Kendi evimin her yerini işgal eden notlar, defterlerim ve kitaplarımdan kendim kurtulmalıyım diye karar almıştım. Geride kalanları üzmemeli, sıkıntıya sokmamalı. Onları da mezara koyamayacağımıza göre gitmeden bir çare bulmalı.

 

Sanal dünya böylesine alıp yürümemişken, sevdiğimiz yazıları e-mail ile dostlara ulaştırırken, duygu-sömürüsü-sever bazı iş arkadaşlarının yollayıp durduğu bir hikaye vardı her evlilik yıl dönümünde eşine bir buket kırmızı gül yollayan bir adamın ölümüyle ilgili. Tabii ki kadın aylarca ağlar. Bir gün kapı çalınır. Gidip açar ancak kimseyi bulamaz. Sadece yerde bir buket kırmızı gül vardır. Kadının yaşadığı şoku tahmin edersiniz. Çünkü o gün bir de evlilik yıl dönümleridir. Güllere iliştirilmiş notla da kalp krizinin eşiğinden döner. Not kocası tarafından yazılmıştır ve okuyucuyu gözyaşlarına boğacak cinstendir. Anlarız ki mevta ölmeden önce yapacağını yapmış ve henüz ölmemiş olan karısına her yıl gül buketi gelmesini garantilemiştir.

 

Muhtemelen gül satışlarını patlatmak için uydurulmuş bu öykü bildiğim bütün bayan arkadaşları çok etkilemişti. Gerçekte başlarına gelse kim kaldırabilir acaba böyle bir travmayı? Kaldırmalı mı ki? Kendi ölümünüzle sevdiklerinizi de yalnız bırakmak zorunda kalmanız düşüncesi ölümü iki kat ağırlaştıran bir sıkıntı zaten. Seven insan kendi öldükten sonra sevdiceğinin bu acıdan çabuk kurtulup hayatını devam ettirebilmesini dilemez mi?

 

Nazım Hikmet’e tek kızdığım konudur belki de, öldükten sonra Vera bulsun diye evin orasına burasına yaş günü kartları, şiirler, dokunaklı notlar bırakmış olması. Sevdiğinizi yitirmek yeterince zorken, geride kalanın ölenle vedalaşıp hayata devam edebilme gücünü elinden alan bir bencillik gibi geliyor bana. Düşünsenize, Nazım gibi bir adamın dünyanızdan uçup gitmesine alışmaya çalışırken, kendi hayatınıza dönme mücadelesi verirken, elinizi attığınız bir eşyanın arasında erkeğinizin şu dizelerini buluyorsunuz:

Gelsene dedi bana
Kalsana dedi bana
Gülsene dedi bana
Ölsene dedi bana
Geldim
Kaldım
Güldüm
Öldüm

Git atla bir yerden, öl yani sen de!

 

Tüm bunlar yeterince can sıkıcı değilmiş gibi geçen gün okuduğum ‘ölenin dijital izleri’ üzerine bir yazı iyice altüst etti beni. Yazar, kısa süre önce yitirdiği teyzesinin telefonuna bırakmış olduğu sesli mesajlar, sosyal medya hesaplarının hala açık olması ve çocuklarının fotoğraf paylaşması, teyzesinin geçmişte yazarın paylaşımlarına yaptığı yorumların hala duvarından göz kırpması nedeniyle ölümün soğuk gerçeğiyle yüzleşemiyordu bir türlü. Zaten herkesin birbirine bu denli uzaklaştığı bir ortamda hala sosyal medyada görünüyor olmanız algıları tuzağa düşürüyor. [Demek ki onun da icabına bakmalı… da nasıl?]

 

Bırakın sosyal medyayı, geride kalanlara sıkıntı yaratacak bir mezar taşı düşüncesi bile bunaltıyor zaman zaman (da kimse izin vermiyor başka türlü gitmenize). Seksenlik bir Alman dostum geçen yaz yaptığımız son sohbette tüm düzenlemeleri tamamladığını söylemişti mutlulukla. Ne dediğini anlayamayınca açıkladı. Cesedinin yakılması için başvuruda bulunmuş ve işlemin ücretinin taksitlerini ödüyormuş yıllardır. Küllerinin hangi ağacın altına gömüleceğini bile garantilemişti şirketle yaptığı anlaşmada. “Ömrümce kimseye yük olmadım, ölümümle de olmak istemem” derken yaşların süzülmesini engelleyemedi Nazi Almanyasını bile görmüş kaskatı mavi gözlerinden.

 

The Loop’un haberine göre her gün 10,000’den fazla Facebook kullanıcısı ölüyor. Yakında bu platformun dijital mezarlığa dönüşeceği ifade ediliyor. Twitter altı ay aktif görmediği hesabı siliyormuş. Ama Facebook ölülerinin çoğu hala arkadaşlık teklifi alıyor, fotoğraflara etiketleniyormuş. Bu durum bizleri daha mı duyarlı yapıyor yoksa daha mı duyarsız? Kutsal kitapta sosyal medya isimleri geçse ölülerinizi rahat bırakın demez miydi?

 

Rahat bırakmalı ölüleri. Kendi bencilliğimizle hala onlara sığınmaya çalışmamalı. Geride kalanları da rahat bırakmalı. Kendi bencilliğimizle ömürlerinin geri kalanında da sadece bizi yaşamaları için uğraşmamalı. Onlara sıkıntı verecek hiçbir şey bırakmamalı. Kabul etmeli ki hayat bundan ibaret: “Geldim. Kaldım. Güldüm. Öldüm.” O zaman sil. At. Yırt at. Yak. Yok et.

Açılım Şart mı?

Etiketler

Çocuklar, Cinsellik, Eğitim, Facebook, Kadın, Sosyal Medya, İnsan

Bir arkadaşım bana kadınların neden bu kadar açık giyinmeye başladığını sordu. Kendini sorumlu hissettiği kişiler için duyduğu kaygıyla sorulmuş bu sorunun sahibinin iyi niyetinden eminim. Ancak sorunun yanıtı bir çırpıda verilemeyecek kadar muhtelif. Açılmanın dereceleri var, farklı sebeplerle açılanlar var, bir de ‘açılma’ kavramını bilmediği için farkında olmadan açılan var.

Her şeyden önce, ‘sergilemenin’ normal kabul edildiği bir ortamın etkisindeyiz. Amerikan parmağından bahsediyorum tabii ki. Eskiden magazin basını sanatçı kovalardı bikinili fotoğrafını çekeceğim diye. Şimdi üstsüz güneşlenme pozlarını şarkıcılar kendileri paylaşıyor sosyal medya hesaplarından. Selfie’den çok belfie çekimleri beğeni alıyor. Çoktan tükenmiş olan Amerikan müzik piyasası popo sallama klipleriyle paraları götürmeye devam ediyor. Şarkıcılar sahneye bir hayranını çıkarıp deyim yerindeyse sevişiyorlar. Gençlerimiz tüm gün daracık elbiselerle çekilmiş kaide fotoğraflarına ve takır takır sallanan kalçaların ağır çekimde verildiği kliplere bakıyorlar. Sınıf arkadaşlarının bu kadınları beğendiğini gören kızlarımızın rekabete hazır iç güdüleri atağa kalkıyor ve farkında olmadan bir yarışa giriyorlar. Dudaklar ve popolar ördekleştiriliyor, şortlu resimler açık hesaplardan dünyaya servis ediliyor.

Gençlerin bu hallerini gören koca kadınlar bile farkında olmadan bir rekabet ortamına sürükleniyorlar. Öyle ya, biz daha ölmedik. O gencecik çocukların fotoğrafına mı bakılır, yoksa tamamen gelişmiş parçalardan oluşan gerçek bir kadın resmine mi? Akıllı telefon üreticileri kırışıklık, tombul yüz ve yorgun göz problemini ortadan kaldıracak kadar akıllı olduğundan ‘yaşlı çıkma’ sorunumuz da yok nasılsa.  Çekip çekip koyun. “İşte bugün de böyleydi” mesajıyla bikinili pozlarını nete koymayı çok ‘normal’ bulan insanlar ‘o zaman neden işe ya da çarşıya da bikiniyle gidemediğimizi’ hiç düşünmüyor. Bir de sosyal medya davranışlarıyla çocuklarının yani çocuklarımızın hayatını nasıl etkilediğini…

Öğrencinin başarısını çıkartma vererek ödüllendiren öğretmene kızarsınız, sonra çocuğunuzun resmini paylaşıp kaç beğeni aldığını birlikte sayarsınız. İki çocuğunuzun fotoğrafını ayrı ayrı paylaşır, beğeni sayılarındaki farkın onları nasıl etkileyebileceğini göz ardı edersiniz. Genelgeçer ‘güzellik’ anlayışına ulaşasıya oynanmış fotoğraflarınızla yaşlanma sürecinin doğallığını kabullenemeyen bir nesil yaratırsınız. Meyhaneye, gece kulübüne, geneleve götürmeyi aklınızın ucundan geçirmezken ellerine verdiğiniz ‘oyuncaklarla’ her gün o sakıncalı dünyaya maruz kaldıklarını fark etmezsiniz. Benim bile görmeye dayanamadığım paylaşımların cirit attığı feysi kullanabilme yaşının neden 13 olduğunu hiç düşündünüz mü?

Küçücük kız çocukları bile fotoğraf çekileceğini fark edince popoyu fırlatıveriyor dışarı. Ailesi gülüyor. Yetişkinler şaşkın. Çocuğun ‘ezik’ diye anılmasını istemiyor.

Bir öğretmen arkadaşım feyste beğenince benim de görmüş olduğum eski bir öğrencimin fotoğrafı karşısında ağzım açık kaldı. Kızı tanımasam resimdekinin o olduğuna inanacağım. İnceltilmiş yüz, pembeleşmiş dudaklar, tam hoşa gidecek türden sorun çıkarmayacak şapşal kız bakışı, yol gösterici kurdunu bekleyen şaşkın kuzu ifadesi. Arkadaşları tarafından o kadar aşağılanan bir çocuk ki muhtemelen annesi destek oldu bu fotoğrafın ortaya çıkması konusunda.

Artık ipin ucunun kaçtığının ve bu saatten sonra bazı şeylerin durdurulamayacağının farkındayım. Ama onlar bizim yavrularımız ve biz onları korumak zorundayız.

‘Açıklık’ ile zoru olan bir insan olmadım hiç. Elinin görünmesiyle bacağının görünmesi bir benim için. Ama karşımızda böyle bakmayan koca bir güruh var. Bizim izlediğimiz klipleri ve daha fazlasını izleyen, gördüğü fotoğraflar karşısında şaşalayarak tüm o bakış ve duruşu ‘istekli’ olmaya yoran, azıcık fazla et görse davetiye çıkardığımızı düşünen bir sapık sürüsü.

Sevgili iyi niyetli annecim, 12 yaşındaki kızının böyle bir fotoğrafını çarşıda gördüğün bir grup kıronun eline tutuşturur muydun? Hoşlandığı erkeğin dikkatini çekebilmek için o elbiseyle yüzlerce kişiye bedenini sergileyen güzel kız, aynı kıro grubunun önüne geçip belfie pozunu gülümseyerek verir miydin? Jennifer Lopez ve kalçası, sizler izlediğiniz için elde ettiği paralarla aldığı arabaya atlayıp korunaklı malikanesine çekildiğinde siz ve kalçanız ülkem gerçeğiyle baş başa kalıyorsunuz. Modern dişiliğin sembolünü şort sananlar, kadın haklarını savunmayı şort eylemi yapmaktan öte götüremeyenler, ülkeyi sosyal medya üzerinden kurtaranlar, toplu taşımadan haberi olmayan cipli gençlik! Bir kerecik Ankara’da ya da İstanbul’da kalabalık bir otobüste ayakta kalın bakalım düdük gibi şortunuzla, hala genç kızlarımızı gaza getirecek misiniz.

Ben de isterdim cinsel sorunlarını aşmış, sağlıklı ve modern bakabilen bir toplumda yaşamayı. Ama elimizde olan bu ve sanal dünya ürünleri gibi davranamayız. Sevgili erkek arkadaş! Yanındaki kız senin için giyindiyse, gece vakti yalnız bırakmayacaksın. Sevgili genç kız! Gerçek dünyada sergilemekten çekineceğin davranışları sanalında da yapmayacaksın. Sevgili yetişkin! Ezik kalmasından ürktüğün çocuğuna doğruları anlatacak ama tehlikeyi de kavratacaksın.

Kocaman kadınlar yaptıklarından kendisi sorumludur ama çocuklarımız hepimizi ilgilendirir. Başlarına bir şey gelince sosyal medyayı inletmek yerine gelmeden önce önlem alalım.

 

Aaaveemee

Etiketler

AVM, Facebook, Russell, Sıkıntı

Bu şehir nasıl alışveriş merkezleriyle doldu? Neden hala gördüğüm her çirkin inşaatın yanında alışveriş merkezi yapılmakta olduğunu anlatan bir tabela var? Ankara’nın yarısının karnını zor doyurduğunu düşünürsek bir-kaç milyon kişi mi alışveriş yapıyor hepsinden? Ne alıyorlar hala yeni alışveriş merkezleri açılmasını sağlayacak kadar paralar harcayarak? Çocuklar hiç olmazsa dürüstçe “kitap okumayı sevmiyorum” diyor ama ”vaktim olmadığı için kitap okuyamıyorum” diyen bunca –yetişkin– bu kadar vakti ve enerjiyi nereden buluyor? Hepsi sıkıntıdan değil mi?

“Sıkıntı bir zeka belirtisidir” diyen Bertrand Russell öneminin çok büyük olduğunu da eklemiş. Onunla nasıl baş edeceğinizi bilirseniz size dünyanın en güzel kapılarını açar şüphesiz. Çocukken her “sıkılıyorum” dediğimde muhteşem bir yaratıcılık ürünü serilirdi önüme. Ya evdeki yastık-yorganla bir oyun alanı inşa edilir, ya birlikte bir öykü oluşturulur, ya yapma çiçekler üretilir ya da çay eşliğinde sohbet edilirdi. Değil sıkıntıdan AVM’ye gitmek, çarşıya-pazara giderken görüp beğendiğim küçücük şey için bile “dönüşte alırız” denir ama hiç o yoldan dönülmezdi. Bunu fark edecek kadar büyüdüğüm zaman “paramız yok” kavramıyla tanıştım. Ve her yaratıcılığın kökünde olduğu gibi ‘yokluk’ bana kocaman bir ‘varlık’ getirdi: Yaratmanın sonsuz keyfine varmayı öğrendim. Sıkılınca, kendime dört duvar arasında hayal gücümle ördüğüm bir dünya yarattım; okudum, okuduğum kitapların dünyasında dolaştım; kardeşim olunca, bu kez onu oyalayacak dünyalar üretmeyi iş edindim. Yapboz bulmacalarla büyük resmin parçalarını görmeyi öğrendim. On yaşında ilk skeçlerimi yazdım ve sınıfta oynandığını görüp gururlandım. Evde üretebileceğim öyle çok şey vardı ki arkadaşlar kapıya dayanmadan dışarı çıkmak aklıma gelmezdi. Zamanla arkadaşlarıma da oyun alanları yaratmaya başladım. Apartmanlardan birinin bodrum katını temizleyip kütüphanemizi oluşturduk; olmayan yemek tarifleri icat ederek evi duman altında bırakan deneylerin sonuçlarını gözlemledik; onüçüncü cumada korku filmi seyretme toplantıları yaptık. Evde Blue Jean dergisine bakarak sınırlı sayıdaki kasetlerimizi dinlemek bile bir aktiviteydi bizim için. Sevdiğimiz şarkıcının posterini, hele bir de şarkı sözünü verdilerse dünyalar bizim olurdu. Ancak şimdi, dinleyemeyeceği kadar çok parçayı hareket halindeyken de tüketebilen insanlara bunlar yetmiyor tabii.

Sıkılmış insanlar kafeleri, barları ve göbeği doldururken mekanın raflarını ve kafaları boşaltıyor. Kilolanmış bedenleriyle mutsuz ruhlar diyetisyenlerin, yaşam koçlarının, psikiyatristlerin odalarını doldururken ceplerini boşaltıyor. Tabii ki bir şeyler yapacak zamanları da kalmıyor. Sıkılıyorlar.

Siz de haklısınız. Sıkıntıdan kurtulmak için her yolu denediniz. Futbol takımınızı yürekten destekleyip evin duvarlarını yumrukladınız. Olmadı. Çocuğa bağırdınız. O ağladı ama siz hala rahatlayamadınız. Masaj salonu da kar etmedi. Botoks mu yaptırmalı? Solaryuma gidip solarsanız mı? İguana besleseniz stresi alır mı? Belki evi feng shui’ye göre yeniden düzenlemek iyi gelir. Ya da yenilik olsun diye iyi bir mobilya takımı. Mor olmalı bu kez. Gerçi yeşil renk sakinleştiricidir. Hele açık yeşil enerjinin ve bereketin rengidir. Bir astrologa mı danışmalı? Falcıya mı gitmeli? Ne yapmalı da pozitif enerjiyi hayatımıza davet etmeli? Bunları düşünmek çok mu yorucu oldu? Bence siz hepsini boşverin, bir aaaveemeeye gidip rahatlayın. Çocuğun eline de verin bir elektronik oyuncak ki sesini kessin de oturduğunuz yerdeki uğultuyu rahat duyun. Üstüne de bir Quick China iyi gelir. Çektiğiniz fotoğrafları feysten paylaşmayı unutmayın.

Eski bir öğrencim olan Barıçcan Aksu ‘Özeleştiri’ adlı yazısını gezi olaylarında gündeme gelen AVM karşıtlığı ile ilgili şöyle bir kaygısını dile getirerek bitiriyor: “İnsanımız üç gün sonra AVM’de ‘gezmeye’ devam edebilir…” Gencecik bir insanın gözlemleriyle yaptığı bu tespit hiç de yersiz değil maalesef. Çünkü, akıllısıyla akılsızıyla takılmışız bir kere bu alış-verişe. Alıştığımız bu mekanlara verişimizin fazla büyük olduğunu fark edemiyoruz.

 

 

 

 

Boredom is… a vital problem for the moralist, since half the sins of mankind are caused by the fear of it.

Bertrand Russell

Yavrum Seni Like Ettim

Etiketler

Facebook, Farklı Görüşler, Okumak, Yazmak

Birçok okur-yazar gibi ben de uzunca bir süredir halkımızın hiçbir şey okumaya hali olmadığının farkındaydım, ancak bu konuda bu denli kendilerini geliştirdiklerini blog yazmaya başlayınca ayrımsadım.

“Ya, hiç vaktim yok maalesef. Keşke olsa…”

Çocuklarının İngilizce kitap okumamasından dert yanan veli beş dakika sonra Türkçe de okumadığını ekliyor, on dakika sonra ise kendilerinin de hiçbir şey okumadığını itiraf ediyor.

“Ya, hiç vaktimiz yok maalesef. Keşke olsa…”

Birlikte çocuğu suçlamamızda bir sakınca yok. Tembel!

Her geçen yıl iş yükünün hatırı sayılır derecede arttığı bir kurumda çalışıyorum. İş için okuyup yazdığımz şeylerin haddi hesabı yok. Ancak şunu farkediyorum ki iş yüküme yenileri eklendikçe edebiyata ayırdığım zaman artıyor. İnadına güzel vakit geçiriyorum. Kurumum için yaptığım anormal derecede işten arta kalan zamanda yaşamak için gereken ‘yemek yapmak’ gibi etkinlikler haricinde bolca okuyorum, yazıyorum, dostlarıma detaylı mektuplar kurguluyorum, kursa gidiyorum, kurs ödevlerini yazıyorum, bunları blogta topluyorum, twitter’dan paylaşıyorum, öğrencilerimin gönüllü çalışmalarını motive etmek için bir blog yürütüyorum ve her fırsatta geziyorum.

Kimsenin birşeye zaman yaratamadığı bir devirde bu kadar karpuzu bir koltuğa sığdırdığım için de heyecanla dönüt bekliyorum. ‘Aferin’ almak değil niyetim, ne durumda olduğumu anlayabilmek. Ama çocuklar okumuyor diye kızan bizim jenerasyon bile beğenisini gösterebilmek için ‘like’ tuşuna nereden basıldığını aradığı için yazılarım konusunda bir fikir sahibi olamıyorum.

Gerçek hayattakinin tam tersine çok kolay hayatlar sürülüyor sanal alemde. Hani insan diyor ki çocukların üstünde de bir ‘like’ tuşu olsa da yaptıklarını onayladığımızda bassak, ve ayda bir, like edilme sayılarına bakarak ölçme-değerlendirme işini halletsek. Böylece herhangi bir ürünlerini okumamız gerekmese. Malum, vaktimiz yok.

Böyle yapsam, ertesi gün şikayet için kaç veli gelirdi acaba okula?

Ya da yönetim benden birşey istediğinde sadece başparmağı yukarı ya da aşağı çevirsem?

Peki seçimlerde sevdiğimiz partiyi like etsek?

Anne-babamızın okşamasını ya da sevdiğimizin güzel iki çift lafını düşlerken ‘hayatım like ettim ya’ cevabıyla karşılaşsak?

Hayatımızı önüne serdiğimiz doktor konuşarak bizi rahatlatmak yerine tek bir işaret yapsa?

Konserine gittiğimiz şarkıcıyı alkışlayıp kuliste sevgimizi dillendirmek yerine tepkisiz yüzlerimizle hep birlikte like tuşuna bassak?

“Özlem Soydan’ı eş olarak kabul ediyor musunuz?” sorusu karşısında diğeri ‘like’ seçeneğini işaretlese?

Coşkulu Akdeniz kanımızla gurur duyarken ne zaman bu kadar ruhsuz olduk biz? Okumayı öğreten kaç kişi gerçekten okuyor? Değer verdiğimiz insanı mutlu edecek iki cümleyi yazamayacak ya da söyleyemeyecek kadar ‘zamansız’ ne zaman olduk?

Hepimizden daha ‘zamansız’ olanlar zaten bu satıra kadar ulaşamadan sadece metni taradı.

Siz buraya kadar ulaşanlara ise sadece şunu söylemek istiyorum:

Yaptıklarımın kalitesizliğine inanıp vazgeçmemi istemiyorsanız lütfen beni like etmeyin. Okuduklarınız hakkında bir cümle paylaşma ihtiyacı duymuyorsanız, şunu söylemeniz yeter:

“Ya, hiç vaktim yok maalesef. Keşke olsa…”