Tamamen Öğretmenin Suçu

Etiketler

Eğitim, PYP, TEOG

Çocuklarınızın sizi biraz yalnız bırakmasına gereksinim duyduğunuzda onlara bir etkinlik ayarlar ve kendi işinize bakarsınız ya bizde de o hesap, herkes TEOG tartışıyor son günlerde. Kaldırılsın mı? Yok, yok, iyi böyle. Yerine ne koyacağız ki? Kalksın tabii, çocukların psikolojisi bozuluyor. Son derece demokrat bir şekilde, konuyla ilgisi olan-olmayan herkes bunu konuşuyor televizyon programlarında. Gece-gündüz fikirler beyan ediliyor. Herkes eğitimci oldu, doğrular havada uçuşuyor. Ülkemin gerçek eğitimcilerinin yıllar önce tartıştığı konuları anca idrak edebilmiş sonradan çıkma akademisyenler ve tamamen alakasız başka konuşmacılar Amerika’yı yeniden keşfetmiş gibi sevinçli. Daha önce keşfedildiğini fark edemeyecek kadar kör kâşif edasıyla ünlüyor: “Bakın bakın bir şey buldum!” Tüm bu kör kâşiflerin varabildiği ortak tek bir nokta var: “Öğretmende bitiyor iş.”

Günah keçisi bulundu! TEOG’u öğretmenler koydu zaten. Israr ettik, böyle bir sınav olsun diye. Ama son yılların modası burada da kendini göstermese şaşardım: Öğretmen suçlama modası. Trend topic. Karnı ağrıyan ilkokul öğretmenini suçluyor. Bir kişi okul hayatınca en az elli öğretmen tanır. Bir tanesi canını yaksa ömür boyu tüm öğretmenlere diş biliyor. Günümüzde de serbest atış ortamı çok rahatlıkla bulunabildiği için öğretmene saldırmak mübah. Hem de küfür ede ede. Başbakana, bakanlara, belediye başkanlarına kızan da çok var ama kızgınlığını sosyal medyada ya da blogunda küfürlü yazılarla dile getireni görmüyorum. Ya da çalıştığı şirketin patronunu küfürlü bir dille ulu orta eleştireni. Usulünce yapabilmeniz için ceza yaptırımı olması ve sizin de bundan korkmanız gerekiyorsa eğer kusura bakmayın da o canınızı yakan öğretmen her kimse doğru yapmış demek geliyor benim de içimden.

Her meslekte işini iyi yapan var, yapamayan var. Tabii ki öğretmen de hata yapar ve böylesi durumları ben de eleştiriyorum, ama eleştirinin de bir yolu yordamı var. Dizginsiz söylemlerinizle bir iş kolunun tüm çalışanlarını yerin dibine sokamazsınız. Kendi mesleğiniz için aynı şeyin yapıldığını düşünün. Ya da onuruyla yaşayıp ölmüş babanızın mesleğine dair çok çirkin küfürlerle dolu yazılar okuduğunuzu… Öğretmen bir insandır ve her insanın iyisi de var kötüsü de.

Ayrıca biraz geniş açıdan görmeye çalışın durumları. Karar verme mekanizmasında bir asteğmenin ya da teğmenin ne kadar rolü vardır? Medya patronu olarak, dışarıdan satın aldığınız bir televizyon programının formatını, doğru olduğuna inandığınız şekilde değiştirebilir misiniz? Özel okul ücretlerini çok yüksek bulan bir öğretmen kendi sınıfındaki öğrencilerin daha az para vermesini sağlayabilir mi?

Eğitimde de öyle olmuyor işte. Bireysel davranamıyorsunuz. Kendi doğrularınızı kendi kendinize uygulamaya çalıştığınızda sadece akıntıya karşı kürek çekme çabası harcamış oluyorsunuz. Doğru da olsa yanlış da olsa bu bir sistem meselesi. Bir mekanizma. Milli Eğitim Bakalığı tarafından belirlenen kurallar çerçevesinde okul yönetimi kararlar alır, müdürler bunları sorumlu müdür yardımcılarına bildirir, ki daha iyi anlaşılacaksa onlara da yüzbaşı diyelim, yüzbaşı da üsteğmenlere ve teğmenlere yani öğretmenlere kararları tebliğ eder, o da ne deniyorsa onu uygulamak zorundadır. Yukarıdan onay gelmeden hiçbir öğretmen hiçbir şeyi farklı uygulayamaz. Oturma düzenini değiştirseniz sorun olur, şarkı dinletseniz dert olur. Ortak kazanıma hizmet eden keyifli bir etkinlik yaptırırsınız, çocuklar çok severse sorun olur. Diğer şubelerin öğrencileri “biz niye yapmıyoruz” dediği için herhangi düzeydeki bir yönetici tarafından azarlanabilirsiniz. Yapılan bir çalışma sırasında aniden beliren bir ihtiyaçla okul gezisi yapamazsınız. Okul dışına çıkabilmek için aylar öncesinden Milli Eğitimle yazışmalar yapılır. Öğrenci sayılarına göre belirlenmiş kurallar zinciri vardır. Kaldı ki, müfredatı öğretmen belirlemez. Kitap olarak iner. Dolayısıyla, “aman da burada bir antik kent var, haydi oraya gezi düzenleyelim” denemiyor. Müfredatla örtüşmek zorunda. Günlerdir yaşanan tartışmalara bakacak olursak, müfredatımızın ne olduğunu her Türk vatandaşı biliyor: TEOG! Daha önce “A mı Diyim, B mi Diyim?” başlıklı yazımda da belirtmiştim bu sınavlara hazırlanmaktan ders yapmaya zaman kalmadığını. Günde on ders yapıp hafta sonuna da etüt adı altında ek sınav çalışması koyulan bir ortamda kim okul gezisi yapabilir? Kim uygulamaya dayalı öğretim gerçekleştirebilir? Kim öğrenciyi sorgulatacak kadar boşluk yaratabilir?

Sınavların tek doğrucu mantığıyla sorgulama becerisi el ele gidemez ki zaten. Sorgulama bir ders etkinliği değildir, yaşama geçirilmesi, özümsetilmesi gereken bir felsefedir. Tüm akademik yılı kapsar ve bunu bir öğretmen tek başına bütün bir yıl uygulayamaz. Çok ütopik ama, yapabilse bile o çocuklara yazık olur çünkü o yılın sonunda aniden yaşanabilecek bir değişiklikle çocukların psikolojisi altüst olur.

Çok sağlam bir okulun sorgulamaya dayalı eğitim koordinatörü olarak çalıştığım ve farklı okulları yakından görme şansı bulduğum için şunu çok rahatlıkla söyleyebilirim: Düşünen, sorgulayan, üreten birey yetiştirmek bir ekip işidir. Okul yönetimi sonuna kadar arkanızda durursa başarabilirsiniz. On yıl önce bu yola baş koyduğumuzda önce kendi müfredatımızı oluşturmamız gerekti. Tabii ki bu müfredatı yapılandırırken MEB’inkini iskelet olarak temele oturtmak ve ortaya çıkardığınız ürünü Bakanlığın da onayladığını görmek zorundasınız. Bunu yaparken bir yandan da ‘doğru’ kavramı üzerinde daha da netleşebilmek için yurt dışında ve içinde iyi okulları ziyaret ettik, ders gözlemleri yaptık, sistemlerini öğrendik. Eğitimlere katıldık ve okulumuza dönüp öğretmenlerimizi eğittik. Sürekli araştırdık, okuduk, öğrenciler gittikten sonra toplantılar yaptık, tartıştık, planladık, değerlendirdik, yeni kararlar aldık. Öğretmenlerimizin derslerini izleyip etkin ve etkili olanı tartıştık.

Bütün bunlar olurken birçok veli hoşnutsuzluğunu dile getirdi. Merkezde sınavların olduğu bir ülkede a-b-c-d-li dersler yapmadığınızda veliler çok geriliyor. İngilizce ağır metinler okuyup anlayabilen ve kafasını gözünü yara yara dünya meseleleri hakkında fikrini anlatan dördüncü sınıf öğrencisinin annesi tek kaşı havada karşınıza dikiliyor: “Hocam, bu çocuk hâlâ he/she/it’te fiilin yanına s getirmiyor!”

S getirmeyen çocukları biz savunduk, bizi ‘lider’ özelliği olan zümre başkanlarımız, onları kişilik abidesi müdür yardımcıları, onları da yılların deneyimiyle duruşunu oturtmuş müdürler. Eğitimin bizim işimiz olduğuna inandık çünkü doğrusunu bilmek için kendimizi çok eğittik ve eğitmeye de hiç son vermedik.

İlk yılın sonunda çok öğrenci kaybımız oldu. Sınav kaygısı yaşayan veliler çocuklarını alıp götürdü sınav odaklı okullara ve orada ağlamaya devam ettiler çocuklarımızı nasıl sorgulatırız diye.

Bir özel okulda öğrenci kaybı çok önemlidir. Buna rağmen doğru bildiğimiz yoldan şaşmadık. Ancak müdürümüz arkamızda durmasaydı, maddi kaybın nedenini soran rektörlük duyduğu açıklamalarla tatmin olup kaliteli eğitimi tercih etmeseydi o başarıyı asla elde edemezdik. İşte, kendisine bütün bu şartlar sağlandıktan sonra iş gerçekten de öğretmende ‘bitiyor’ ve onu da ders gözlemleriyle tespit ediyorsunuz. Ayrıca, aynı çocuklarımız gibi, müdür yardımcıları ve müdürler iyi rol modeller olarak ortalıkta dolaşırsa öğretmen de kendini daha iyi yetiştiriyor. Demek ki iş yine de öğretmende ‘bitmiyor’.

Bu eğitim sistemine çok direnen öğretmen arkadaşlarımız gitmeyi tercih etti. Yeni öğretmen alıp baştan baştan eğittik. Bunların hepsi zaman, emek ve para ister. Ama önce inanmayı gerektirir. Fikrin doğruluğuna inanmayı ve ekipçe sonuna kadar arkasında durmayı. Gerektiğinde, inanmayanları oyunun dışına alabilmeyi göze almanızı ister. İnanmadan hiçbir düşü gerçekleştiremezsiniz. Temizlik personeline kadar okul kurumunun tüm bileşenleri aynı potada erimeden ve tavizler verilmeden sistem başarılı olamaz. Nitekim ilk deneme yılının sonunda, yaşadığı veli baskısıyla bu yoldan dönen okullar gördüm.

O yüzden, rica ederim artık kolaycılığa kaçıp, koca resmin anca bir noktasına gözünüzü dikip sistemin faturasını öğretmene kesip durmaktan vazgeçin. Her mesleği kötü yapanlar var ve öğretmenler de -aynı sizin yaşadığınıza inandığınız gibi- kalitesiz eğitimcilerin elinde şekillenip bu mesleğe gelmiş olabiliyor. Hele ki bu sistemde yetişmiş birçok yeni öğretmenimiz hâlâ öğrenci gibi davranabiliyor ve doğal olarak yöneticilerini fakültedeki hocaları gibi görüp onların doğrularını benimsiyor. Bu da kurumsal kültürü ya da kültürsüzlüğü oluşturuyor.

Bakınız sadece iyi bir özel okuldan yola çıkarak değişime karşı sergilenen dirençten bahsettim. Koca bir sistemin değişimini ve devlet okullarını varın siz düşünün.

 

 

Reklamlar

Evde Şiştik

Etiketler

İnşaat

Bir süredir hepimiz çeşitli nedenlerle evde şişmekte olduğumuz için, gazetede gördüğüm “Evde Şiştik” başlığını hangi birine yoracağımı bilemeyip atladım okumaya: “İstanbul, Ankara ve İzmir’de son 3.5 yılda yapımı bitmiş satılmayı bekleyen 242 bin adet yeni konut bulunuyor. …. Arz ve talep arasındaki dengesizlik nedeniyle inşaat firmalarının elinde kalan yeni dairelerin sayısı artıyor.”¹

Benim de evde şişmeme sebep olan konulardan biriymiş. Vizyonu olan, sağduyu sahibi kişiler için şaşılası bir durum değil. İnşaat firmalarının yatırım iştahından bahsediyor haber. Türkiye genelinde yapı ruhsatı verilen konut sayısı geçen yıla oranla %22 artmış. Hayatın içinde olan bir insanın bu artışı gözle görmesi çok zor olmasa gerek. Sadece bu üç il değil, yerler gökler inşaat dolu. “Ay evde şiştik, elimizde çok ev kaldı, duralım artık” filan da demiyorlar, hâlâ mahalleler şeklinde inşaat yapıyorlar.

“Sitenin tenis kortu var mı?”
“Var tabii, olmaz mı?”
“Oh çok şükür, Aleynam oynasın yavrum.”

 

Tabii ki yapılan konutların çoğu zengin ahali için tasarlanmakta. Otobüse gelen zamma bile sinirlenen kısımla vakit kaybedecek hâlleri yok. Arsa fiyatlarından, inşaat malzemelerinin kaç para olduğundan ve benzeri giderden haberiniz var mı sizin?

Elde çok ev kalınca İstanbul’da fiyatlar da düşmüş ama 1+1’i, 2+1’i ya da içinde insan yaşayabilecek türden olup da ‘normal’ fiyattaki 3+1 daireyi ara ki bulasın.

O kadar düşürdüğümüz halde siz ezikler hâlâ alamıyorsanız geriye yapacak tek bir şey kalıyor: Yabancıya satmak. Bunca inşaat firmasının batacak hâli yok. Onlar da eve ekmek götürüyor. Yurt dışına açılırız. İngiliz alamazsa Arap alır. Şükran, şükran!

Daha önce Datça’daki su sorunu ile ilgili yazımda da dile getirmiştim oradan buradan kendisine yer kalan satıveriyor diye. Bu yeni bir durum değil elbet. Bakınız 1970’te yazdığı ‘Tutunamayanlar’ında Oğuz Atay nasıl değiniyor konuya: “Yıkın beni, yerime cam mozaik cepheli bir apartman yaptırırsınız. Size iki daire, onbin lira da para verirler, geçinir gidersiniz. Çok beklemeyin, sonra üstümden yol geçirirler, belediyeden metelik alamazsınız. Fena mı iki daire? Birinde oturursunuz, birini kiraya verirsiniz.”² (s.527)

“Nerede o eski günler? Her şey çok değişti” diye üzülenler, size sesleniyorum: Bu alıntı 47 yıl öncesindendir diyebilir misiniz?

Bir şeylerin değişmemiş olması yanlış mı? Yanlış. Örneğin sosyal medyada görüyorum bazı tutucu paylaşımları; yok bilmem hangi Avrupa kenti onlarca yıldır hiç değişmemiş, yok şu kentte hâlâ bilmem hangi yazarın gittiği kafeye oturabilirmişsiniz, yok burası tarihi dokusunu ne de güzel koruyabilmiş, yok efendim Paris ve Berlin emlak fiyatlarının en çok arttığı kentlerdense bunun bir sebebi varmışmış… “Suuuu” yazımda, Datça’nın betonlaşmasından yakınıp Simi’den bahseden Ayhan Sicimoğlu’nun şu sözlerine yer vermiştim: “Yunan Adalarının güzelliğini koruyabilme, özelliğini bozmama sırrı yapı yasaklarından gelir. Yapı Kanununa göre, minimum sekiz dönüme bir ev yapılabiliyor. Örneğin on altı dönüm arsası ve dört çocuğu olan bir baba, arsasını dörde bölemiyor, sadece ikiye bölebiliyor. Ayrıca evinizi yapmadan evvel, yedi kişiden oluşan bir kurula sunmanız gerekiyor rengini, boya tipini, kapı-pencere boyunu, evin baktığı yönü. Peyzaj mimarları, ressamlar, ve köylülerden yani o adada yaşayan iki kişiden oluşan kurulun onay vermediği bir şey yaparsanız hemen elektrik ve suyunu kesiyorlar evin.”

Hepsi safsata! Geçenlerde izlediğim tartışma programına katılan bir akademisyenimiz çok güzel, övgüyle anlattı oysa: “İstanbul öyle hızlı gelişti ki on beş yıl içinde tanıyamayacağımız hâle geldi. Ama mesela Paris’e gidiyorsunuz, aynı Paris, elli yıl öncesinin Paris’i. Berlin aynı…”

Kendisini dinlemekte olan Devlet Eski Bakanı dayanamadı: “Hocam ben sizi dinlerken ikimiz ayrı ayrı ülkelerde yaşıyormuşuz gibi hissettim. Depremde sığınacağımız alan kalmadı İstanbul’da.”

Orasını Allah bilir zaten. İstanbul’daki evleri satın alabilen zat-ı muhteremin dualarıyla depremden de kurtuluruz inşaallah.

Sıkıntısı olan Aleyna sahipleri tenis kortlarını asıl hak edenlere bırakıp küçük bir sahil kasabasına yerleşebilirler. Sizlere hizmet sunabilmek için süratle yapılaşıyoruz merak etmeyin. Nasıl olsa, ağzını açarken arsasının değerini yitirivermesinden korkan bir sürü vatandaş var. Oradan buradan bir dönüm arsa kalan hemen satıyor. “Yer imkanı bol oldukça yeni insanlar taşınıyor. Kiralar artıyor. Kârı görüp daha çok bina yapılıyor. Daha çok insan geliyor. Turizmden pay almak isteyerek evini kiralayanlar da, bu gizli turizmcileri gammazlayanlar da, sinir sahibi olanlar da çoğalıyor. Sular azalıyor. Sadece sular değil, insanların vurulduğu Datça sükuneti de, bekareti de uçup gidiyor.” (Suuuu)

Altyapı mı dediniz? Yetersiz mi? Onca insan buna takılmadı, bakir ilçe nüfusunu kaça katladı da bir siz misiniz akıllı Allah aşkına? Hallederiz… Yangın çıkınca ağlayanlardansanız İstanbul’da kalın ama. Henüz ağaç bitmedi buralarda.

Yıllardır bir Paris’i bile değiştiremeyen insanların ülkesinden gelen Pierre Loti’nin ödü koparmış o kadar çok sevdiği Türkiye değişecek diye, batılılaşacağız diye. Batılılaşma konusunda korkmasına gerek yokmuş, elimizden geleni yapıyoruz lakin de, kalkınmamızı istememesi kabul edilir gibi değil. Şu sözlerine bakın Osmanlı aşığı yazarın: “Zavallı muhteşem büyük İstanbul. Batı sanayinin zehirli nefesiyle, bütün İslamiyet gibi yıkılıp yok olmaya yüz tuttu. Yeni Türklerin; bizim caddelerimizde yetişmiş olanların, İstanbul’u beğenmeyip hor gördüklerini de söylemek gereklidir. Bir lambanın ışığına üşüşen sinekler gibi bu genç kuşak Müslümanlar, bizim yıkıcı fikirlerimize kapılarak, Haliç’in öbür kıyısında, bizimkilere benzeyen evler yaptırmaktadırlar.”³ (s.21)

Modernleşmeyle bozulmamış bu cennet köşenin Osmanlı’ya bırakılmasını diliyor ve ekliyor: “Onlar olmasaydı, sıradan bir boğaz olacak olan İstanbul Boğazında iki kıyıya yaymasını başardıkları saraylar, camiler, minareler, akan suya yarım batmış gibi duran gizemli görünümlü yalılar, parlak giysili kayıkçılar, yaldızlı binlerce kayığın seçkin şıklığı, pupaları şatolar gibi yükselen yelkenlilerle, hızlı ve coşkulu sulara ektikleri güzelliklerle eşi olmayan bir dekor oluşturdular.”⁴ (s.65)

Kendisinden altmış yıl sonra Oğuz Atay aynı yalılar için “sahilleri kapatanların yalıları” ifadesini kullanmış oysa (s.458).

Aynı yalılar yıllardır aynı yerden Boğaz’ı seyredip aynı biçimde süzülerek binbir öyküye kucak açıyor da bizim bakış açımız yerinde durmuyor anlaşılan. Bakalım bundan altmış yıl sonra neye evrilecek aynı yalıları görüş şeklimiz. Yalılar hâlâ orada olursa tabii.

Değişsek de mi gelişsek, değişmesek de mi gelişsek? Ne yapsak da delirmesek? Ne etsek de bugünlerin sahil kapatanlarını ileride özlemesek? Of! Evde şiştim valla…

**************************************************

Kaynaklar:

¹ İsmail Şahin, 5 Eylül 2017, Sözcü Gazetesi

² Atay, O. (2017). Tutunamayanlar. İstanbul: İletişim Yayınları

³ Loti, P. (2004). Can Çekişen Türkiye. Ankara: Elips

⁴ Loti, P. (1995). Türkler Üzerine Makaleler. (Betil Önuçak, çev.) İstanbul: Der Yayınları

Ben Çocukken

Etiketler

Anılar

Çocukken ne tatlı, ne naif doğrularımız vardır. Doğru sandığımız sevimli bilgicikler. Bizim kuşaktan birçok çocuk kendisini leyleklerin getirdiğini sanarak büyüdü örneğin. Ben o çocuklara çok gülerdim böyle bir saçmalığa inanıyorlar diye. Hiç leylek çocuk getirir mi? Zaten bizimkiler beni çingenelerden aldıklarını açıkça anlatmışlardı. Biraz daha bilinçli bir dönemin mahsulü olan kardeşim ise oyun oynarken kız ve erkek karakterleri evlendirir, düğün salonundan da hastaneye götürürdü onları bekleyen bebeklerini alsınlar diye. En azından hastane kısmının farkındaymış.

Takip ettiğim Amerikalı bir blog yazarı “Çocukken Ne Düşünüyordum, Şimdi Ne Biliyorum” başlığıyla bir liste yapmış ve kısaca söylemek gerekirse küçükken şunlara inandığını yazıyor: “Amerikalılar, zalim Kızılderililerle savaştı. ‘Biz’ kazandık ve ürünümüzü paylaşıp hindi yedik. Sonra hep birlikte barış ve uyum içinde yaşadık. Yahudiler İsa’yı öldürdü ve her şey üzerinden yüksek vergiler topladı. Cennete gitmek için İsa’nın yaşadığı gibi yaşamalısın. Müslümanlar hakkında zaten hiçbir şey bilmiyordum da bütün müslüman kadınların başını kapadığını öğrenmiştim bir yerlerden. Yarı Alman olmak havalıydı. Yarı siyah olmak zordu. Noelde babam evde olmazdı çünkü Noel Baba bir sürü oyuncağı tek başına taşıyamadığı için babamdan yardım isterdi. Kadınlarla erkekler her konuda eşittir. Bütün insanlar eşit yaratılmıştır. Ne olmak istersem olabilirim. Devlet Başkanı da olabilirim.”

İkinci bölümde de küçükken sahip olduğu bu yargıları irdeliyor ve şu an bildiği doğruları açıklıyor: “İsa’yı öldürenler insanlardır, Yahudiler değil. Her toplum gibi Yahudilerin de iyileri ve kötüleri olur. Bütün Katolik rahibeler başını kapar. Aslında babam Noelde bize alacağı oyuncakların parasını denkleştirmek için çalışmak zorunda kalıyordu. Evet, herkes Devlet Başkanı olabilir. Kanıtımız da var.”

Fikir çok hoşuma gidince ben de kendi listemi yapmaya başladım. Benim listem biraz fazla çocuksu oldu ama çok eğlenceliydi. Buyurunuz:

Ben çocukken, şehirlerin haritalardaki gibi kesin çizgilerle ve renklerle ayrıldığını sanırdım. Bir ev Antalya’daysa yanındaki Muğla’da olabilirdi. Ya da ben Afyon’da dururken yanı başımdaki annem Eskişehir’de olabilirdi.

Şimdi biliyorum ki, il sınırları haritadaki gibi olsa da çocukluk düşüncelerimin geri kalanı için bayağı bir kasmamız gerekiyor.

Ben çocukken, tuttuğumuz takımın doğduğumuzda belli olduğunu sanırdım. Nüfus cüzdanında yazan kan grubu, ulusu, dini gibi. Sınıftakiler bana sorunca ben de aileme sormuştum. O sırada üzerimde beden eğitimi dersi kıyafetim olduğu için “Beşiktaşlısın” demişler. Yıllarca kendimi zorunlu olarak Beşiktaşlı zannettim, değiştiremeyeceğime inandım. Bu konuyu ne zaman çözebildim, inanın hatırlamıyorum.

Şimdi biliyorum ki, kimlik kartımda ‘takım’ hanesi yok. Ama orada yazmasa da genelde bir gelenek gibi babamızın gönül verdiği futbol takımı seviliyor.

Ben çocukken, Kıbrıs’ta yaşadığımız evin altında Rumlar var sanırdım. Savaştan beri evlerin altında saklandıkları söyleniyordu.

Şimdi biliyorum ki, en iyi olasılıkla 1974 yılından bu yana hiçbir Rum askeri bir evin altında yaşayamaz.

Ben çocukken, Afyon’daki sebze hâlinin arka tarafını Bursa sanırdım.

Şimdi biliyorum ki, önü Afyon olan hâlin arkası da Afyon’du ve Bursa da Bursa’daydı. Ama çarşıya çıktığımız bir gün hâli gezip arka kapısından çıkınca tesadüfen annemin bir akrabasıyla karşılaştığımız için öyle sanmışım.

Ben çocukken, müezzinin bana kızdığını sanırdım. Bunu ben pek hatırlamıyorum ama annemin dediğine göre ezandan korkarmışım ve “amca kiziyo” diyerek sinermişim.

Şimdi biliyorum ki, amca beni tanısa eminim kızacağı bazı konular olurdu. Ama en azından o saatte oraya sadece bana kızmak için çıkmadığını da iyi biliyorum.

Ben çocukken, gümrükte kardeşime el koyacaklarını sanırdım. Türkiye’ye giriş yaparken saatlerce gümrükte beklendiği için sıkılmışım. Ne beklediğimizi sormuşum. Annem de bana gümrüğün ne olduğunu açıklarken bir şaka yapmış ve kardeşim Kıbrıs doğumlu olduğu için onu ülkeye sokamayacağımızı ve gümrükte bırakmamız gerektiğini söylemiş. Kucağımda bebekle kan ter içinde ve de kıpkırmızı bir hâlde saatlerce arabadan inmeyince kardeşimi saklamaya çalıştığım ortaya çıkmış.

Şimdi biliyorum ki, gümrükten hiçbir şey saklayamazsınız. 😀

Anılardan: “Düşlediğim Tatil”

Etiketler

Anılar, Hatay, Tatil

Okuduğum üniversite yaz tatiline girince evime, ailemin yanına gitmiştim. Parasal yönden çok sıkıntıda olduğumuz için tatil namına hiçbir şey yapamıyorduk ancak ben annemle bir şeyler yapmak istiyordum. Bir asker ailesi olduğumuz için yemeğe çıkarsak sadece ordu evine gidebilmekten, tatillerde de kamp çıkması için dua etmekten çok sıkılmıştım. “Askeri nizamda yatıp kalkmaktan da, belirlenen saatlerde denize girebilmekten de, her şeyi saate göre yapmaktan da, her gün dümdüz yapılmış kumsaldan da, gece plajda oturmanın yasak olmasından da, restoranda rütbemize göre ayrılan masalardan başkasına oturamamaktan da, davranışlarımın sorumluluğunu üstlenemeyip ne yaparsam ‘Soydan Albay’ın kızı yaptı’ muamelesi görmekten de bıktım, anlıyor musun?” şeklinde başlayan nutkumun ardından annem ufak çaplı bir araştırma yaptı tam benim istediğim gibi önü deniz arkası dağ, tarihi eserler de barındıran, kültürel ögelerle zengin bir mekan buldu: Hatay, Samandağ, Çevlik.

 

Ondokuz yaşında bir genç kız, kırkaltı yaşındaki annesi ve onbir yaşındaki kız kardeşinden oluşan grubumuzun Suriye dağlarına bakan Çevlik’e ulaşımı bile son derece zor oldu ancak üç eksik eteğin ilk defa kendi kendilerine bu kadar heyecan verici bir maceraya imza atması bizi yeterince keyiflendirdiği için kahkahalarımızı solduramıyorduk. Dikkat çekmeden, içimize içimize gülüyorduk. Çevlik’e vardığımızda Jandarma’nın önünden geçerken annem orada da kalabileceğimize dair son hatırlatmasını yaptı, ancak bakışımın haşinliği karşısında hemen konuyu değiştirmek sorunda kaldı.

 

İlk kez sivil bir pansiyonda kalacaktık. Şu an ismini anımsayamadığım pansiyonu bulup eşyalarımızı bize çok komik gelen şekilsiz odaya bıraktık ve Çevlik’i keşfetmek üzere kendimizi dışarı attık. Pansiyonun sessizliği ve etrafta kimsenin olmaması çok hoşumuza gitti. Çok da büyük olmayan beldeyi gezmemiz fazla vaktimizi almadı zaten. Seleucia ve Titus Tünelini gezme işi de bitince dağdan aşağıya indik ve sahilde bir şeyler atıştırıp pansiyonumuza döndük. Akşam olmasına rağmen mekanda hala kimseciklerin olmaması bizi fazla mutlu etti ve sessiz sakin ortamda uyuyup dinlenebileceğimizi bilmenin keyfiyle odamıza çekildik.

 

Kendimizi uykunun kollarına henüz bırakmıştık ki bir gürültüyle yatağımızdan fırladık. Saat gecenin onikisiydi. Anlam veremediğimiz seslerin ne olduğunu çözmek üzere annemle bahçeye çıktığımızda şaşkınlıktan donakaldık. Bir sürü kadın doluşmuştu bahçeye; kimi darbuka çalıyor, kimi oynuyor, kimi çay demliyor, kimi de sacı hazırlıyordu. Hemen bizi de buyur edip çaylarımızı elimize verdiler ama biz hala konuşamıyorduk. Neden sonra neyi kutladıklarını sorabildik de olan bitene bir açıklama alabildik: Buralarda halk günü sakin geçirip gecenin o saatinde coşmaya başlarmış. Yani o gün olan özel bir durum yokmuş da bu çalıp oynamalar her zamanki halleriymiş. Açık ağızlarımızı biraz daha kapamaya çalışarak yanlarına oturup sacda künefe yapılışını izledik. Gecenin birinde yenen tazecik künefelerden sonra çekirdeklerini alıp sahile gezmeye çıkarlarken odamıza döndük ve hala şaşkın bir halde uykuya daldık.

 

Ertesi gün daha sakin zaman geçirmek isteyerek sahile indik. Ne de olsa bir gün sonra kardeşimin doğum gününü kutlayacağımız için daha hareketli bir gün yaşanacaktı. Sahilden önce bakkala girip yanımıza bir şeyler almak istedik ama bakkal amca ‘ekmek’ kelimesini bile anlamayacak kadar Arapça’nın hakimiyetindeydi. Birisi çat-pat Türkçesiyle yardımcı oldu da alışverişimizi tamamlayabildik ve sahile yayıldık.

 

Upuzun sahilde biz kumlara yatmış sohbet ederek güneşlenirken kardeşim deniz kenarında kumdan kale yapıyordu. Sahilin, denize girmeye gelmemiş değişik kalabalığı dikkat çekiciydi. Kendilerince en güzel kostümlerini giyip gelmiş kızlı erkekli gruplar öbek öbek sahilde dolaşıyor, delikanlılar coşkularını parendeler atarak gösteriyordu. Dayanamayıp birilerine kalabalığın ve coşkunun sebebini sorduğumuzda her sene Temmuzun o günlerinde bir festival olduğunu ve bunu kutlamak için Çevlik’in sırtını yasladığı dağın tepesindeki köylerden insanların merkeze indiğini söylediler. Dağ köyleri farklı dinlerden halklarla doluymuş.

 

Tam bu çeşitliliğin güzelliğiyle mest oluyorduk ki bir yandan uzaktan beri izlediğimiz bir genç parende atarak yaklaşıp gözümüzün önünde kardeşimin kafasına çakıldı. Kafasına sert bir şekilde kocaman bir ayak yiyen kardeşim neye uğradığını anlamadan kanlar içerisinde kumdan kalesinin üzerine yığıldı. Oturduğumuz yerden uçarcasına kardeşimin yanına yetiştiğimizde gruptaki bir gencin ağzından sigarasını çıkarıp tütününü kanayan yere basmaya çalıştığını gören annemin bedenini işgal eden amazon oğlanın eline bir tokat attı ve bağrınmaya başladı:

– Çabuk hastaneye yetiştirelim

– Hastane yok ki burada

– Sağlık ocağı

– O da yok

– Taksi çağırın o zaman, en yakın hastaneye götürelim

– Taksi yok burada

– Bir şey buluuun!

 

Tanıdıkları bir adam minibüsüyle bizi Samandağ’a yetiştirdi ve kardeşimin güzel saçlarının bir bölümü kesilerek başına altı dikiş atıldı. Döndüğümüzde doğrudan Jandarmada inip bir oda istedik ve kardeşimin doğum gününü kafasında kelebek gibi bir pansuman beziyle ama sakin geçirmeyi başardık ve Çevlik’ten ayrıldık.

 

Bir daha asla askeri kamplardan ayrılmayacağımı sanan annem, kültür avcısı meraklı gezgin ruhumun temellerinin o üç günlük gezide atıldığını bilmiyordu.

Kıymetlimsin

Etiketler

Annem, Doğum Günü

Değer vermeyi senden öğrendim. “Ben seni hiç yarı yolda bıraktım mı?” dediğin gün kafamın içinden geçen ömür kırpıntıları da, “benimki tutku” sözcükleriyle sevgini kaleme aldığın mektubun da aklımda. Daha bir çok değerli anı var aklımda. Çünkü kıymetlimsin benim. Ve ben kıymetlime kıymetini anlatmam gerektiğini biliyorum. Senin kadar iyi becerebilir miyim bilmem ama satırlarımı kabul etmeni diliyorum.

Bir ömür nice dostlar biriktirdim. Çokça sümbüllü, arada da kaktüslü muhabbetler gerçekleştirdim. Ama en rahat seninle konuşabildim. En yargılanmadan senin kulaklarınla dinlendim. Çok bunalarak sana gelip başkalarından dert yandığımda benimle birlikte onları alaşağı etmek yerine, neden öyle davranmış olabileceklerini düşündürdün, sorunu görmemi sağladın.

Ben 45 yaşına geldim. Sen de benden birazcık daha büyüksün. Benim gençleri pek anlayamadığım hatta kızdığım zamanlarım oluyor. Sen sabırla, samimiyetle ve saygıyla hepsini anlamaya çalışıyorsun.

Benim yeni öğretilere kulaklarımı kapadığımı hissettiğim oluyor. Sen hepsini dinleyip değerlendiriyorsun. Politikayı en yakından takip ediyor, izlemesen de yeni dizi ve oyuncuları da biliyorsun. Hangi eteğimin modasının geçtiğini söylüyor, çarşıda kıyafet denerken fikrini soran tanımadığın gençlere yardımcı olabilmek için zamanını ve sabrını verebiliyorsun.

Yazılarımı didik didik okuyor, en sağlam dönütleri veriyorsun:
“Bu olmamış. Söylemek istediğin şeyin etrafında dönüp durmuşsun.”
“Aynı yere takılmışsın. Daha farklı yönlerine de değinebilirdin.”
“Bunu beğenmedim ben. Ölümü anlatmışsın. Çok karamsar buldum.”

Her gün öğrenip de bloguma yazdığım bilgileri takip ediyor, detaylarını anlattığımda can kulağıyla dinliyorsun. Sosyal medyayı takip edemediğim, teknolojiyi senin kadar iyi kullanamadığım için dalga geçiyor arkadaşlarım benimle. Numaranı istiyorlar, whatsapp gruplarına dahil edeceklermiş.

Çok değer verdiğin ve beni emanet ettiğin bir başka yürek şunları yazdı senin için: “Cesurdur, fazla insanın göze alamadıklarını bir anda yapar ve sen sadece izlersin, ilham almak sana kalmış, almasan bile yaptıklarınla kendi hayatını sorgulatır. Bir insanın hayat neşesi yönünden varabileceği en son noktadır. Hayat enerjisi ile doldurur ve tatlı bir bağımlılık yapar, görmek istersiniz, ihtiyaç duyarsınız. Yaşıtlarından gençtir çünkü yüreği daha özgürdür. Bazen çocuklarından bile gençtir!”

Doğru. Her gün çarşıya inip yapılacakları halleden, spora giden ve esnafla şakalaşmayı ihmal etmeyen bir yaşam enerjisi bende yok.

Gördüğü tablolar karşısında heyecanlanan ve topladığı taşlarla-dallarla o sahneleri canlandırmadan durulmayan; dinmeyen üretim aşkıyla beslenip güçlenen bir yaşam sevgisi yok bende.

Rutine bağlamış tinleri şaşırtarak canlandırmadan, şakalaşmadan, sevdiklerine sürprizler yaparak değerli olduklarını hatırlatmadan yapamayan bir yaşam heyecanı yok.

Bizi sıkıntıya düşürmemek için hasta olmamaya çalışan bir yaşam direnci yok…

Yüreğini önlerine koyduğun insanların hançer saplamasına alışamayıp kalbini kapadın. Mabedin olarak gördüğün evinde kutsal sularla yıkamaya çalıştığın insanların bir mum yakacağına evini yakmasına alışamayıp kapılarını kapattın. Kırılgan dünyandan geri kalanları korumak için temkinli gözler ve asabi sözlerle karşılıyorsun seni kucaklamak isteyen kolları: “Ben asosyalim. Evime de kimseyi almam.” Bugün mahallende birinin başına bir iş gelse en önce sen koşarsın yardım etmeye. Hiçbir beklenti taşımadan.

Tek beklentin, insanların seni rahat bırakmaları kendi dünyanda. Yaşantına müdahale edip ahkam kesmemeleri. Senin istemediklerini kabul ettirmeye çalışmamaları. Onlar gibi olmanı beklememeleri (Olma da zaten, hayatlarında senin gibi biri yok diye ömrümce diğerlerine acıdım ben). Geçmişte bir biçimde ucundan kıyısından geçtiğin bu gereksiz dayatmacılığı bir kere daha görmeye gelemiyorsun.

Kimse istemez zaten başkalarının dayattığı doğruları yaşamak. İstemez de, kendisine dayatılan hayatı yaşamak zorunda kalmış birçok kişi de başkalarına aynı tavrı takınır. Sen hariç.

Bugün mutlu olmam için yapmam gereken şeyin dünyanın en kabul edilemez durumu olduğunu düşünsen bile “olur” diyeceğini biliyorum. Onaylamasan da bunu bana belli etmeyeceğini, sırdaşım ve can yoldaşım olmaya devam edeceğini biliyorum. Mutluluğun ve özgürlüğün değerini yaşayarak öğrendiğini biliyorum. İçimi buran şu cümlelerinle ister istemez gururlanıyorum: “Şimdi kızlarımda gördüğüm -kendimce- yanlışları artık dile getirmiyorum. Çünkü o kadar harika yetişmişsiniz ki en azından benim gibi dosta-düşmana muhtaç olmayacaksınız.”

Sayende. Beni yetiştirdiğin için teşekkür ederim. En iyi dostum olduğun içinse daha çok teşekkür ederim. İyi ki doğdun. İyi ki doğurdun. Doğum günün kutlu olsun kıymetlim…

***********************************************************

İlgili Yazılar:

Jale Soydan

Annemin Mektubu

Suuuu…..

Etiketler

Datça, Su

Datça’nın su sıkıntısı hakkında yazmak geleneksel hâle geldi. Bir ayı geçti, su yok. Her gün sabaha karşı birkaç saatliğine veriliyor. Vatandaş gece tilki uykusuna yatıyor, su geldiği gibi fırlayıp kalkıyor yataktan, işlerine bakıyor. Saat üçmüş, dörtmüş, fark etmiyor. Her gün suyla birlikte hayat yeniden başlıyor. Çocuklar uykularının en güzel yerinde uyandırılıyor. “Kalk oğlum, tuvalete gir.” “Kalk kızım, sen balkonu yıka, ben bulaşıkları.” Çamaşır makineleri dönmeye başlıyor homur homur. Aksıra tıksıra gelen suyla dolduruluyor leğenler-kovalar şakır şakır. Normalde yapılması pek de gerekmeyen işler bile ihmal edilmeyerek sağlam bir su tüketimine giriyor Datça halkı. Sonra maaile yıkanıp rahatlıyor sabahın beşinde. Binalar kırklanıyor sabahın altısında. Çok zaman önce uyanan bedenler için öğlen olmuş gibi geliyor sabahın yedisinde. Tıslayan musluklar kalıyor elimizde sabahın sekizinde. O saatten sonra gitmeniz gereken bir işiniz yoksa uyumayı deneyin tabii, ama benimki gibi düzene alışık bir bünyeniz varsa, uyumak ne mümkün Mezarlık Mahallesi Hamamında?

 

Komşulardan biri acele su deposu taktırdı. Kendisi için büyük, insanlık için küçük bir adım tabii. Ancak sorunu çözer mi, şüpheliyim. Gece yarısı hamamına çevrilmiş binada neredeyse komşular birbirine keseye gidecek hâle gelmişken sen de uyanıyorsun mecburen, “benim depom var” deyip uyuyamıyorsun. Güne dörtte başlıyorsun.

 

Her gelişmiş ülkede olduğu gibi vatandaşlık haklarını kullanarak telefon ediyorsun: “Ne zamana kadar böyle devam edecek? Nasıl çözülecek bu su sorunu?” Telefonun diğer ucundan yanıt geliyor: “Gidin Datça’dan, taşının başka şehirlere, çözülsün sorun.”

 

Çok haklısın sayın yetkili. Yerden göğe kadar hak veriyorum sana. Hatta, daha kendini tanımadan, ne istediğini ve neyle mutlu olacağını bilemeden tası tarağı toplayıp hiç tanımadığı bir yere yerleşen insan modasından da, bu tür insanların mutsuz-hazımsız saldırganlığından da hoşlanmıyorum. Ama sanki bu gidişatı öngörüp baştan bazı engellemeler getirseydiniz daha iyi olmaz mıydı? Bu kadar süratle yapılaşmaya izin vermeseydiniz mesela? Altyapının yetersizliğini göz ardı etmeyip nüfusun bunca hızla artmasına göz yummasaydınız?

 

Komşu Simi’ye akın eden cruise gemilerinin Datça’ya uğramamasını bu tarafın betonlaşmasına veriyor Ayhan Sicimoğlu. Yunan Adalarının güzelliğini koruyabilme, özelliğini bozmama sırrı yapı yasaklarından gelir diyor. Yapı Kanununa göre, minimum sekiz dönüme bir ev yapılabiliyormuş. Örneğin on altı dönüm arsası ve dört çocuğu olan bir baba, arsasını dörde bölemiyormuş, sadece ikiye bölebiliyormuş. Ayrıca evinizi yapmadan evvel, yedi kişiden oluşan bir kurula sunmanız gerekiyormuş rengini, boya tipini, kapı-pencere boyunu, evin baktığı yönü. Peyzaj mimarları, ressamlar, ve köylülerden yani o adada yaşayan iki kişiden oluşan kurulun onay vermediği bir şey yaparsanız hemen elektrik ve suyunu kesiyorlarmış evin. Bu sayede de bidik bidik kontrolsüz yapıları olmuyor.

 

Bizdeyse binalar almış başını gidiyor. Bir dönüm arsa kalan hemen satıyor. Yer imkanı bol oldukça yeni insanlar taşınıyor. Kiralar artıyor. Kârı görüp daha çok bina yapılıyor. Daha çok insan geliyor. Turizmden pay almak isteyerek evini kiralayanlar da, bu gizli turizmcileri gammazlayanlar da, sinir sahibi olanlar da çoğalıyor. Sular azalıyor. Sadece sular değil, insanların vurulduğu Datça sükuneti de, bekareti de uçup gidiyor.

 

Peki ne yapalım? Nasıl çözelim? Benim ailem bugün Datça’dan taşınırsa sorun çözülür mü? Belki bizim için evet. Su problemi dinlemekten bıkmış bir görevlinin söylemesiyle bütün Datça hep birlikte başka şehirlere taşınmayacağına göre geride kalanlar için hâlâ bir sorun olacaktır. Umarım daha gerçekçi çözümler üretebiliriz çok geç olmadan. Yoksa bir on yıl sonra başlaması beklenen su savaşları Datça’da başlayacak: iki kulaç atıp duşa giren tatilcilerin doldurduğu bolluk içindeki plajlar bölgesiyle musluktan ses bekleyerek uyuyan halk arasında.

 

 

*********************************************

Ayhan Sicimoğlu röportajı:: Hafta Sonu Programı, Hakan Çelik, CNN Türk, 8 Temmuz 2017

Karga ve Baykuş

Karşı balkondaki yaşamı izliyorum günlerdir. Bebek ağlıyor. Ablası oyuncak bateriyi alıp rastgele çalmaya başlıyor. Bebek bağırıyor. Dedesi masaya vura vura bir marş patlatıyor. Bebek incecik narasıyla ortalığı ayağa kaldırıyor. Annesi ciguv ciguv ciguv iv iv iv iv sesleri çıkaran oyuncağı çalıştırarak bebeği bastırıyor. Akdeniz’in nemli sıcağında bir eve tıkılmış yedi tatilciden hiçbirinin hali yok gerçekten ilgi göstermeye. Neyse ki bebek de baygın düşüp uyuyor. Ama bir süre sonra uyanıp ağlamaya başlayınca annesi de ablaya bağırma gücünü kendinde bulabiliyor: “Uyuyan çocuğu uyandırdın. Gürültü etmesene!” Abla gürültü yapmadığı konusunda diretse de anne yemiyor: “Heee tabii tabii, bilmeden oldu değil mi?”

Sekiz-on yaşlarındaki ablanın bilmeden gürültü yaptığına inanmak nedense bana hiç de zor gelmedi. Saatlerdir bebeği oyalamak için çıkarılan onca sesi normal bulan bir aile ortamında, bebek uyuduğu anda ablanın da aniden şekil değiştirmesi nasıl beklenebilir ki?

Başkalarını rahatsız etmemek adına yüksek sesle ağlamanın, gülmenin ve konuşmanın yasak olduğu bir çekirdek ailede büyüdüm. Ama kalabalık ailelere doğan ve bu tür yasakları bulunmayan çocukların nasıl büyüdüğünü de çokça gözlemledim. Genelde halkımızın çok sevdiği üzere hep bir ağızdan konuşulur, başkasının sözünü kesmek tuhaf karşılanmaz. Kitap okuma gibi etkinlikleri gerçekleştirebilecek bir köşe bulunamaz. Ama zaten sizden beklenen de bebek sevme gibi ortak coşkuyu yansıtan eylemlere katılmanızdır. Her birey bebeğe sevgisini göstermede yarışırcasına heyecan saçar. “Amaaaaan hanimiş benim oooluuuum” türü nidalar havada çarpışır. Bebeğin her hareketi üst düzey takdir görür. Dede torununu kucağında hoplatırken anneanne “gel oğlum, gel banaaaa” şeklinde kafa karıştırır. Yetişkinlerin biri el çırparken, öteki fışırdaya fışırdaya şarkı söyler. Tel sarar oğlum tel sarar…

Bebek sevmek denen bu etkinlikten herkes o kadar memnundur ki kendilerini bekleyen sorunu göremezler: Böylesi gürültü patırtıda büyüyen çocuk aşırı ses ve harekete alıştığı ve ‘normal’ kabul ettiği için kendisine kızıldığı zamanları algılamaz. Bu durumda yeni taktik geliştirilerek yetişkinlerin kızma halindeki desibeli yükseltilir. O noktada zaten ne dendiği önemli olmaz. O sesi ben de duysam saklanırım.

Bir de ‘babası kız şuna’lar var tabii. Babanın çocukla yüz göz olmaması, sevme etkinliğine katılmaması sağlanır ki onun sesi çıktığı vakit çocuk başının dertte olduğunu anlasın. Sürü lideri kükredi diyerekten kuyruğunu kıstırıp yatsın.

Bu şekilde yetişip sınıfa gelen çocuklar öğrenme ortamını en çok bozanlardandır. Bağırarak konuşur. Oraya buraya vurarak ses çıkarmaya meyillidir. Başkalarını rahatsız ettiğini fark etmez. Yüksek sese alışık olduğu için alçak sesle verilen mesajı alamaz.

Karşımdaki kişi bağırarak konuşuyorsa ne dediğini anlamadığım için yavaş sesle konuşmasını rica etmek zorunda kalırım. Tabii kendim bağırmayı da sevmem. Bağırınca çok rahatsız olurum. Ancak ‘disiplin’ deyince kendilerine bağırılmasını anlayan çocuklardan şu lafı sıkça duyarım: “Siz hiç kızmıyorsunuz ki.” Onaylanamaz davranışı bağırmadan açıkladığım için ne dediğimi algılamaları zaman alır. Müfredat yetiştirmesi gereken eğitimcilerinse buna vakti olmadığından bağırma geleneği sürdürülür. İşe yaramamaya başladığında ‘babanı ararım’ tehdidi devreye girer. Kabul edilmiş sürü liderini.

Kendilerine sürekli bağırılan bir güruhu başka türlü yönetmeniz zorlayıcıdır ve bu durum yetişkinler arasında da böyledir ne yazık ki. Bağırmayanın söylediği sözler bir türlü anlaşılmaz. Aslında sınıfta olsun, yetişkinlerin dünyasında olsun, sistemi bir kere oturttunuz mu sesinizi yükseltmeniz gerekmez, ama bu durumu tercih etmeyen yani işine gelmeyen kişiler mutlaka olur. Aslında söyleyecek pek lafı olmayan bu gürültücüler çevrelerinde onaycı bir grup oluşturup yüksek sesleriyle herkesi susturur, böylece daha üstün olduklarını göstererek liderliğe oynarlar.

Kargalar da toplanıp bağıra çağıra kovalar düşmanını. Benim etrafımı karga sürüsü sarsa ben de kedi misali ordan uzaklaşırım hemen. Hep birlikte bağırarak uyumsuz sesler bütünü yaratan grupların ortasında kalınca cinnet geçirdiğim için pazara bile çıkamıyorum. Kargalarca çevrilsem istedikleri her şeyi onlara bırakabilirim. Zaten sırf gürültülü bir biçimde her şeye atladıkları için hak etmedikleri pozisyonları kapan kargalarla dolu değil mi ortalık? Gürültüsüyle hipnotize edip herkese işini yaptıran kara kuşlar…

Maalesef iyi eğitimli, donanımlı, kendini yetiştirmiş kişilerse sadece söylemek istediğini söyler. Kuru gürültüyü sevmez. Sözünü kesen adamı bile dinler ve bilgisizliği karşısında susar. Bilgelik sembolü baykuş da gürültü yapamaz. Çünkü kargalarla bir yarışta değildir. O yüzden de hiçbir zaman kazanmaz.

Çalışmalarına devam edebilmek isteyen baykuşlar ise biraz kargaları taklit etmek zorunda kalıyor. Bakınız İlber Ortaylı gibi sakin öten bir bilge kuş bile sürekli sözü kesildiğinde ya da cahil cahil konuşulduğunda nasıl sesini yükseltmeye başlıyor. Yoksa hiç konuşamayacak, asıl konuşması gereken o olduğu halde.

Bir blogda okuduğum şu yazıdan çok etkilenmiştim: “Tartışan insanlara bir bakın. Öyle bağırarak birbirlerine bir şeyler anlatmaya çalışırlar ve o kadar yüksek sese rağmen hiç anlaşamazlar. Gönülleri o kadar uzaktır ki birbirlerine, göz gözeyken bile seslerini yükseltirler duyurmak için. Halbuki gönülleri yakın olan insanlar seslerini birbirlerine hiç yükseltmezler. Hatta gözleriyle bile anlaşırlar uzaktan.” ¹

Pierre Loti de “İzlanda Balıkçısı” romanında şöyle bir cümle kullanır: “Bütün aşıkların yaptıkları gibi, epey yavaş bir sesle konuşuyorlardı.” ²

Yüz yıl arayla yaşamış bu iki insanın tespitleri aklıma şunu da getiriyor ister istemez: Bağırarak konuştuğumuz çocuklarımız da gönlümüzden çok uzakta olsalar gerek. Çocuğunun büyüyünce baykuş değil de karga olmasını dileyen toplumlar bilge baykuşu uğursuz sayanlar olabilir anca.

Yukarıda yazısına yer verdiğim blog arkadaşım bana da bir dilekte bulunmuştu: “Kısık sesle derdini duyurabildiğin dostların olsun etrafında.” Bu dileği tüm toplumumuza iletmek istiyorum: “Derdinizi haykırmak zorunda kalmadan anlaşılacağınız, karga darbeleriyle değil bilge dokunuşlarla yön bulacağınız bir dünyanız olsun.”

 

************************************************************

¹ 100yuzeblog.wordpress.com/2016/11/22/gonuller-uzak-olunca/

² Loti, P. (2003). İzlanda Balıkçısı. (Tuncay Türk, çev.) İstanbul: Oda Yayınları

Ama Ben Yazmak İstiyorum

Beşte uyandım. Gerçekten uyanıp uyanmadığımı anlayana kadar yastığımla evin çeşitli köşelerini dolaştım. Uyanmışım. Bugün yazı yazmak istiyorum ya, üretene kadar durulmayan sancıların huzursuzluğu var. Önce beynimi hazırlamalıyım tabii. Tefekkürüm sırasında bu sabah ezan okunmadı diye takıldım. Bir de aramam gereken kişilere. Düşünmenin işe yaramadığını fark edip diğer aşamaya atladım. Hangi kitaba devam etmek istediğimi kestirmek bile zaman aldı bugün. Selim Işık’ın günlüklerini okurken dalmışım. Adını Tutulamayanlar olarak değiştirmeyi planladığım kitabın arasında kalmış baş parmağım zonkluyordu uyandığımda. Arasında parmağım olan kitabın üstüne bir de ben yatmışım. Kaldığım yeri kaybetmemek dünyanın en önemli meselesi ya. Sayfa 621: “Ölümümü gazeteden öğrenmelerini istemiyorum. Ya da hiç duymayacaklar. Aylarca sonra, öldüğümü bilen birinden öğrenecekler. Ne var ne yok, diyecekler. İyilik sağlık, diyecekler. Selim nasıl, diyecekler. Hayretle yüzüne bakacaklar. Duymadınız mı, diyecekler. Sonra, daha ne var ne yok, diyecekler; iyilik sağlık diyecekler. Sıradan bir ölüm. İki ‘iyilik sağlık’ arasında kalacak ölümüm.”

Birkaç gün önce Kelebek’te gördüğüm haber geldi aklıma. Gidip gazeteyi buldum. Haftanın En’leri sayfasında ‘en acı haber’ olarak verilmiş Hakan Balamir’in ölümü. Üç tümceden oluşan haberin yanında Meryem Uzerli’nin ‘en’ çok tıklanan bikinili fotoğrafı. Türkan Şoray Yağmur’a reyting hediyesi olarak 100 bin liralık saat almış. İrem Derici’nin selüliti var diye kafa yormuşuz sonra.

Peki ben neden bunları değil de yıllardır görmediğim iki can dostumu gördüm rüyamda? Birlikte geçirdiğimiz kahkahalı saatlerde üç koca ağızdan ibaret olduğumuz Laurie ve Jill düştü aklıma. Çok özlediğimi biliyorum da neden bunca yıl sonra bir araya gelmişken sadece bulaşık yıkıyorduk? Daha doğrusu Jill yıkıyordu. Ben her yer su oldu diye Laurie’ye kızıyordum. Laurie o koca yüreğiyle sadece özür diliyordu. Jill ise “benim hatamdı, daha dikkatli olurum” diyordu. Bu ne şimdi? Yapacak daha iyi bir işimiz yok muydu bizim? Tutulamayanların arasında kalan parmağımla Tutunamayanlara dönmüşüm anlaşılan.

Hala yazmak istiyordum ama sıcacık Antalya havasında terler içinde yattığım yerde liseli aşıklar gibi Laurie’yi düşündüğümü fark ettim. Dışarıdan içeri alev topları püskürtüldüğü hissiyle camları kapadım.

Bir dilim ekmeğe peynir koyup yemeyi kahvaltı olarak tanımladım. Bünye bağırıyor “yaz, yaz” diye nitekim. Ama ne? Sıcak havalarda oksijen nereye gidiyor? Benim beynime olmadığı kesin.

Notlar aldığım defterleri karıştırırken ölüm konusuna takıldım. “Bir yandan yaşamak istemediğimi düşünürken, bir yandan da günde üç kere gargara yapışım, aşağılık bir korkuyu belirtiyor” diyen Selim Işık bir taraftan, Hakan Balamir diğer taraftan ısrar ettiler ölümü yaz diye. Ruh halimin pek de mevsim normallerinde olmadığını fark edince bıraktım o ağırlığı bir başka zamana. Bugün moralimi yükseltmem lazım. Ruhumu daraltan konulardan uzak durmalıyım.

Defterimin en temiz sayfası önümde, kahve kupamdaki aslanla bakışarak bir saat geçirdik herhalde. Camları açmayı denedim ara ara ama mümkün değil! Felaket sıcak üflüyor içeri. İyi de, içeride de bir gıdım hava kalmadı. Beynim hiç çalışmaz oldu. Ben ki, yaz-kış ve de gece-gündüz dışarıda oturmayı tercih eden bir insanım.

Saatin epey ilerlediğini fark edince kalktım, gidip telefonumu açtım. Gazeteden mesaj: “Yarın çıkacak yazı hangisi?” Evet tabii yazı, ama kardeşimi de aramam lazım. Güzelimin bugün doğum günü. Laurie ve Jill biraz öte gidip kardeşimli anılara yer açtılar.

Yazamadığıma göre gürültü de problem olmayacağından klimayı bir süreliğine açabilirim. Daha Neşe Hocamı arayacağım zaten. Tatilini ayarlamasına yardımcı olabildiğim için çok mutlu oldum. O da çok mutlu oldu ama geçen hafta kızdı bana. Telefonum hep kapalı duruyor, bana ulaşılamıyor diye.

Tam olarak geçen hafta bugündü. Sadece telefon değil ben de kapalıydım. Ulaşılamıyordum. Çünkü pencereden ateş kokusu alıp gökten inen külleri görünce ufak bir sinir krizi geçirmiştim.

Yıllardır yangın helikopteri görünce ağlamaya başlarım. Hele bir de yangın uçağı geçerse elim ayağım boşalır, hıçkırıklar içinde kendimden geçerim. Ama bu kez durum daha da can sıkıcı. Dünya güzeli bir dostumuz yangın helikopteri pilotu oldu. Bir hafta boyunca ülkemin dünyada eşi benzeri olmayan köşeleri ateşler altındayken yüreğimin yerinden çıkması için bir sebep daha vardı artık: Bir aylık taze pilot arkadaşım. Bir ay sonra evlenecek olan arkadaşım. Bu garip ortamda düğün hazırlıklarını tamamlamaya çalışıyorlar: Bekarlığa veda partisi için yer bul. Mobilyaların siparişini ver. Özlem’i düğüne gelmeye ikna et. Aniden babası ölen arkadaşı ihmal etme…

Neşe Hocamı aramam lazım. Çünkü tatili başlıyor ve bugün Datça’da olacak!

Gazeteden mesaj: “Bu yazı çok uzun.” Bu da benim derdim. Kısaltamıyorum şu kalemi…

Karnım artık kendini hatırlatmaya başladı gurul gurul. Bilgisayarı açmadan önce patates doğrayayım küp küp.

Elektrik gitti! Nasıl kısaltayım da yollayayım şimdi koca yazıyı? Durumu konuşmak için gazeteyle irtibata geçtim ki bir dostumuzun annesinin bugün toprağa verildiğini öğrendim. Hayat! Oyun mu oynuyorsun sen? Hani ölüm olmayacaktı bugün konular arasında?

Küp küp patateslerin kokusu gelince omleti hatırladım. Gel de ye şimdi!

Biraz kafamı toparlayayım diye bazı blog yazılarına göz attım. Açlık grevindeki öğretmen çiftle yapılan röportajın yarısına kadar dayanabildim. Eşim sabah sekizden akşam ona kadar bir sürü öğretmen adayıyla mülakat yaptı önceki gün. Onlarca umutla konuştu.

Telefona mesaj geldi. Bedava dakika hediye etmişler. Her yöne.

Kapadım tekrar telefonu. Elektrik de gelmeyecek gibi. Camları açmak imkansız. Bıraktım her şeyi. Bugün yazı yok demek. Günler nasıl geçeceğine kendi karar veriyor. Hayat ne garip…

Murat Boz affedildi mi? Adriana hangi yazarı okuyor? Pepe Türkçe öğrenir mi ki? Laurie’nin de tutunamadığını hissettiği anlar oluyor mudur? Umarım Neşe Hocamın tatili çok iyi geçer. İnşallah canım kardeşim yeni yaşında arzuladığı her şeye kavuşur…

Dersimiz Sosyal

Etiketler

Atatürk, Çanakkale, Coğrafya, Eğitim, Sokak Röportajları, Tarih, TEOG

‘Güleriz ağlanacak halimize’ lafını bu kadar sevdiğimizden mi yoksa ağlanacak hal bolluğu yüzünden gülecek malzeme aradığımızdan mı bilinmez, ülkemin acınası eğitim düzeyiyle dalga geçen -komik- videolar çoğaldı.

“Japonya nerededir” deyip halka mikrofon tutuyorlar. Orta Doğu’ya yerleştirenler mi ararsınız, Afrika’ya tıkıştıranlar mı. “Kıbrıs nerede” diye soruluyor, bir beyefendi “Kardak’ta” diyor. Rum kesimiyle yaşanan sıkıntılar daha akılda kalıcı olduğundan olsa gerek, vatandaşımız Kıbrıs’ı Yunanistan’a yakın koymaya çalışıyor. Ege’de ve hatta Karadeniz’de diyen var, ki bunu diyenlerden biri askerliğini bile adada yapmış. En ağlatıcı yanıt ise Kıbrıs askeri bir başka beyden geliyor: “Sicilya tarafında. Kıbrıs o bölgede. Karadeniz’de… Avrupa… bayağı gidiyor. Türkiyemizin en gözde yeri. Hem orada kendim de askerlik yaptım.”

İlk Cumhurbaşkanımızın kim olduğunu bilemeyen, TBMM’nin neyin kısaltması olduğu hakkında bir fikri olmayan insanlarımız geçiyor bir bir ekrandan. Baykal’ı, Bahçeli’yi tanımayan ama şarkıcıların evlendiği kişilerin adını ezbere bilen, ülkemin yer aldığı enlem ve boylamları ezbere söyleyip de hangi yarım kürede bulunduğumuzu kestiremeyen insanlarımız… “Parayı Napolyon buldu” diyenler… Dinozorların korumaya alınması kararı hakkındaki düşüncelerini büyük bir özgüvenle paylaşanlar…

“Mısır piramitleri Türkiye’den kaçırılmış. Ne düşünüyorsunuz?” diye soruyorlar, değerli yurttaşlarımız kaçıranları esefle kınıyor, cezalandırılmalarını istiyor. Aldatılmaya tahammülümüz yok artık nitekim.

Verilen tümceyi ögelerine ayırması istenen gençler “öge ne ya?” şeklinde tepki veriyor. “Ali özne midir yüklem mi” diye soran muhabire “Ali Özlemdir” yanıtı veriliyor. Derken bölgelerimiz sayılıyor: “İç Anadolu, Dış Anadolu, …”

Tabii ki bizler gülelim diye özellikle yanlış cevapları bir araya getirerek oluşturuyorlar bu videoları. Ama bunu bilmek durumun çok da içler acısı olmadığını düşünmeye yetmiyor bir türlü.

Çanakkale zaferinin yüzüncü yıl dönümü için hazırlanan Genç Bakış programında Abbas Güçlü, İlber Ortaylı ve gençler ‘Çanakkale’nin unutturulmaya çalışılması’ ve hatta ‘Atatürk’ün bu savaşta hiç yer almadığı’ savı üzerine konuşuyorlar. Tabii ki konu yine eğitim denen yürek yaramıza geliyor ve bir sokak röportajı giriyor devreye. Soruyorlar hanım kızımıza: “Çanakkale nerededir?” Yirmili yaşlarındaki genç bayan oldukça emin: “Marmara bölgesinde. Anıtkabir’i ziyarete gittim Çanakkale’ye.”

İstanbul sokaklarında dolaşan başka hanımlara, beylere yöneltiliyor aynı soru: “Çanakkale nerede?”
“Çanakkale Ankara’da.”
“Çanakkale’yi bilmiyorum. Hiç gitmedim ki.”
“Marmara’yı geçiyon. O tarafta işte.” (eliyle gösteriyor)
“Çanakkale Çanakkale’de.” (şakacı gençler)
“Ege’de.”

Aldığı yanıtlar yetmiyor olacak ki tarihini de soruyor beyefendi. Tahmin edeceğiniz üzere hatırlayamayanlar ya da birkaç yılla yanılanlar çoğunlukta. Ancak 1975 ya da 1980 gibi yanıtlar verenler de var ki bunlar yetişkin, yani zaman kavramını çoktan yerleştirmiş olması beklenen kişiler.

Röportajların ardından Ortaylı’ya danışılıyor bu durum: “Çanakkale’yi öğretmeyip de neyi öğretiyoruz?” Son yıllarda moda olanın aksine öğretmenleri suçlamıyor profesörümüz. Cahillere kızma beklentisini de yerle bir ederek bir itirafta bulunuyor: “Tarih kitaplarını ben hiçbir zaman baştan sona okumadım. Sıkıcı metinler.”

Bu itiraf bana kendi gençliğimi anımsatıyor ister istemez. Ezberim olmadığı için bütün savaşları resmederek aklıma kazımaya çalışırdım. Çöp adamlarım Çanakkale’de Anzaklarla çarpışırdı da alemin Avustralyalısının ve hatta Kanadalısının oralarda ne işi olduğunu düşünemezdim. Yıllar sonra Commonwealth ile tanıştığımda da Çanakkale’ye dair ezberlediklerimi çoktan unutmuştum. Yolda durdurup sorsanız tarihini hiç hatırlamazdım.

Bilmediğimiz ülkelerin savaşlarını sayardık robotik bir ifadeyle. Sorsanız hepsi için “Afrika’da” diyebilirdik.

‘İttifak’ ve ‘İtilaf’ı grup ismi sanırdık. Panislavizmi ezberlerdik slavın ne menem bir şey olduğunu çözemeden.

Sürekli sıcak denizlere inmek isteyen Ruslar vardı da biz sıcak denie inmek istemenin ne demek olduğunu anlamazdık.

Veliahdın ne olduğunu bilmiyorduk ama bir Sırp tarafından öldürülünce start almış yarışçılar gibi savaşmaya başlayan devletler yüzünden Sırplardan nefret ettik yıllarca. Allah’tan Sırp kızlarını keşfettik de veliahdı unuttuk.

Yararlı cemiyetlerin birleştirilmesi neyi ifade ediyor? Müdafaa-i Hukuk ne demek? Misak-ı Milli ne?

Buyurunuz ezberlenen cümlelerden biri: “Sivas Kongresi, toplanış bakımından ulusal bir kongredir.” Yani?

İlk kez duyduğu kelimelerle boğuşan beceriksiz beynimize yüzlerce yıllık tarihimizin inşa edildiği kocaman kavramları belletmeyi başaramadık.

Jön Türkleri yakışıklı ve popüler beyler sandık. Amerikan mandası altına girmeyi gülüç bulduk.

Dokunmanın yasak olduğu haritalardan ne kadar keşfedebildiysek dünyayı, o kadarını anladık.

“Çanakkale’de Atatürk yoktu” diyen bir güruhla tanıştık bu günlerde. Oysa ölmüş Atamıza olan sevdamızla, onu ölümden kurtaran saate şükrederdik o günlerde. Sonuçta o saat o cepte olmasa tüm dünya tarihinin nasıl değişmiş olacağını bugün anlamadığımız gibi o gün de anlamadık. Oysa ki çok net açıklıyor Sayın Ortaylı: “O zaman anca seyahat kitaplarından okurduk Konstantinopolis’i.”

Peki Anzakların torunlarının her yıl gelip anma günü düzenlediği Çanakkale’ye Türklerin gösterdiği ilginin azalmasını neye bağlıyor? İyi kitap olmamasına ve görsel materyal eksikliğine. Yani bir Puşkinimiz, bir Goethemiz olmamasına. Yazarlarımızın, filmcilerimizin çok zayıf olmasına. İki kitap okuyarak bir kitap yazan insanların ülkesinde tarih anlatan metinlerin gençlerin yüreğine ulaşamamasına. Okula gelen çocuğun hocasına soru soracak alt yapısı olmamasına. Müzelerin etkin biçimde kullanılmamasına.

Çocukluğundaki öğretmenlerini suçlama kolaycılığına sığınıp yıllarca bilgisine bilgi katma zahmetine girişmemiş bireyler gibi sığ yaklaşmıyor soruna. “Milletlere tarih sevdiren tiyatro ve romandır” diyor.

Oysa 17 bin TEOG birincisi çıkaran ülkemde Osmanlı’nın taarruz cepheleri Kafkasya ve Kanal’ı çocuklar aklında tutabilsin diye ‘KaKa’ gibi kısaltmalar uydurup “zaten orada kaka şeyler olmuş” diyen bir tarih bilincini daha uzun yıllar tercih edecek gibi görünüyoruz.

**************************************************************

Kaynak Videolar: 

Abbas Güçlü ile Genç Bakış, 18.03.2015 (Kanal D)

Osman Terkan Soruyor (Star TV-Uğur Dündar); Türkiye Konuşuyor (Haber Türk-Pakize Suda); Sarı Mikrofon sokak röportajları

34 vs 48

Nazlı bir Haziran akşamı. Saatlerce gidilen yolda iki büklüm olmuş bedenler nihayet metal kutudan çıkabilmenin mutluluğundadır. Büyük şehir keşmekeşinden kilometrelerce uzağa kaçabilmiş olmanın gururunu yaşayan yürekler ilk buldukları mekana ilişirler. Çok otantik! Küçük kasabanın doğallığıyla sarhoş, aylardır olmadığınca içten gülmektedir 34lüler.

Sofralarına servis yapan ‘yerli’ ne kadar sevimli. Yöresel ağzı çok tatlı buraların. Saf hala, temiz bu yörenin insanı. Bozulmamış. Büyük şehrin hızlı ve öfkeli, yıpratıcı yaşantısından nasibini almamış. Yavaş hayatın dinginliğini sürüyorlar. Teknolojiden uzak, doğal yaşamın insana kattığı sağlık üzerine fikir teatisiyle geceye başlanır, o kız buraya gelecek diye diye sabahlanır.

Gecenin kahkahalarıyla çınlayan kulaklar ve tonlarca ağırlaşmış bir kafayla başlanınca ertesi güne, çekilir gözlükler, kapanır yürekler, yollara düşer asabi beyinler.

Buraların sıcağı da bitiriyor insanı. Hiçbir şey yapılacak gibi değil ama sayılı gün işte, denize girmek gerek. Atlayın arabaya! İnsanlar araba yokken nasıl yaşıyorlarmış ya?

Aksi gibi herkes üstüne geliyor adamın böyle günlerde. Al işte, önünde bir hödük! Kağnı mübarek, nasıl sallana sallana gidiyor. Kenara da çekilmez. 48 plaka işte. Bir bunlar, bir de Antalyalılar.. sürmeyi bilmiyorlar hiç. Uyuz etti ya! Adamın bindiği arabaya bak zaten. Gelişmiş ülkelerde trafiğe çıkması yasaklanır bunların. Bizde… Çevreye zarar bu tipler. Bunlar da oy kullanıyor ya! Olacak iş değil. Bas kornaya! Bildir haddini. Bas bas bas, daha uzun bas. Ne trafik kuralı bilirler, ne toplumda yaşama kuralı.

Oysa iyi bir 34lü kurallara tepki duysa da kurallarla yaşar. Kural arar. Düzenli yaşamayı, planlı olmayı bilir. Günlük deneyimlerle pekiştirdiği üst düzey hayatta kalma becerileri sayesinde her sıkıntının üstesinden gelir, şehirciklerde karşılaştığı herkesi yenecek on kaplan gücündedir. Çağdaştır, akıllıdır. İş bölümü yapar ve iyi organize olarak rakiplerine fark atar. Beyefendi arabayı park edebileceği en yakın ve en gölge yer yarışındayken hanımefendi vakit kaybetmez. Önce çocuklar ve kadınlar indirilir arabadan ki onlar da şezlong-şemsiye kapma yarışına katılsın. Amma para istiyorlar bunlara da be! Yuh! İyice gözü açıldı bu yerlilerin. İşleri güçleri şehirlileri kandırıp parasını almak. Sonra bütün kış yan gelip yatmak. Hepsi anasının gözü.

Kafeye oturmak daha iyi olacak. Bu parayı bir şezlonga vereceğine kafede iki çay içer adamın beş yatağını tüm gün kapatırsın.

Sahibi İstanbulluymuş gerçi. Çakabilir durumu. Yalnız çok ironik ya! İstanbul’da her yer bina oldu diye kaçıp buralara yerleşiyorlar, sonra güzelim yerleri alıp kendileri betonlaştırıyor namussuzlar. Vay be! İyi yer kapatmış çakal… Kalmadı ki babadan bir arsa filan da bu garipler de göçsün artık buralara. Yazın iki bungalov kiralayıp kışın yatsınlar…

Yalnız çok sıcak ya! İçeride mi oturmalı ki? E ama o zaman nasıl bronzlaşılacak ki? “Vifi şifresi ne buranın?” Bir fotoğrafla dostları ezme zamanı geldi artık. Bu ayfon yokken nasıl yaşıyorlarmış ya? “Hadi bakalım, selfi taaaym!” Aha, telefon çalıyor! Uff Mehmet ayısı arıyor. Sanki çok acil işi var. Bir saat konuşur şimdi lüzumsuz. Ulan tatilde bile rahat bırakmazlar adamı. Ayıp be! “Ooo Mehmet Bey, merhabalar. Aman ne önemi var, tatildeysek telefonla da mı konuşmayacağız iki dakika? İş beklemez hem değil mi, keh keh.”

Yandaki hatun niye bakıyor öyle acaba? Daha kısık sesle de konuşulmaz ki. Yahu yoksa etkilendi de mi baktı? Kadınlar sever gücü. Tatilde bile telefon görüşmelerine ara veremeyecek kadar vazgeçilmez bir insan var burada sonuçta. Sese biraz daha seksapel katalım. “Evet Mehmet Bey, onu oraya koyalım. Şu taraftan alalım, buraya taşıyalım. Sonra hepsini oraya koyalım. Onu öyle yapalım.” Bir kahkaha atalım. Göz ucuyla bikinili hatuna bakalım. Maşallah… Bu deniz, kum, güneş de ayrı bir rahatlatıyor insanı canım. Keşke biraz daha uzun olsaydı tatil. Yok yok, ne yapıp edip buralara yerleşmeli.

Burada mı yemeli acaba yemeği? Başında işi bilen bir İstanbullu olduğu belli baksana. Ötekilerin nasıl turizmci olduğuna şaşılır. Görüntü bile ilkel! Dünkü yer nasıldı? Adam kasmamış. Masalarda bir Amerikan servisi yok. Servisi bırak, bir menüsü bile yok. Internet diyorsun, omuz kaldırıyor. Müzik yok. Sanki çalışmaya gönlü de yok zaten. Ne yiyebiliriz diyorsun, bakıp kalıyor öyle. Yemekler gelene kadar herkes sarhoş oldu. Nasıl bir yavaşlıktır bu! Bunları İstanbul’a koyacaksın, bak bir gün dayanabiliyorlar mı. Adamın kliması yok ya! Klima yokken nasıl yaşıyorlarmış Allah aşkına?

Çağdaşlıktan nasibini almadan bu günlere kadar nasıl gelmiş bunlar? Kredi kartıyla ödemek isteyince “makina yok” dedi ya! Herkesin üstünde para taşıdığından o kadar emin yani dayı. Saçmalığa bak. Ay sahi daha o adamın parası verilecek bugün. Kredi kartı yokken nasıl yaşıyormuş insanlar? O değil de, adama da bir tembihlemeli, böyle güvenmesin herkese. Alem böyle namuslu değil, sırra kadem basarlar, alamaz parasını enayi.

Bu da buranın yerel gazetesi herhalde. Arsa ilanı var mı ki? Komedi ya! Manşete bak! “Turizm sezonu açıldı, Akdeniz-Ege’de 34 plaka kabusu başladı.”

Cahiller! Yok ya, yaşanmaz buralarda…

Mutsuz Ninjalar

Etiketler

Pelin Batu

Pelin Batu’yu izliyorum. Kütüphanesini tanıtıyor. Her biri birbirinden değerli eserlerle dolu odanın büyüsüne kapılmışım. Varlığından bile haberdar olmadığım muhteşem kitaplarla tanıştırıyor. Onbeş dakikada onbeş kitap adı not alıyorum. Hiç duymadığım ilginç bilgiler öğreniyorum. Neden bilmediğime biraz içerliyorum ama daha çok da şöyle dopdolu bir canla sohbet etmeyeli ne kadar uzun zaman oldu diye dertleniyorum. Birlikte kahvemizi yudumlayıp sohbet ettiğimizi hayal ediyorum. Kurguyu Fransızların sevdirdiğini anlatıyor. Carroll’ın matematik dehasıyla coşuyor. Frengi tarihini anlatan eski bir kitabın sayfalarını okşuyor. Calvino’nun ‘Görünmez Kentler’inde koşuyor. Canı Proust çekiyor. Refik Halit’i övüyor. Raflarda babasını görüyor birden. Özlemini anlatıyor: “Sahaflara giderdik birlikte, okuduğumuz kitaplar hakkında fikir teatisi yapardık.” “Biz yapmazdık ama ben de özlüyorum” diyorum. Piyanoda Bach çalıyor biraz. Gülüşüyoruz.

Video bitiyor. Tadı damağımda. Yüzümde çarpık bir gülümsemeyle sayfanın aşağısına iniyorum böylesi bir videoya ne kadar değerli yorumlar yapılmış olduğunu görmek için. Gülümsemem uçuyor. Geriye sadece çarpık yüz kalıyor. İngilizce kitaplara bakarken ‘kurgu’ sözcüğünü bir anda bulamayıp ‘fiction’ dediği için ‘fıkkşın’ diye dalga geçenler… Dinleme yetisinden yoksunluğunu konuşanın beceriksizliğine vermeyi kolay görenler… Haddini bilmeden had bildirenler… Batı özentisi olmakla suçlayanlar… Ve çok daha ağır hakaretler…

Bu kadar ani düzeysizleşmeye dayanamıyorum. Sayfanın önerdiği bir başka videoya basıyorum. Batu’nun İstanbul’da bir kolejde yaptığı TEDx konuşmasını dinliyorum büyük bir keyifle. Sonrası malum. Bu sefer yorumcuların yarısı İngilizce konuşmuş olmasına takıyor, diğer yarısı da salondaki izleyicinin başı kapalı bayanlardan oluşuyor olmasına. Kafasını örtmüş kişilerin kesinlikle İngilizce anlamayacağına dair kanının pençesinden kurtaramıyorlar kendilerini. Onlar mı daha zavallı yoksa bu tür organizasyonlarda konuşmacılara hangi dilde sunum yapmaları söylendiyse o dilde yaptıklarını bilmeden ukalalık eden cahiller mi emin olamadım. Yani son dakikada seyirciye bakıp da “hmm herkes Türkmüş, o zaman ben de Türkçe konuşayım” demek anca profesyonellikten hiç nasibini almamış kurumlarda gerçekleşebilir. Ayrıca emin olamazsınız herkesin Türk olduğundan. Zaten o konferansa davetli diğer konuşmacılar izlenirse salonda yabancı da olduğu anlaşılıyor. Ama olmasa da fark etmez çünkü TED konferanslarının önemle üzerinde durduğu kavramlardan biri şudur: Kurduğumuz ağlar, başkalarını da işin içine dahil edersek daha güçlü hale gelir. Internet üzerinden yayınlanan bu videoların dili İngilizce olduğunda daha fazla kişiye ulaşabilirsiniz. Ama tabii izlediği yabancı kaynaklı videoların bile altına Türkçe küfür yazma güdüsüyle yaşayan insanların bunu düşünebilmesi nasıl beklenir ki?

Yabancı dil bilmeyen kişilere bu durum anormal gelebilir ama Pelin Batu gibi insanlar için dil sadece bir araçtır. Fikirlerini aktarmaktır aslolan. Türkçe konuşursunuz Türkçe cevaplar, İngilizceye geçersiniz İngilizce yanıtlar, üstüne bir de Refik Halit Karay’ı Osmanlıca okurlar. Hava atma gibi bir derdi olamayacak düzeye çıkmış beyin hata yapma kaygısı da taşımaz. Hatta böyle bir kaygısı olmayan bireyler anca o düzeye çıkabilir. Ama herkesle dalga geçmek için fırsat kollayan zavallılar kendilerini gülünç duruma düşürmekten duydukları aşırı korku yüzünden sürekli aynı yerde sayarlar. Rönesans insanı olabilmekle ilgili bir konuşma dinleyip altına “sanki Türkçe konuşsa anlayacaklar” yazarak, hakkında hiçbir fikri olmadığı bir salon insanı bir çırpıda harcayan lüzumsuz yaratığın kendisinin bu konuşmadan ne anladığını çok merak ediyorum doğrusu.

Edebiyattan konuştuğu halde siyasi yakıştırmalar yaparlar. Zengin çocuğu olmasına laf söylerler. Sadece küfür etmelerine yeten Türkçeleriyle kadının İngilizcesine saydırırlar. Beyin sürekli meşgul olduğundan konuşurken takılmasıyla dalga geçerler. İzlediği diğer programlarla karıştırıp kıyafetini eleştiren bile var! Batu’yu sevenler seyirciye çullanmış. Daha da çirkin bir aşağılama tarzıyla “bu kadınla sevişmek istiyorum” yazan ümitsiz vaka reziller var. Ve kendine ‘Ninja’ ismini koyduğuna bakmadan Batu’nun konuşmasına ‘sıradan’ diyebilenler. Eleştirecek hiçbir şey bulamayanlar da kameramana yüklenmiş.

Hayatının tüm acılarını başkalarından çıkarmaya çalışan koca bir güruh var Internet başında her an hazır bekleyen. Gerçek hayatlarının ezik kimliğinden kurtulmak istercesine isimleri-cisimleri belli olmayan sanal dünya saldırganları önlerine ne koysanız yerden yere vurmaya hazırdır. Hiçbir şeyi gerçekten okumazlar ve dinlemezler. Yazınızı, eleştirecek yer bulmaya çalışarak okurlar. Konuşmanızı, sizi morartacak bir cevap arayışıyla dinlerler. “Çok güzelsin” deseniz “senin tuzun kuru tabii, her şeyi güzel görüyorsun” derler. Elinden tutup kaldırmak isteseniz kalkmaya çabalayacaklarına sizi de düşürmek için uğraşırlar. Kendilerinin düşmüş olmasının suçunu sizde ararlar. Kendi rahatsızlıklarının üstesinden gelmek için herkesi rahatsız etmeye adanmış bir bataklıkta yaşarlar. Hastalıklı yorumculardan birinin çakma isminde de görüldüğü gibi ‘kin kusan’ insanlar bunlar… Ah mutsuz ninjalar…

Anılar Beni Rahat Bırakın

Etiketler

Anılar, Ölüm, Facebook, Nazım Hikmet, Twitter

Sil. At. Yırt at. Yak. Yok et. Yaşamımın ilk yarısı anı biriktirmekle geçti. İkinci yarısı da onlardan kurtulmaya çalışarak geçecek sanırım.

 

Dedem öldükten sonra ona ait kağıt öbeklerini ne yapacağımızı bilememiş olmamız beni çok etkilemişti. Kendi evimin her yerini işgal eden notlar, defterlerim ve kitaplarımdan kendim kurtulmalıyım diye karar almıştım. Geride kalanları üzmemeli, sıkıntıya sokmamalı. Onları da mezara koyamayacağımıza göre gitmeden bir çare bulmalı.

 

Sanal dünya böylesine alıp yürümemişken, sevdiğimiz yazıları e-mail ile dostlara ulaştırırken, duygu-sömürüsü-sever bazı iş arkadaşlarının yollayıp durduğu bir hikaye vardı her evlilik yıl dönümünde eşine bir buket kırmızı gül yollayan bir adamın ölümüyle ilgili. Tabii ki kadın aylarca ağlar. Bir gün kapı çalınır. Gidip açar ancak kimseyi bulamaz. Sadece yerde bir buket kırmızı gül vardır. Kadının yaşadığı şoku tahmin edersiniz. Çünkü o gün bir de evlilik yıl dönümleridir. Güllere iliştirilmiş notla da kalp krizinin eşiğinden döner. Not kocası tarafından yazılmıştır ve okuyucuyu gözyaşlarına boğacak cinstendir. Anlarız ki mevta ölmeden önce yapacağını yapmış ve henüz ölmemiş olan karısına her yıl gül buketi gelmesini garantilemiştir.

 

Muhtemelen gül satışlarını patlatmak için uydurulmuş bu öykü bildiğim bütün bayan arkadaşları çok etkilemişti. Gerçekte başlarına gelse kim kaldırabilir acaba böyle bir travmayı? Kaldırmalı mı ki? Kendi ölümünüzle sevdiklerinizi de yalnız bırakmak zorunda kalmanız düşüncesi ölümü iki kat ağırlaştıran bir sıkıntı zaten. Seven insan kendi öldükten sonra sevdiceğinin bu acıdan çabuk kurtulup hayatını devam ettirebilmesini dilemez mi?

 

Nazım Hikmet’e tek kızdığım konudur belki de, öldükten sonra Vera bulsun diye evin orasına burasına yaş günü kartları, şiirler, dokunaklı notlar bırakmış olması. Sevdiğinizi yitirmek yeterince zorken, geride kalanın ölenle vedalaşıp hayata devam edebilme gücünü elinden alan bir bencillik gibi geliyor bana. Düşünsenize, Nazım gibi bir adamın dünyanızdan uçup gitmesine alışmaya çalışırken, kendi hayatınıza dönme mücadelesi verirken, elinizi attığınız bir eşyanın arasında erkeğinizin şu dizelerini buluyorsunuz:

Gelsene dedi bana
Kalsana dedi bana
Gülsene dedi bana
Ölsene dedi bana
Geldim
Kaldım
Güldüm
Öldüm

Git atla bir yerden, öl yani sen de!

 

Tüm bunlar yeterince can sıkıcı değilmiş gibi geçen gün okuduğum ‘ölenin dijital izleri’ üzerine bir yazı iyice altüst etti beni. Yazar, kısa süre önce yitirdiği teyzesinin telefonuna bırakmış olduğu sesli mesajlar, sosyal medya hesaplarının hala açık olması ve çocuklarının fotoğraf paylaşması, teyzesinin geçmişte yazarın paylaşımlarına yaptığı yorumların hala duvarından göz kırpması nedeniyle ölümün soğuk gerçeğiyle yüzleşemiyordu bir türlü. Zaten herkesin birbirine bu denli uzaklaştığı bir ortamda hala sosyal medyada görünüyor olmanız algıları tuzağa düşürüyor. [Demek ki onun da icabına bakmalı… da nasıl?]

 

Bırakın sosyal medyayı, geride kalanlara sıkıntı yaratacak bir mezar taşı düşüncesi bile bunaltıyor zaman zaman (da kimse izin vermiyor başka türlü gitmenize). Seksenlik bir Alman dostum geçen yaz yaptığımız son sohbette tüm düzenlemeleri tamamladığını söylemişti mutlulukla. Ne dediğini anlayamayınca açıkladı. Cesedinin yakılması için başvuruda bulunmuş ve işlemin ücretinin taksitlerini ödüyormuş yıllardır. Küllerinin hangi ağacın altına gömüleceğini bile garantilemişti şirketle yaptığı anlaşmada. “Ömrümce kimseye yük olmadım, ölümümle de olmak istemem” derken yaşların süzülmesini engelleyemedi Nazi Almanyasını bile görmüş kaskatı mavi gözlerinden.

 

The Loop’un haberine göre her gün 10,000’den fazla Facebook kullanıcısı ölüyor. Yakında bu platformun dijital mezarlığa dönüşeceği ifade ediliyor. Twitter altı ay aktif görmediği hesabı siliyormuş. Ama Facebook ölülerinin çoğu hala arkadaşlık teklifi alıyor, fotoğraflara etiketleniyormuş. Bu durum bizleri daha mı duyarlı yapıyor yoksa daha mı duyarsız? Kutsal kitapta sosyal medya isimleri geçse ölülerinizi rahat bırakın demez miydi?

 

Rahat bırakmalı ölüleri. Kendi bencilliğimizle hala onlara sığınmaya çalışmamalı. Geride kalanları da rahat bırakmalı. Kendi bencilliğimizle ömürlerinin geri kalanında da sadece bizi yaşamaları için uğraşmamalı. Onlara sıkıntı verecek hiçbir şey bırakmamalı. Kabul etmeli ki hayat bundan ibaret: “Geldim. Kaldım. Güldüm. Öldüm.” O zaman sil. At. Yırt at. Yak. Yok et.

Yağmurdan Sonra

Etiketler

Mutluluk

Hep üzülmeye meyilliyizdir. Sabah gözümüzü açtığımız gibi hayatımızın üzücü eksiklikleri ve bunaltıcı zorunlukları bir bir sıralanır karşımıza. Asılmış bir surat ve ağır bir bedenle başlar günümüz. Bunu yapmak çok kolaydır. Malzeme bol. Ödenecek faturalar, son günü gelmiş işler, aramak zorunda olduğumuz kişiler, pişmesi gereken yemek… Çocuğun notlarına üzülmekten çocuğumuz olduğuna sevinmeyi unuturuz. Misafir gelecek telaşından dostlarımızın varlığına sevinmeyi atlarız. “Amaan yine yemek yapmam lazım” derken sağlıklı olduğumuz mutluluğunu ıskalarız.

Oysa şimdi ben öyle mutluyum ki. Öyle tarifsiz hislerle kımıldanıyor ki içim. Bunun da tek sebebi açık gri gökyüzünden ince ince yağan yağmurun panjurdaki tıkırtısı, evime dolan toprak kokusu, gergin bir gürültü yayan insan kalabalığını durultup sakinleştiren etkisi. Sadece yağmur yüzünden çok mutlu uyandım bu sabah. Bugünün benim günüm olacağını bilip gülümseyerek uyandım ve yağmur serinliğinin iyileştirici kollarına bıraktım kendimi. Oysa “üfff lanet olsun, yağmur yağıyor” diye de kalkabilirdim. Saçım bozulacak diye kaygılanabilirdim örneğin. Kalkmadım. Kaygılanmadım. Saçım zaten bozuk. Dün kestim saçlarımı kat kat. Biraz önce aynada gördüm ki yamuk kesmişim. Katların her biri ayrı telden çalıyor. Ama bu beni daha fazla gülümsetti sadece. Saçımı keserken bir kuaför görse çıldırırdı diye düşünüp kikirdemekten kendimi alamadım. Muhtemelen güzellik sektörü çalışanları bana bakınca bedenimin her santiminde para görüyordur. Boyanacak beyaz tutamlar, botokslanacak alanlar, alınacak gıdı, makyajlanacak bir yüz, kadınlaştırılacak tırnaklar ve daha bilmediğim kim bilir neler. Sektörün mutsuzlaştırdığı kadınlarımız da görüyordur bu -çirkinlikleri-. Ben ise yağmur sularıyla yeşeren kadınlığım, havadaki kokularla gelen dinginliğim, yamuk saçlarım, üstümden düşen bluzum ve onunla uyumsuz pantolonumla kendimi çok güzel hissediyorum.

Rastgele sarf edilmiş sözcüklerde bile üzüntü arar, satır aralarını zorlarız. Bedenimizin ne kadar sağlıklı olduğuna sevinmeyi bilemeyiz bir türlü de, duyduğumuz her lafta içerleyecek bir yan bulabiliriz: “Sen bana şişman mı demek istedin?” Gereksiz üzüntülerde boğuluruz tüm gün ve her gün. Boyum kısa. Saçımın rengi istediğim gibi olmadı. Bu tulumla bu ayakkabı gitti mi? Burnumu mu kaldırtsam? Brezilya poposu mu yaptırsam? Mukaddes Hanım bana ters mi baktı? Niye koca bulamıyorum? Eyvah, beyazım çıkmış!

Bir bacağınızın olmadığını düşünün. Yukarıdakilerden hangisini önemserdiniz? Engelli vatandaşlarımız güzellik salonlarıyla çok da ilgilenmezler. Hatta onlar ‘engelli’ mi yoksa ‘sakat’ mı dediğinizle bile pek ilgilenmezler. Üzüntüyü kelimelerde aramayacak kadar gerçek bir dünyada yaşarlar. Keşke bizim de gerçekleri görmek için büyük bir sorun yaşamamız gerekmese. Hayatın güzel yanlarını görebilsek artık. Hepimiz biliriz ki en önemli şey sağlık. Beynimizi dünyanın en gereksiz konularıyla doldurarak sağlığımızı bozmaya çalışmaksa en büyük şımarıklık.

Hayatınızı zehir edecek kadar büyük, düşünmekten kendinizi alamadığınız bir sorun varsa ondan kurtulmak için kolları sıvayın tabii. Yaşadığınız şehir sizi boğuyorsa daha mutlu olacağınız bir diğerine gidin (ama boğulduğunuz konuları da yanınızda taşımayın). Yaşadığınız koca özgüveninizin zedelenmesine neden oluyorsa kocadan sıyrılın (ama sonra her gün kocasızlığınıza yanmayın). Çocuğun notları bir türlü düzelmiyorsa, çok isteyerek dünyaya getirdiğiniz bu yaşam kaynağının sorunlarını bulun. Gurur meselesi yapıp çocuğu her gün aşağılamayın. Mutlu olabilmek için dünyaya getirdiğiniz çocuğu da kendinizi de mutsuzluğa atmayın.

Kendinize küçücük sorunlar yaratıp arkasına sığınmayın. Hayatınızı masaya yatırın ama önce mutluluklarınızı sıralayın. İlk ben başlayayım: Bugün çok mutluyum çünkü;

Tatlı bir esintiyle uyandım;
Vücudumun hiçbir yeri ağrımıyor;
Beyaz peynir, zeytin ve çayın güzel olduğu ve ekmek yenen bir ülkede yaşıyorum;
Evde ekmek var;
Sevdiğim adamla konuştum; Annemle konuştum;
Antalya’ya taşındığıma bugün de sevindim;
Çeşmeden su akıyor;
Dünya henüz çok güzel;
Dünyayı güzel gören gözlerim, içimi kımıl kımıl yapan hislerim ve hepsini anlatabilecek kelimelerim var;
Sizler varsınız.

 

*********************************************

Mutluluk Üzerine Yazılarımdan Bazıları:

Mutlu Olmanın 50 Nedeni

Mutlu Olmanın 50 Nedeni Daha

Mutluluğun 10 Şartı

Uzun Yaşamanın Şifresi Çözüldü

İki Saatiniz Var

Bademler, Teos, Sığacık

Etiketler

Bademler, Seferihisar, Sığacık, Teos, Urla, İzmir

Tiyatrosunun elektriğinin kesildiğine ilişkin sosyal medya paylaşımlarını okuyunca tanıştım Bademler Köyü ile. Köylüsüyle-kentlisiyle ülkemin oyuncuları çok da, tiyatro binası olan bir köy ilk defa duyduğum için gidip yerinde görmek şart oldu. Düştük yollara. Denizli, Aydın derken vardık İzmir topraklarına. Cittaslow ünvanıyla övünen Seferihisar’da bir evde kaldık ve sabah erkenden on dakika ötedeki Bademler Köyü’ne yol aldık.

Türkiyemin düşlenen medeniyet ve bilinç düzeyine erdiği sanrısını yaşatan bir köy Bademler. Bakkalında-pazarında güler yüzlü, aydınlık insanlar çalışıyor. Dostunuzla bile yapamadığınız bir sohbete dalıveriyorsunuz. Yerde bir tanecik çöp bulamadığınız pazarında bağıran da yok. Güzelim çiçeklerini, tazecik sebzelerini, düşleriyle süsledikleri kurabiyelerini ve göz nuru el işlerini görücüye çıkarıp sessizce oturuyorlar.

1500 nüfuslu Bademler Köyünde okur-yazar oranı %100 imiş. Üniversite eğitimi almış kişi sayısı çokmuş. Suç işlenmiyormuş. Altyapı sorunları da yokmuş. Çevreye özenli oldukları zaten ortada. 1930’larda tiyatro oyunu sahneledikleri köy meydanında şimdi çöp ayrıştırma ünitesi bulunuyor: teneke-kağıt-plastik

Tiyatro oyunu sahneleme işini ise tiyatro binasında gerçekleştiriyorlar artık. El birliğiyle yapıp 1969’da açtıkları binada…

Oyuncular da kendileri, teknik görevliler de. Lakapları ve hatta mezar taşına yazılan isimleri bile sahnede canlandırdığı rolden gelmiş bazılarının.

Tahmin edersiniz ki sadece tiyatro binası yok Bademler’de. Kütüphanesi, Oyuncak Müzesi, Kültür ve Sanat Derneği, Tahtacı Kültür Eğitim Kalkınma ve Yardımlaşma Derneği, Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, Avcılar ve Atıcılar Derneği…

Eskiden radyoları bile varmış. Köyün tarihini ve kültürünü detaylıca anlatan kitapları ve web sayfaları var.

Şehre göç vermeyen köyün kadir kıymet bilen bir halkı olduğu, bu sayfalarda hürmetle andıkları isimlerden de belli. Köylerine 1925 yılında atanan öğretmen Mustafa Anarat’ı hiç unutmuyorlar örneğin. Hem tiyatro sevgilerini ona veriyorlar hem de kalkınmalarını sağlayan bireylerin onun yetiştirdiği çocuklar olmasından dolayı şükran duyuyorlar. Oniki kıl çadır ve üç evle başlayan Bademler öyküsüne susuzluk nedeniyle yoksulluk içinde geçen yıllar damgasını vurmuş. Ekmeğini taştan çıkarmayı bilen köylü bir kooperatif kurarak kendini yoksulluktan çıkarmayı da bilmiş.

1960 yılında Necati Cumalı’nın yazdığı “Susuz Yaz” adlı öykü sinemaya uyarlanarak burada çekilmiş ve 1964’te Altın Ayı ödülü almış. Öyküde olmayan Ege ağzı köylünün doğal oyunculuğuyla tamamlanmış. Urla’da avukatlık yaptığı yılları sanatına yansıtmayı ihmal etmemiş olan Cumalı’nın birçok öyküsüne daha bu yöre ev sahipliği yapmış.

Günlerden Pazar olduğu için gözlemespor iş başındaydı. Biz de yedik tabii güzelim otlarla hazırlanmış gözlemelerden. Hem de tesadüfen yan masaya oturan İzmir’in eski muhtarlarından bir hanımla sohbet ede ede. Güzel insanlar güzel yerleri buluyor, güzel insanların yaşadığı yerlerde mutlu oluyor, tüm gerçeklerden sıyrılıp bir anlık huzur buluyor. Onlar da pırıl pırıl bakışlı bir arkadaşı ve yüzünden iyi yetiştirilmişlik akan torun Ceylin ile Pazar keyfi yapıyordu. Bademler Köyü İzmir’in 35 km ötesinde ve İzmir’de birçok köye toplu taşımayla ulaşılabiliyor.

Bademler’in Urla ile arası da 9 km olduğu için bir de o yöne kıvrılalım dedik ama Urla girişinden itibaren öyle asabi bir keşmekeş vardı ki bol kornalı arabaları ve küfürlü insanlarıyla kilitlenmiş trafiği çekemeyeceğimizi anlayıp tekrar köy yollarının kuş cıvıltılarına ve çiçek ışıltılarına verdik kendimizi.

Merkezin araç trafiğine kapatılmasıyla hararetli kalabalığı iyice çileden çıkaran etkinlik enginar festivaliymiş. Onu da sonrasında bir köy kahvesinde öğrendik. Anlamadım ki bu enginar tutkusunu! Ne sağlıklı toplumuz…

Biz tabii enginarı bir başka bahara bırakıp yavaş şehir Seferihisar’a geri döndük. Ancak orası da pek sakin değildi. Yolun ortasında arabasını bırakıp eczaneye girmiş bir ablayı bekledik bir süre. Hiç tepki vermeden sessizce beklemiş olmamıza rağmen, arabasına dönen genç kızımız nedense el-kol yapa yapa, saydıra saydıra yoluna devam edip arabamızın yanından geçerken pis pis bakarak söylenmeye devam etti. Ne kadar da sakinmişler diyerek Sığacık’a kaçtık.

Sığacık, Seferihisar’a beş kilometre. Limandaki minicik kalesine çıkmak, eski kent kapılarından girip çıkarak dar sokaklarını gezmek, coşmuş çiçeklerle bezenmesi yetmiyormuş gibi rengarenk boyanıp süslenmiş evlerini fotoğraflamak çok keyifli.

Her yerinde börekler, reçeller, sarmalar satıldığı için yemek turizmi meraklıları için ideal. Fakat Pazar kalabalığında arabayı park edebilecek yer bulabilseniz bile kale kapılarından içeri girmek gerçekten marifet istiyor. Birkaç ay önce burada çekilmiş bir filmin de ziyaretçi sayısını artırdığı ortada.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Sığacık’ı önceki gün gezmiş olduğumuz için rahat hissedip az ilerideki Teos Antik Kenti’ne sürdük. Ne de olsa yemek varken kimse beşer lira verip antik kent gezmiyor bu memlekette.

Dionysos Tapınağı, tiyatrosu, meclis binası Teos’ta görülebilecek başlıca yapılar. Gezerken karşılaştığınız zeytin ağaçlarının yaşı karşısında saygı duymamak elde değil.

İ.Ö. üçüncü yüzyılda şair, müzisyen ve tiyatroculardan oluşan Ionia ve Hellespontos Dionysos Sanatçıları Birliği Teos’ta kurulmuş. Zaten Bademler Köyündeki tiyatro oyuncularının en büyük övünç kaynaklarından biri de bu tarihi gerçek.

Sonuç olarak bu hafta sonu gezisinin en güzel yanı yine Bademler Köyü etabı idi. Tabii ki bugün artık bir Ümmiye Koçak gerçeği ve sanatsal dürtülerle ortaya çıkan benzeri girişimler var, ama bu köyde en çok hoşuma giden toplum olma bilinci oldu. Gaz lambasıyla ahırlarda başlayan sahne serüvenini Turgut Özakman’dan aldıkları çiçekle taçlandıracak düzeye yükseltene kadar birlikte hareket etme becerisi oldu.

İkinci olarak da Teos gezisinden zevk aldım. Yani sanat kokan bu toprakların eski sahiplerinin izlerini sürmekten.

Üçüncü keyif ise Sığacık’ta denize nazır bir akşam sofrası. Ama Mayıstan önce olması tercih sebebidir. Limanda yer işleten yabancı bir bey çok açıkça söyledi: “Fiyatlarım şimdi makul ama sezonda tavan yapacak.” Orada oturduğumuz sürece belki on kişinin gelip kalacak yer sorması ve bulamaması da cabası.

Tabii ki bir de Orhanlı yollarından yapılan dönüş yolculuğunu ve bir şeyler yemek içmek için durduğumuz minicik yerlerde köylülerle sohbetlerimizin tadına değinmeden edemeyeceğim.

 

 

******************************************

Detaylı Okuma: Bademler Kooperatifi  &  Ali Kazım Öz

A mı Diyim, B mi Diyim?

Etiketler

Eğitim, Sınavlar, TEOG

SBS’nin ilk yılları. Aşırı endişeli velilerden gelen yoğun talep üzerine haftada iki saat test çözdürmemiz söylenir ve beşinci sınıfların İngilizce derslerini paylaştığımız Kanadalı partnerimin programına eklenir. İlk dersten çıkınca uçarak zümreye dalan meslektaşım test kitapçıklarını fırlatır: “Kendiniz girin SBS’lere. Ben sizin kültürel dayatmalarınızı bilmek zorunda değilim. Yapamıyorum ben. Kim yaparsa yapsın.” Kısa süre sonra olayın şu sorudan kaynaklandığı anlaşılır:

Ali boğazını üşütmüş. Aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a. Dondurma yiyebilir.
b. Dondurma yememeli.
c. Soğuk su içebilir.
d. Buz yemeli.

Aynı zamanda çok samimi dostum olan öğretmen arkadaşımın boğazı kötüyken dondurma yediğini, yaz-kış buzlu su içtiğini, biz çılgın Türklerin cereyanda kalma kabusuna çok güldüğünü iyi bilirim (Çocukken hastalandığında anneannesinin ona viski içirdiğini de o gün öğrendim). Öğretmen kendi siniriyle kontrolü kaybedince kaotik bir ortama dönen sınıfa SBS derslerini vermek bana kaldı tabii. En azından Türkçe beklentilerimizi İngilizce sorulara uyarlayabilirim.

İlk dersim. Testin ilk sorusunda ağaçtaki kuşa bakan kedi resmi var.

Resimdeki kedi ne düşünüyor?
a. Ben uçabilirim ama kuş uçamaz.
b. Ben uçabilirim, kuş da uçabilir.
c. Ben tırmanabilirim, kuş da tırmanabilir.
d. Ben tırmanabilirim ama kuş tırmanamaz.

Arka sıralardan kalkan bir parmak: “İyi de Miss Soydan, kedi düşünmez ki ben tırmanabilir miyim tırmanamaz mıyım diye. Tırmanır. Kuş da uçup gider.” Öğretmenlerinin hak vermesi yetmiyormuş gibi bir de bu özgün düşünüş biçimini övünce sınıfta bu konu üzerine bir tartışma başlar. Ya tırmanamayan bir kediyse? Ya patilerinden biri sakatsa? Sakatken tırmanabiliyorlar mı acaba? Ya kuşun kanadı kırıksa? Ya kedinin sihirli kanatları varsa? Kuşun zıplaya zıplaya bir yere çıkması tırmanma sayılır mı? Pırıl pırıl zekalarına bir kez daha hayran kaldım. Sorgulamaya dayalı eğitim vereceğiz diye yıllarca çatlattığımız göbeğin boşa çatlamadığını anladım. Bir avuç beşinci sınıf öğrencisinin bir yandan henüz öldürülememiş hayal gücü bir yandan kendini rahatça ifade edebilmenin özgürlüğüyle üretebildikleri kaliteli soruları gözlerimi yaşarttı. Ders tabii ki pek de verimli geçmedi. Çocukların kafalarındaki tüm o güzellikleri silip testi hazırlayan kişinin beklentilerini yerleştirmelerini isteyemedim. O beklentileri ben de bilemedim. ‘Dilbilgisi kurallarını öğrenmenin İngilizce öğrenmek demek olmadığını’ yıllarca anlatmaya çalıştığım anne-babaların çocuklarına ‘o sorularda dilbilgisinin test edildiğini’ açıklayamadım. Uluslararası bilinci yerleştirmeye adanmışken “Boş verin Kanadalıları; Türk insanı hastaysa dondurma yemez, kışın soğuk su içmez, cam açıksa kapıyı açmaz” diyemedim. Unutun kanadı kırık kuşu. Asıl önemli olan ‘can/can’t’ kalıbıdır. Yani ‘-ebilmek’. Doğru cevap e. bilememek.

Eğitim konusu içimi çok acıttığı için bu konuda yazmayı pek sevmem. Ama milyonlarca kişinin TEOG’la yatıp kalktığı bu günlerde tabii ki benim fikrimi de soran dostlar oluyor. Derin bir iç çekerken buluyorum kendimi önce. Kafamın içinde uçuşmaya başlamış düşünceleri bir düzene sokup dışarı çıkaramıyorum. Neresinden başlayayım ki? Yıllarımızı doğru ölçme-değerlendirmenin nasıl olması gerektiği konusunda kafa patlatarak geçirdik ve işte vardığımız nokta: Eğitim Fakültelerinde asla tercih etmememiz söylenen çoktan seçmeli soru tipine dayalı bir hayat. Merkezi sınavlar… Merkezi sınava hazırlayan ortak deneme sınavları… Ortak deneme sınavlarına hazırlayan okul çapında deneme sınavları… Onlara hazırlayan test dersleri ve ödevler… Öğrenmenin gerçekleşmesine zaman bırakmayan bir sistem.

Teknik açıklamalarına girip yormak istemiyorum ama kısaca diyeyim ki, tüm iyi eğitimciler ve kaliteli okullar bilir ki gelişimi engelleyen baş düşmandır çoktan seçmeliler. Farklı öğrenen türlerine göre hazırlanmış çok sınavdan seçmeli bir yapıya yoğunlaşacağımıza, beyni çoktan seçmeli çalışan ve gözleri anca şık görebilen sıkıntılı nesiller yetiştiriyoruz. Seçmenin asla mümkün olmadığı şartlarda, özgürce çocuk olamadıkları dünyalarında…

Özgürlük seçeneklerin olmasıdır. Ancak önünüze sınırlı sayıda seçenek koymuş kişinin kendi beklediği cevabı seçmemiz, gelecek nesilleri kurtaracak doğru yanıt değildir. Dört yanlışın çoktan bir doğruyu götürdüğü ülkemde bırakın artık çocuklarımız özgürce uçan kedileri ve kanadı kırık kuşları düşünsün Kanadalı dostlarıyla kış dondurması yerken.

Bekle Dedi Gitti

Etiketler

Beklenti

Beklemeyi sever misiniz? “Hayır” değil mi? Sevdiğinizi bekliyorsanız? “Sonunda kavuşmak varsa güzeldir.” Tekrar birleşmek üzere ayrılmış olsanız bile mutlu son garantisi var mıdır beklemelerin? “Bekle dedi gitti. Ben beklemedim. O da gelmedi.” Bekleseydiniz de o gelmeseydi? Siz beklemediğiniz halde o geri dönseydi? Ne yapacağız peki? Bekleyelim mi beklemeyelim mi?

Son günlerde oradan buradan bir söz çalınıyor kulağıma: ‘sıfır beklenti’. İlk duyduğumdan beri düşünüyorum böyle bir şey mümkün mü diye. Herhangi bir ilişkide sıfır beklenti söz konusu olabilir mi? “Sen elmayı seviyorsun diye elma da seni sevmek zorunda mı” dizesine çocuk yaştan beri kıkırdarız. Ama elmanın yaşantımdaki varlığını istemek bile bir beklenti değil midir? Peki böyle bir beklentim olmazsa da bu, elmayı hayatımdan çıkardığım anlamına gelmez mi?

– “Akşam eve kaçta gelirsin?”
– “Bilmiyorum, bekleme sen ye yemeğini.”

Bekleme dedi gitti. Sen bekledin mi? O geldi mi? Davranışımız diğer kişinin ne dediğine bağlı olmuyor değil mi? Kafasının içinde ‘beklememe’ boyutuna geçmiş bir insan zaten akşam eve kaçta geleceğinizi de sormaz. Ancak her saniye telefona bakarak, mesajlarıyla sıkboğaz ederek bekleyeni de, akşamı da hayatı da hem kendine hem de o kişiye zehir eder. Aç müziğini. Yak tütsünü. Kendi sevdiğin yiyeceklerle donat masanı. Havadan gelmiş bu değişikliğin keyfini sür.

Paran ne kadar azsa endişen de o kadar az diyordu Orwell. Bu durumun sebebi beklentilerin yüksek olmamasıdır. Beş parasız bir berduş yolda yirmi lira bulsa kendini zengin hisseder. Oysa stresten kudurmayan bir borsa simsarı görmemiştir hiç kimse. “Cehalet mutluluktur” demiş bir başka İngiliz. Eğitim düzeyiniz arttıkça toplumun tüm kurumlarından beklentileriniz de artar nitekim.

Tuttuğunuz takım ikinci ligdeyse illa şampiyonluk beklemez, küçük başarılarıyla da övünürsünüz.

Sınavlardan 40 alan öğrenci 60 aldığında havalara uçar. Doksanlık öğrencinin beklentisi ise 100’dür. 60 alırsa karalar bağlar.

Arada telefonunu kapayabilen kişi, açtığında gelen mesajlara sevinir. Gözü ve kulağı telefonda olan ise aranmadığında içerler. Hiç beklemediğimiz bir anda bize bir güzellik sunduğu için severiz sürprizleri.

“Bekleme sen ye yemeğini” dediğiniz kişi bunu başarabildiyse bir demet çiçekle kapıda belirdiğinizde sizi kucaklar. Sevdiğiniz size niye bir türlü evlenme teklif etmiyor diye kıvranırsanız yaşadığınız en güzel günlerin tadını çıkaramazsınız. Sevgililer gününde ofisinize gelmeyen orkidelere hayıflanıp durursanız ömrünüzce size sunulmuş kır çiçeklerinin ışıltısını ve mis kokusunu kaçırırsınız.

Yaşlanınca size baksınlar diye çocuk yapmazsanız yalnız kaldığınızda hayata küsmezsiniz. Bir işe atılmak için arkanda bir dayın, bir amcan olmalı saçmalığına bel bağlamadıysanız ayaklarınızın üzerinde sapasağlam duracak gücü içinizde bulabilirsiniz. Dayınızı da bir insan olarak sever, sizin daha fazla harcamanızı sağlamıyor diye kinlenmezsiniz. Bekle deyip gittiğinizde bekleşememe ihtimali olduğunu aklınızda tutarsanız hayatınızın geri kalanını karşı cinse duyduğunuz nefretle simsiyah geçirmez yağmur ardından çıkan gökkuşağını da görebilirsiniz. Saçınızı süpürge etmeyi sevdiğiniz için bunu yaptığınızı fark edebilirseniz erkeğiniz sizi bıraktığında şaşırmazsınız. Takdir beklentisi içinde yaptığınız işler mutluluk getirmez.

Beslediğiniz kedinin hayatına sahip olmayı beklemek yerine duyduğunuz sıcacık mırıltının keyfini çıkarmaya bakın. Yemeğini yiyip gitti diye ‘nankör’ yaftası yapıştıracaksanız beslemeyin. Besliyorsanız da bu size zevk verdiği içindir. Hayat devam ediyorsa o kedi de aç kalmaz zaten. Kedi için vazgeçilmez değilsiniz. Kimse için vazgeçilmez değilsiniz.

Vazgeçilmez olmasak da en nihayetinde toplum denen kurum girift ilişkilerden ibaret. Dolayısıyla o kadar bireyselci de bakamıyorum. Sınava giren öğrencilerden bizim beklentilerimiz olmasa onlar bu lüzumsuz yarışa adım bile atmazdı. Genç kızımız çekiciliği kaybolmadan koca bulmaya kodlanmasaydı o da delikanlının boğazını sıkmazdı.

Yaşantımızdaki herkesi bir anda elimizin tersiyle silip atamayacağımıza göre beklentiler ağının ortasında bulunmamız da çok doğal. Yeter ki bir denge kurabilelim. Kendi hayatımızı ıskalamadan, işler beklediğimiz şekilde gelişmiyor diye küsüp bu anı kaçırmadan. Sürekli başkalarından bekleyerek ve sadece başkalarının beklentilerini karşılamaya çalışıp kendimize yatırım yapmayı unutursak yalnız kaldığımızda depresyona girmemiz kaçınılmazdır. Kızınız gelin olur gider. Eşiniz hayatınızdan çıkabilir. Ömrünüzü adadığınız iş yeriniz sizi kapının önüne koyabilir. Dostlar terk edebilir. Güvendiğiniz malları babanız satıp yiyebilir. Kendinizle başbaşa kaldığınızda yüzünüze çarpan bir gerçek canınızı yakabilir: Yıllar önce kendinize bekle deyip gitmiş ama dönmemiş olduğunuz. Yaşam biterken bu acıyla yüzleşmek istemiyorsak şimdi kendimizden ne beklediğimizi sormalıyız. Başkalarından değil.

Piyango bileti almazsanız size çıkma şansı olmaz. Alırsanız ve çıkmazsa da tüm satıcılara küsmezsiniz. Hayatınızı tamamen ona bağlamadan arada oynamaksa heyecanlıdır. Beklemenin bu tatlı heyecanı hoşunuza gider. Ama beklerken başka hiçbir şey yapamayan ya da beklenen gün gelip geçince boşluğa düşen bağımlılardan da olmamalıyız. Ümit etmek tabii ki çok güzeldir, ama yalnızca ümit etmek gelecek zamanda yaşatır. Oysa yaşamakta olduğumuz kocaman bir ‘şimdi’ gerçeği var.

Umarsızlığı Umursamazlık

Etiketler

George Orwell, Hayat, İnsan

“Yüz frangınız varsa, ödlekçe panik yapma ihtimaliniz yüksek. Oysa sadece üç frangınız varsa gayet umursamaz oluyorsunuz, çünkü üç frank sizi bir gün daha doyuracak ve yarından ötesini düşünecek durumda değilsiniz. Canınız sıkılıyor ama korkmuyorsunuz.” (s.28)*

Parçası olduğumuz yaşantının çalkantısında sürüklenirken çırpınıp durduğumuzdan, içinde bulunduğumuz koşulları idrak edebilecek sükûnetimiz olmuyor. Nefes almaya devam edebilme ümidiyle kolumuzu-bacağımızı delice sallayıp duruyoruz. Bu yüzden daha fazla su yutuyoruz, daha çabuk yoruluyoruz.

Böyle debelenen insanların öyküsünü bir kitaptan okuyor olsak sorunu hemen çözümleriz de o suyun içindeki kendimiz olunca hiçbir şeyi algılayabilecek halde olamıyoruz. ‘Umarsızlık ve umursamazlık’ denizinde çırpınıp durmamızın öyküsünü de bana George Orwell’den daha iyi açıklayacak kimse bulunamazdı sanırım. Açlıktan sefil durumda dolaşan insanların dünyasını anlattığı “Paris ve Londra’da Beş Parasız” adlı otobiyografik kurgusunu kafamda şimşekler çakarak okudum.

Kendisini fakir görürken gittikçe daha zor bir hayata düşen kahramanımız yoksullaşmanın evrelerini öyle net açıklıyor ki: Bayağılaşmayla, kırıntı yeme cimriliğiyle başlayan hâl, gizlilik evresine geçiyor. Yoksullaştığınızı çevreye belli etmemek için gururlu bir yalan-dolan aşaması ve margarinli ekmekle gün boyu iş aramanın acısı beraberinde can sıkıntısını ve hiçbir şey yapmak istememe hâlini getiriyor.

“Açlık insanı omurgasız ve beyinsiz bir hâle indirgiyor, bu açıdan en çok gribin yan etkilerine benzetilebilir. Kendinizi bir denizanası gibi ya da vücudunuzdaki tüm kan dışarı pompalanmış da yerine ılık su konmuş gibi hissediyorsunuz.” (s.48)

Yemek yiyebildiği zamanlarda kendini yepyeni bir adam gibi hissediyor. Her uzun süreli açlığın ardından ekmeğin tadını bir kez daha keşfediyor. Başlarda dürüstlüğünü korumaya çalışırken, binbir zorlukla hayatta kalmaya çalışan bir kimsenin maddi gücünün vicdana ve haysiyete yetmeyeceğini öğreniyor.

Kimden ne araklarsam kârdır diyen insanlar ‘normal’i oluyor. Muhafazakar bir gazete alıp, yazanların tam tersini yazarak Komünist çizgideki bir gazeteyi dolandırmak da normaldir, beş gün boyunca boğazından bir lokma geçmemiş ateistin dua etmesi de. Yün külotlarını rehinciye verip ekmek parası bulmaya çalışırken dalga geçilen insanların dünyasıdır bu. “İnsanın aç kalınca yapmayacağı şey yoktur.” (s.101)

Yoksulluğun ‘geleceği yok ettiği gerçeğini’ ise tüm bu olumsuzlukların telafisi olarak nitelendiriyor. Paran ne kadar azsa endişen de o kadar az.

Haftalar sonra bir iş bulabildiğinde tabii ki dört elle sarılıyor. Artık İngilizce öğretmeni filan değil bulaşıkçıdır bir otelin bodrumunda. Sayfalarca anlattığı iş yerinin ve çalışma koşullarının ne denli berbat olduğu ortada olsa da ‘güvenli ve rahat’ işini hiç de bırakmak istemez. Her şeyden önce kendini artık yoksul hissetmemektedir. “Böylesine basitleşmiş hayatın beraberinde -ifade etmesi güç- yoğun bir tatmin hissi geliyordu, iyi beslenmiş bir hayvanın hissedeceği türden bir tatmin.” Günde 17 saat izbe ve pis bir mahzende çalışan, verilen yemeği yiyecek vakti olmayan, gün ışığı görmeyen, çoğunun hayatında ‘iş dışında’ diye bir zaman dilimi olmamasına rağmen olursa da en fazla birkaç sokak öte gidebilen bulaşıkçıların kira ve yol parasını çıkarınca 4 Frank içki parası kaldığı için duydukları şükran dolu hayatı şöyle anlatıyor: “iş ve uyku arasında bir ahenk içinde yaşıyorlar, düşünmeye vakitleri yok ve dış dünyanın bilincinde bile değiller” (s.108). Biraz da içtiler mi çok mutlu oluyorlar. Dünyanın güzel bir yer, kendilerininse takdir edilesi insanlar olduğundan emin oluyorlar.

‘Şehvetli bir şey’ olarak gördükleri uykuysa en değerli hazineleri. Öyle bir uyku ki bu, sokaklarında cinayet işlense kalkıp bakıp hemen yatağa koşuyorlar.

Orwell’in anlatım gücünün mükemmelliğinden olsa gerek, ‘uyumayı seven’ bu insan kalabalığını görür gibiyim. ‘Tüm kanı dışarı pompalanmış da yerine ılık su konmuş’ figürlerle her gün karşılaşıyor gibiyim. İş, metro ve yataklarından ibaret hayatlarında -gerçekte olan bitenin farkında bile olmadan- nefes alıp veren, haline binlerce şükredip ‘güvenli ve rahat’ hayatları yok olmasın diye her şeyi göze alabilecek bu insancıkları tanır gibiyim. Karakollarında bile ‘özgürlük, eşitlik, kardeşlik’ yazan Fransa’nın bu gerçeğine yürekten inanmış aç, parasız ve hakkını alamadan deli gibi çalışmanın bitkinliğiyle birbirlerini yerden yere vuran insanlarının kardeşliğini, mutluluğunu ve şükranını yüreğimde hissettim.

‘Düşünmeyi imkansızlaştıran bir rutinin içine hapsolmuş’, hayatının gidişatını değiştirmek isteyip eğitim şart dese de eğitim alma olanağı olmayanların arasına yani 1930 yılına gidip geldim. Yarın için kaygılanamayacak kadar az doyan ya da haklarını sorgulayacak vakit bulamayacak kadar çok çalışan insanların ülkesine gittim.

Orwell’i okurken, çalkantılı sularda sürüklenen kalabalığı yukarıdan izleme şansına erdim.

Bir diğerinin sırtına yapışanlar, boğazına sarılanlar;

Her ne pahasına olursa olsun kendini kurtaranlar;

Yüzme bilse de, endişeyle çırpınıp durdukça su yutan ve yorulanlar;

Ölene dek debelenmeye devam edenler;

“Allah’ım bir kurtarıcı yolla” diyerek çabalamaktan vazgeçenler;

Yılana sarılanlar…

Bu umarsızlık ve umursamazlığın nedenini Orwell’den daha iyi kimse açıklayamazdı bana.

***********************************************************

* Orwell, G. (2017). Paris ve Londra’da Beş Parasız. (Berrak Göçer, çev.) İstanbul: Can Yayınları

Hep de Acı Söylenmez

Etiketler

Dostluk

En çok kim size güzel bir söz söylerse mutlu olursunuz?

Ben dostlarımdan altı sağlam bir övgü aldığımda çok mutlu oluyorum. Yıllardır beni tanıyan ve gelişimimin her aşamasına tanık olmuş canlardan. Tabii ki zamanında beğendiğimiz bazı özelliklerinden dolayı bu insanlarla görüşmeyi artırmış, yıllarca onları görmek istemeye devam etmiş ve bu günlere taşımışız. Ama bunca yaşanmışlığın ardından hala sizde neleri sevdiklerini duymak ayrı bir gurur veriyor insana. Aynı gün içinde iki adet yıllanmış dostumdan güzel sözler işitmek yazdırıyor bana bu satırları.

Yüksek lisans yaparken verilen ödevlerden biri şuydu: On arkadaşınızdan sizi üç sıfatla tanıtmasını isteyin. Anket defteri tutmayacak kadar büyük olduğumuz bir yaşta kendimizi tanıma fırsatı sunan ne kaliteli bir ödev! On arkadaşımın anında yazdığı sıfatlarla ne kadar mutlu olmuştum. Bu ödev sadece en belirgin yanlarımı görmemi sağlamamış aynı zamanda çokça gururlandırmıştı.

İngilizcede bir söz vardır, kapsamlılığından dolayı çok sevdiğim ama buruk hissetmeme neden olan: ‘taken for granted’. Yani bir şeyin varlığına zaten garanti gözüyle bakıp ya da hayatınızın o şekilde biçimlenmiş olmasını doğal kabul edip o konuya pek de kafa yormamak. Çoğumuz eşimize, ailemize ve dostlarımıza bu muameleyi yaparız. Onların orada oluşu garantidir. Yıllardır hep oradaydılar zaten. Hele aile, Allah vergisi. İlla ki varlar. Koca desen, her gün eve geliyor işte. Cepte. Dost denen yüce kavrama da zaten yeterince değer vermediğimiz için onları da arada arayıp içimizi dökmek yeterli gelir. Herhangi bir güzel söz söyleme gereksinimi duymayız. Ne gerek var? Birazcık düşünsek, arkadaş dediğimiz her bireyin bizim takdirimizi kazanmış en az bir yönü vardır oysa. Söylemekten ne çıkar? Biz kaybetmeyiz ama hem dostluğumuz pekişir, hem de o insana belki de çok uzun zamandır eksikliğini hissettiği gücü geri vermiş oluruz. Her insanın içinde doğal olarak bulunan takdir görme isteğinin karşılanmasının verdiği, epeydir unutulmuş gücü… İyi yaptığı işlerin görevi haline gelmediğini bilmenin gücü…

Tanıyıp da yaşamıma dahil etme kararı aldığım her insanda örnek aldığım bir yön vardır benim. Kiminin mükemmel bir okuyucu oluşu ve okul koridorunda rastladığınızda bile anında derin bir edebiyat tartışmasına girebilme yetisi. Kiminin yaşama bağlılığı ve güç koşullar altında bile “bunlar olacak ki güzel günleri görebilelim. Biliyorum çok yakında meyvelerini toplayacağız” diyebilmesi. Kiminin sokakta gördüğü turistlere atlayıp güler yüzle sohbet etmesi. Kiminin neredeyse 7/24 yoğun tempoda çalışmasına rağmen ufacık bir şikayet sözcüğü dile getirmeden evlatlarının geleceğini şekillendirmesi. Kiminin hayallerinin peşinden gitmede gösterdiği sebat. Kiminin hiçbir şeye “ben anlamam, yapamam” demeden tüm yenilikleri denemesi, yaşamına geçirmesi. Kiminin asla kin tutmaması. Kiminin hayatına dahil ettiği insan sayısı. Kiminin çenesini tutabilmesi. Kiminin tutmaması. Kiminin kahkahası. Kiminin daha önce hiç duymadığım duaları. Kiminin uzun vadede hayatını planlama ve planlarını uygulama becerisi. Daha öyle çok özellik sayabilirim ki. Her insanın örnek alınası güzellikleri var. Yaşam koşturmacasında zaman zaman ben de böyle konuları atlayabiliyorum ama elimden geldiğince ve fırsatını buldukça, hayatımın içine sızmış ışık hüzmelerine kalbimi hangi yönleriyle ışıttıklarını dile getirmeye çalışıyorum ve teşekkür ediyorum beni şekillendirdikleri için. Olmasalar eksik olurdum.

Bugün ilk konuştuğunuz arkadaşınıza neden hayatınızda olduğunu ve en çok hangi özelliğini sevdiğinizi söylemekte tereddüt etmeyin. Günümüzü aydınlatmak için dışarıdan konuşup duran kargaların tavsiyelerine ihtiyacımız yok. Işığı içimizde bulabiliriz ancak. Gerçek sevginin yanında. Tabii sevgiden gelen inanılmaz yaşam enerjisi ve gücü de.

En çok kim size güzel bir söz söylerse mutlu olursunuz? Ben dostlarımın söyledikleriyle güç bulurum.

Eleştir Beni

Etiketler

A, Açık Sözlülük, Yanlış Anlama, İnsan

Açık sözlülükle patavatsızlık arasında öyle ince bir çizgi var ki sağa sola yalpalamadan üzerinde yürümeyi bir türlü başaramıyoruz. Ya dobralık adı altında dan-dun kalp kırıyoruz, ya da kimseyi kendimize düşman etmeyelim diye etliye sütlüye karışmadan çizginin oldukça altında ‘güvenli’ bir hayat sürüyoruz.

Dürüstlüğün bir erdem olduğuna inandığımız gibi açık sözlülüğe de inanmalıyız kanımca. Dürüstseniz görüşlerinizi de kıvırmadan, açıkça söylersiniz.

Her şeyden önce kişi kendine dürüst olmalı zaten. ‘Dönüşümlü düşünme’ yani yaşadığımız olayları gözden geçirip değerlendirme, sonuçlanma biçiminden kendimize pay çıkarma, sonraki adım için kararlar alma gibi süreçleri çoğumuz zaman kaybı olarak görür. Zaten biz yaptığımıza göre doğrudur, neyi düşüneceğiz? Kafa patlatmaya gerek yok. Tarihte örnek olmuş ileri batı uygarlıkları da, doğu da gücünü düşünsel derinlikten alır oysa.

Önce kendine açık sözlü yaklaşabilmeli. Kendini eleştirmeli, ulaştığı sonuçları yaşamına yansıtabilmeli. Sonra başkalarından gelen eleştirileri gardını almış bir halde değil açık kulaklar ve apaçık bir yürekle dinleyebilmeli. Ne söylenmeye çalışıldığını duyabilmeli. Sonra da değer verdiği kişilere kendi düşüncelerini seçili sözcüklerle dile getirme duyarlılığını gösterebilmeli.

Önemsediğimiz kişilerin gelişimi için, daha iyiye ulaşabilmeleri için önemlidir eleştiri. Bazen o kadar kendi içimizde yaşarız ki dışarıdan nasıl göründüğümüzü anlatacak bir göze gereksinim duyarız. Dışımıza çıkıp kendimize bakamayacağımıza göre güvendiğimiz bir dostun sözlerine kulak verebilmeli, yamuk gittiğimizi duyabilmeli, rot-balans ayarı yaptırmamız gerektiğini anlayabilmeliyiz.

Ama yapıcı olmalı eleştiri. Yana kaymış bir ağızla “ben beğenmedim, ne bileyim.. biraz şey olmuş” demek ciddiye alınacak bir eleştiri değildir. Biraz şey olan kısmın ney olduğunu, neresi olduğunu, tam olarak neden hoşlanmadığını açıklayabilecek bir görüşün ve kelimelerin olmalı. Ve tabii bu kelimeler özenle seçilmiş olmalı ki patavatsızlığa kaymasın.

Tabii kimi insan da “karıncayı bile incitmem” dendiğinde ‘bile’ sözüne kırılan karınca misali her şeye alınır. Burnundan kıl aldırmaz. Kimse ona laf söylemesin ister. Bir de karşınızdakine laf söylemediğiniz halde öyle algılayanlar var tabii. Saçını neden boyattığını anlatıyordur. Derin muhabbet aşkıyla dalarsınız konuya, siz de neden saçınızı boyatmadığınızı anlatırsınız, onun davranışını eleştirdiğinize yorarak tavır koyar. Duymayı beklediği tek yanıtın “çok iyi yapmışsın, bu renk de sana çok yakışmış” olduğunu geç anlarsınız.

Kimi de “canım” deseniz “canın çıksın” anlama eğilimindedir. Ne deseniz ulaşamayacağınızı anlayıp vazgeçersiniz.

Suçlamalarla büyümüş bir millet olarak bize yönelen her sözü “hatalısın” diye algılayıp savunmaya geçmemiz normal görülebilir belki de. O yüzden etrafımızdaki kişilere sürekli olumsuz eleştirilerde bulunarak yargılamadığımızdan da emin olmalıyız. Bizi açık sözlülük-patavatsızlık çizgisinden düşüren etkenlerden biri de budur nitekim. Daima yerici tavırlar, altından kalkmak için saldırmayı gerektirecek sıfatlar… “Sen adam olmazsın.” “Ye Faik ye, onu da ye!” Dobra dobra konuştuğuyla övünen bu insanların ses tonu bile aşağılayıcı bir yükseklik içerir. Dolayısıyla bu sözlerin kimseye faydası yoktur, anca söyleyenini rahatlatabilir.

‘Eleştiri’ sözcüğünü bile olumsuz algılarız ama aslında yapıcı bir eleştiri asla suçlama içermez. İnsanı kapkara bir dünyaya sürükleyip beş para etmeyecek bir yaratık olduğuna inandırmaz. Olumlu eleştiri gelişim getirir. Sadece yerip atanı ben de kesip atarım zaten. Dobra dobra söyleyeyim 🙂 Davranışımı net sözcüklerle irdeleyip sağlam açıklamalarının ardından öneriler getiren herkesi zevkle dinlerim. Farklı bakış açıları bizi güçlendirir. Yeter ki şu açık sözlülük-patavatsızlık çizgisinden aşağı düşmeyelim.

Karadağ

Etiketler

Karadağ

GENEL BİLGİ VE İZLENİMLER:

Karadağ, Montenegrό ya da Crna Gora. Hepsi aynı anlama geliyor. Ülkenin dağlarını görünce neden bu ismin verildiğini anlıyorsunuz.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

[Dağlar yüzünden, sabahları Kotor’un tamamının güneşle kucaklaşması epey zaman alıyor.]

Vize almadan girebildiğimiz ülkelerden olan Karadağ’ın nüfusu 644,578 (CIA 2016 kayıtlarına göre). Başkenti Podgorica. Eski başkenti Cetinje. Podgorica idari, ticari merkez iken Cetinje tarihi ve kültürel mirası barındırıyor. ‘Old Royal Capital’ sıfatıyla onurlandırılması ihmal edilmese de Cetinje halkı biraz küskün gibi yılların tacını kaptırdıklarına (Time Travel Turtle).

Referandumla Sırbistan’dan ayrılıp 2006’da bağımsız oldu. Eski Yugoslav ülkesi. Yönetim biçimi Cumhuriyet. Komşuları Hırvatistan, Bosna-Hersek, Sırbistan, Kosovo, Arnavutluk. Karşı komşusu İtalya. Adriyatik’e kıyısı olan ülkelerden. Balkanların koca gölü İşkodra’yı da (Skadar, Shkodra, Scutari) Arnavutluk ile paylaşıyor. Kısaca ‘Boka’ (körfez) denen Kotor Körfezi, Adriyatik Denizinden içeri kıvrılarak, 1979’dan beri Dünya Mirası Listesinde yer alan güzellikleri; iyi korunmuş Orta Çağ kasabalarını ve turistik beldeleri tek tek gözler önüne seriyor: Kotor, Risan, Tivat, Perast, Herceg Novi …  Orjen ve Lovćen Dağlarının arasında gelin kız gibi süzülüyor Boka Kotorska… En dar yeri olan Verige Boğazı (300 metre) sayesinde savunmasını sağlamış ve güzelliğini korumuş yıllarca. Rivayete göre eskiden burayı karşılıklı iki yakanın arasına gerilen zincirler korurmuş ve zaten Verige de pranga anlamına geliyormuş. Sonrasında iki kıyıya ve karşıdaki güzel Perast’a toplar yerleştirilmiş ki Osmanlı dahil geçmişin güçlü filoları boğazı geçemesin.

Bir başka mirası da Durmitor Dağında koruyor Karadağ. Durmitor Ulusal Parkında yer alan Tara Nehri Kanyonu, Avrupa’nın en derini, hacmen en büyük kanyonu. Neredeyse yarısı koyu ormanlık alandan oluşan ülkede bolca inşaat gördüm (Global Forest Watch). Yabancı yatırımcı seviyor ülkeyi.

Perast

Budva içi inşaat dolu

Eski kent ve ardındaki dağın eteklerine yerleşmiş binalar

Cetinje-Podgorica arası yol çalışması kaynaklı konvoy

Geçmişte çokça işgalcisi olmuş Karadağ’ın. Tarihi boyunca çeşitli toplulukların kontrolünde kalmış bu topraklar, beslediği kültürlerin meyveleriyle güçlenmiş: İliryalılar, Romalılar, Bizans, Sırp, Venedik, Macar, Rus, Avusturya, Napolyon askerleri ve tabii komünist Yugoslavya. Örneğin Kotor sokaklarında dolaşırken hem Venedik aslanına rastlıyorsunuz, hem çift başlı kartala, hem de Tito’ya atfedilen şu sözlere: “Başkasına ait olanı istemeyiz, bizim olanı da asla vermeyiz.”

Sırpça ve Karadağca konuşuluyor. Ikisi birbirine çok yakın olsa da kendi dillerini yerleştirme konusunda titizlenmekteler. Dilin üzerinde İtalyancanın etkisi varmış. O yüzden de yerel halkın İtalyanca anlaması ve hatta konuşması yadırganası bir durum değilmiş.

Çoğunluğu Ortodoks Hristiyanlar oluştursa da Katolikler de var. Amerikalı bir gezginin deyimiyle ülkede tonlarca kilise var. Bolca çan sesi duyuluyor. Noel tatili 7 Ocakta.

Avrupa Birliği üyeliğine aday olan Montenegro, Birliğin görüşüne göre yolsuzluk ve organize suçlarla mücadele ile ifade özgürlüğünün korunması konularına yoğunlaşmalıymış. Yani adalet, özgürlük, güvenlik konuları dile getirilmiş Avrupaca. Kadın haklarından bahsedilmiş. Son okuduğum rapor da para politikalarının netleşmesi yönündeki ifadelerle bitiyor (2016 EU Raporu).

Avrupa Birliği’ne başvuru süreçleri daha bir sonuca ermemiş olsa da Euro kullanıyorlar ama henüz makul fiyatlar talep ediyorlar. Bir Euroya alabileceğiniz birçok şey olduğu gibi bir Euronun altında fiyatlar da görebiliyorsunuz. Kış olduğu için sanıyorum, müze giriş ücretleri yok gibi neredeyse. Kendileri indirim yapıyorlar ya da para almıyorlar. Bir İspanya gibi yirmişer Euro bayılmanız beklenmiyor her girdiğiniz yere.

Halk olarak azıcık asabicene göründüler gözüme. Birçoğunun yüzünde kederli ve düşünceli (ama bir o kadar da mağrur) bir ifade var gibi. Tamamen bana öyle gelmiş de olabilir tabii. Ama gördüğüm kadarıyla işlerini iyi yapıyorlar. Toplum kurallarını önemsiyorlar medenice.

Çok sigara içiliyor. Zaten bu konuyu araştırırken gördüm ki Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre Karadağ, sigara tüketiminin en fazla olduğu ülkeler listesinde tepedeymiş (Telegraph, 8 Mart 2017). Okuduğum kaynaklarda ‘halka açık alanlarda sigara içme yasağı’ olduğu yazmasaydı inanmazdım. Havaalanı hariç kapalı mekanlarda sigaranın serbest olduğunu sanmıştım. Değilmiş. Müze gibi yerlerde bile size önce sigara kokusu karşılıyor. Alışveriş merkezlerinin yeme-içme bölümlerinde de bir bulutun altından geçerek ilerliyorsunuz. Yani ceza kesilmediği bariz ortada. Doğruysa eğer, yasağın uygulanamama nedenlerinden birisi olarak yetkililerin kimlik sorma izninin olmaması gösteriliyor. Tabii bu dumanaltı durumu benim gece hayatını keşfetmemi olanaksız kılıyor. Yani zaten lokal, minicik yemekçileri severim de anca dışarıda oturabiliyorum. Tarz olarak en çok kafanaları sevdim, bir de domaći yani ev yapımı yiyecek satan mekanları. ‘Domaći ukus’ ev yapımı lezzet demek. Hem lezzetli ve ucuzlar, hem yerel halkın takıldığı mekanlar, hem içiliyor. Siparişi getirdikleri gibi fişi de masaya bırakıyorlar ve böylece kafanızda herhangi bir sürpriz korkusu olmadan yiyip içiyorsunuz. Yalnız fişinizi dikkatlice incelemenizden hiç hoşlanmıyorlar. Karadağ insanı hakkında okuduğum bir blog yazısına göre fiş incelemenizi garsona güvensizlik, bir suçlama gibi algılıyorlarmış. Yine o blogda yazdığından anladığım kadarıyla kibarlık gülümsemesinden pek hoşlanmayan yüzler fişi de incelediğinizde iyice bir ciddiyete bürünüyor. (Living in Montenegro)

‘Kafana’ denen mekanlarsa Osmanlı kahvehanelerinden türemiş olup günümüzde kahvenin dışında içki-meze servisi de yapılan müzikli mekanlar. Tabii ülkesine ve işletenin etnik kökenine göre değişiyor, ama çoğunda kahve ve içki var.

Onun dışında pazarlar, bakkallar ve marketler de var birçok ürün alabileceğiniz. Kotor eski kentinden terminale giderken meyve-sebze ve zeytinyağının yanı sıra kürk satan bir pazar var örneğin. Ayrıca gereksinimlerinizi pekala süpermarketlerden de karşılayabilirsiniz (İdea, Aroma, Voli). Kotor’da eski kentin surları dışında kalan Kamelija adlı alışveriş merkezi de eczane dahil bolca imkan sunuyor.

Kuralları net. Geçmişin izleri hissedildiğinden olsa gerek her türlü emeğin karşılığı ona uygun alınıyor. Mekan önlerinde yemekle içeride masada hizmet görmenin bile fiyat farkı var. Küçük bira şişesinin daha çok işçilik gerektirdiği için daha pahalı olduğunu okumuştum tabii doğruysa. Çevreci yaklaşım da devreye giriyor tabii bu noktada. Duşların da elli sent atılarak çalıştığı anlatılıyor ama ben görmedim kış vakti. Markette, verilenden fazla poşet isterseniz para istiyorlar. Turistik kent haritaları muhteşem kaliteli kağıtlara basılmış ama öyle ulu orta dağıtılırken bulamıyorsunuz. Bir tanecik noktayı anlatmak isteyen otel görevlisi her seferinde yeni harita ziyan etmiyor, kağıt üzerinde anlatıyor. Ucuz uçak biletini sağlayan Air Serbia peçeteleri minicik. Giriş biletini müzeye geri vermeniz için yapılan hediye kampanyaları var. Kotor Deniz Müzesinin biletleri kartpostal şeklinde. Böylece kart postalamaya da özendiriliyorsunuz.

Şehirler arası ulaşım için otobüsten çok minibüs kullanılıyor. Biletler numaralı kesilse de herkes istediği yere oturuyor. Bagaja bir euro alınıyor ama şoförler küçük bavul görünce “al yanına” hesabı kaş-göz yaparak sizin paranızı koruyorlar. Minibüs içi zaten oldukça geniş. Ayrıca kış vakti fazla insan yok diye seferler iptal edilmiyor. Podgorica’dan Budva’ya üç kişiyle araç kalkabiliyor yani. Hem de sık aralıklarla.

Teyzem örgüsünü yolda bitirmiş belli ki 🙂

Podgorica-Budva	66 km	6 €
Budva-Kotor	23 km	3,50 €
Kotor-Risan	18 km	2,50 €
Kotor-Tivat	9   km	2,50 €
Kotor-Podgorica	89 km	7 €
Budva-Sveti Stefan	8   km	1,50 €

[balkanviator.com’da hem mesafeler hem de ulaşım seçenekleri görülebilir]

Budva’dan Sveti Stefan’a götüren Mediteran Express şehir merkezinde yoldan alıyor yolcusunu. Ama normalde bir şehirden diğerine gitmek için terminale gidiyorsunuz (Autobuska Stanica). Çeşitli firmalar yanaşıyor otobüs terminallerine: Striković, Adriatic Travel, Nikac, Bjelopavlia Trans… Nereye, kaçta gitmek istiyorsanız terminaldeki görevli biletinizi kesiyor ve hangi firmayla gideceğinizi de belirtiyor (o saatte hangisi o kente uğruyorsa). Gayet rahat sistemleri var. Sadece Budva’daki girişi çok saçma sapan bir şekilde restorandan vermişler. Başka türlü giremiyorsunuz Mercur şirketinin işlettiği terminale. Sanırım o yüzden de diğer taraftaki restoran girişinde görevli oturuyor ve kapıyı açtığınızda sinirleniyor gara girmek istediğinizi sanarak 🙂

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Bu arada otobüs istasyonunu işleten firmanın adıyla anıyorlar terminalleri. Örneğin Kotor’daki istasyon ‘Autoboka’. Podgorica’daki ‘Intours d.o.o.’ Bu d.o.o.’yu her yerde göreceksiniz. Limited Şirket anlamına geliyor. En sık gördüğüm sözcüklerden bir diğeri de ‘popust’ yani ‘indirim’. ‘Sveti’ (aziz) ve ‘Stari Grad’ı (eski kent) söylememe gerek bile yok sanırım. ‘Giriş’ için ‘ulaz’, ‘çıkış’ için de ‘izlaz’ kullanılıyor. Bir de ‘akcija’ var ama onun ne olduğunu tam çözemedim.

Podgorica Havaalanından kent merkezine toplu taşıma yok, tek seçeneğiniz taksi. 12 kilometre olan yolu 10 Euro’ya götürüyorlar ve burada da kazıklanma gibi bir endişeye yer yok. Havaalanında çıkış yaptığınız kapının karşısında tek desk var ve on euro olduğunu söyleyerek aracınızı ayarlıyor. Havaalanındaki turizm enformasyon da söylemişti zaten 10 € olduğunu.

Yasal olmayan taksiler de mevcut. Bazı şeyler kontrolün az olduğu hissi uyandırıyor (fazla kontrollü bir ülkeden gidince alışveriş merkezlerine ve hatta havaalanlarına bile elini kolunu sallaya sallaya girebilmenin hayal meyal anımsadığımız güzelliğini bir kez daha tatma nostaljisini yadırgıyoruz ne de olsa). Örneğin sekiz gece kaldığım ülkede bir kere bile pasaportumu vermedim herhangi bir otele ya da eve. Kayıt yok, evrak yok. Ama ödediğiniz paranın karşılığı bir hizmet alıyorsunuz. Arada talihsizlik de olabiliyor tabii. Kotor’daki ilk gece için ayarlanan otelimsinin (studio apartment) asla bulunamaması gibi. Başka bir hostelcinin söylediğine göre eroinman eşi hastanelik olunca basıp gitmiş. Telefonlara da bakmadı. Gece tanıştığınız Kotor kaleiçi sokaklarında kalacak yeni bir yer bulmak biraz iç sıkıntısı yapabiliyor. O zaman ‘toplum kurallarını önemsiyorlar’ tezimi çürütmüş mü oldum acaba? Gerçi bu mekanı işletenin Hollandalı olduğu (olaylardan bir ay öncesi) ve diğer hostelcinin dedikodusunu yaparken çalışma ahlakı konusundaki vurgularını da bir düşünmek lazım. Amaaan, insan her yerde insan işte. Yola çıkarken de çıkmazken de her olasılığı göz önünde bulundurmalı.

Önemli bir bilgi olarak 1979 depremini de eklemeliyim. Karadağ’ın zaten en dikkat çekilen doğal afeti depremleri ancak yakın zamanda gerçekleşip de ciddi hasara uğratacak denli şiddetli olanı 15 Nisan 1979 sabahı yaşanmış. Kotor ve 2500 yıllık ömrü olan Budva en çok yara alan illerden ve Budva Müzesinde depreme dair bazı fotoğraflar sergilenmekte.

Bir de ülke genelinde Viber kullanımının sevildiğini söyleyeyim. Yemekçi, otelci, herkes Viberdan ulaşım sunuyor.

GİDİLESİ ZAMANLAR:

Alışmışız Balkanlardan gelen soğuk havayı duymaya… Şubatta gittiğimiz için herkes üşüyüp üşümediğimizi sordu. Oysa havası gayet güzel, Antalya kışı tadındaydı. Zaten Kotorlu bir beyin söylediğine göre yılda sadece iki hafta kadar çok soğuk olurmuş. O da Antalya gibi demek ki. Biz oradayken hava 10-16 derece arasında gidip geldi. Kâh tişörtle gezdim, kâh polarımla. Bence bu mevsimde gitmenin en güzel yanı turistlere sunulan güzelliklerin rahatça görülebiliyor olmasıydı. Yani gezdiğiniz mekanlar kafe şemsiyelerinden görülmez bir hal almıyor, kumsallar etten platforma dönüşmemiş oluyor. Tarihi binaları da, doğal güzellikleri de rahatça görebiliyorsunuz. Örneğin yazın Kotor’a yanaşan gemiler sebebiyle şehir çok kalabalık oluyormuş. Düşünsenize, siz gezinirken bir cruise yanaşıyor ve tüm yolcusunu minicik kente bırakıveriyor. Bir blogda okuduğuma göre sabahın dokuzunda bile Kotor Kalesinin tepesi (Castle of San Giovanni) turist doluyormuş. Biz gittiğimizdeyse bir avuç insandık. Para da istenmiyor. Zaten kışın, daha az hizmet verdiklerini düşündükleri için sanırım, her şey daha ucuz oluyor. Tabii ki kalacak yer de. Sadece, ulusal parklarını gezememiş olmaktan sıkıntı duydum. Tekrar gidersem, Durmitor ve İşkodra’daki parkları ziyaret etmek, Nikšić’teki Ostrog Manastırını görmek ve Cetinje’de biraz daha fazla zaman geçirebilmek isterim. Ayrıca Ulcinj ve Bar şehirlerine gidilip oradan da Arnavutluk’a geçilebilir.

DENENESİ TATLAR:

Yemekle pek arası olan bir insan olmadığım için bu konuda çok bilgi veremeyeceğim aslında. Beyaz peynir satılması ve oldukça lezzetli olması bana yetiyor, ama yemek önerisinde bulunan siteler bolca deniz mahsulü içeriyor. Bir de ‘kaštradina’ adında bir et yemeği. Bosna ve Sırbistan’da olduğu gibi tabii ki burada da ćevapi var. Kocaman Balkan hamburgeri pljeskavica da var. Benim favorim olan gulaš da mevcut doğal olarak. Çeşitli kültürlerin harmanlandığı bir ülke mutfağında bizim yemeklerimiz olmazsa olmaz. Dolayısıyla kuru fasulyedir (pasulj), musakkadır, sarmadır (japraci), dolmadır (punjena paprika), çoban salatasıdır hepsi yerini almış. Tabii sadece lahana doğrayıp salata olarak getirdikleri de oluyor. (doručak: kahvaltı  –  pasulj: fasulye  –  pileći, pileća, piletina: tavuk  –  sir: peynir  –  krompirom: patates  –  kikiriki: fıstık  –  kukuruz: mısır)

ćevapi ve gulaš

pasulj

Restoranlarda sac kullanımı yaygın. Börekleri harika. Benim gibi, olmadığını bildiğiniz halde her börek satan ‘pekara’ya kahve sormayın, yok. Ama sattıkları kahve yanı atıştırmalıklar çok lezzetli. Kahveleri zaten olağanüstü. Günde on kere içsem yeter demem.

Sadece Osmanlı değil İtalyan etkileri de olduğu için risotto gibi yiyecekleri güzel yapıyorlar. Zeytinyağları kaliteli. Bu arada porsiyonları yeterince doyurucu. Sandviç bile alsam iki gün yedim ben. Zaten menülere yiyeceğin kaç gram olduğunu da yazıyorlar.

Balkanların sevilen markası ‘Nikšićko’ Karadağ’ın da en çok tüketilen birası. Zaten ulusal markaları olan nikşiçko, ülkenin en büyük ikinci kenti olan ‘Nikšić’ adlı şehirde üretiliyor. 1896’da kurulmuş olan Trebjesa, Karadağ’ın tek bira fabrikası Onun dışında en bilineninden yola çıkıp kısaca ‘erik rakısı’ dediğimiz ‘rakija’ yani meyve brendisi burada da var. Birçok ev kendi ‘rakija’sını üretiyor. Podgorica’da tuttuğumuz evin sahibesi yaşlı bayan evini gezdirirken yatak çarşafları, kumandalar, terliklerin yanı sıra masada duran şişedeki rakijayı göstermeyi de ihmal etmedi.

Vranac da şarapları. Ve yirmiden fazla ot türü içeren ama aslen pelin bitkisinden yapılma Pelinkovac… Sözlük yazarlarının yerden yere vurduğu içeceğe ben bayıldım. Hatta da bir hafta boyunca gözümden şakır şakır yaşlar gelerek hasta bir halde gezdiğim Karadağ’daki mecburi ilacım oldu. Amcalar her yerde bardağı maksimum bir euroya şat şeklinde alıyorlar. Otobüs beklerken bile içilebiliyor. İçine limon dilimi ve buz koyup servis ediyorlar ama bacanak versiyonu sek. Ardından su içiyorlar.

Pelinkovac barda tiki versiyonu

Pelinkovac otogarda bacanak versiyonu

Cipslerine bayıldığım için bir de onları söyleyeceğim tabii 🙂

ÖNERİLESİ MEKANLAR:

WOW! Fast Food (Podgorica):

Restoran Domaći Ukus M (Podgorica):

Evergreen Jazz Club (Kotor):

Yo! Fast Food (Kotor):

Kamelija AVM içinde

FK Bokelj Kafana (Futbol Kulübü, Kotor):

Caffe Armonia (Perast):

Pan Expert (Budva):

Hotel Astoria Restaurant (Budva):

Olive Restaurant (Sveti Stefan):

Sveti Stefan manzaralı

Restoran Porat (Rafailovići):

Risotto

KALINASI YERLER:

Hotel Ideal (Podgorica)  &  Veky Apartment (Podgorica)

Captain Apartments (Budva):

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Apartments Mirrela (Kotor):

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

 

 

GEZİ PROGRAMI:

08 Şubat 2017 – Podgorica’ya varış
09 Şubat 2017 – Podgorica’dan Budva’ya geçiş (iki gece Budva’da)
10 Şubat 2017 – Sveti Stefan
11 Şubat 2017 – Budva’dan Kotor’a geçiş (dört gece Kotor’da)
13 Şubat 2017 – Perast
14 Şubat 2017 – Tivat
15 Şubat 2017 – Kotor’dan Podgorica’ya geçiş

 

Biraz boşmuş

Tesla Havaalanında beklemenin en güzel yanı kahve ve enfes kremalı çörek

Belgrad Tesla Havaalanına inince köyüme gelmiş gibi oldum 🙂

Minik bir uçak

Bant gerisinde bekleyebilen toplumlar da varmış…

 

LİNKLER:

CIA
Montenegro Pulse
montenegro.com
Visit Montenegro
Discover Montenegro (Kotor)
Oldtown Travel (Kotor)
Pizza Travel (Kotor Körfezi Haritası)
Budva.com (Budva)
FULL.feel.Budva (Budva)

Get by Bus (Otobüsler)
AutoBoka (Kotor Otobüs Terminali)

Kamelija (Kotor’da AVM)

Cost of Living in Montenegro

Kotor kedileri

TV

Böyle plaka görmemiştim

Yugo

Sveti Stefan, Karadağ

Etiketler

Budva, Karadağ, Montenegro, Sveti Stefan

Gitmeden önce ne olduğunu bir türlü anlayamadığım yer. Çoğu kaynak sadece bir bölümünü anlatıp gerisini açıkta bıraktığı için çözememiştim şehir mi, ada mı, otel mi, Budva’nın koyu mu, giriliyor mu, sadece uzaktan fotoğraf mı çekiliyor. Olay şuymuş: Sveti Stefan, Budva merkeze on kilometre uzakta bir koy yerleşimi ve adadan oluşuyor. Budva’da ana caddeden geçen minibüslere binerek 1,5 Euroya ulaşabiliyorsunuz.

Çok sevimli bir Orta Çağ yerleşimi sergileyen adasının fotoğraflarını çekebiliyorsunuz. Ama bu ada şu an sadece bir otelden oluştuğu için (Aman Sveti Stefan island-hotel) gecesine 3,000 Lira verip bir yer tutmadıysanız girmiyorsunuz.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Adayı karşıya aldığınızda solda kalan plaj da otele aitmiş ve dışarıdan gelene 80 Euro civarıymış bir günlük şemsiye-şezlong kirası. Dolayısıyla, ya gerisin geri ana yola çıkıp otobüsle Budva’ya dönüyorsunuz, ya da sağ taraftaki plaj yanından yukarı doğru kıvrılan ağaçlı patikayı takip etmeye başlıyorsunuz (Park Miločer).

Bu yol sizi çok keyifli yollardan, plajlardan ve hatta yaya tünellerinden geçirerek Budva’ya kadar götürüyor, ki bence Sveti Stefan gezisinin en doyurucu yanıydı.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Park Miločer’den geçtikten sonra vardığınız alanlar zamanında Karadjordjevic Hanedanına aitmiş sadece (Karađorđevićlerden Sırbistan yazımda bahsetmiştim). O yüzden de Kralın Plajı, Kraliçenin Plajı gibi isimler verilmiş plajlar var (Milocerska & Kraljicina). Plajdaki Villa Miločer kraliçenin yazlığıymış.

Sonra güzel Rafailovići çıkıyor karşınıza. Belli ki yazın pahalı turist mekanları olan ama kışın balıkçıların toplaştığı şirin restoranlar.

Madonna ve Brad Pitt’in tercihi Splendid Otelinin bulunduğu ödüllü Bečići kumsalı da bu güzergahta yer alıyor.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Derken tünel tabelasını görüyorsunuz ve Zavala Yarımadasını aşıp Budva merkeze varabilmek için denizden ayrılıp otellerin arkasına geçiyorsunuz.

Zavala’ya yerleşmiş the Dukley Gardens adındaki lüks yerleşkenin altında yer alan tüneli aşınca kentin ışıkları önünüze seriliyor.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Dukley Gardens bambaşka bir mimari anlayışla tasarlanmış akıllı evler ve özel plajlarından oluşuyor.

Süper manzaralı mekanların değerlendirilişi sebebiyle bu yolun kaç saat sürdüğünü söyleyemeyeceğim ama Tivat-Kotor kadar asla değil. Bisiklet kiralayarak güzel olabilir bu rota. Yazın giderseniz çantayı erzakla doldurup yoldaki plajları da değerlendiriniz, tabii iğne atacak yer bulabilirseniz…

Budva sahilinin 21 kilometre olduğu ve 17 plaj barındırdığı söyleniyor. Ayrıca bu yolda kilise ve manastırlar mevcut. Doğal güzelliklerin arasında çokça lüks otel inşaatı görmek de mümkün.

 

Yol videolarımızı izlemek için: Bavulum Hazır

 

Budva, Karadağ

Etiketler

Budva, Karadağ, Montenegro

Karadağ’ın en fazla ziyaret edilen şehirlerinden. Kotor’dan daha basit bir düzleme yerleşmiş eski kenti ve neredeyse tamamında dolaşabildiğiniz duvarları var.

Haritada görülecek bir sürü nokta gösterilmiş fakat bunların bir kısmı sadece bir tanecik taştan ibaret filan. Görün tabii ama beklentileriniz çok yüksek olmasın.

Örneğin ‘Roman Altar’ yazısını görünce devasa bir şey bekliyorsunuz bizdeki Zeus Sunağına filan alışık bünyelerle. Ama en azından o kadarcık bir şeyi bile adamların nasıl koruyup önemsediklerini görmek açısından önemli.

Kalenin olduğu bölümü gezmek keyifli. Citadela Budva bir Orta Çağ yapısı. İçinde ‘Denizcilik Müzesi’ denen oda Kotor’dakiyle kıyaslanamayacak kadar sıradan ama kütüphanesi görkemli.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Biletini kaleye bağışlayan her bininci kişiye romantik akşam yemeği vadetmişler ama bizden başka turist yoktu ki bininci olalım.

Hatta dört katlı Budva Müzesinin tamamını kameralar eşliğinde gezmemize rağmen kimse bizi fark etmedi de çıkarken zorla bir görevli bulup giriş ücretini ödedik: 2 Euro.

Bu müzeyi gerçekten öneririm.

Onun dışında da, çoğu Orta Çağdan kalma yapıların güzelliği Budva’yı Budva yapan.

Üç boyutlu haritalarından alıp hepsini aynı günde dolaşabilirsiniz.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Ama Santa Maria in Punta Kilisesine bakan bir sahil kafesine oturup içeceğinizi yudumlayarak güneşi batırmayı ihmal etmeyin.

Yani koca koca bina inşaatları hızla yükselen turistik Budva oldukça güzel ve mutlaka görülesi bir yer ama Kotor varken biraz ikinci planda kalıyor gibi. Ben Kotorculardanım 🙂

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Not: Budva’nın karşısındaki Saint Nicholas (Sveti Nikola) adasına tekneyle ulaşım mümkün ama hiç de gerekli görünmedi gözüme. Gençliğin ‘Hawaii Adası’ da dediği ada, yaz kalabalığından nispeten uzakta kalan plajlarıyla ünlüymüş ama sırf güzelliği için Antalya’ya yerleşmiş birisine çok da fazla anlam ifade etmiyor. Bazı kaynaklardan okuduğuma göre adayı kalkındırma yönünde çalışmalar varmış (ki muhtemelen bu da ‘inşaat’ demek).

Bir not daha: Değerli yazarları Stjepan Mitrov Ljubiša için anıt ev var, ama arşiv binası olarak da geçen evi kafeleşmiş yapılar arasında tespit etmek hayli güç oluyor. Yazarın 1824 yılında doğduğu evin giriş katı hem arşiv niteliğindeki dökümana hem de yazara ait bazı eşyalara ev sahipliği yapıyor. İki ilköğretim okulu bir de lisesi bulunan Budva’daki okullardan birine de değerli yazarın ismi verilmiş.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

*************
Müze için linkler: Montenegro Card  &  Budva Travel

Podgorica, Karadağ

Etiketler

Karadağ, Montenegro, Podgorica

Başkente zaten ister istemez iniyorsunuz çünkü ucuz uçuşlar sadece oraya var ve Podgorica’dan da istediğiniz kente üç-beş Euroya, bilemedin yedi-sekiz Euroya ulaşabiliyorsunuz.

Birçok insanın burayı atlayıp diğer kentlere geçme önerisine rağmen benim başkenti de görülecekler listeme alma nedenimse Karadağ’ı daha iyi özümsemenize olanak sağlaması. Üniversite şehri ne de olsa. Özellikle insanlarıyla daha keyifli iletişim kurulabiliyor olması güzel.

Budva yaşayanlarının birçoğunda gördüğüm asabiyet ve turizmci Kotor’daki çakal zihniyetten sonra Podgorica’da rahat hissetmek oldukça güzel. Gezilesi yerleri açısından pek bir şey diyemeyeceğim çünkü Kotor-Podgorica arası yol yapım çalışması olduğu için dağın tepesinde fazla sıcacık ve minicik, eski bir araçta saatlerce mahsur kalarak şehre geç girebildik ve müzeye filan gidemedik.

 

Saat Kulesi tabii ki güzel. Saatinin görülmediği tarafta kentin yeni yüzü yer alıyor, saatin baktığı kısımdaysa Osmanlı mahallesi. Podgorica’da camiiler var ve ezan sesi duyuyorsunuz, ancak Budva ve Kotor ezansız kentlerden.

Toplamda 645.000 vatandaşı olan Karadağ nüfusunun neredeyse üçte biri Podgorica’da yaşıyor. Kent merkezine kayıtlı sadece 160.000 civarı yurttaşı olmasına rağmen çok geniş bir alana yayılınmış gibi görünüyor. Özellikle kente girdikten sonra bir türlü terminale varamamak sıkıcı.

Bu başkent de iki nehrin birleştiği bir alana kurulu ancak Belgrad’daki gibi gür ırmakların kucaklaşmasını görmeyi beklemeyin (yani şehir merkezinde beklemeyin, yoksa Karadağ milli parkları güzellikleriyle ünlü).

Morača nehrinin iki yakasını birleştiren beş köprü var, ancak nehrin küçüklüğü de, kentin sembolü sayılan Milenyum Köprüsü’nin ihtişamsızlığı da beni oldukça şaşırttı.

Araç trafiğine kapalı şehir merkezinde dolaşmak, kalabalık mekanlarına karışmak, barlarında takılmak ve ucuz yiyecek bulabilmek güzel. Bir de bisiklet yollarına otoban muamelesi yapan yayaların ılış-tıkış yürüse de bisiklet yoluna çıkmaması takdir edilesi. Tabii bisikletliler de gelip kulağınızın dibinde zil çalmıyor.

Başkent olduğu için her konuda daha çok seçenek sunuyor Podgorica. Ama tabii yoldan sizi arabasına atmaya çalışan çakma taksiciler gibi büyük şehir entrikaları da oluyor. Sonuç olarak dünyanın neresine giderseniz gidin, kentlerin yüklendiği göreve göre takındığı karakter benzer oluyor.

Son bir not: Başkentin ismi ‘Podgoritsa’ diye okunuyor.

Perast, Karadağ

Etiketler

Karadağ, Montenegro, Perast

Kotor’dan 11-12 kilometre. Otobüs terminalinden Risan’a kalkan araçlarla gidiliyor 2,50 Euroya. Ancak yoldan da binen oluyor. Hatta dönüşte daha belediye otobüsü tadında, ayakta yolcularla filan geldik. Neyse ki polis görünce “çökün” demedi şoför. Bu aracın öğrenci de taşıdığını, terminale girmediğini ve daha az ücret aldığını da göz önünde bulundurarak gerçekten belediye minibüsü olduğunu söyleyebiliriz.

 

Gelelim Perast’a. Perast, minicik, tarih kokulu, kartpostal tadında bir yer. Bir ileri bir geri sokaklarında dolaşarak, merdivenleri çıkıp inerek, binalara asılmış bilgi yazılarını okuyarak (isim, işlev, yüzyıl) çabucak tamamlayabiliyorsunuz. Ayrıca bir müzesi var ama kapalıydı, açıksa onu gezebilirsiniz.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Ama karşısındaki iki masalsı adayı izleyerek yerli halkla pelinkovac içip kış güneşini içinize sindirerek zamanı yavaşlatabilirsiniz.

Bu iki adaya tekneyle gidilebiliyor, birisine çıkılabiliyor ama diğeri yani 1100’lerden kalma Manastır barındıran George’a tekneden bakabiliyorsunuz sadece.

Zaten bence karşıdan daha güzel görünüyorlar.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

The island of Saint George (Ostrvo Sveti Đorđe) denen doğal ada ve Our Lady of the Rocks (Gospa od Škrpjela) ismindeki çakma adayı ertesi gün Tivat gezisi dönüşünde suyun karşısından da görme şerefine ermek ayrıca heyecan vericiydi. Arkasında 17.yüzyıl güzeli Perast’la daha bir albenili görünüyorlardı.

Perast’ın en sevdiğim yanı meydandaki St Nicholas Kilisesi (Crkva sv. Nikole) önüne dikili üç büstten birinin önemli bir denizciye, diğerlerininse eğitimci ve ressam iki tarihi Perast karakterine ait oluşuydu. Siyasi liderleri, devlet adamları, savaşçıları gibi sanatçılarını, aydınlarını da onurlandıran halkları ayrı bir seviyorum (önemli devlet adamları ile Amalia Rodrigues’in naaşını aynı binada barındıran Portekiz gibi). Hele ki eğitimcilerini…

Crkva sv Nikole, Perast

Crkva sv Nikole, Perast

Crkva sv Nikole, Perast

Crkva sv Nikole, Perast

Üç büst

Bu arada, Perast ve ada turunu Kotor’dan kalkan teknelerle yapmak da olasıymış turistik sezonda 15 Euroya.

Küçük bir not daha: Risan otobüsleri ana yolda bırakıyor. Özellikle kış boşluğunda gittiyseniz nereye gideceğinizi algılayamayabiliyorsunuz. Karşıya geçip ilk gördüğünüz merdivenleri sonuna kadar inin. Her zamanki gibi denize doğru…

 

Tivat, Karadağ

Etiketler

Karadağ, Montenegro, Tivat

Aynı yarımadanın sırt sırta iki koyunu kaplamış Kotor ve Tivat’ın arası kara bağlantısını sağlayan tünelden giderek 10-11 kilometre kadar yani onbeş dakika. Kotor otobüs terminalinden (AutoBoka) kalkan araçlarla 2,5 Euro vererek ulaşabiliyorsunuz.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Minik bir yerleşim birimi olan Tivat’ı büyük olasılıkla lüks yatlarla dolu Porto Montenegro’su için görmek istiyorlardır. Geçmişin miniminnacık sahil yerleşkesinde şu an Marmaris misali yatlar ve ışıltılı mekanlardan başka hiçbir şey yok nitekim. Bolca da inşaat. Ama bir de müzesi var Tivat’ın sanayileşme sürecini anlattığı kadar Karadağ’ın yakın tarihine de ufak bir ışık tutan. Kış olduğu için olabilir, giriş ücreti istemediler. İki katlı Maritime Heritage müzesinde (Zbirka Pomorskog Nasljeđa) anlatılan tüm tarihi doya doya okudum. Bahçesindeki denizaltılar etkileyici.

Savaş yıllarının önemli deniz üssü şimdinin milyoner yatı durağı. Savaş gemilerinin bakım-onarım limanı olduğu yıllarda müze de kereste fabrikasıymış. 1889 yılında Maritime Arsenal’in kuruluşuyla başlayan hareketlenme süreci, turizmin ilk adımı kabul edilen 1958 Mimoza Oteli inşaatı ve derken Kanadalı bir milyarderin yatırımlarıyla Adriyatik’in ilk lüks marinası haline geldiği bu günlere kadar varmış. (Kaynak)

Benim için Tivat gezisinin en güzel ve heyecanlı yanı dönüş yoluydu. Tivat beni kesmeyince doğal güzellikleri içime sindire sindire yürümek istedim otobüse binmek yerine. Lovćen dağının uzattığı kolun oluşturduğu Vrmac yarımadasını kıyın kıyın dolanıp Kotor’a varmak ne kadar zor olabilirdi ki?

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Kotor kent merkezine kadar sahil yolu var ve gerçekten olağanüstü bir görsel şölene boğuluyorsunuz Kotor Körfezi boyunca giderken.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Ancak karşınıza çıkan minik ve sevimli mekanların cazibesine kapılmamanızı öneririm çünkü “aha şurayı dönünce Kotor’dur artık”, “kesin bu köşeyi dönünce Kotor” diye döne döne helak olunan burunlar bitmek bilmiyor ve tam vardım sanarken karşı kıyıda Perast’ı görüvermek çok ciddi bir hayal kırıklığı yaratıyor.

Öte yandan Kotor’un diğer tarafında yer alan Perast’ı karşıdan izleyebilmek büyüleyici.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Mesafenin ne kadar olduğunu gösteren tek tabela var ve o da saatlerce yürüyüp dünyanın köşesini döndüğünüz, havayı iyice kararttığınız, ama Kotor’un ışıklarını da karşınızda görebildiğiniz için artık geldiğinize kesin inandığınızda ortaya çıkıyor: Kotor 8 km. Sonuç olarak bilmeden tepilen yol beş saatte tamamlanabildi ama beynime olağanüstü görüntüler işlendi. Hatta gece uykumda bile fotoğraf çekiyordum.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Yolun bazı yerleri yürümek için çok elverişli, bazı yerler sadece araba yolu olduğu için biraz ürkütücü, ama sürücüler özenli.

Lepetane’ye geldiğinizde karşı kıyıya (Kamenari) kısa yoldan ulaşımı sağlayan feribotların işleyişini izleyin. Belki bir daha göremezsiniz, köprü yapacaklarmış buraya. Körfezin en dar kısmında balık tutanları fotoğraf karesine sığdırın. Yoldaki bakkallardan içeceğinizi alıp yola devam edin. Buraların yazın ne kadar kalabalık olacağını düşünüp haince sevinin. Kotor’a yaklaşırken sıklaşan plajların tek turisti olun. Kotor Kalesinin ve surların gece aydınlatmasında yan yatmış kalp gibi ya da gitar gibi görünüşünü karşıdan izleyin (Sevgililer Gününde ayrı bir sürpriz oluyor). Bu özel günlerinde bu yarımadayı bisikletle gezen ve öpüşüp koklaşan çifte gülümseyin diyeceğim ama çok sık rastlanmaz sanırım 🙂

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

*********************

[Beş saatlik yürüyüşe videolarla dahil olmak için tıklayın]

[Körfezin haritası için tıklayın]

Kotor, Karadağ

Etiketler

Karadağ, Kotor, Montenegro

Haşmetli Lovćen dağını karşısına almış, St John dağına sırtını dayamış kent, konuklarına sunduğu her türden güzellikle o kadar iddialı ki Karadağ’a gitmenizin tek nedeni bile olabilir.

 

Tabii ki her turistik merkezde olduğu gibi bir eski şehri ve yeni kısmı var. Kotor otobüs terminalinde indiğiniz andan itibaren görülebilen kale surlarının kapısından daldığınız anda 17.yüzyılda buluyorsunuz kendinizi. Bazı yapılar daha da eski.

Dağın eteğine üçgen biçiminde yerleşmiş Venedik kentinin doğal olarak üç girişi var: 1500’lü yıllardan kalma Deniz Kapısı, Nehir Kapısı ve Güney Kapısı. Adriyatik’e varan bir körfeze (Boka Kotorska) bakan ana kapıdan girip çoğu Venediklilerden kalma yapılar arasındaki daracık sokaklarda kaybolmak tabii ki Kotor’da yapmanız gereken ilk etkinlik.

‘Kaleiçi’ olan her kent gibi buranın da sokaklarında yok olup bir daha asla bulunamayacakmışsınız hissi yaşıyorsunuz başta, ama ikinci günden itibaren ‘zaten hep orada yaşıyormuşsunuz’ rahatlığıyla dalıp çıkıyorsunuz sokaklara. Şu bizim Dük’ün malikanesinden sola, kedi müzesinden sağa filan. Kotor’un kedileri ünlüymüş de bizimkilerden farklı bir çalışmalarını görmedim. Kedi objeleriyle dolu olduğunu okuduğum müzeye de giresim gelmedi. Facebook da aynı görevi görüyor.

Ama soylu Grgurina Ailesinin bir zamanlar yaşadığı evde ziyaretçilerini kabul eden Deniz Müzesi (Museum Maritimum) görülmeye değer. Giriş katında Barbaros tasviri bulunan ve diğer iki katı da gezilebilen barok müze binası 1732’de yapılmış. Giriş 4 Euro, öğrenci 1 €.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

‘Dedikodulu Sokak’ denen ‘Karampana’ yani çeşme müzeye çok yakın. Çeşme başı olduğu için tabii ki muhabbet burada dönermiş eskiden. Yoksa aslında göreceğiniz şey minicik bir avlunun ortasında demirden bir tulumba. 17.yüzyıldan kalma barok bir tulumba ama 🙂 UNESCO Dünya Miras listesinde yer alan bu eski kent sokaklarında 19.yy.dan kalma hapishane, Kültür Merkezine dönüştürülmüş 1769 yapımı Venedik askeri hastanesi, 18.yy. binasında kütüphane, eski tiyatro, turizm fakültesi olarak kullanılan bina, 1166’dan Katedral, 1195’ten kilise gibi yapılar görüyorsunuz.

Ana kapıdan girince karşınızda beliren Saat Kulesi 1602 yılını görmüş. Hemen altındaki Utanç Sütunu, onaylanmamış davranışta bulundukları için cezalandırılarak bağlanan ve üzerine suçu yazılarak halkın aşağılamalarıyla başbaşa bırakılan vatandaşları hatırlattığı için beni zorladı tabii. Oradan hep çabuk çabuk geçtim. Ama aslında kente giriş yapan tüm turist kafileleri burada bir durup bol bol fotoğraf çekiyorlar.

Kotor’da yapmanız gereken ikinci etkinlikse tabii ki kaleye tırmanmak, yani Aziz John’a.

Castle of San Giovanni’ye 1350 basamakla tırmanıldığını ve girişin paralı olduğunu okumuştum ama hiçbir yerde bir para gişesi yoktu. Ayrıca bu kaleye çıkmanın daha keyifli bir yolu var: Kentin Nehir Kapısından dışarı çıkıp sağa döndüğünüzde beliren zikzak yolu mutlaka denemenizi öneririm. Spor yapan yaşlı amcaların da olduğu yol çok keyifli.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Dağın ortasındaki vaha misali kafede yol ikiye ayrılıyor. Soldaki zirveye tırmandırıyor sizi, sağdakiyse kalenin Arka Kapısına 🙂 Bir saatte çıkılıyor yazan olmuş ama ben böyle bir şey diyemeyeceğim. Çünkü sürekli durup fotoğraf çekiyorsunuz. Tepeye gelince oturup manzara seyredip bir şeyler içiyorsunuz (yanınızda götürmelisiniz). Farklı yoldan çıkıp inebiliyorsunuz. Ayrıca iniş yolunda dizler zıngırdayabiliyor. Ama mükemmel bir keyif. Kotor’da yaşıyor olsam ara ara çıkıp inerdim kaleye. Yarı yoldaki kiliseden geri dönenler oluyormuş (1518 yapımı Katolik kilisesi: the Church of Our Lady of Remedy). Bebe belik yoksa bence çok yazık olur buradan yukarı devam etmemek. Dönüşte nasıl olsa eski kentin yakışıklı binalarından birinin bahçesinde oturup soğuk içeceğinizi yudumlarsınız. Gün boyu izlediğiniz büyülü manzarayı tatlı bir gülümsemeyle düşünürken kendinizle gurur duyarsınız.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Videolarımızı da izleyin

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Evdeki İş Yeri

Etiketler

Ev, İş Yeri

İş dünyasında oldukça başarılı olan insanların özel yaşamını düzene koyamaması bana oldukça ilginç gelen durumlardandır. “En küçük sosyal birim ailedir” cümlesiyle büyümüş bir toplumun iş yerinde geçerli kuralları ev ortamına da taşıyamamasını aklım pek almıyor. Neredeyse bütün sağlam organizasyonlarda önemsenen ‘yapı taşı’ niteliğindeki uygulamalar, her kural gibi, bir gereksinim sonucu ortaya çıkmış, denenmiş, geliştirilmiş ve küresel düzlemde kabul görüp yıllardır kullanılagelmiştir. Neden en küçük toplumsal birimde de işe yaramasın?

Özel yaşantınızda olup bitenleri bir de bu gözle görmenizi önereceğim. Kurumların kaçınılmazı olan uygulamalardan aklıma gelenleri sıraladım. Bakın bakalım kendi özel şirketinizde bu kurallar uygulanıyor mu. Var olan sıkıntınızın sebebi orada yatıyor olabilir mi? Ya da aile içi mutluluğunuzu ve uyumunuzu, dengeyi bu temellere oturtmuş olmaya mı borçlusunuz?

İyi bir şirkette kriz yönetiminden temizlik saatine kadar tüm işleyiş belirlenmiştir. Saatli ve planlıdır.

Yemek bile düzenlidir. Çalışırken tıkınmanız hoş karşılanmaz.

Denge vardır. Her gün aynı yemek çıkmaz. Her an çalışılmaz, dinlenme arası belirlenmiştir.

Tatil günü vardır. Dinlenmekte olan çalışan rahat bırakılır. Evde de herkesin haftada bir günü olmalı. Anneliğinizden dahi izinli olduğunuz saatler olmalı, sadece kendinize ayırdığınız. Mutlaka her hafta aynı zamanda ve düzenli.

Ortak kullanım alanlarının yanısıra herkesin kendine ait alanı vardır. Amiriniz gelip masanızı toplamaz ya da karıştırmaz.

Herkes birbirine saygı göstermek durumundadır. En basit örneğiyle ‘Geç Kalınmaz’.

Kimseyi kırmak o kadar kolay değildir. Zorlayıcı ve küçük düşürücü söz ve tavrınızın ‘mobbing’ kavramıyla örtüştüğü ve suç olduğunu bilirsiniz.

İnsanlarla iletişim kurmaya zorunlusunuzdur. Tersleyip geçemezsiniz. Duymazdan gelemezsiniz. Gülümseyerek günaydınlaşırsınız. Sorun varsa toplantıda tartışırsınız, iki arada bir derede sinir harbi içinde konuşup havada bırakmazsınız. Toplantıdan önce araştırmalarınızı ve notlarınızı tamamlar, toplantıya hazırladığınız döküman, beyin ve sözcüklerinizle gidersiniz.

Toplantıların tarihi, başkanı, yazmanı ve gündemi vardır. Tutanak tutulur. Dilek ve temenniler dile getirilir. Diğerlerinin konuşmalarını görüş olarak kabul eder ve değerlendirirsiniz, saldırı olarak almazsınız. Net kararlar alınır, ne zamana kadar yapılacağına ve kimlerin sorumlu olduğuna kadar belirlenir. Uygulanıp uygulanmadığı takip edilir ve bir sonraki toplantının ilk gündem maddesi olur.

Notlar alınır, ajandalar tutulur ve bu notlara yeri geldiğinde başvurulur. Yazmak normaldir. Paranormal aktivite olarak karşılanmaz.

Yapılacaklar listesi yapılır. Günlük, haftalık, aylık, yıllık hatta beş yıllık planlar yapmanız ve eylem planlarını güncellemek üzere bir araya gelmeniz anormal karşılanmaz.

İyi bir plan anca başlangıçtır. O planları en efektif şekilde nasıl eyleme geçirdiğiniz ve sonuçlarla ilgilenilir.

Önceliklerinizi belirlemek zorundasınızdır. Bir ay sonra verilecek olan yemeğin organizasyonuna yoğunlaştınız diye bugün yapmanız beklenen bir mal alımını unutmuş olmanız hoş karşılanmaz. Ya da bazı işleri sürekli ertelemeniz.

Yetiştirmeniz gereken işler olduğu halde sizinle ilgisi olmayan işleri de yapmaya çalışmazsınız. Başka birimin görevlerine hele hiç karışmazsınız. Herkesin bir görevi vardır ve bir kişinin her işe atlaması meslektaşlarınca hoş karşılanmaz.

İşinizi iyi yapabilmek için enerjinizi yüksek tutmaya ve motivasyona gereksiniminiz vardır. Hep enerjik, hep dimdik, hep güler yüzlü ve şakacı, bakımlı ve sağlam bir duruşunuz vardır. İş arkadaşlarınız sizinle olmaktan bir şekilde keyif alırlar.

Proje geliştirir, şirketinizi ileri götürmeyi amaç edinirsiniz. Yaratıcılığı önemser, iyi fikirlerle gelmek için beyninizin sınırlarını zorlarsınız. Risk alırsınız. Gerek cesaretiniz, gerek efektifliğiniz, gerekse başarınızla fark edilmeye çalışırsınız.

Bilmediğiniz konuları uzmanlara danışmaktan çekinmezsiniz.

Yenilikleri ve iş gündemini takip edersiniz. “Ben anlamam” demez, her konuyla ilgilenir ve bilgiye ulaşma araçlarını etkin kullanırsınız.

Çalışırken ilk şart işinize odaklanmaktır. Önemli bir görüşme yapıyorsanız telefondan gelen sosyal medya çınlamalarına bakmamanız gerektiğini bilirsiniz. Böylelikle karşınızdakine ve işinize verdiğiniz değeri göstermiş olursunuz. Birden fazla işle ilgilenmez, her işe hak ettiği önemi vererek sırayla yaparsınız.

Zaman yönetimi, organizasyon becerileri çok önemsendiği için kendinizi bu konularda geliştirmeye çalışırsınız.

Sürekli kendinizi eğitmeniz beklenir.

Bütçe yapılır ve belli aralıklarla gözden geçirilir. Ama her gün ve olur olmaz zamanlarda bu konu hakkında konuşulmaz.

Çeşitli tabloların kullanımı işleri kolaylaştırır ve gidişatı rayına sokar. Örneğin gerçekleştirilmesi düşünülen eylemler için + / – tablosu yaparak karşılaştırırsınız. Getirisi götürüsünden fazlaysa planlamaya geçersiniz. SWOT Analizine değer verirsiniz.

Politikalar önemlidir. Örneğin bir okuldaysanız okuma politikası vardır, ki kurumun tüm bileşenleri okumaya yüreklendirme görevini aynı derecede sahiplensin.

Herhangi bir birimde sorun tespit ettiğinizde o sorunla yaşayıp gitmezsiniz. Sorunun kaynağına inip sıkıntılı noktayı bulduktan sonra çözüm getirme yoluna gidersiniz. Şirketi aşağı çeken sıkıntıdan ne olursa olsun kurtulmak zorunda olduğunuzu unutmazsınız, dolayısıyla görmezden gelemezsiniz.

Her eylemin ya da eylemsizlik seçiminin bir sonucu vardır. Yapılması gerektiğince yapmadığınız işlerin sonuçlarını kabullenir ama yeni eylem planı hazırlarken göz ardı etmezsiniz.

Ekip çalışmasına yer verilir. Herkesin bir uzmanlık alanı olmasının yanı sıra daha güçlü olduğu konular da vardır. Farklılıklarınızı bilir, buna uygun davranırsınız, ama zayıf hissettiğiniz yönlerinizi güçlendirmeye çalışırsınız.

İyi şirketlerin misyonu ve vizyonu bellidir. Rüzgarın savurduğu yöne sürüklenmezler.

Hedeflere erişilebilmesi için öncelikle doğru yollardan gidilmesi ve doğru araçların kullanılması gerekir. Bu yollar ve araçlar zaman zaman gözden geçirilir, işe yaramayanı yenilenir.

İşe yeni başlayana kıyamayan olmaz. İvedilikle işleyiş öğretilerek kuruma kazandırılır.

Aile, toplumun en küçük yapı taşıdır. Toplumda geçerliliğini normal kabul ettiğiniz her ‘olmazsa olmaz’, parçası olduğumuz daha küçük sosyal gruplar için de geçerlidir. İş dünyasında sergilediğimiz özeni kendi yaşantımıza da gösterme hakkını kendimize tanımalıyız.

İşler yolunda gitmiyorsa yöntemlerinizi değiştirip bir de bu tekniği denemenizi öneririm. Kuruma ait hissetmeniz şart.

Dahi Olan Kova Ayrı Yazılır

Etiketler

Doğanlar, Doğum Günü, Kova Burcu

Yazdıklarımı okumayı seven dostlardan zaman zaman sipariş almak oldukça gurur verici. Ama o gururu hak edebilmek için elimden geldiğince istedikleri konulara da değinebilmeliyim. İşte onlardan birine yer vermenin tam zamanı. Hatta biraz daha oyalanırsam zamanı geçmiş olacak. Çünkü kimi kaynak 20 Ocak-18 Şubat arasını gösterirken kimisi de 22 Ocak-19 Şubat aralığına işaret ediyor. Kova burcundan bahsediyorum tabii ki. Ve geçen sene Yaylar hakkında yazdığım yazıyı çok sevip Kova için de böyle bir derleme görmeyi dilediğini söyleyen blog arkadaşımdan. Doğum günün kutlu olsun. Sana ve yıllardır dostluğun en özgürce sadığını yaşatmış tüm değerli Kova dostlarıma armağanım olsun. Varlığınız beni hep daha ileri taşıdı. Rahat yuvamdan çıkmaya zorlayan sorularla dolu sohbetleriniz karakterime yansıdı. Kolay kolay kimseyi sokmadığınız alanınıza samimiyetle beni oturtmanız gururlandırdı. Heyecanla fikirlerimi dinleyen derin gözleriniz ve dürüst sözleriniz ömrüme değer kattı. Armağanımı kabul edin lütfen Uranüs’ün abartılı duygulardan çok hoşlanmayan bilimsel çocukları. Uzmanı olduğum bir konu olmadığı için yanlışım olabilir. Anlayışlı ve hoşgörülü karakterinize sığınıyorum.

Gerek samimi dostlarıma gerekse ünlü kovalara baktığım zaman gördüğüm en belirgin özellikleri idealist oluşları gibi geliyor bana. Yaşamlarının en büyük amacı kendi ideallerini gerçekleştirmek. Bu uğurda her şeyi göze alabilirler. Hiç kimse, hiçbir görüş, hiçbir baskı ve hiçbir aşk onları yolundan alıkoyamaz. Sevgi dolu, yardımsever ve arkadaş canlısı olmasına rağmen hedeflerine ulaşabilmesi özgürlüğünü gerekli kılar. Özgürlüğü için her şeyden olduğu gibi ilişkilerinden de kolaylıkla sıyrılabilir. Doğru bildiği ülkünün peşinden ayrılmaz. Fikrini sonuna kadar savunur ve eyleme dönüştürmek ister. Yapamazsa içine kapanır, ama genellikle yapar, çünkü bu uğurda savaşır ve şartlar öyle gerektiriyorsa canını bile verir. Kendi doğrularıyla yaşayan, asi ve uyumsuz bir serseri gibi görünse de aslında savunduğu doğruların insanlığı kurtarma adına edindiği görüş ve sezgiler olduğunu anlayabilirsek ne kadar duyarlı olduklarını da görebiliriz. Tamam, tabii ki aralarından serseriler de çıkmıştır, ama genelde bir kovanın asıl istediği, herkesin aynı imkanlara sahip olduğu, dostane bir dünyadır. Haksızlığa dayanamaz.

Genelgeçer yargılara takılmaz. Gelenekleri yıkmak, hantal fikirlerden arınmak ister ve tüm insanlık için çalışıp eskinin yerine yenisini koyar. İnsanlık tarihini değiştirmiş bunca Kova olması tesadüf değildir: Köleliği bitiren Amerika Başkanı Abraham Lincoln, öldürülen İsveç eski Başbakanı sosyal demokrat siyasetçi Olof Palme, Komünist Romanya Lideri Nicolae Ceaușescu, Gorbaçov’un yakın çalışma arkadaşı, ‘Glasnost-Perestroyka’ politikalarının etkin savunucularından olan ve iki kez suikast girişiminden kurtulan komünist partili Eduard Shevardnadze. Bir başka komünist partili Kova burcu lider İslam Karimov da Özbekistan’ın bağımsızlığını ilan eden kişi ve ülkenin ilk Devlet Başkanı. Ayrıca Sarkozy, Kuzey Kore Lideri Kim Jong-il, Boris Yeltsin, Ronald Reagan ve şimdiki Ürdün Kralı II.Abdullah da bu burçtan, bu dünyaya yakın bir isim Eva Braun da, Monako’nun güzel prensesleri Stéphanie ve Caroline de.

Sizden hesap sormaz Kova. Kendisine ‘hayır’ denmesini de algılayamaz. Yapmak istiyorsa yapar. Dahiyane zekasını, gerçekçi bakış açısı kadar engin hayal dünyasını, güçlü sezgilerini, enerjisini, araştırmacı şapkasını ve sonsuz bilgi edinme-keşfetme tutkusunu önüne katarak istediklerine erecek yolu bulur.

Genelde fikirleri çok sonra anlaşılan, bu haliyle de gelecekte yaşıyormuş hissi uyandıran Kovalar teknolojiye de çok ilgilidir ve gelişmeleri yakından izler. Bugün bilgisayar dünyasında sivrilmiş birçok genç insanın Kova burcu ünlüleri arasında yer almasını yadırgamamak gerek. 11 yaşındaki vlogger Annie gibi minicik Kovacıklar yeni platformların aranan yıldızları olmuş: YouTube Star, Instagram Star, Vlogger, Online Mağazacı. Geçmişte bu meslekler olmasa da Kovanın elektroniğe ve gördüğü şeyin işleyişini kavrayıncaya kadar kurcalamaya sevdası hep var olagelmiş. Atarinin kurucusu da, bilgisayar faresinin mucidi de, ünlü hacker Kim Dotcom da Kova.

Microsoft’un kurucularından milyarder Paul Allen, Uranüs’ün çocuklarının sadece teknolojiye değil birçok alana ilgi gösterdiğinin kanıtlarından. IQ’su en yüksek insanlardan. Daha yedi yaşındayken makinelerin işleyişini anlayabilmek için bir sürü kitap deviren Allen, okulu terk edip hayallerinin peşine düşmüş bir kişilik. Mesleğinin dışında havacılığa ilgi duyuyor. Sadece geleceğin hava araçları değil II.Dünya Savaşında kullanılan uçakların korunması gibi tarih bilincini gösteren işlerle de ilgileniyor. Sahip olduğu sinema, yatları, helikopterleri, denizaltısı, malikaneleri ve daha neleri birçok züğürdün çenesini yormakta. Allen’ın ayrıca kendisine ait spor takımları var, ki birisi NBA’de. Bir müzik grubunun elektro gitaristi olarak albüm çıkarttığı gibi, insan beyni üzerine araştırmalar yapan bir enstitüsü de var. Beyin devreden çıkınca insan denen canlının tamamen bir hiç olduğunu fark ettiği için bu konuya ilgiliymiş. Dünya kadar insana yardımda bulunmuş kendi adına bir vakfı var. Çeşitli patentin sahibi olan Allen servetini bilimsel çalışmalara ve hayır işlerine bırakacakmış. Zaten ömrünce bekar yaşamış (kağıt poşeti icat eden Kova kadını Margaret Knight gibi). Anılarına yer verdiği “Idea Man” adındaki kitap tabii ki çok satanlar listesine girmiş. Daha ne lazım her şeyi denemesi gerektiğini düşünen, entel ama eğlenceli bir Kova olduğuna inanmamız için?

Kazanç elde etmek için epey efor sarf eden Kovalar parayı özgür kıldığı için sever. Zaten zekaları ve mantıklı atılmış sağlam adımları sebebiyle iş dünyasında her zaman başarılı olurlar. Kendi işinin başına geçerse tabii ki daha iyi ilerler. Rutinden hiç haz etmeyen, değişimi, hareketi, heyecanı, gelişimi seven yenilikçi ve maceraperest Kovalar arasından bolca girişimci çıkar. Ve tabii ki parmakla gösterilen zenginler: Dünyanın en varlıklı kişilerinden Bloomberg, Meksikalı Carlos Slim, Mısırlı Mohamed Al-Fayed, Avustralyalı Gina Rinehart, okulunu bitirmemiş çokça Kovadan biri olan Samsung’un kurucusu Lee Byung-chul, Dragons’ Den programındaki hanımefendi Deborah Meaden, Paris Hilton, doksan yaşında ölmeden kısa süre önce ünlü Playboy yıldızı Anna Nicole Smith ile evlenmiş iş adamı Marshall…

Tabii öte yandan, paraya ulaşamasa da tam bir özgürlük savaşçısı olarak sürdürülmüş nice Kova yaşamı var. Bir Rosa Parks var örneğin. 1955’te otobüste oturduğu yeri beyaz adama vermeyi reddedip tutuklanan ama otobüslerde renge göre koltuk uygulaması iptalinin önünü de açmış olan siyah öfke.

Değerli yazarlar var sonra bu dâhi kural çiğneyiciler arasında. Pulitzer ödüllü aktivist yazar Alice Walker, Virginia Woolf, Kazancakis, Çehov, Stendhal, Bertolt Brecht, yazarlığı kadar gezginliğiyle de ünlü ‘Bilimkurgunun Babası’ ve henüz icat edilmemiş buluşların esin perisi Jules Verne, James Joyce, Lord Byron, Charles Dickens, bir başka Pulitzerli ve Nobelli yazar, Birleşik Devletler Başkanlığı Özgürlük Madalyası ile onurlandırılmış Toni Morrison, Paul Auster, John Grisham, Judy Blume’un yanı sıra Ütopik bir dünyanın yazarı, filozof, hukukçu, devlet adamı, VIII.Henry’nin danışmanı ve Rönesans hümanisti Thomas More da Kova burcu. Anne Boleyn ile evlenebilmek uğruna ülkeyi Katolik dünyasından ayıran krala az bir kıllanan More, yeni dinleri protestanlık karşıtı kitaplarıyla kralcığı gerince başlayan bir dizi olay sonucu idam edilmiş. VIII.Henry’nin kızı Mary ise (ki Bloody Mary olarak bilinir) annesine ve kendisine yapılan haksızlıkları da, yürekten bağlı olduğu Katolisizmi de bir kenara bırakamamış olacak ki tahta geldiğinde yüzlerce Protestanı canlı canlı yaktırarak ülkesini temizlemiş. Evet, Mary de Kova.

Amerika’nın ünlü talk showcuları Ellen DeGeneres ve Oprah Winfrey Kova burcu. İsmail Cem, Onat Kutlar, Metin Üstündağ, Tuncel Kurtiz de öyle.

Bildiğini ve fikrini aktarmayı çok seven bir burç olduğunun bir başka kanıtı da Galileo Galilei. Edison, Darwin, Mendeleev, pilin mucidi Volta ve aspirinin babası Felix Hoffmann da burcun karışık konuları çözümlemeyi seven ve pozitif bilimlere inanan yanına işaret.

Dick Cheney de bir başka Kova. Hani şu Yale’e burs kazandığı halde okula uyum sağlayamadığı için başarısız olmuş, yani kısaca Yale’den atılmış olan Dick. Gençliğinde Vietnam savaşına katılmamak için uğraşmış olanı. 11 Eylül saldırılarında Başkan Yardımcılığı görevinde bulunan Cheney bir röportajında şöyle demiş: “Daha fazla Müslüman istemiyoruz diyebileceğimiz ve bir şekilde bütün bir dini yasaklayabileceğimiz düşüncesi, inandığımız ve savunduğumuz her şeye zıt düşer. Demem o ki inanç özgürlüğü, tarihimizin ve geçmişimizin çok önemli bir parçası olmuştur şimdiye kadar.”

Hakkında en çok eser verilmiş kişilerden olan ve ABD’nin dört kez seçilmiş tek başkanı olma özelliğine sahip Franklin D. Roosevelt de herhalde kova burcunun en sağlam temsilcilerinden birisidir. Rivayet odur ki çocukken sohbet ettiği Amerika Başkanı kendisinden bir dilekte bulunmuş: asla başkan olmaması. Yapma dediler diye yapmış olabilir mi acaba? Daha küçücükken Almanlara kızıyormuş ‘kendilerinin herkesten daha iyi olduğunu iddia edip duruyorlar’ diye. 14’üne kadar evde eğitim görmüş. Okula uyum sağlamakta zorlanmış. Sonra Harvard’da filan okumuş. Başkan Yardımcılığına adaylığını koymuş, kazanamamış, ertesi yıl çocuk felcine yakalanıp bacaklarını feda etmiş olan FDR, Birleşik Devletler’in fiziksel engelli tek başkanı. Büyük Buhran döneminde görev başına geliyor ve II. Dünya Savaşı boyunca da ABD Başkanı olarak kalıyor. Savaşın ilk yıllarında tarafsız kalmayı başarabilmiş olmasını belki de Kova burcunun taraf tutmayı sevmeyen hallerine borçludur, bilemiyorum, ama Japonların Pearl Harbour saldırısının ardından savaşa dahil olmuş ABD. Tabii ki o da suikast girişimine uğramış özgür konuşmacılardan biri. Sağ kanadın da solcuların da eleştirilerine hedef olmaktan kurtulamamış. Zaten geleneği bozup üçüncü kez başkanlığa aday olması ya da II.Dünya Savaşı sırasında aldığı kararlar nedeniyle yeterince kızmışlar da, bir de iş çevrelerini desteklemeyen politikalarıyla, savaş çığırtkanı olmakla, faşistlikle, Yahudilere yardım etmekle, Stalin’e yakınlığıyla, diktatörlüğe doğru gidişiyle ve benzeri çeşitli durumla tepki toplamış Bay Başkan. ‘Four Freedoms Speech’ olarak bilinen ünlü konuşmasında, dünya üzerindeki her bireyin yararlanması gereken dört temel özgürlük hakkından bahsetmiş, “insanlar sadece ekmek yiyerek hayatta kalmazlar” demiş, ancak bu konuşması da tepki çekmiş.

Küçük yaşta ideallerini önüne koyup ömrünü bu doğrultuda yaşayan birçok Kova insanı örneği var. Yaşı oldukça küçük dansçılar var mesela. Ve tabii iyi tanıdığımız ünlülerin yaşam öyküleri. Öldüğünde İspanya’nın en zengin kadını olan Rosalía Mera, Zara’nın kurucusu. Okulu bırakıp kıyafet mağazalarında çalışmaya başladığında yaşı 11. Kocasıyla açtığı ilk mağazalarında moda ürünleri taklit edip ucuza satma stratejisini uyguluyarak bu günlere geliyor. Modayı pek sevmedikleri, kendi tarzlarını yarattıkları söylenir Kovaların ama zaten daha çok kafayı kullanmış Rosalía.

Küçük Kararlı Kovalardan biri de Ferrari’nin kurucusu Enzo Ferrari. Araba yarışçısı olmaya daha on yaşındayken karar vermiş.

Bedenlerine ve spora da değer veriyor Kovalar. Rus balerin Anna Pavlova, Michael Jordan, Richard Hamilton, Steve Nash, Vlade Divac, Naim Süleymanoğlu, Rumen futbolcu Hagi, Xavi Hernández, Cristiano Ronaldo, Arda Turan, Kaleci Buffon, Neymar, Suárez ve şu an politikacı olan Brezilyalı Romário bu burca mensup sporcu isimlerden bazıları. Yoğun kafalarını biraz rahatlatabilmek için genelde spora gereksinim duymaları normal ama zaten kendine bakan kişilerdir Kovalar. Hassas bir metabolizmaya ve tüm iyimserliğine inat sinirsel dertlere sahip olabilir. Ama bir sıkıntısı olduğu anda ilgilenir, ertelemez. Formuna özen gösterir (Operasyonla barışık olduğunu anlamak için Ajda Pekkan’ın Kova olduğunu söylemek yeterlidir sanırım). Girdikleri ortamda fark edilirler.

Kavuşmaya çalıştığı ideal dünyasını yaratıcılığıyla biçimlendirip gözlerimizin önüne seren Kovalar var sonra. 20 Ocakta doğduğu için emin olamadığım Fellini’yi saymasak bile Alan Parker, Ertem Eğilmez, Nuri Bilge Ceylan, Ferzan Özpetek, Franco Zeffirelli, John Ford var. (Bu yazının oluşmasını sağlamış blog arkadaşımın kaliteli bir film izleyicisi olmasına ve sağlam önerilerde bulunan seçkiler yayınlamasına şaşırmadım.)

Sadece yönetmenler değil tabii onlarca oyuncu da var Kovaların çekim gücü yüksek kişiler olduğunun da kanıtı olan: John Travolta, Nastassja Kinski, Nick Nolte, Paul Newman, Clark Gable, Charlie’nin Meleği Farrah Fawcett, James Dean, Tom Selleck, Burt Reynolds, Zsa Zsa Gabor, Kim Novak, Mia Farrow, Gazanfer Özcan, George Kennedy, Matt Dillon, Jack Lemmon, Gene Hackman, Engin Günaydın, Lou Diamond Phillips, Ashton Kutcher, Cybill Shepherd, Chita Rivera, Sherilyn Fenn, Morgan Fairchild, Mathilda May, Taylor Lautner, Elijah Wood, Cihan Ünal, Jennifer Aniston benim tanıdıklarım.

Müzik dünyasından bazı isimler de şöyle: Mozart, Schubert, Felix Mendelssohn, Kitarō, birçok ünlü filmin müziklerini bestelemiş John Williams, Bob Marley, Axl Rose, Alice Cooper, Metallica’nın Cliff Burton’ı, Shakira, insan hakları üzerine yaptığı çalışmalarla da bilinen müzisyen Peter Gabriel, Loreena McKennitt, Yoko Ono, Alicia Keys, Natalie Cole, Phil Collins, Sheryl Crow, Bobby Brown, Sean Kingston, Don Omar, Ice-T, Robbie Williams, Justin Timberlake, Lisa Marie Presley. Türk olarak da Okay Temiz, Nazan Öncel, Mazhar Alanson, Ajda Pekkan, Serdar Ortaç, Candan Erçetin, Emre Aydın, Aylin Aslım, Hakan Peker, Soner Arıca, Gökhan Tepe, Harika Avcı, Lerzan Mutlu, Atilla Taş, Ajdar, Aysel Gürel, Mehmet Ali Erbil ve hatta Adnan Oktar da kova burcuna mensup.

Mesleği ne olursa olsun, fikirlerini dile getirişiyle bildiğimiz ve hatta bu yüzden başı derde girmiş birçok tanıdık isim var değil mi listede? Kimi zaman ne diyeceğini ve nasıl hareket edeceğini kendisi bile kestiremeyen, yaptıklarına bazen kendi de şaşan Sevgili Kovalar, fırtınalarla dolu yaşantınızda mutluluğunuz, çok sevdiğiniz dostlarınız, başarılarınız ve özgürlüğünüz eksik olmasın. İyi ki varsınız.

******************

KAYNAKLAR:
www.famousbirthdays.com
www.forbes.com/sites/clareoconnor/2014/01/31/10-things-you-didnt-know-about-microsoft-billionaire-paul-allen-seattle-seahawks-owner/2/#d601dc2528a6
www.washingtonexaminer.com/remember-dick-cheneys-words-on-muslim-ban/article/2613309
underthinkers.paulallen.com

FOTOĞRAFLAR: dailymail.co.uk (BBC), amazon.com, youtube.com, halter.gov.tr, rtve.es (Reuters), indianexpress.com (Reuters), nbcnews.com (AP), gazettereview.com, pilotafrica.com, stylemagazin.hu

Pericilik Oyunu

Gün içerisinde yaptığımız son derece sıradan bir etkinlik, bir başkasının erişilmez düşü olabilir. Dolayısıyla, elimizi uzatmayı düşünebilsek çok rahatlıkla dokunabileceğimiz birçok hayat var, ama anlamsız bir koşturmaca içerisinde yaşayıp tükettiğimiz dünyalarımızda kendimizi bile hatırlayamıyoruz çoğu zaman. Oysa John Donne’ın dediği gibi “Hiç kimse bir ada değildir.” Olmaması gerekir.

Adana Emniyet Müdürlüğünün şehit ve gazi çocuklarını otobüse bindirip Gülek-Pozantı tarafına götürerek gerçekleştirdiği kar etkinliğini duyunca heyecanlandım yine. Polis gibi güç simgesi figürlerle bir gün geçirip halat çekme yarışından mangal keyfine kadar yaşamış olmalarından bahsetmiyorum sadece. Adana’ya kar yağmadığından o yaşa kadar hiç kar görmemiş çocukların heyecanından bahsediyorum. Kartopu oynamak ve kardan adam yapmak bir İstanbul çocuğu için erişilmez bir düş müdür? Hayır. Ama karsız kentlerin birçok çocuğu için öyle olabilir. Peki bizler için bu düşü gerçekleştirebilmek çok mu zor?

Adana Emniyeti daha önce de biraz sıkıntılı bir semtte bulunan bir okulun öğrencileriyle futbol maçı yapmış, sonra da bu gençlere futbol topu, ayakkabısı ve forma armağan etmişti. Adana Emniyetinin adını kısa zamanda birkaç kez duyunca biraz araştırdım ve Down sendromlu bir çocuğun doğum gününü kutlama, engelli öğrencileri Müdürlükte ağırlama gibi faaliyetlerin yanında bir düş periliği vakası daha gördüm. Bu kez hayalleri gerçekleştirilen lösemi hastası bir çocuk. Polis olma düşüyle yanıp tutuşan altı yaşındaki oğlan için Emniyet seferber olmuş resmen. Sürpriz polis üniforması ve kaskı hazırlanmış, özel kart çıkarılmış, oyuncak telsiz alınmış. Yattığı hastaneye makam aracı yollanarak eskort eşliğinde Emniyet Müdürlüğü binasına getirilmiş. Polislerin selamladığı çocuğu Emniyet Müdürü makam koltuğuna oturtmuş. Mutluluğu hissedebiliyor musunuz?

‘İstemek’ mutlaka ki her şeyin başı ve hatta büyük bir kısmı. Ama size gereksinim duyan ve sizin de ulaşabileceğinizi hissettiğiniz yüreği bulabilmek de işin diğer kısmı, yani zor olanı. O yüzden lösemi hastası çocuğun polis olmak istediği bilgisini Emniyet’e uçuran kuşlar benim için çok önemliydi. Bu dokunaklı buluşmanın mimarları Mersin’de ortaya çıkmış bir sosyal medya platformu gönüllü grubu: El Ele Ailesi. Kimseye para toplayıp vermiyorlar, ama onun dışında her türlü yardıma koşarak insanların hayallerine dokunmaya çalışıyorlar. Tantuni yemek isteyene tantuni ulaştırıyorlar, sinemaya gidemeyen çocuğu sinemaya götürüyorlar.

Ben de bu tür güzelliklerden bahsediyorum zaten. Yoksa öğretmen olarak zaten insan dokuyorsunuz, doktor olarak hayatlar kurtarıyorsunuz, eğlence sektöründeyseniz insanları gülümsetiyorsunuz. Yani her meslek bir ihtiyaç üzerine doğduğuna göre çalıştığınız sürece birilerine yardım ettiğinizi düşünmek hiç zor değil. Ama ben hayatında hiç avokado yemediğini duyduğunuz bir gence bir tanecik avokado vermek gibi kimsenin çok da fazla umursamadığı basit detaylardan bahsediyorum. Hiç denize gitmemiş bir insanı denize ulaştırmak gibi periciliklerden… Ömrü boyunca hiç gerçek bir tren görmemiş insan olduğunu biliyor muydunuz? Ben de yeni öğrendim. Ne kadar zor olabilir ki bu kişinin tren görmesine yardımcı olmak?

Yoksa hepimizin içinde bir Abuzer Kadayıf Sendromuyla yaşadığı şu günlerde kimseden kendi canını ya da ailesinin canını tehlikeye atıp daha fazlasını yapmaya çalışmasını bekleyemiyorum. Ya da kendi cebimizde görmediğimiz paraları başkasına vermek değil bahsettiğim. İyi yapabildiğiniz bir beceriyi yapamayana öğretmek gibi, apartmanınızdaki finallere çalışan gençlere mis kokulu anne kurabiyesi götürmek gibi, Hatice Teyzenin yaptığı el işini daha çok insana ulaştıracak bir sayfa açmak ve yorumları ona okumak gibi, çok mutsuz iş arkadaşınızın masasına bir dergi, bir poşet kahve, minicik bir çikolata ve bir adet tütsü bırakıp hafta sonunu güzel geçirmesini dileyen not yazmak gibi bizler için son derece sıradan olan işler…

Bir düşünmek ve biraz daha araştırmak istiyorum bakalım ne tür düşler var dünyada, sahibine kilometrelerce uzak ama benim dokunma mesafemde bekleyen. Hangi minik yüreğin perisi olabilirim bulmaya çalışacağım. Yorum yazmak birçoklarına zor geliyor, farkındayım, ama bu kez gerçekten çok isterim şu üç sorudan birisini yanıtlayarak bana dönmenizi:

– Bir başkasının imkansızı olan bir düşü gerçekleştirmiş bir kişi duydunuz mu?

– Sizin birilerinin düşünü gerçekleştirerek sıcacık hissettiğiniz oldu mu? İster miydiniz?

– Bahsettiğim türden düşü olan birisini biliyor musunuz, ya da sizin böyle bir düşünüz var mı?

 

 

Mor Kese Ne Yapsın?

Etiketler

Para

“Para kesesini güneye astım ben, olur mu?”
“İçine koyacağımız madeni paralar kaçlık olacak?”
“Kese mor olsun demişlerdi, siz sarı diyorsunuz?”

Seyircinin kafası karışık. Reklam arasına girmeden problemlerinin çözüm bulmasını istiyorlar. Bir daha böyle bir uzman bulamazlar. Yılların para meselesi bugün çözülmeli. Bu yıl zengin olacağız inşallah.

Belini doğrultmaya çalıştıkça kamburu artan bir toplum olarak fakir yaşamaktan öyle bıktık ki bir çıkış yolu bulabilmek umuduyla her kapıya saldırıyoruz. Çay kaşığıyla aldığımız paraları kepçe kepçe başka kasalara aktarıp durduğumuz için paranın öyle birikmediğini çoktan anladık. Bir kısmımız “başka türlü ev sahibi olunmaz” deyip ömrünü banka kredisi ödeyerek geçirdi, bir kısmımız yatırım uzmanlarının sözlerini takip etti, dolar alıp bekleyen oldu, maydanoz ekip dua eden oldu, filleri yedileyen oldu, Internetten medet uman oldu, medet uman güruhu kerizleyerek köşeleri dönen oldu, güneydoğudaki mor kesenin içi bir türlü para dolmadı.

Suna Kıraç da zenginlik düşüyle büyüyen milyonlarca insandan birisi. Gençken çok samimi olduğu, fazlasıyla zengin bir arkadaşı varmış ve Suna Hanım bu dostunun lüks evini ve şatafatlı hayatını gördükçe imrenir, geceleri dua edermiş “Allah’ım bana böyle hayat ver” diye. Vehbi Koç’un kızı Suna Kıraç’tan bahsediyorum tabii ki. Hani şu çalışmaya sevdalı Suna Kıraç’tan. Tüm ömrünü çalışmaya ve gerek aile holdingini gerekse ülkeyi ileri götürmeye adamış Kıraç’tan.

Diyeceksiniz ki “onun için sorun yok ki, zengin olmak çok kolay olmuştur, kadın ne de olsa Vehbi Koç’un kızı.” Vehbi Bey’e bakalım öyleyse. Baba Koç’un fakirlik içinde geçen çocukluğunu anlattığı bir konuşmasından alıntı yapmam resmin kafanızda biçimlenmesine yardımcı olacaktır sanırım: “Katolikler, Ermeniler, Museviler büyük para kazanırlardı ve en güzel yerlerde yaşarlardı. Biz onlara hayran hayran bakardık. Hep ihracatla onlar meşgul olurlardı. ……… Aklınıza ne gelirse hepsi onların elindeydi. ……… Öyle bir imreniyordum ki ‘Allah’ım bana da bunlardan birisini ver’ deyip çalışmaya karar verdim. Onları gördükçe ben boyuna sinirlenirdim, ‘ben de bunlar gibi olacağım’ derdim ve ondan sonra okumamaya karar verdim, onlar gibi olmak için, işe atılmak için.” Çok sinirlendiği bu tayfa ile çalışıp işleri öğrenerek başlamış hayallerine ulaşacak yolu adımlamaya. Kızıp da arkasını dönmek yerine işin erbabıyla çalışma ilkesini tercih etmiş.

Haksız da değilmiş Koç hırslanmakta. Gerçekten neredeyse tüm iş kollarının başında bu farklı etnik kökenden olma vatandaşlarımız varmış. Eskilerin kısaca ‘Yahudiler’ olarak tanımladığı bu insanlardan öğrenmişiz ticareti ve iş çalışkanlığını. Öğrenmemize teşekkür olarak da Varlık Vergisi istemişiz. Bu kişilerden birisi de iş adamı İshak Alaton’un babası. Varlık Vergisi Kanunu ile tüm mal varlığını kaybeden Baba Alaton’un verecek parası kalmayınca Aşkale’nin yolunu tutmuş. Aşkale’de sürgünde geçirdiği bir yılın sonunda bembeyaz saçlarla ve artık hiç gülmeyen bir yüzle geri dönmüş. Yapılan haksızlıkları sindiremeyen büyük oğlu 6-7 Eylül olaylarının ardından İsveç’e göçerken, küçük oğul İshak Bey bir intikam sözü vererek ülke için çok büyük işler yapmaya ant içmiş. Öldüğünde Türkiye’nin en zenginlerindendi.

Aşkale yolcularından biri de zengin iş adamlarımızdan Dikran Masis’in babası. Üç kere Aşkale’ye gitmiş Baba Masis, üç kere de askere çağrılmış. Bir kere olsun Türkiye aleyhine konuşmamış. Giyecek pantolonu bile olmadığı, dolayısıyla vergisini veremeyip sürgüne yollandığı günlerden zenginler arasında gösterildiği yıllara ulaşmış onun yerine. Oğul Dikran Masis, babasıyla anlaşamayıp ayrıldığında 23’ündeymiş. Bir şeyler yesin diye Mine Mutlu’nun beş lira verdiğini, tok tutsun diye reçelli spagetti yediğini anlatıyor Balçiçek İlter’e verdiği bir röportajında. Birçoklarının olumsuz göreceği şartları avantaja çevirmeyi biliyor. “Zenginler korkar, fakirler korkmaz” sözüyle açıklıyor yürekli ve gayretli duruşunu. Tabii ki çok zengin ediyor onu hırsı. “Limon satsam limon kralı olurum” diyor ve ekliyor: “Kesinlikle para hesabı yapmayacaksın. Dürüst olacaksın, başarılı olacaksın.”

Yukarıdan aşağı inip tekrar tepeye yükselen bir başka zenginimiz de Betûl Mardin. Babası bankada memurken tayini Mısır’a çıkıyor. Durumları iyi. Mısır’da pamuk tarlaları var ama o dönem pamuk altın gibi. Pamuk fiyatları düşüverince ailenin varlığı bitiyor ve beş parasız kalıyorlar. Ayrıca savaş görüyorlar. Dolayısıyla karanlığı, yoksulluğu ve yokluğu. Denize nazır güzel bir evde uşaklarla yaşarken bombardımanın durmadığı ve cesetlerin yüzdüğü bir dünyada ölümle burun buruna yaşamayı öğreniyor Mardin. “Her an ölebileceğini düşünerek yaşama bağlanıyorsun” diyor. Yaşama olan bağlılığını zaten hepimiz biliyoruz. Çalışkanlığını ve kendini aşma azmini de. Yoksa lise mezunuyken üniversitede dersler vermek her babayiğidin harcı değil. Mısır’da tüm arsalarını yitirmiş bir ailenin ah-vah etmeyi bilmeyen kızı iyimserliği, kararlılığı, üretkenliği, zekası ve planlı yaşamıyla iş dünyasının tepelerinde bir yere tahtını kuruyor.

Tüm bu örneklerdeki insanların genç yaşta yola çıkmış olması ümidinizi kırmasın. Küçük bir lokantadan başka bir şeyi olmayan Bay Sanders iflasın eşiğine geldiğinde altmışlı yaşlarındaymış. Elinde bir tariften başka hiçbir şeyi olmadığı için kızarmış piliç tarifini satmaya karar veriyor ve geceleri arabasında yatarak Birleşik Devletleri arşınlıyor. Yüzlerce kez reddedildikten sonra aradığı desteği buluyor. Kentucky’deki küçük benzin istasyonuna gelen müşterilere yemek pişirip lezzetine hayran bırakan Sanders, otoyolun taşınması sonucu dibe vurunca, o hızla yukarı fırlayıp KFC markasını yaratmayı başarıyor. Tabii zengin olmayı da.

Ben bu yaşam öykülerinde üç ortak yön görüyorum: Acıdan güç almak, zengin olmayı her şeyden çok istemek ve sadece çalışmak. Sabri Ülker dokuz yaşındayken Türkiye’ye geldiğinde ne mor bir para kesesi varmış ne de içine koyabileceği eşyası, ama bugün ülkemizin en zengini olan oğluna bir servet bırakmayı başarmış. Kırım’da zulme uğrayan binlerce kişiden biri olarak ailesiyle Türkiye’ye göçtüğünde, İstanbul açıklarında demirleyen gemiden kente ulaşabilmek için binmeleri gereken sandala verecek paraları yokmuş da günlerce gemide beklemişler. Ama mucizevi bir zenginlik beklememişler.

Sylvester Stallone düşük bir fiyata köpeğini satacak kadar sıkıntıdayken yazmış Rocky’yi ve kapı kapı dolaşmış satabilmek için kendisini üne ve paraya boğan senaryosunu.

Parayla arası iyi olan bir insan olmadığım için hiçbir zaman zengin olmayacağımı biliyorum. Başarmak için önce istemek lazım nitekim. Bu anlamda o kadar çok başarı öyküsü var ki, çok paraya sahip olmak isteyenlerdenseniz eğer, gıpta ettiğiniz bir zenginin yaşam öyküsünü inceleyip kendinize model almanız ve hedefinizden asla ayrılmadan bu uğurda çalışmanız yeterli olacaktır.

Size güç verec